De Natura et Gratia

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio VIII, Pars I (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 60). Urba, Karl; Zycha, Joseph; editors. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1913.

Sed acute uidetur interrogare, \'quomodo istos sanctos de hac uita abisse credendum sit, cum peccato an sine peccato\', ut, [*](10 Pclagins 12 cf. Marc. 14, 38 15. 27 Pelagius ) [*](1 post cogamur add. dicere P B, V (s.l.m2), eras. uid. D 2 natura b G operi (i ex e) V, i s. e E uoluntati (i ex e) E 7 accederent Dm1Vm1E accenderentP 8 ita om.L misericordia om.DB 10 innoscat CmZ 11 fallitur (i ex a) D 12 hic (0 s. i m2) V et sine sciens L a. c. et (m mg. m2 1 e) siR csine V cst si E temtationem P 16 scriptnra B ad]*dD 17 nobis quodam nobjs R 18 uideant b 21 negligunt Yml posl nefaria erp. et L 22 libinum L sceleratorum (a s. 0) E 23 eo*R eos (s s.l.) E 25 exitiabile L exsitiabilem V ex ∗ itiabilem C qua (a ex Q) D, PREml 28 abiisse bd )

263

si responsum fuerit \'cum peccato\', putetur cos secuta damnatio, quod nefas est credere; si autem sine peccato dictum fuerit eos exisse de hac uita, probet hominem saltem propinquante morte fuisse sine peccato in hac uita. ubi parum adteudit, cum sit acutissimus. non frustra etiam iustos in oratione dicere: dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris, dominumque Christum, cum eandem orationem docendo explicuisset, ueracissime subdidisse: si enim dimiseritis peccata hominibus, dimittet uobis pater uester peccata uestra. per hoc enim cotidianum spiritale quodammodo incensum, quod ante deum in altare cordis, quod sursum habere admonemur, infertur, etiamsi non hic uiuatur sine peccato, licet mori sine peccato, dum subinde uenia deletur. quod subinde ignorantia uel infirmitate committitur.

Deinde commemorat eos, \'qui non modo non peccasse, uerum etiam iuste uixisse referuntur: Abel, Enoch, Melchisedech, Abraham, Isaac, lacob, Ioseph, Iesu Xaue, Finees. Samuhel, Nathan. Helias. Heliseus, Micheas, Danihel, Ananias. Azarias. Misael, Ezechiel. Mardocheus, Simeon, Ioseph. cui desponsata erat uirgo Maria. Iohannes\'. adiungit etiam feminas: \'Debboram, Annam Samuhelis matrem, Iudith, Hester, alteram Annam filiam Fanuel, Elisabeth\'. ipsam etiam domini ac saluatoris nostri matrem, \'quam\' dicit \'sine peccato confiteri necesse esse pietati\'. excepta itaque sancta uirgine Maria qua propter honorem domini nullam prorsus, [*]( 5 Matth. 6, 12 8 Matth. 6, 14 15. 20. Pelagius ) [*]( 1 sequuta L (s ex c m2), DmlP sequi ita B 2 credere) dicere (s. exp. credere m2) D,RVCE 3 exhisse B prohibet B saltim DRBCE 5 dimitte (pr. i exe)D 6 debite Rml 10 uester] urt r 11 quotidianum Lm2 modo (do s.l.m2) V 12 altari b 14 nenia del. quod m2 in dextro. subinde m3 in.mg.V 16 referuntur V feruntur V melcisedech E 17 Ioseph post lIelias pon. d iesu*L iesus l\'E samuel Pbd 18 natan V Elias bd helisseus LC helissaeus P heliscus (h s.l.m2) DVE hclisaeus R daniel PCEbd annanias LDPV anananias E 19 misahelLVCE ezechihel LV mardacheus LBEml mardachaeus (o s. a) D mardacheus (0 s. a) P symeon PVE simonS B disponsata LDml 20 ioannes VCEbd deboram VE Delboram b 21 samuelis REbd iudit LP ludit V Esther bd phanuhelis DC fanuM P phanuhel V E panuelis R 22 isabeth L helisabeth RBCb dni nostri B )

