De Sancta Virginitate

Nec sane spiritus sanctus tacuit, quod contra istos inpudentissime ac dementissime peruicaces apertum atque inconcussum ualeret eorumque beluinum inpetum ab ouili suo inexpugnabili munitione repelleret. cum enim dixisset de spadonibus: dabo eis in domo mea et in muro meo [*]( 14 cf. 1 Tim. 4, 8 16 cf. II Cor. 4, 18 23 Es. 56, 5 ) [*]( 1 corpus om. MENX contemtas H castificantes N 3 celestes JV 4 contendant PK.,SRG.NDI conlenda.t A contenda. (s. # add. nt) H 5 laudante (e s. I.) I laudant Z 6 saeculo B christianos S contra N 7 praesenti uitae S praesenti esse uitae R esse om. Y utilem CB util.e P utilę I 8 isti yB caelorum om. EX 9 nnncl non B 10 pgrediatur X 12 etiam ecclesia G etiam om. MENX in hoc B 13 appelletur ENX ad-appellatur om. CIBZ si Al uitae om. AG 14 sempiterneque PlA 16 suis om. T 17 quae—temporalia om. Z 18 aeterna sunt X 19 ane—dementissime om. Z quae B 20 hac K ac dementissime om. CIB 21 mconcussum (in s. I.) A ab ouili suo]\'ab oculisuo (o fin m. 2 mut. in a) I ab ouibus suis S ab oliui suo X 22 sno] duo R inexpugnabile B reppelleret K replexeret R 23 murQ K mea K )

locum nominatum, meliorem multo quam filiorum atque filiarum, ne quis nimium carnalis existimaret aliquid in his uerbis temporale sperandum, continuo subiecit: nomen aeternum dabo eis, nec umquam deerit, tamquam diceret: quid tergiuersaris inpia caecitas?- quid tergiuersaris? quid serenitati ueritatis nebulas tuae peruersitatis offundis? quid in tanta scripturarum luce tenebras unde insidieris inquiris? quid temporalem tantummodo utilitatem promittis continentibus sanctis? nomen aeternum dabo eis. quid ab omni concubitu inmunes et eo quoque ipso, quo hinc sese abstinent, ea quae sunt domini cogitantes, quomodo placeant domino, ad terrenam commoditatem referre conaris? nomen aeternum dabo eis. quid regnum caelorum, propter quod se castrauerunt sancti spadones, in hac tantum uita intellegendum esse contendis? nomen aeternum dabo eis. et si forte hic ipsum aeternum pro diuturno conaris accipere, addo, accumulo, inculco: n e.c umquam deerit. quid quaeris amplius? quid dicis amplius? aeternum hoc nomen, quidquid illud est, spadonibus dei, quod utique gloriam quandam propriam excellentemque significat, non erit commune cum multis. quamuis in eodem regno et in eadem domo constitutis. nam ideo fortassis et nomen dictum est, quod eos, quibus datur, distinguit a ceteris. [*]( 1 multo meliorem G meliore K multO R 2 carnali R aliquis R 4 ne R 5 ift impia R inpia-tergiuersaris om. N quid tergiuersaris om. IHAlJGTM. (m. 2 exp.) P 6 aerenitate SB serenitandi X ueritati S peruersitas Cx peruersitates ZK obfandis A G offendis BE* effundis SN2 7 requiris G 8 temporalem mercedem N utilitatem om. N 9 quod R qui S quia X quid- 13 dabo eis om AGT 10 in munes R munes Bl et om. MENX eo quoque] eoque KMENX eo quod in S qui S inhinc R seseI sic se S 11 ea] et 1 13 eis] eis quid dabo eis R 14 se ipsos PKfHSADRGTMENXbd tantummodo ltfENX uita] di.co I dico (insert.) Z intellegendum esse om. R 16 ipsum aeternum hic T diurno G 17 adcumulo PHG inculto X ne YR 18 quicquid GT quid KH 19 illud] aliud E 20 excellentemque gloriam T excellentem N conmune P 21 eandem B 23 coeteris R )

