De Peccatorum Meritis et Remissione et de Baptismo Parvulorum
Augustine
Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio VIII, Pars I (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 60). Urba, Karl; Zycha, Joseph; editors. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1913.
Apocalypsis etiam Iohannis has laudes Christo per- canticum nouum testatur offerri: dignus es accipere librum et aperire signacula eius, quoniam occisus es et redemisti nos deo in sanguine tuo de omni gente et lingua et populo et natione.
Item in Actibus apostolorum inceptorem uitae Petrus apostolus dixit esse dominum Iesum increpans ludaeis, quod occidissent eum, ita loquens: uos autem sanctum et iustum onerastis et negastis et postulastis hominem homicidam uiuere et donari uobis; nam inceptorem uitae occidistis. et alio loco: hic est lapis reprobatus a uobis [*](4 lIebr. 9, 24-28 17 Apoc. 5, 9 23 Act. 3, 14. 15 26 Act. 4, 11. 12 ) [*](1 duottidianamX quotidianamCd principsAM 2 deliinc] dein M 3 populi d fecit* V loco (co s.l.in2)G 4 introiuit Kbd introibit A 5 similia* G uirorum PGmlA ueterii Ka.c. in 0111. z apparc GmI G ofieret Vml 7 princes C principcs M intrant M 8 an*no Chii2 9 *pati V nunc Kp.c. 10 extrem.] consumatione .11 11 et om. KCM 13 sic et] sicut M 14 apperebit V 16 apocalipsis VGAC apocalipsys K ioE I\'G ioannis Md 18 apperire GK redcmisti] emisti M 20 nationes S 21 incoeptorcm LSPG incceptorcm A incoeptore aute M 22 iude(ae)os KAbd iuireis G 24 onerastis LrnlSPGr, b (it! tng. at occidistis), exonerastis Lm2 onorastis Vml inhonorastis Vm2d 25 ct inauceptorcm S inauccptorcm LmlVmlP incepta- tore A auctorem M, b in mg. 26 occidisti S ante a uobis exp. a deo S ) [*]( LX. August. VIII pars I. Vrba et Zycha. ) [*]( 4 )
Hoc tanto aggere testimoniorum cuius aduersus ueritatem dei elatio non prematur? et multa quidem alia repperiri possunt, sed et finiendi huius operis cura non neglegenter habenda est. de libris quoque ueteris testamenti multas contestationes diuinorum eloquiorum adhibere in hanc sententiam superuacaneum putaui, quando quidem illic quod occultatur sub uelamento uelut terrenarum promissionum, hoc in noui testamenti praedicatione reuelatur. et ipse dominus librorum ueterum utilitatem breuiter demonstrauit et definiuit dicens oportuisse inpleri, quae de illo scripta essent in Lege et Prophetis et Psalmis, et haec ipsa esse, \'quod oportebat Christum pati et resurgere a mortuis tertia die et praedicari in nomine eius paenitentiam et remissionem peccatorum per omnes gentes incipientibus ab Hierusalem\'. et Petrus dicit, quod paulo ante commemoraui, huic omnes prophetas testimonium perhibere \'remissionem peccatorum accipere per manum eius omnem credentem in eum\'. [*]( 3 Act. 5, 30. 31 7Act. 10,43 10 Act. 13,38. 39 23 cf. Luc. 24,44-47 27 cf. Act. 10, 43 ) [*]( 1 factis Lml 3 oporteat d nos saluos fieri b nostrorum addidimus 5 salutare M exultauit V exaltabit A 8 reddi perhibent A 10 paulos Vml uobissitft 15 agere Lml KmlG testimoniuLm? 16 multa]nulla M possênt Y 17 et Lp.c. effiniendi(owi. et)A/ 19 hac SM sententia M superuacuu A potaui Lml 20 in illis L (in s.l.m2), d illis SVPG 21 in hoc M 26 pcr omnes gentes om. Gml 27 ierslm A ierlm C hyerusalem M hierosolymis b paulo s. l.Gm2 28 prophetae KmlMb perhibent in remissionem ..11 )
