De Natura et Gratia

Iam nunc uidete, quod ad rem maxime pertinet. quomodo humanam naturam, tamquam omnino sino uitio ullo sit, conetur ostendere et contra apertissimas scripturas dei delectetur sapientia uerbi. qua euacuetur crux Christi. sed plane illa non euacuabitur, ista potius sapientia subuertetur. nam cum hoc ostenderimus, aderit fortasse misericordia dei, ut et ipsum haec dixisse paeniteat. primo, inquit, de eo disputandum est, quod per peccatum debilitata dicitur et inmutata natura. unde ante omnia quaerendum puto, inquit, quid sit peccatum: substantia aliqua an omnino substantia carens nomen, quo non res, non existentia, non corpus aliquod, sed perperam facti actus exprimitur. deinde adiungit: credo, ita est. et si ita est, inquit. quomodo potuit humanam debilitare uel mutare naturam, quod substantia caret ? uidete, quaeso, quomodo nesciens nitatur euertere medicinalium eloquiorum saluberrimas uoces: ego dixi: domine, miserere mei, sana animam meam, quoniam peccaui tibi. quid sanatur, si nihil t st uulneratum, nihil sauciatum, nihil debilitatum atque uitiatum ? porro si est quod sanetur, unde uitiatum est ? audis confitentem, quid desideras disputantem? sana, inquit, animam meam. ab illo quaere, unde uitiatum sit, quod sanari rogat, et audi quod sequitur: quoniam peccaui tibi. hunc iste interroget, ab isto quaerat quod quaerendum putat et [*]( 9 cf. I Cor. 1, 17 12 Pelagins primo-substantia caret] cf. Eug. Ext. (CSEL IX 958) 20 Ps. 40,5 ) [*]( 1 inducamur D (in s.l.), PRV BC Oros. ducamur E ut s. exp. in D,s.l.Lm\'! expi∗entur R 2 tamen (t s.l.m2)V 5 habes Pm1 7 ullo uitio bd 8 dclcctetur] deletur b lucteturd 9 euacuaturOros. 11 liaec (in mg. hoc) R 12 inquit ex quid D quo Dm1PBEug. per peccatum] pcccuto Oros. 13 debilitata ex debilaeta E 14 an (n s.l. m2) E 15 omni ex omino Vm2, Oros. quo*L 16 aliquid Rml 18 quomodo—medicinalium in mg.Vm2 19 natur Eml uoces saluberrimas bd 21 quoniam] quiaLbd nil V 23 audi Dm1 24 deseras R 26 hinc Vm1Rm1 27 aute ab add. s.l. et Lm1 )

dicat: \'o tu qui clamas: sana animam meam, q u oniam peccaui tibi. quid est pcccatum? substantia aliqua an omni substantia carens nomen, quo non res, non existentia, non corpus aliquod, sed tantum perperam facti actus exprimitur?˙ respondet ille: \'ita est ut dicis; non est peccatum aliqua substantia, sed tantum hoc nomine perperam facti actus exprimitur\'. ot contra iste: \'quid ergo clamas: sana animam meam, quoniam peccaui tibi? quomodo potuit uitiare animam tuam quod substantia caret?\' nonne ille maerore confectus uulneris sui. ne disputatione ab oratione auerteretur, breuiter responderet et diceret: \'recede a me, obsecro? cum illo potius disputa, si potes, qui dixit: non est opus sanis medicus, sed aegrotantibus. non ueni uocare iustos, sed p c catores, ubi iustos utique sanos, peccatores autem appellauit aegrotos.