Quid sibi ergo uult, inquiunt, ille denarius, qui opere uineae terminato aequaliter omnibus redditur, siue his, qui ex prima hora, siue his, qui una hora operati sunt? quid utique? nisi aliquid significat, quod omnes communiter habebunt, sicuti est ipsa uita aeterna, ipsum regnum caelorum, ubi erunt omnes, quos deus praedestinauit, uocauit, iustificauit. glorificauit? oportet enim corruptibile hoc induere incorruptionem et mortale hoc induere inmortalitatem. hic est ille denarius, merces omnium; stella tamen ab stella differt in gloria. sic et resurrectio mortuorum. haec sunt merita diuersa sanctorum. si enim caelum significaretur illo denario, nonne in caelo esse omnibus est commune sideribus? et tamen alia est gloria solis. alia gloria lunae, alia stellarum. si denarius ille pro sanitate corporis poneretur, nonne, cum recte ualemus omnibus membris, communis est sanitas et, si usque in mortem permaneat, pariter et aequaliter omnibus inest? et tamen posuit deus membra, singulum quodque eorum in corpore prout uoluit, ut nec totum sit oculus nec totum auditus nec totum odoratus et quidquid aliud habet suam proprietatem, quamuis aequaliter habeat cum omnibus sanitatem. ita quia [*]( 1 cf. Mattli. 20, 9 7 1 Cor. 15, 53 9 cf. I Cor. 15, 41. 42 13 1 Cor. 15, 41 17 I Cor. 12, 18 ) [*]( 1 aut X 3 quia A ex] a GT ora K siue—hora om. S his mn. N unaj nona MEX a nona in mg. N operati sunt om. B1 4 aliud significat nisi G aliquidj illud ex aliud A 5 ipsa om. N 6 quo H\' praedistinauit KHA uocabit Al uocaberit G iustificabit P A tDt instificaberit G 7 glorificabit PDt.( R iustificaberit G induere induere T 8 hoc om. G mortalitatem 111 9 hoc R 10 differt ab stella EX 12 est S 13 commune est EX est er. S es Cx alia] illa H 14 et alia PlIADRGi gloria om. PKyHA DGTMENX alia alia C et alia 22 15 sanitatfi K 16 niembrist] ures (e mut. in i) B et] et ipsa bd si usquej ipsiusque S in] ad Kbd 18 singulorum X quoque CP\'BZ\' 19 prout noluit om. X sit-totum om. R oculos E 20 et] nec PJZHTDRBG, (8. 1. 1 sic: nec quodlibet alius sed) A quicquid JZHADTBG quid MENX est aliu 1 bd aliud est S alius A 21 ita quial itaque KMENX )

ipsa uita aeterna pariter erit omnibus sanctis, aequalis denarius omnibus adtributus est; quia uero in ipsa uita aeterna distincte fulgebunt lumina meritorum, multae mansiones sunt apud patrem. ac per hoc in denario quidem non impari non uiuet alius alio prolixius; in multis autem mansionibus honoratur alius alio clarius.