Verum tamen commodius est, etiam ex ipso uctere testamento testimonia pauca depromere, quae uel ad supplementum ucl potius ad cumulum ualerc debebunt. ipse dominus per prophetam in psalmo loquens ait: sanctis qui in terra sunt eius mirificauit omnes uoluntates meas in illis, non \'merita eorum\',sed uoluntates meas. namillorum quid nisi quod sequitur? multiplicatae sunt infirmitates eorum, supra quod infirmi erant. ad hoc et lex subintrauit, ut abundaret delictum. sed quid adiungit? postea adcelerauerunt. multiplicatis infirmitatibus, hoc est abundante delicto, alacrius medicum quaesierunt, ut, ubi abundauit peccatum, superabundaret gratia. denique: non congregabo, inquit, conuenticula eorum de sanguinibus, quoniam multis sacrificiorum sanguinibus, cum prius in tabernaculum uel in templum congregarentur, conuincebantur potius peccatores quam mundabantur. \'non ergo iam\', inquit, \'de sanguinibus congregabo conuenticula eorum\'; unus enim sanguis pro multis datus est, quo ueraciter mundarentur. denique sequitur: nec memor ero nomina illorum per labia mea, tamquam mundatorum, tamquam innouatorum. nam nomina eorum erant prius \'filii carnis, filii saeculi, filii irae, filii diaboli, inmundi. peccatores, inpii\', postea uero \'filii dci'\', homini nouo nomen nouum cantanti canticum nouum per testamentum nouum. non sint ingrati homines gratiae dei, pusilli cum magnis, a minore usque ad maiorem. totius ecclesiae uox est: erraui sicut [*]( 4 Ps. 15,3 7 Ps. 15,4 8 cf. Rom. 5, 20 9Ps. 15,4 11 cf. Rom. 5, 20 11. 17 Ps. 15,4 20 cf. Rom. 9,8. Luc. 20, 34 cf. Eph. 2,3. I Ioh. 3,10. 23 cf. Hier. 38, 34 cf. IIebr. 8, 11 24 Ps. 118, 176 ) [*]( 1 ueteri Km2 2 supplimentum LSVml suplementum KAM 3 de- buit A 4 in psalmo om. A sunt post qui pon. bd 5 in illis-meas in mg. Lm2 eis P meriti C, om. li G illoruin d nu ex nGmi 7 illorum P supra] add. id b 9 quod b accclerauerunt SVm2PGmlK accelauemnt A lOestom. V 11 ut]etLf»2 abundabit A delictumJ/ superabundauitLSPO superhabundauit V non s.l. Km2 12 conuenticuli Kml 13 multi A primum zbd tabcrnaculo A 14 teniplo A 17 deinque A 18 nominum Gm2KCMTbd eomm LP tamquam mundotomm (mandatoru A)KA, om. zbd 19 nouatoru A 20 fili iraeL filii irae s.i.m2K 21 nomen nouum om. KCT 22 cant. nouum cantanti (cantanti s.l.m2K) eant. nouum KCT cantanti] cantate A, om. z per test. nouu s. ras. Gm2 23 pusillis A 24 eraui Kinl ) [*]( I4. )
Quae cum ita sint, neminem umquam eorum, qui ad Christum accesserunt per baptismum, sana fides et sana doctrina putauit exceptum a gratia remissionis peccatorum nec esse posse alicui praeter regnum eius aeternam salutem. haec enim parata est reuelari in tempore nouissimo, hoc est in resurrectione mortuorum pertinentium non ad mortem aeternam, quae secunda mors appellatur, sed ad uitam aeternam, quam promisit non mendax [*]( 9 Esai. Gl, 1. Luc. 4, 18. 19 15 I Petr. 2, 22. 24. 25 18 cf. Rom. 5, C 24 cf. I I\'ctr. 1, 5 25 cf. Apoc. 2,11. 20,6.19 ) [*]( 1 fugare P 2 et ante pluribus pon. V 3 hcrcditauit LmlVmlSPG 4 patictiir Sft trad. cst an. eius bd 5 in s. ad Vni2 morte Lml aestimata KA 8 de se Kp.c. esse T fiintus Gml officiu Gml sinagoga LSGKA 9 recitabit A spiritus] super A 10 humilibus] hominibus V pauperibus d rcfrigcrcm Vd rcfrigcutur K 11 hi qui KCT 12 indulgentiam (in mj. temissionem) b 13 exceptus om. M adhaererc b et per Lm\'? 14 adj ac M 15 pertinire V periicnire bd inqua s. exp. ergo Gm2 10 in corpore SPd suo om. A 17 a om. A liberati M 18 cicatricihus] uulnere plagarum Ambrosius de spir. 1,9 posl esscmus Maurinisalujuiddeesseuidetur 20 ista .1/ 21 fide A 22putabitM 23 posse esse A. 25 q: V 23 promittitzd mtax/1 )
Consideratis autem omnibus diuinis testimoniis, quae commemoraui sine singillatim de unoquoque disputans siue aceruatim multa congestans, uel quaecumque similia non commemoraui, nihil inuenitur nisi, quod uniuersa ecclesia tenet, quae aduersus omnes profanas nouitates uigilare debet, omnem hominem separari a deo, nisi qui per mediatorem Christum reconciliatur deo, nec separari quemquam nisi peccatis intercludentibus posse, non ergo reconciliari nisi peccatorum remissione per unam gratiam misericordissimi saluatoris, per unam uictimam uerissimi sacerdotis ac sic omnes filios