264

cum de pereatis agitur, haberi uolo quaestionem — unde enim scimus quid ci plus gratiae conlatum fuerit ad uincendum omni ex parte peccatum, quae concipere ac parere meruit, quem constat nullum habuisse pecatum? — hac ergo uirgine excepta, si omnes illos sanctos et sanctas, cum hic uiuerent, congregare possemus et interrogare, utrum essent sine peccato, quid fuisse responsuros putamus? utrum hoc quod iste dicit, an quod Iohannes apostolus, rogo nos. quantalibet fuerint in hoc corpore excellentia sanctitatis, si hoc interrogari potuissent, una uoce clamassent: si dixerimus quia peccatum non habemus, nos ipsos decipimus et ueritas in nobis non est. an id humilius responderent fortasse quam uerius? sed huic iam placet et recte placet \'laudem humilitatis in parte noti ponere falsitatis\'. ita hoc si uerum dicerent, haberent peccatum; quod humiliter quia faterentur, ueritas in eis esset; si autem hoc mentirentur, nihilominus haberent peccatum, quia ueritas in eis non esset.

Dicent forsitan, inquit: numquid omnium potuit scriptura commemorare peccata? et uerum eis dicent quicumque dicent. nec eum contra hoc aliquid ualidum uideo respondisse, quamuis uideam tacere noluisse. quid enim dixerit, quaeso, adtendite. hoc, inquit, recte dici potest de his, quorum neque honorum neque malorum scriptura sit memor; de illis uero, quorum iustitiae meminit, et peccatorum sine dubio meminisset, si qua eos peccasse sensisset. dicat ergo non pertinuisse ad iustitiam tantam illorum fidem, qui magna multitudine praecedentes et sequentes cum laudibus domini asellum etiam inter frementes quare hoc facerent inimicos clamabant: osanna, fili Dauid, benedictus qui uenit in nomine domini! audeat ergo iste dicere, si potest, neminem [*]( 9 I Ioh. 1, 8 13.17. 21 Pelagius 27 Matth. 21, 9 etc. ) [*](1 aberi L habere DRmlBCEm2b 2 quod DRBCb culatū Em1 4 ha∗c R 5 possemus (e ex i) Lm2 6 quid ex quod Dm2R 8 fuerint (tn mg.m21 fuerit) V 9 nonne una uoce clamassent edit. Louaniensiuin 10 nosmet R ipso Cml decipimus (i alt, ex e) V seducimus Rb 11 id] illud bd 12 huic ex adhuc D 13 ita—humiliter in mg.D itaqueC(q. s.l.ml), bd 15 nihil- homiuus VE 17 numquit P 18 ei d 21 potest dici bd 23 peccare DBC pecasse (sse s. ras.)R 24 quos (i s. os) V qui (in mg. al quos) b quos LDPRBCE 25 csequentes (c s.l.)D, PRVI.CEbd 26 fecerentRml clamabant]add. dicentes Dm2 RVCEbd 27 os anna V filio d 28 dicere iste bd )

265

fuisse in tanta illa multitudine, qui ullum haberet omnino peccatum. quod si absurdissimum est dicere, cur nulla peccata eorum scriptura commemorauit, quae tantum bonum fidei eorum commemorare curauit?

Sed hoc etiam ipse forsitan uidit et ideo subiecit atque ait: sed esto, aliis temporibus turbae numerositate omnium dissimulauerit peccata contexere; in ipso statim mundi primordio, ubi non nisi quattuor homines erant, quid, inquit, dicimus, cur non omnium noluerit delicta memorare? utrumne ingentis multitudinis causa, quae nondum erat, an quia illorum tantum qui commiserant meminit, illius uero qui nulla commiserat meminisse non potuit ? adhuc adiungit uerba, quibus ista sententia uberius et planius astruatur: certe, inquit, primo in tempore Adam et Eua, exquibus Cain et Abel nati sunt, quattuor tantum homines fuisse referuntur. peccauit Eua — scriptura hoc prodidit , Adam quoque deliquit — eadem scriptura non tacuit —.sed et Cain peccasse ipsa aeque scriptura testata est, quorum non modo peccata, uerum etiam peccatorum indicat qualitatem. quodsi et Abel peccasset, hoc sine dubio scriptura dixisset; sed non dixit: ergo nec ille peccauit, quin etiam iustum ostendit. credamus igitur quod legimus et quod non legimus nefas credamus astruere.

