Libellus Adversus Fulgentium Donatistam

Donatista dixit: Et Dauid dicit: oleum autem peccatoris non inpinguet caput meum.

Catholicus respondit: Da ergo mihi aliquem tuorum quem probes non esse peccatorem, ut oleum uestrum non possit esse peccatoris, cum scriptum sit: nullus est hominum qui non peccet. interpres male, desuper lege, ut sensum possis accipere. sic ait: corripiet me iustus in misericordia et increpabit me; oleum autem peccatoris non unguat caput meum, hoc est: melior est misericors increpatio quam lenis adulatio, sicut et illud: meliora sunt uulnera amici quam uoluntaria oscula inimici. oleum peccatoris blandimentum est adulatoris, de quo alibi dicit: molliti sunt sermones eius super oleum et ipsi sunt iacula. oleum iusti spiritus est dei, dicente Petro: Iesum a Nazareth, quem unxit deus spiritu sancto. desine itaque spiritum sanctum oleum dicere peccatoris, ne deum incipias asserere peccatorem.

Donatista dixit: Aperta confectio perfidorum isto loco monstratur, quae inimica praesumptione a facinoroso sacerdote contacta polluitur, cuius sacrificium uelut oleum uoce diuina respuitur. facineros u s, inquit, qui sacrificatmihi (uitulum) uelut quicanem [*]( 1 Prou. 24, 36. 35 (30, 13. 12) 5 Esai. 43, 26 6 1 Ioh. 1, 8 9 Ps. 140, 5 13 Eccle. 7, 21 15 Ps. 140, 5 18 Prou. 27, 6 20 Ps. 54, 22 22 Act. 10, 38 27 Esai. 66, 3 ) [*]( 2 se om. a iustum se s 3 te v, om. codd., post esse add. mm2 peccatorem te m 5 dic tu om. asml dic prior v 9 XIII mg. as 10 inpiguat a impinguat s 11 XIIII mg. as Da] Dic v, cf. p. 295,11 14 interpres (es in ras. s) su interpretes av interpretaris m malo v accipere] habere mml 15 increpauit as 16 unguat] inpinguet s 20 adulteratoris sml 21 dei est s 22 a om. m nazareht a unixit u deus deus s 23 peccatoris dicere s 25 XV mg. as fort. aperte confectio scripsi confessio codd. v, cf. p. 297, 7. 299, 29. 300, 1 26 contracta asm 27 facinorosus ssv 28 uitulum addidi carnem u )

Catholicus respondit: Certum est quod sacerdotis et plebis execretur deus ac despiciat holocausta, si bona non affuerit conscientia. aut si de sacerdotibus solum dictum cupis intellegi, quomodo apud uos facinorosorum non polluitur confectio sacerdotum? dicis: \'quamdiu mali latent inquinare non possunt, propter quod scriptum est: quae occulta, mihi, quae manifesta sunt, uobis\'. si ergo quamdiu mali latent inquinare non possunt, cur longe positas nationes, quibus nomen Donati et Caeciliani habetur incognitum, rebaptizare non times? quis uestrum aliquorum mala in eorum pertulit aliquando notitia? et si pertulisset et non probasset, in nullo prorsus obesset iuxta illud: quae occulta sunt, mihi, quae manifesta sunt, uobis.

Donatista dixit: Adhuc eius aquas Ambacum propheta spiritu manifestat: inposuisti, inquit, in mari equos tuos turbantes aquas multas. me contempsit Galaat ciuitas, quae operatur stulta turbans aquas. et fortitudo tua sicut hominis piratae.

Catholicus respondit: Agnosce in te tua tela, sicut scriptum est: gladius eorum intret in corda ipsorum et arcus eorum confringatur. fortitudo tua, Donatista, sicut hominis piratae, qui uiribus rebaptizas, uiribus in aqua pugnas, uiribus in aqua necas. ista gerens pirata captus occideris, nisi conuersus paenitueris et regi Christo in catholica militaris.

Donatista dixit: Si ergo unico fonti ecclesia gloriatur, utique traditorum spelunca est, quae in aquarum multitudine extollitur et baptismi sui ebrietate confusa cum regibus fornicatur, dicente Iohanne: ueni, ostendam tibi damnationem [*]( 9 Deut. 29, 29 15 ibid. 17 Hab. 3, 15 18 Os. 6, 7—9 22 Ps. 36, 15 23 cf. Os. 6, 9 30 Apoc. 17, 1-2 ) [*]( 2 porcorum sml 4 XVI mg. as 5. bonam a fuerit s conscientiam a 6 solis m 8 male mmlu 9 occulta] add. sunt v 11 positis asml 13 aloquorum aml notitiam v 16 XVII mg. as abacuc a turbidbs (sic!) v 18 galaad sv 19 quae] qui as turbans (tapaooouoa) scripsi turbas codd. turbat v 21 tela] add. conuerti v 24 uiribus in aqua pugnas uiribus in aqua rebaptizas s pugnas] piginas as 26 in om. asml catholico uml catholica ecclesia um2 militaueris sm2v 27 XVIII mg. as unico] amico s fonte v 30 ostenodam m )