mulieris, quae serpenti credidit, ut libidine corrumperetur, non liberari a corpore mortis huius nisi per filium uirginis, quae angelo credidit, ut sine libidine fetaretur. [*]( 16 cf. I Tim. 6, 20 17 cf. Rom. 5, 10 18 cf. Esai. 59, 2 19 cf. Tit. 2, 11 21 filios-fetaretur] cf. Contra lul. Pelag. VI 22, 68 (XLIV 864 M) Gen. 3, 1-8 22 cf. Rom. 7, 24 23 cf. LlIc. 1, 26-38 ) [*]( 1 ad s. et Gm2 conubii-generationem om. Am] 2 mundatur G renascuntur A 3 similotudinem S carnis LmlSVPGd peccati om.LmlSVG 5 est om. A obsetrix V 6 excepit M hi S quo LmlSVmlGin2 7 int. poss. bd quia LSGml quo Va.c. 9 discant V cuius LmlSVPGA cui uix T claret] add. ingenium b excepit JI 11 cuiuis Lm2 discet LmlSVmlPG 12 testimoniu Vml 13 singilatim A unaqq Gml acerbatim LmlSVG 15 in L uerba quod uniuersa-.56, 22 altero, quae tal. 119 b excidcrunl, postea in singulari tal. 120 a ml suppleta sunt 16 natiuitates Lml separaro A 17 qui om. Gml quia M 18 nec errogare conciliari T 19 conciliariC peccatore Vml 20 uerissima KCT si V 21 omnis M filio Gml filius M serpentis V 23 ut om. LmlSVPGml fateretur V )
Bonum ergo coniugii non est feruor concupiscentiae, sed quidam licitus et honestus illo feruore utendi modus propagandae proli, non explendae libidini accommodatus. uoluntas ista, non uoluptas illa nuptialis est. quod igitur in membris corporis mortis huius inoboedienter mouetur totumque animum in se deieetum conatur adtrahere et neque cum mens noluerit exsurgit neque cum mens uoluerit conquiescit, hoc est malum peccati, cum quo nascitur omnis homo. eunt autem ab inlicitis corruptionibus refrenatur et ad sola generis humani supplementa ordinate propaganda permittitur, hoc est bonum coniugii, per quod ordinata societate nascitur homo. sed nemo renascitur in Christi corpore, nisi prius nascatur in peccati corpore. sicut autem bono male uti malum est, sic malo bene uti bonum est. duo igitur haec, bonum et malum, et alia duo, usus bonus et usus malus, sibimet adiuncta quattuor differentias faciunt. bene utitur bono continentiam dedicans deo, male utitur bono continentiam dedicans idolo; male utitur malo concupiscentiam relaxans adulterio, bene utitur malo concupiscentiam restringens conubio. sicut ergo melius est bene uti bono quam bene uti malo, cum sit utrumque bonum, ita qui dat uirginem suam bene facit et qui non dat nuptum melius facit. de qua quaestione multo uberius et multo sufficientius in duobus libris, uno De bono coniugali, altero de sancta uirginitate, quantum dominus dedit, pro mearum uirium exiguitate disserui. non itaque per nuptiarum bonum defendant concupiscentiae malum, qui carnem et sanguinem praeuaricatoris aduersus carnem et sanguinem redemptoris [*]( 19 cf. I Cor. 7; 38 ) [*]( 1 n add. m. rec. A 2 quidem P feruore* G utendis M 3 prole Sml, om. A acomodatus K uoluntas-est om. z, uncis incluserunt Benedic\'ini 4 non uoluptas, illa n. est b uohmtate A uoluntas iU quid (0 s. i) P menbris S 5 mortis om. M tantumque A G exurgit VAb 7 noluerit b adquiescit GmlK cum] in zbd 9 ad] a M supplimenta LmlG suplementa S ordinat M 10 pmittitur V dimittitur C quem M 12 si aute (in mg. m2 1 sicut)F uti male bd 13 male V bene om. Cml 14 quatuor GCd 16 malo] male VT 17 concupiscentiae SVP relaxans] uel T concupiscentia S 18 ergo om.Gml 19 sit] si LSrGml post sit eras. ut K dat Vp.c. post suam inserit nuptum d nuptui b 20 nuptum om. b 21 uberius] uerius K 22 in altero Ga.c. 24 concupiscentia Vml 25 praeuaricatores LmlSVPGM )