Haec dicens parum adtenditquod paulo ante ipse dixerat \'iam exorta multitudine generis humani turbae numerositate potuisse scripturam dissimulare omnium peccata contexere\'. hoc enim si satis adtendisset, uideret etiam in uno homine turbam et multitudinem leuium peccatorum uel non potuisse uel, si etiam potuit, non debuisse conscribi. ea quippe scripta sunt, quibus et modus adhibendus fuit et paucis exemplis ad multa necessaria lector instruendus. nam cum ipsos tunc homines lieet adhuc paucos. quot [*]( 6. 12. 22 Pelagius 14. 15 cf. Gen. c. 3 cf. Gen. c. 4 ) [*](1 illum Dm1 omnino om. Lml 2. 8 quur codd. 3 que tantum ex quetamE eorum] ipsorum bd 5 forsitan ipse W 6 turbe s.l.m2 L 8 quatuor Vbd qui L omnium ex hominum Lm2 9 commemorare b 10 commisserant LDm1R meminis L 11 nullam V commisserat Rm1V commiserant B ad haec b 12 asstruatur P .16 ipsa om. B testa B 18 et hoc Dm2 PRVCEbd 19 legimus (1 ex c) R 20 asstruereLP 21 ipse om.B 22 numerositate (o ex u, ta inras.) V 25 multidinem L peccatorum leuium Bbd 26 debuisset Bm1 28 paucis B quot] quod Lm1Dm1 Pm1 BC )

266

uel qui fuerint, id est Adam et Eua, quot filios et filias proereauerint et quae illis nomina inposuerint, scriptura commemorare noluerit — unde nonnulli parum considerantes quam multa scriptura tacite praetereat ipsum Cain cum matre concubuisse putauerunt, unde prolem quae commemorata est procrearet, putantes illis filiis Adam sorores non fuisse, quia eas scriptura tunc tacuit, postea recapitulando inferens quod praetermiserat Adam filios et filias procreasse nec tempus quo nati sunt nec numerum nec uocabula ostendens —ita non commemorandum fuit, si Abel, quamuis merito iustus appellatus est, paulo inmoderatius aliquando risit uel animi remissione iocatus est uel uidit aliquid ad commemorandum uel aliquanto inmoderatius poma decerpsit uel plusculo cibo crudior fuit uel cum oraret cogitauit aliquid unde eius in aliud auocaretur intentio. et quotiens illi ista ac similia multa subrepserint! an forte peccata non sunt, de quibus generaliter cauendis atque cohibendis admonemur praecepto apostolico, ubi dicit: non ergo regnetpeecatum i n uestro mortali corpore a d oboediendum desideriis eius? his quippe ne oboediamus ad ea, quae non licent uel minus decent, cotidiana et perpetua conflictatione certandum est. nam utique ex hoc uitio mittitur uel dimittitur oculus, quo non oportet; quod uitium si conualuerit et praeualuerit, etiam adulterium perpetratur in corpore, quod in corde tanto fit citius quanto est cogitatio celerior et nullum inpedimentum morarum. hoc peccatum, id est hunc uitiosac affectionis adpetitum, qui magna ex parte frenarunt, ut non oboedirent desideriis eius nec exhiberent ei membra sua arma iniquitatis. etiam iusti appellari meruerunt et hoc adiutorio gratiae [*]( 5 cf. Gen. 4, 17 7 cf. Gen. 5, 4 9 cf. Matth. 23, 35. Hebr. 11, 4 16 Rom. 6, 12 26 cf. Rom. 6, 12.13 ) [*]( 1 quot (t in ras.) r quod DmlPmlli procreauerant b 2 scriptura (in mg. m2 scripturas) r noluerit (n s. n init.ml)E uoluerit b 5 commorata B putantls Dml 6 adam sore res (s. pr. a adscr. c, s. alt. a add. h) E quia (a s.l.) R ea LPVE tunc] dum R 7 quot Cm1 8 quo∗L. quo s. eras. co R conati (om. quo) B 11 aliquanto (t in ras.) V, t ex d R 12 immoderantius E 13 aliud] aliquid r 14 quoties Dml 19 licet Lml dicent Rm1 Vm1 Em1 co*tidiana D 20 perpetuę B 21 mittatur B oculis Dm1 B quo ex quae Dml quę B 23 quantaE 24 morare B 25 hunc] hoc V quia V frena**runtR 26 desideris E )

267

dei. uerum quia saepe in lenissimis et aliquando incautis obrepit peccatum, et iusti fuerunt et sine peccato non fuerunt. postremo si in Abel insto caritas dei, qua una uere iustus est quicumque iustus est, adhue erat quo posset et deberet augeri, quicquid minus erat ex uitio erat. ut cui non miuus sit, donec ad illam eius fortitudinem ueniatur, ubi tota hominis absorbeatur infirmitas?