Cernitisne quo tendat ot quo manus porrigat haec disputatio ? ut omnino frustra dictum putetur: uocabis nomen eius Iesum; ipse enim saluum faciet populum suum a peccatis corum. quomodo enim saluum faciet. ubi nulla est aegritude? peccata quippe, a quibus dicit euangelium saluum faciendum populum Christi, substantiae non sunt et saluum istumstumitiarenon possunt. o frater, bonum est ut memineris te esse Christianum. credere ista fortasse suffecerit; sed tamen quia disputare uis nec obest, immo etiam prodest, si firmissima praecedat fides nee existimemus peccato humanam naturam non posse uitiari, sed diuinis credentes scripturis peccato cani esse nitiatam quomodo id fieri potuerit inquiramus. quoniam peccatum iam didicimus non esse substantiam, nonne adtenditur, ut alia [*]( 1. 7 Ps. 40, 5 2 Pelagius 12 Matth. 9, 12. 13 16 Cernitisne—panem meum] cf. Eug. Exc. (CSEL IX 958-959) 17 Matth. 1, 21 ) [*]( 1 qui∗L quid I* 2 subsatantiaL 3omni] omnino Cm2bd 5 respondit B Oros. 7 istae E quoniam] quomodo b 8 uitiari anima tua Oros. 9 con- fectus sui merore uulneris V 10 uerteretur VEml 15 aegros b 20 est om.Vm1 21 faciendum (um s.l.ni2) V 22 est om. Vml 23 suffieerit LDml suffeeerit (s.l.mZ) V sufficeret Dm2RjCEd tameu om. EugippiiGP 25 procedat B exestimcmus Dml uaturam humanam Eug.GP 2G post eam erp. eam P 27 id Eug.Pm2 28 dicimus VCm1Em1 nonne—nou s. ras. R )

omittam, etiam non manducare non esse substantiam ? a substantia quippe receditur, quoniam cibus substantia est. sed abstinere a cibo non est substantia et tamen substantia corporis, si omnino abstinetur a cibo, ita languescit, ita ualitudinis inaequalitate corrumpitur, ita exhauritur uiribus, ita lassitudine debilitatur et frangitur, ut, si aliquo modo perduret uita, uix possit ad eum cibum reuocari, unde abstinendo uitiata est. sic non est substantia peccatum, sed substantia est deus summaque substantia et solus uerus rationalis creaturae cibus. a quo per inoboedientiam recedendo et per infirmitatem non ualendo capere, quo debuit et gaudere, audis quemadmodum dicat: percussum est sicut faenum et aruit cor meu m, quoniam oblitus sum manducare panem meum?

Adtendite autem quomodo se adhuc urgueat uerisimilibus rationibus contra scripturae sanctae ueritatem. dominus Iesus dicit, qui propterea Iesus uocatur, quia ipse saluum facit populum suum a peccatis eorum, dicit ergo dominus Iesus : non est opus sanis medicus, sed aegrotantibus, non ueni nocare iustos, sed peccatores. unde dicit et apostolus: fidelis sermo etomui acceptione dignus. quia Christus Iesus uenit in mundum peccatores saluos facere. et iste contra fidelem sermonem et omni acceptione dignum dicit \'uon debuisse hanc aegritudinem contrahi peccatis, ne ad hoc esset ista poena peccati, ut committerentur plura peccata\'. quaeritur etiam paruulis tantus medicus opitulator et iste dicit: quid quaeritis? sani sunt propter quos medicum quaeritis. nec ipse primus homo ideo morte damnatus est; nam postea non peccauit. quasi aliquid postea de perfectione iustitiae eius audierit, uisi quod commendat ecclesia et ipsum domini [*]( 11 Ps. 101, 5 16 cf. Matth. 1, 21 17 Matth. 9, 12. 13 20 I Tim. 1, 15 23 Pelagius 26 Pflagius ) [*]( 1 a subst.-est om. B ■ 3 esse B pr. substantia∗R 4 abstineatur Eug. ualetudinis Lm2Dm1 BE ˙ 5 exhauriatur R 6 cybum P (semper) 7 si sic YE 8 alt. substantia est (est s.l.m2) V 10 quod LDm1PVm2LCb Eug.P quod H 11 percussus sum b 13 manducare] comedere b 14 adhucse Ybd urgueat (a s.l.) Lurguat (e s. u) D 16 faciat R 21 Icsus Christus bd huncmun- dum bd 25 comittcrentur (tte s.l.m2) D etiam] ergo b 26opitulatur (tu pr. s.l.m2) D opitulator (or ex ur) V· )

Christi misericordia, liberatum. *cius quoque posteros iste dicit \'non solum illo non esse infirmiores, sed etiam plura. inpleuisse praecepta, cum ̒̒̒ιille unum inplere neglexerit\'. quos posteros uidet ita, nasci, quomodo certe ille factus non est, non solum praecepti incapaces, quod omnino non sentiunt. sed uix capaces papillae cum esuriunt. est tamen in matris ecclesiae gremio cum saluos gratia sua facere uelit. qui saluum facit populum suum a peccatis eorum. contradicunt homines et. quasi creaturam, quae per illum condita est. melius ilio inspicere nouerint, uoce non sana sanos esse pronuntiant.