Iam nunc scrutemur diligentius, quantum adiuuat dominus, etiam ipsum euangelii capitulum ubi ait: nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu, non intrabit in regnum dei. qua isti sententia nisi mouerentur, omnino paruulos nec baptizandos esse censerent. sed quia non ait, inquiunt: \'nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu, non habebit salutem uel uitam aeternam\', tantummodo autem dixit: non intrabit in regnum dei, ad hoc paruuli baptizandi sunt, ut sint etiam cum Christo in regno dei, ubi non erunt, si baptizati non fuerint, quamuis et sine baptismo si paruuli moriantur salutem uitamque aeternam habituri sint, quoniam nullo peccati uinculo obstricti sunt. haec dicentes primo numquam explicant isti, qua iustitia nullum peccatum habens imago dei separetur a regno dei. deinde uideamus utrum dominus Iesus, unus et solus magister bonus, in hac ipsa euangelica lectione non significauerit et ostenderit non nisi per remissionem peccatorum fieri, ut ad regnum dei perueniant baptizati, quamuis recte intellegentibus; sufficere debuerit, quod dictum est: nisi quis natus fuerit denuo, non potest uidere regnum dei et: nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu, non potest introire in regnum dei. cur enim nascatur denuo nisi renouandus % [*](2 cf. II Cor. 5, 21 7 Ioh. 3, 5 10 Pelaginni 18 cf. Matth. 23,10 22 loh. 3, 3 23 loh. 3, 5 ) [*](1 superbiam KCbd 2 humilitate P 3 uiri M 4 medicina OJ] 5 pararc AC prolixc misit P proli semisit K 6 scrctemur Gml 7 uti Gml 9 quia SmlKml nisi om. V omnino nec T* baptizatos V 10 ee s.l.P concenserent V ccnseret M qui A U habit Kml 12 in P post fol. 24 excidit fol. uerba: non intrabit—60, 2 regeneratio continens; lacttna III. saec. XII, quam siglo tn3 notaui, exphta est folio formie mitioris dei] caelorū Kml 13 baptizadi A 15 sunt KM 16 nnllius milli LSVml 17 qui LmlSVG quia b iustitiii STOper iustitiam b imago s. exp magno Km2 doGml separareturLmlVG separaturKAb 1set]vSVG, om b 20 et] ac (c add. m2)M ut s.l.L 22debuerat3/m2 reuatus LSVPmlG 23 denuo—fuerit om. VG regnum om. P 24 spu sco AMm2 intraire A 25 reuouaudus Gllll bis )
Erat autem homo, inquit, ex pharisaeis, Nicodemus nomine, princeps ludaeorum. hic uenit ad eum nocte et dixit ei: rabbi, scimus, quia a deo uenisti magister; nemo enim potest haec signa facere quae tu facis, nisi fuerit deus cum eo. respondit Iesus et dixit ei: amen, amen dico tibi, nisi quis natus fuerit denuo, non potest uidere regnum dei. dicit ad eum Nicodemus: quomodo potest homo nasci, cum senex sit? numquid potest in utero matris suae iterum introire et nasci? respondit Iesus: amen, amen dico tibi, nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu, non potest introire in regnum dei. quod natum est de carne, caro est, et quod natum est ex spiritu, spiritus est. non mireris, quia dixi tibi: oportet uos nasci denuo. spiritus ubi uult spirat et uocem eius audis; sed non scis unde ueniat et quo uadat. sic est omnis, qui natus est ex spiritu. respondit Nicodemus et dixit ei: quomodo possunt haec fieri? respondit Iesus et dixit ei: tu es magister in Israhel [*]( 2 cf. Rom. 6, 6 8 loh. 3, 1-21 ) [*]( 1 qua uetustate om. M quia V nisi om. V in qua] quia P 2 ur V crucifixus P crucifixus est cruci KAC confixus est cruci M 3 pr. di s.l.Km2 di s.l.Gm2 5 ipsam] pacis M circunstantia A substantia Kni1 rem de qua querimus in ras. G qua de Kml 8 phariseis SVGKA fariseis III nichodimus VG nichodemus P AJl 9 iudeorum GCJl eum] Iesum d 10 ei om. VP rapbi K 13 alt. amen om. M tibi] uobis Af renatus A 14 potest s.l.P uide Sml nichodimus VG nichodemus PA 15 sit senex KCbd 16 uterum VPKCTbd introire iterum KmZC renasci K 17 all. amen om. M nisi s.l.Gm2 18 spiritu sancto zb introire s.Z.Pintrare M 19 de s.exp. ex Gm2 20 de Kbd e C 22 et] aut Kbd 23 pr. est] et M ex spu õ K 24 nichodimus V nichodemus PA nicodimus G 25 in om. AntlM isrt GA )