Pergite itaque sancti dei, pueri ac puellae, mares ac feminae, caelibes et innuptae, pergite perseueranter in finem; laudate dominum dulcius, quem cogitatis uberius; sperate felicius, cui seruitis instantius; amate ardentius, cui placetis adtentius; lumbis accinctis et lucernis ardentibus expectate dominum, quando ueniat a nuptiis. uos adferetis ad nuptias agni canticum nouum, quod cantabitis in citharis uestris. non utique tale, quale cantat uniuersa terra, cui dicitur: cantate domino canticum nouum, cantate domino uniuersa terra, sed tale, quale nemo poterit dicere nisi uos. sic enim uos uidit in Apocalypsi quidam prae ceteris dilectus ab agno, qui discumbere super pectus eius solitus erat et bibebat et eructuabat mirabilia super [*]( 3 cf. Ioh. 14, 2 11 cf. Luc. 12, 35 15 Ps. 95, 1 17 cf. Apoc. 14, 1 sqq. ) [*]( 2 in om. X distinctae CPU(M distincta KEM 3 lumina fulgebunt N sunt mansiones MEN sunt om. X aput P 4 per hoc om. S inpari PAB inpar R non uiuet] niuet (8. I. m. 2 add. numero) N uinit DTbd 5 autem] enim MENX 7 sermo sci aug de uirginibus EX pergite de uirginibus R pueri dei N 8 maresJ matres CIZENX acJ et EN celibes P nuptae KSM1 perseueranx (sed -- er.) X 9 in finem in fidem K 10 amate ardentius om. CIZB 12 ueniet KR reuertatur MENX a] ad B affertis PHADGTJRf 13 cantibitis X cytharis IZARMEX citaris S 14 uestris hoc est in cordibus uestris B hoc eat in cordibus dicatis laudem T utique-uni om. Z cui—terra om. MENX 15 canticumdomino om. CZB nouum-domino om. I 16 sed-enim legi non potest Z nemo] non R poterat G 17 nis K quidam in apocalipsi G apocalipsi SHAef apokalypsi M apocalysi X 18 ab om. PfKADGTRMENX 19 eructabat PSHABT miracula R super om. R )

caelestia uerbum dei. ipse uos uidit duodecies duodena milia sanctorum citharoedorum inlibatae uirginitatis in corpore, inuiolatae ueritatis in corde; et quia sequimini agnum quocumque ierit, scripsit ille de uobis. quo ire putamus hunc agnum. quo nemo eum sequi uel audeat uel ualeat nisi uos? quo putamus eum ire? in quos saltus et prata? ubi credo sunt gramina gaudia; non gaudia saeculi huius uana, insaniae mendaces, nec gaudia qualia in ipso regno dei ceteris non uirginibus, sed a ceterorum omnium gaudiorum sorte distincta, gaudia uirginum Christi, de Christo, in Christo, cum Christo, post Christum, per Christum, propter Christum. gaudia propria uirginum Christi non sunt eadem non uirginum, quamuis Christi; nam sunt aliis alia, sed nullis talia. ite in haec, sequimini agnum, quia et agni caro utique uirgo. hoc enim in se retinuit auctus, quod matri non abstulit conceptus et natus. merito eum sequimini uirginitate cordis et carnis, quocumque ierit. quid est enim sequi nisi imitari? quia Christus pro nobis passus est, relinquens nobis exemplum, sicut ait apostolus Petrus, ut sequamur uestigia eius. hunc in [*]( 17 cf. I Petr. 2, 21 ) [*]( 1 dei uerbum S uerba E deum PKrHARTMEX dni DGN duodeciens P1 2 citharedorum CPKfZDBBTN cytharedorum IG cytharedarum MX citharedarum E cytharistarum (h 8. I.) S 4 scribit A de orn. B 5 uel audeat uej audeat P 6 ire putamus eum MENX eum] enim R quo HlAlT credo ubi G 7 gramina om. MENX gaudia J)1 non gaudia om. AG huius saeculi GTN et insaniae b insania R 8 regnum I uirginibus erunt ATbd 9 a om. BMNX 10 gaudium Sbd uirginum xpo S xpi in quo putamus ire nisi de B xpi quocum in q efl putamus ire nisi de T in xpm B cum xpo om. G cum xpo in xpo cum xpo post xpm R 11 per xpm om. R propria] propter S 12 uirginum uirginum X 13 alie S talie Sl itê E 14 hoc inseruit corporibus et cordibus uestris quod matri sqq. T 15 augtus K augustus SX augustinus E om. 1Z er. in C quod] inserit in uita netus quod K 16 eequimim eum G eum om. R in uirginitate X et corporis et carnis T 17 quid] quis K quod R enim om. G eum T 18 est om. G et relinquens R\'( 19 beatus petrus apostolus N hunc] nunc R ) eo quisque sequitur, in quo imitatur: non in quantum ille filius dei est unus, per quem facta sunt omnia, sed in quantum filius hominis, quia oportebat, in se praebuit imitanda. et multa in illo ad imitandum omnibus proponuntur, uirginitas autem carnis non omnibus; non enim habent quid faciant, ut uirgines sint, in quibus iam factum est, ut uirgines non sint.