Catholicus respondit: Ut uideo, ubicumque aqua nominata est male bene, baptisma credidisti. si in bono, tibi, si in malo, mihi illam tribuere uoluisti, ut de uobis impleretur quod Paulus apostolus dixit: nescientes neque quae locuntur neque de quibus affirmant. quemadmodum enim Iamnes et Mambres restiterunt Moysi, ita hi resistunt ueritati. angelus dicit: aquas quas uidisti, populi, turbae et nationes sunt. et tu angelo exponenti resistis et dicis: \'rogo quae sunt aquae multae nisi plura baptisma? quae mulier fornicaria nisi traditorum spelunca?\' si et traditorum uocabula cupis addiscere, habes uestros, Siluanum Cirtensem Felici curatori sacramenta tradentem, habes Marianum ab Aquis Tibilitanis Romano curatori tres codices offerentem, habes Uictorem Rusiccaziensem [*]( 7 Prou. 9, 18 10 Prou. 5, 18. 17 13 Apoc. 17, 15 19 I Tim. 1, 7 20 II Tim. 3, 8 22 Apoc. 17, 15 26 cf. Gresc. III, 27, 30 sqq. ) [*]( 2 terra a 3 baptismata asm2sv, cf. lin. 24 • 5 persecutionibus av pocula aml 6 amentiam v 7 accessum ssv salemon u 9 longum scripsi longo codd. v tempore (ore s. 1. s) ssv 12 ui om. uv Iohannes-multitudinem om. u 14 alt. quas] aquas asml sedit m si et sml 16 XVIin mg. as utl et as 17 male uel bene coni. v dei baptisma u pr. si] sed v alt. si om. v 19 loquuntur su 20 quemammodum a 21 resisterunt as, cf. Roensch, It.2 p. 288 24 baptismata sm2sv 26 circensem s 27 tradente a Marinum v recte, sed error anonymo tribuendus 28 curat.ori u risiccaziensem sml Rusiccadiensem v )

Donatista dixit: Claret ergo apud traditores esse multitudinem aquarum, ubi diuersa schismatum semina, ubi haereticorum multimodas pestes, ubi Manicheorum detestanda sordium feculenta uel in abruptum cenosi gurgitis lacum in aeterna morte abreptos Charybdis uidit et exterminii oleum flammis edacibus animauit. Catholicus respondit:s o probare, o errare, o delirare! claret ergo apud traditores esse multitudinem aquarum, ubi diuersa schismatum semina, ubi haereticorum multimodas pestes, ubi Manicheorum detestanda sordium feculenta? quomodo probas nobiscum esse schismaticorum multimodas pestes? si nobiscum essent, non haeretici, sed catholici essent.

Donatista dixit: Audi dicente Salomone: muscae moriturae exterminant confectionem suauitatis. olei est ergo genuina suauitas, quae si tactu inprobo fuerit uiolata fit [*]( 4 cf. Prou. 7, 27 11 Prou. 9,18 12 Prou. 5,18.17 28 Eccle. 10,1 ) [*]( 1 deletitia asml delititia sm2 delaticia s 2 latronum spelunca m 4 luppanaria a domum a 6 sordibus] sceleribus sordium (sordidum uml) s 8 ne] nec a 9 separatos asml separatis sm2 11 abstinete te urnl 13 propheta a 15 debet sm2m 17 XX mg. as 19 multimoda sml multimode sm2z manichorum asml sordidum u feculentia sm2 20 uel] add. ubi mm2 21 caribdis au caripdis m et om. m extermii asml 22 XXI mg. as 24 multimode (-ę) smum2 multitudine uml 25 sordiidium u feculentia sm2s nobiscum esse probus s 26 nobiscum] nobis non mmlu 28 XXII mg. as salemone m muriture u 29 suauitatis olei. est ergo interpungit Engelbrecht 30 tacto mml fit] sitm )

Catholicus respondit: Quis tactu inprobo uiolat? qui quod inuenit seruat, aut qui confectum inpudenter exterminat? quando oleum uestrum tetigimus, quando spiritum sanctum iniuciando fugauimus? docete aliquem nostrum in diuinitatis oleum inprobe cecidisse aut trinitatis baptisma sicut uos inlicite uiolasse. muscae moriturae Donatistae circumuolant per totius corporis membra; sicubi repperiant uulnerata, sana pungunt, aegra lambunt et eorum ulceribus peccatorum uermes fundunt, quae conscientiam mordeant, quae animam finiant, quae putredinem nutriant, quae nec ipsis mortuis cadaueribus parcant. muscae moriturae cum oleum exterminant oleo perimuntur; neque enim uiuitis, qui spiritum sanctum exflatis.