Cum ergo Nicodemus quae dicebantur non intellegeret, quaesiuit a domino, quomodo possent ista fieri. uideamus quid dominus ad hoc respondeat. profecto enim si ad interrogata [*]( 1 alt. amen om. M 2 uidimus PGKm2A31b testamur Pbd 3 accipistis V accipietis JI crediditis P creditis KAC 5 et nemo Cd ascendit bis ml P 6 fi*liii$G qui-hominis s.l.Km2 in caelo est bd et om. A exaltauit moyses G 7 desertum LmlSG deserto (v s. o)V 8 crediderit JI sed habeat om. P habea Gml 9 deus dilexit P 10 unigenitum s.l.S oms K 14 iam-credit om. LmlSVG 15 credidit KCM 16 autem s. ras. Gm2 17 tenebras magis KAC 18 oms Kml mala Gml ait P 19 ut non) ne [Wb 20 manifestetur M 21 opera eius M dm M hoc Lml SVGKmlC 22 est om. SmlA pertinentes Kml totos M sermones LmlM sermonis KA nisi ille C 23 narratur JI 24 nichodimus V IlichodeinusrnicodimusG ca quae d 25 quae s dicta ex quaes Km2 possint K 26 si om. Z )
Magna haec et mira dignatio! quae quoniam fieri non potest nisi per remissionem peccatorum, sequitur et dicit: et sicut Moyses exaltauit serpentem in deserto, ita exaltari oportet filium hominis, ut omnis, qui crediderit in eum, non pereat, sed habeat uitam aeternam. quid tunc in deserto factum sit nouimus: serpentum morsibus multi moriebantur. tunc populus peccata sua confitens per Moysen deprecatus est dominum, ut hoc [*]( 2 Ioh. 1,1.14 17 I Cor. 12,12 24 Ioli. 3,14.15 27 cf. Xum. 21, 6-9 ) [*]( 1 accipi dicatur A et om. A 2 deus homo et homo deus A post uerbum add. d et uerbum erat apud deum 3 habitabit C JI 5 ambulabat] manebat A G quia Ktn\'2 est xps LS 8 crcdibilior fides b ex s. ras. Gm2 12 est A participata (a in ras.yi 13 camis Eug. 16 ascendit PKml in caelo z 18 est ovi. Ewjippii r 20 et om. z 21 appellat A 22 et s. exp. Iiqc Lm2, om. SVG miraque Pd 24 moses Eugippii r 25 ita] sic A 26 credit SJI creudidl\'rit A uitiu G 27 scrpentisGlIIlJlml 29 mosen Eugippii V dm Kb )
Deinde si-quod consequenter dicit-deus sic dilexit mundum, ut filium suum unigenitum daret, ut omnis, qui credit in eum, non pereat, sed habeat uitam aeternam. periturus erat paruulus nec habiturus uitam aeternam, si per sacramentum baptismi non crederet in unigenitum dei filium, dum interim sic uenit, ut non iudicet mundum, sed ut saluetur mundus per ipsum, praesertim quia sequitur et dicit: qui credit in [*]( 9cf. Rom. 8,3 14 Ioh. 3,15 18 loh. 3 16 23 cf. Ioh. 3,17 24Ioh. 3, 18 ) [*](1 uiros LmlSVmlPGml si Kml moses Eug. cepto Sml 2 eneu PG ammouitque (d s. m et s. uit m21 nuit)K 4 sanabantur continuo KCb serpens bis Sm1 5 ego Pml eo* C id] et M significatur s.l.m2G 6 quippe] quidem Eugippii V quo ex co Gm2 mori mereretur] mori moreretur r moreretur Eug. 7 carne sua A 8 tantu s.exp. tamen Lm2 9 esset s. expo et naeGm2 similitudine il sine] sic A lOpeccati—poena om. Sml sicur S 11 conspiciebant LSVmlGml sanabantur Lm2Gml 12 liberatur Iiml similitudine LmlSVmlPGml 13 per iustitiam K 14 liberantur Lm2 15 in s.l.m2V 16 morte GmlK 17 paruulis Lml uenatus S 18 si quod consequenter] si quod sequenter LSVG sic cons. d sic deus A 19 dilexit deus S 21 periturus-aeternam om. r erat om. LSPG erat] add. ergo z 22 non exp. V creditur Vm2 in om. Gmlb filium dei b 24 sequatur (i s. a)F )
Quid de ipsa forma sacramenti loquar? uellem aliquis istorum, qui contraria sapiunt, mihi baptizandum paruulum afferret. quid in illo agit exorcismus meus, si in familia diaboli non [*]( 9 Ioh. 3, 19 15 cf. Ioh. 3, 21 17 Phil. 2, 13 ) [*]( 1 iudica*turG credidit LmlVml 4 eos] oms V 5 offercntium in ras. m2<J 6 eos om. V eos s.l.m2V 9 autem om. z 10 magis tenebras JI 11 dicit in mg. m2A aduentu et sacramento A 13 delictione (i pro m2 in ras.) A 14 si nec LmlSVmlPml 15 dicit facta bd 17 gratia S 18 enim om. KC uobis ACMTd et om. V uellet (om. et)al et om. LmlSVmlPGml 20 generatione Lac. 22 possint Kml opus s A ism s. haecG humanaS 23utnon6 a s.l.m2L 25 dum A peruenire JI liisi om, KAM 26 quid (d s.l.)V de** G 28 exorchismus VG nisi r, om. M )