Sequantur itaque agnum ceteri fideles, qui uirginitatem corporis amiserunt, non quocumque ille ierit, sed quousque ipsi potuerint. possunt autem ubique, praeter cum in decore uirginitatis incedit. beati pauperes spiritu, imitamini eum, qui propter uos pauper factus est, cum diues esset. beati mites, imitamini eum, qui dixit: discite a me, quoniam mitis sum et humilis corde. beati lugentes, imitamini eum, qui fleuit super Hierusalem. beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam, imitamini eum, qui dixit: meus cibus est ut faciam uoluntatem eius qui misit me. beati misericordes, imitamini eum, qui uulnerato a latronibus et in uia iacenti semiuiuo desperatoque subuenit. beati mundicordes, imitamini eum, qui peccatum non fecit nec inuentus [*]( 11 Matth. 5, 3 12 cf. II Cor. 8, 9 13 Matth. 5, 4 14 Matth. 11, 29 15 Matth. 5, 5; cf. Luc. 19, 4L 16 Matth. 5, 6 17 Ioh. 4. 34 18 Matth. 5, 7 19 cf. Luc. 10, 30 sqq. 20 Matth. 5, 8 21 I Petro 2, 22 ) [*](1 quisque in eo B 2 est om. R 3 filiis PT filio y filifl§ R hominum PABGTIZSHj hominis est E quia] quae PKrHSAlJ JiG-TMEXbd qui quę N in se] ipse MEX inmitanda B 4 multo R 5 carnis om. T habent enim G quid faciant habent N 8 scquantu Hx secuntur T coeteri T 9 quodcumque P1 cumque T ille om. MESX 10 quocumque HP1 quoque P2? poasnnt] possint S cum] eum T eum qui IZ 12 qui-eum om. T 14 quia HGDMENX mites P 15 lugientes N eum om. H1 qui dixit et fleuit T flebit K ierusalem RIZBMN 16 iustitia K 17 cybus K 18 uoluntates R eius] patris mei E me misit PKHSADGTj 19 a om. A 20 mundieorde. AX mundo corde GSRf mundocordes TIDt misericordes N 21 non fecit peccatum B )

\'est dolus in ore eius. beati pacifici, imitamini eum, qui pro suis persecutoribus dixit: pater, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt. beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, imitamini eum, qui pro uobis passus est, relinquens uobis exemplum, ut sequamini uestigia eius. haec qui imitantur, in his agnum sequuntur. sed certe etiam coniugati possunt ire per ista uestigia, etsi non perfecte in eadem forma ponentes pedem, uerumtamen in eisdem semitis gradientes.

Sed ecce ille agnus graditur itinere uirginali. quomodo post eum ibunt qui hoc amiserunt, quod nullo modo recipiunt? uos ergo, uos ite post eum, uirgines eius; uos et illuc ite post eum, quia propter hoc unum quocumque ierit sequimini eum. ad quodlibet enim aliud sanctitatis donum quo eum sequantur hortari possumus coniugatos praeter hoc quod inreparabiliter amiserunt. uos itaque sequimini eum tenendo perseueranter, quod uouistis ardenter. facite cum potestis, ne uirginitatis bonum a nobis pereat, cui facere nihil potestis ut redeat. uidebit uos cetera multitudo fidelium. quae agnum ad hoc sequi non potest, uidebit, nec inuidebit; et conlaetando uobis, quod in se non habent, habebunt in nobis. nam et illud canticum nouum proprium uestrum dicere non poterit; audire autem poterit et delectari uestro tam [*]( 1 Matth. 5, 9 2 Luc. 23, 34 3 Matth. 5, 10 5 1 Petr. 2, 21 ) [*]( 5 nobis EX nobis X 6 haec-sequuntur om. B 7 eecuntur KIZAGMENX 8 perfecti KMENX perfecte R pedes X 9 gradientes] gaud.entes H 10 in itinere KRMEN in itenere X ..itinere I 11 eum] illum AG quo lZIX 12 .**ergo uos (uos pritts er.) K et om. S 13 illud I illo R qui PARi propter eum hoc unum T 14 at P quodlibit K aliud om. B donum om. yK 15 ortari K 16 quo PHl quae A1 eum itaque sequimini G 17 et tenendo T uoluistis G cumj quod MENX 20 ad] ob G uidebit enim MEX uidebit eQ N 21 conletando KAGBM collectando T habet PKfHADRG TMENXbd habebit PKfHADR GTMENXbd 23 non Oln. El audire om. E antem] enim G )