*Materiam peccati\' dicit \'esse uindictam, si ad hoc peccator infirmatus est, ut plura peccaret\', nec cogitat praeuarieatorem legis quam digne lux deserat ueritatis; qua desertus utique caecus et plus necesse est offendat et cadendo uexetur uexatusque non surgat, ut ideo tantum andiat uocem legis, quo ammoneatur implorare gratiam saluatoris. an nulla poena est eorum, de quibus dicit apostolus: quia cum cognouissent deum, non sicut deum glorifi cauerunt aut gratias egerunt, sed euanuerunt in cogitationibus suis et obscuratum est insi sius cor corum? utique ista obscuratio uindicta et poena iam fuit; et tamen per hanc poenam, id est per cordis caecitatem, quae fit deserente luce sapientiae, in plura et grauia peccata conlapsi sunt; dicentes enim esse se sapientes stulti facti sunt. grauis haec poena est, si quis intellegat, et ex hac poena uide quo ierunt: et inmutauerunt, inquit, gloria incorruptibilis dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominiset uolucrum et quadrupedum et serpentium. ista fecerunt ex peccati poena, qua [*]( 1. 11 Pelagins 7 cf. Matth. 1, 21 17 Rom. 1, 21 24 Rom. 1, 22 26 Rom. 1, 23 ) [*]( 1 dicit om.L 3 unum s.l. V m2 quos] qui suos (in mg.m2 quos posteros uidet) V qui»suos (i eJ o, suos s.l.m2|R 4 ille] iste b 6 gremio R gemio Vm1Em1 7 faciet P facit s.l. Vm2 12 puaricatore Dm1 13 digna b 14 utique] add. fit Dm2 RCbd 16 ammonetur Vml 17 apostolos Em1 23 sapientia Vm1 24 se (s.l.Dm2) esse DRBCbd et stulti VE 25 grauis enim VE est poena VE etom.Vml 26 uide* (in mg. uidco) V 27 di ex dmE 29 qu*a C )

obscuratum est insipiens cor corum. et propter haec tamen, quia licet poenalia etiam ipsa peccata sunt, adiungit et dicit: propterea tradidit illos deus i n desideria cordis illorum, in inmunditiam. ecce quemadmodum deus grauius condemnauit tradens illos in desideria cordis illorum, in inmunditiam. uidete etiam ex hac poena quae faciant: ut contueliis, inquit, afficiant corpora sua in semet ipsis. et quia poena est ista iniquitatis, cum sit et iniquitas, cuidentius commendat dicens: qui transmutanerunt ueritatem dei in mendacium et coluerunt et seruierunt creaturae quam creatori, qui est benedictus in saecula amen. propter hoc, inquit, tradidit illos deus in passiones ignominiae. ecce quotiens uindicat deus et ex eadem uindicta plura et grauiora peccata consurgunt: nam feminae eorum mutauerunt naturalem usum in eum usum qui est contra naturam. similiter autem et masculi relicto naturali usu feminae exarserunt in appetitum suum i n . inuicem, masculi in masculos deformitatem operantes. atque ut ostenderet sic esse ista peccata, ut etiam poenae sint peccatorum, etiam his adiunxit: et mercedem mutuam, quam oportuit, erroris i s sui in semet ipsis recipientes. uide quotiens uindicet eademque uindicta quae pariat pulluletque peccata. adhuc adtendite: et sicut non probauerunt, inquit, deum habere in notitiam, tradidit illos deus in reprobam [*]( 1 Rom. 1, 23 3. 7 Rom. 1, 24 9 Rora. 1, 25 13 Rora. 1, 26 15. 22 Rem. 1, 26. 27 25 Rom. 1, 28-31 ) [*]( 4 illorum] eorum R in orn.Vm1 5 desideriis VEm1 6 in om.Vm1 hac(aexo)V quid b 7 faciant (a fin. ex u)V ut]etL 8 ista om.L, s.l.DmlYm2 iniquitas Vm1 9 trasmutauerunt D transmutauerit B llcreaturae] add. potLis Dm2RV BCEbd 13 deus illos bd 14 quoties Dm1VBEd 15 adem Vm1 grauia DmlB 16 eorum] add. inquitC immutaueruntCd 18 et-naturali in mg.Lm2Vm2Cm1, om.DPRBE usum L usu.D usum PB 20 doformitatem B 22 peccatori B 23 mutuam] uacua B 24 uidete Dm2 RBCEm2bd quoties Dml 25 pariet Vm1 26 innocentiS B in notitiaM ) mentem, ut faciant quac non conueniunt. r repletos omni iniquitate, cum circumuentione. malitia, auaritia, plenos inuidia, homicidio, contentione, dolo, malignitate, susurrone, detractores, deo odibiles, contumeliosos, superi, elatos, inuentores malorum, parentibus non oboedientes, insipientes, incompositos, si ne affectu, sine misericordia. hic nunc iste dicat: non debuit sic uindicari peccatum, ut peccator per uindictam plura committeret.