Quamobrem uides quantum iam distet inter eos, contra quos in hoc opere diu iam multumque disserui, quorum etiam unius legi librum ea continentem, quae ut potui refutaui. inter istos ergo, ut dicere coeperam, qui omnino paruulos ab omni peccato, et originali et proprio, puros et liberos esse defendunt, et istos, qui eos iam natos propria putant contraxisse peccata, a quibus eos credunt per baptismum oportere purgari, quantum intersit uides. proinde [*]( 19 Pelagiani ) [*]( 1 mihi certe A edem Vrnl 2 ille pro se KAMb possit Kml 3 renuntiasse M 4 conuertit a LnilSCml dum A 5 in ras. L, exp. G, om. SP remissione S ulla LmlSVmlG 6 exastimarem L exestimarem S 8 ferre A 9 paruulis tradi KCb tradit M 10 quo 8111 sonaret quod utique agi uid. b sonare] add. utique z atque om. z 11 exsecrabilius PCMd 12 dici posse zbd 13 baptismom Sa.c. redemptione Lp.c.J/M 14 ipsis etiam zd 15 peccati. G 1G nolunt LmlSVPGb uoluit T ipse mihi A 19 possit K posse A 20 habe A 21 distat KA 22 diserui Vml desserui M 23 librum legi P refugitaui V istos in ras. Gml 21 ut dicere ex uidere S dicere om. K 26\' notos Va. c. 27 per baptismum om. A )
An uero et hoc quaesituri de hoc disputaturi et tempus ad hoc inpensuri sumus, ut probemus atque doceamus, quomodo per propriam uoluntatem, sine qua nullum uitae propriae potest esse peccatum, nihil mali commiserint infantes, qui propter hoc uocantur ab omnibus innocentes? nonne tanta infirmitas animi et corporis, tanta rerum ignorantia, tam nulla omnino praecepti capacitas, nullus uel naturalis uel conscriptae legis sensus aut motus, nullus in alterutram partem rationis usus hoc multo tes tatore silentio quam sermo noster proclamat atque indicat? ualeat aliquid ad se ipsam persuadendam ipsa euidentia; nam nusquam sic non inucnio quod dicam, quam ubi res, de qua dicitur, manifestior est quam omne quod dicitur. [*]( 3 post sed exp. ut L, add. SVPGb esset b quidquid SHmlKCMbd 4 esse V ali. uel om. LmlSVG uidere om. zd 5 promtu LSVnilG 8 peccatum ira tng. m2 A 9 singuli Lm2A ipsi] ipse ipsi LSVmlG 10 consequentur V 11 in paruulis Lni2Vm2 cOllcedunt Lm2 12 isti L autem om. z 13 proprium z proprie -1, c/. lin. 7.18 contraxisse (ira mg. al liabuisse) b 14 concedent Vm2KACbd eoucedentur M 16 quacritur zd de om. z disputari LmlSVmlGml 18 uoluptatem A si Kml 19 male A 20 uocatur l\'ml 22 aut] ac A 23 nullus om. V orationis A testatiori M 24 ueleat V 26 quid dicam b manifestatior z 27 ome (e in ras. m2)L omne (e in ras.)V oms SP ) [*]( LX. August. VIII pars I, Vrba et Zycha. ) [*]( 5 )
Vellem tamen quisquis hoc sapit diceret, quod peccatum uiderit uel putarit infantis recentis ab utero, cui redimendo fatetur iam baptismum necessarium, quid mali in hac propria sua uita per animum proprium corpusue commiserit. si forte quod plorat taedioque est maioribus, mirum si hoc iniquitati, non infelicitati potius deputandum est. an quod ab ipso fletu nulla sua ratione, nulla cuiusquam prohibitione conpcscitur? at hoc ignorantiae est, in qua profundissima iacet, qua etiam matrem, cum post exiguum tempus ualuerit, percutiet iratus et saepe ipsas eius mammas, quas, dum esurit, exigit. haec non modo feruntur, uerum etiam diliguntur in paruulis, et hoc quo affectu nisi carnali, quo etiam risus iocusque delectat, acutorum quoque hominum ipsa quasi absurditate conditus? qui si co modo sentiretur, ut dicitur, non iam illi tamquam faceti, sed tamquam fatui riderentur. ipsos quoque fatuos uidemus, quos uulgo moriones uocant, ad cordatorum delicias adhiberi et in mancipiorum aestimatione pretiosiores esse cordatis: tantum ualet carnalis affectus etiam minime fatuorum in delectatione alieni mali. nam cum homini iucunda sit aliena fatuitas, nec ipse tamen talis esse noluisset; et si suum paruulum filium, a quo garriente