excellenti bono. sed uos, qui et dicetis et audietis, quia et hoc quod dicetis a uobis audietis, felicius exultabitis iucundiusque regnabitis. de maiore tamen uestro gaudio nullus maeror erit quibus hoc deerit. agnus quippe, quem uos quocumque ierit sequimini, nec eos deseret qui eum quo uos non ualent sequi. omnipotentem agnum loquimur. et uobis praeibit et ab eis non abibit, cum erit deus omnia in omnibus. et qui minus habebunt, a uobis non abhorrebunt. ubi enim nulla est inuidentia, consors est differentia. praesumite itaque, fidite, roboramini, permanete, qui uouetis et redditis domino deo uestro uota perpetuae continentiae non propter praesens saeculum, sed propter regnum caelorum.

Vos etiam qui hoc nondum uouistis, qui potestis capere, capite; perseueranter currite. ut conprehendatis. tollite hostias quisque suas et introite in atria domini, non ex necessitate potestatem habentes uestrae uoluntatis. neque enim sicut: non moechaberis, non occides, ita dici potest: non nubes; illa exiguntur, ista offeruntur. si fiant ista, laudantur; nisi fiant illa, damnantur. in illis dominus debitum imperat uobis; in his autem quidquid amplius [*]( 7 cf. I Cor. 15, 28 11 cf. Ps. 75, 12 14 cf. Matth. 19, 12 cf. I Cor. 9, 24 15 cf. Ps. 95, 8 17 Ex. 20, 13. 15 20 cf. Luc. 10, 35 ) [*]( 1 dicitis 8 dicetis (e 8. I) P quia-audietis om. X et hoc] et id K id PHAGMETN om. Rf 2 quod quod K dicens G dicitis S exsultabilis P1 iocundiusque IZARTMEN""Yi 3 maiori R tam K autem tamen T 4 meror CKSGRTNX quibus hoc deerit om. y quippe ille PKrHAGRl\'MEiYX ille quippe SDbd 5 ierit (i init. s. I.) P deserit IZR 6 uos MENXT 7 praeibit (i pr. 8. I.) P habiit K abiit AMEX habebit Px ctlr (corr. m. 2) A 8 horrebant S 9 inuidia f consors CABG: concora PKrIZHSDRl\'ltlE NXbd 10 fiilete KBS2 11 reddite R domini H\' nostro I 12 praesente R 13 Dondum] mundum S 14 conpraehendatia C 15 quisquae K su.as I suas (a ex u) Z introhite K 16 nonne R 17 non ut B moechaueris P mechaueris K 19 illa fiant AG ilU damnantur A in er. in S 20 debitum om. G in his om. S quicquid IZ si quid PKr HSADBBG TJJIENXbd amplius om. G erogaueritis PKr HADG l\'MENX )

supererogaueritis, in redeundo reddet uobis. cogitate, quidquid illud est, in muro eius locum nominatum meliorem multo quam filiorum atque filiarum, cogitate illic nomen aeternum. quis explicat quale nomen erit? quidquid tamen erit, aeternum erit. hoc credendo et sperando et amando potuistis coniugia non deuitare prohibita, sed transuolare concessa.