talia pater laetus expectat et prouocat, talem praesciret futurum esse cum creuerit, nullo modo dubitaret miserabilius lugendum esse quam mortuum. sed dum spes subest incrementorum et ingenii lumen accessurum creditur aetatis accessu, fit ut conuicia paruulorum etiam in parentes non solum iniuriosa non sint, uerum etiam grata atque iucunda sint. quod quidem prudentium nemo probauerit, ut a dictis uelfactis huiusmodi non tantum nou prohibeantur, cum prohiberi [*](2 putaret Vmlinfantes recentes M cui] sui M 3 uitam Lml 5iniquitate (i s. e m2) K 6 deputantum Vml 7 proibitione K compescitur Vm2 conpescitis P cpescitis (en s. j m2)G at om. A adhoc Lm1Vm1GCm1M adhuc SP 8 quae 31 9 pcrcutiet] pcrcutienti et LmlSVml PG pcrcutit Lm2Cbd ipsas eius] ipse (om. V) eius z ipsas etiam b mannas V quas om. A 10 exegit M exsugit d exugit b 12 absorditate A 13 se Lm1 14 tamquara] tam M redirentur Gml fatnos (in mg. al cirratos)b 1G prętiosior Lml tantiu K 17 malo Gml 18 iocunda Ltn2Vm2PGKA 19 uolutse (t in ras.)L e talia (e m2 ins.)L et alia SPG 20 prouocare (t s. re tn2)K si talem P 21 creberit SGml cre*uerit r 23 conuitiata S conuitia cet. 25 iocunda Liti2PGKAM sintF ut] et Pml addictis LmlSVmlGmlPmlM 26 non tantum om. z prohibere V )
Illas, inquam, consideremus tenebras mentis utique rationalis, in quibus et deum prorsus ignorant, cuius sacramentis etiam cum baptizantur obsistunt; in has quaero unde et quando sumnicrsi sint. itane uero eas hic contraxerunt et in hac uita sua iam propria per nimiam neglegentiam obliti sunt deum, prudentes uero et religiosi uixerunt uel in uteris matrum? dicant ista qui ausi fuerint, audiant qui uoluerint, credant qui potuerint; ego autem puto, quod omnes, quorum mentem non obnubilat defendendae suae sententiae peruicacia, haec sentire non possunt. an nullum est ignorantiae malum et ideo nec purgandum? et quid agit illauox: delicta iuuentutis et ignorantiae meae ne memineris? etsi enim damnabiliora peccata sunt, quae ab scientibus committuntur, tamen, si ignorantiae peccata nulla essent, hoc non legeremus quod commemoraui: delicta iuuentutis meae et ignorantiae meae ne memineris. in illas igitur ignorantiae densissimas tenebras, ubi anima infantis recentis ab utero, utique anima hominis, utique anima. rationalis, non solum indocta, uerum [*]( 20. 23 Ps. 24, 7 ) [*]( 1 concitantur YGm2 2 uanitate] uarietate M matrem Sml 4 aut om. A ue permissa A 5 motos LtnlSYPmlGml 6 lingua Gm2 signis om. zd indiciis b in mg. promtare SG promitare V promere A promptitare b 11 rationabilis M et add. vi2C 13 sumersi P sumisi Kml submersi CJlbd sunt C ea sic M contraxerunt hie K 15 et] uel P 16 fueruntSml 17 mentes zbd 18 prouicacia A liaec in ras. V non in ras. r 19 nec oppugnandum C ait Lm2\'P 21 peccata (ta s.l.m2)Y 22 comniittantur (u s. a m2)YG 123mea SYml, om. KCMbd 24 agitur Yml ignorantia A 25 recentes Kml I 26 hominis utique anima om. A ) [*]( I. -ã* , )
Dicet aliquis: \'si haec naturae purae non sunt, sed uitiosae primordia, quia talis non est creatus Adam, cur Christus longe excellentior et certe sine ullo peccato natus ex uirgine in hac tamen infirmitate atque aetate procreatus apparuit?\' huic propositioni respondemus Adam propterea non talem creatum, quia nullius parentis praecedente peccato non est creatus in carne peccati, nos ideo tales, quia illius praecedente peccato nati sumus in carne peccati. Christus ideo talis, quia, ut de peccato condemnaret peccatum, natus est in similitudine carnis peccati. non enim hoc agitur de Adam, quod pertinet ad corporis quantitatem, quia non paruulus factus est, sed perfecta mole membrorum — potest enim dici etiam [*]( 4 Gen. 2, 23. 19 25 cf. Rom. 8, 3 ) [*](1 iacet et LSVPA pr. aut om.LSVmlPG naturazd 2 quur LntlSG; sic saepius, sed cf. Praej. 6 uocabit AM 7 ex] a zM Tbd necdum Kb 8 tam om. A 9 saltim PKM 10 quod V quod LSPG 12 aliquod LmlSGml aliquos V paruulatim T 15 ut si (ut exp. m2)KC iamj non P 16 alia qua(quas.Z.m2)X pietate A 18 naturasM pura zKCJI Pbd 19 uitiose A uitiosa eCMTb uiciosa IC longQ PGm2 20 excellentiae LmlSPG cxcellentius (us s. ,!ę)V 21 apparuit in ras. m. rec. L 22 respondeamusL nullus VmlGml 24 natus est Vm2 25 xpi ideo in ras. G 26 hic bd 28 more Vml )
Sed, ut hoc omittam, poterat certe, quod multis etiam pecoribus praestitit, quorum pulli. quamuis sint paruuli neque accedentibus corporis incrementis etiam mente proficiant, quoniam rationalem animam non habent, tamen etiam minutissimi et currunt et matres agnoscunt nec sugendis uberibus cura et ope admouentur aliena, sed ea ipsi in materni corporis loco abdito posita mirabili facilitate nouerunt. contra homini nato nec ad incessum pedes idonei nec manus saltem ad scalpendum habiles et, nisi opere nutrientis inmotis labris papilla uberis ingeratur, nec ubi sint sentiunt et iuxta se iaccntibus mammis [*]( 15 cf. Gen. 2, 22 ) [*]( 1 peccatum A 3 ualenti ausuque LSG ualentia ausuque F 4 possit Kml 5 custodiret Kml si s.l.m2A hoc om.zbd 6 posset M cami LmlG 9 degeret TjSVml 10 quid om. A demonstraut (e s. an mZ)L demonstrant SVtnl mobet VmlGml 11 primi illi zbd illius LmlVPml G, om. S homines illius S 14 cum] enim ACm2, om. K 15 uero M 16 omnino potentia V onmipotenti Cml 18 obmittam L mittam Cml 22 matris S sugendi LSVmlPG operibus LSVmlG 23 ammouentur Kml maternis corporibus zAbd 24 possit amirabili S possita mir. VG 25 nec-idonei om. M saltim Kml AM 26 habilis Vml ope CT immotis rb admotis d papillae Cd 27 ingerantur LmlSPGC ingenerantur V )
In paruulis certe gratia dei per baptismum eius, qui ucnit in similitudine carnis peccati, id agitur, ut euacuetur caro peccati. euacuatur autem, non ut in ipsa uiuente carne concupiscentia conspersa et innata repente absumatur et non sit, sed ne obsit mortuo, quae inerat nato. nam si post baptismum uixerit atque ad aetatem capacem praecepti peruenire potuerit, ibi habet cum qua pugnet eamque adiuuante deo superet, si non in uacuum gratiam eius suscepit, si reprobus esse noluerit. nam nec grandibus hoc praestatur in baptismo, nisi forte miraculo ineffabili omnipotentissimi creatoris, ut lex peccati, quae inest in membris repugnans legi mentis, penitus extinguatur et non sit, sed ut quicquid mali ab homine factum, dictum, cogitatum est, cum eidem concupiscentiae subiecta mente seruiret, totum aboleatur ac uelut factum non fuerit habeatur, ipsa uero soluto reatus uinculo, quo per illam diabolus animam retinebat, et interclusione destructa, qua hominem a suo creatore separabat, maneat in certamine, quo corpus nostrum castigamus et seruituti subicimus, uelad usus licitos et necessarios relaxanda uel continentia cohibenda. sed quoniam diuino spiritu, qui multo melius quam nos omnia generis humani nouit, uel praeterita uel praesentia uel futura, talis uita humana praecognita atque praedicta est, ut [*]( 4 cf. Sap. 9, 15 8 cf. Rom. 8, 3. 6, 6 16 cf. Rom. 7,23 22 cf. I Cor. 9,27 ) [*]( 1 possunt KAM suggere LAml infirmis nutrimentis M 2 fuisse M 3 similitudinem LSVmlPO nisi-peccati in mg. P 4 pondera A et om. M 8 similitudine M agitur] igitur M ct Vml 9 euacuctur A 10 recente M\' assumatur A oberat M 11 inerant M 12 percepti P 13 dno Aml gratia M 14 eius om. A suscipit KC susceperit Tbd reprobatus zbd 15 omnipotentis simili P 16 ut lex] uel ex M 17 ante pen. add. prorsus zd penitis P exstinguatur K estinguatur Cml quidquid VmlKMTbd 18 idem z 19 obolcatur Vml aboletur K ableatur M 20 ipso P is A solute Vml soluta C per quod illam A per om. b 21 et om. M distructa LmlSVmlQ quam LmlSP 22 seperabat K quo om. A 26 praedicata T )