Fortasse respondeat deum ad ista non cogere, sed dignos deseri tantum deserere. si hoc dicit, uerissime dicit; deserti quippe, ut dixi, luce iustitiae et per hoc contenebrati quid pariant aliud quam haec omnia quae commemoraui opera tenebrarum. donec dicatur eis, si dicto obaudiant: surge qui dormis et exsurge a mortuis, et inluminabit te Christus? mortuos ueritas dicit — unde est et illud: s i n e III mortuos sepelire mortuos suos —, mortuos ergo ueritas dicit, quos iste dicit laedi et uitiari non potuisse peccato, quia uidelicet didicit peccatum non esse substantiam. nemo dicit sic hominem factum. ut de iustitia quidem possit in peccatum ire et de peccato ad iustitiam redire non posset; sed ut in peccatum iret. sufficit liberum arbitrium. quo sc ipse uitiauit; ut autem redeat ad iustitiam, opus habet medico, quoniam sanus non est, opus habet uiuificatore, quia mortuus est. de qua gratia omnino iste nihil dicit, quasi sola sua uoluntate se possit sanare, quia eum potuit sola uitiare. non ei [*]( 9 Pelagius 15 Eph. 5, 14 17 Matth. 8, 22. Luc. 0, GO ) [*](1 fiant B 2 omni∗∗LR iniquitate*L c̣ụṃ cum R 3 malatia Dml homicidiaCtnl 5 odibilis Dm1 contumeliosos (o jin. ex u) r 8 hincl* nunc ex non T\' 9 peccator om.Vml 13 ut dixi om. Vm1 dixit E dixit b tenebrati B 15 ohaudiunt Dml 16 exurge C 17 mortuus Dml mortuusEml 18 mortuus DmlEml suus Dml mortuus Dml 19 uitiari (i jin. ex e) 1 non potuisse om. B qui B dicit VEml 20 nemo] add. ei codd. praet. LDm1 sic om.Rml si sic E 21 posset Dm2RCEd 22 posset (in mg.m2 n̄·posset) I* suffecit Vd post sufficit add. ei Lm2Dm2PRVCEbd 23 ueruntamen ut (tn mg. ut autem) r, E 24 uiuicatore V 25 iste omnino nihil 1\' nihil iste bd quiasi VEm1 qu∗asi R 26 quia (i s.l.)r non enim eib )

dicimus mortem corporis ad peccatum ualere, ubi sola uindicta est — nemo enim peccat corpore moriendo —, sed ad peccatum ualet mors animae, quam deseruit uita sua, hoc est deus eius, quae necesse est mortua opera faciat, donec Christi gratia reuiuescat. famem et sitim et ceteras molestias corporales absit ut dicamus necessitatem habere peccandi, quibus molestiis exercitata uita iustorum splendidius enituit et eas per patientiam superando maiorem gloriam conparauit, sed adiuta gratia dei. adiuta spiritu dei, adiuta misericordia dei, non superba uoluntate se extollens, sed humili confessione fortitudinem promerens. nouerat enim dei dicere: quoniam tu es patientia mea. de qua gratia et adiutorio et misericordia. sine qua bene non possumus uiuere, nescio quare omnino iste nihil dicit; immo etiam uelut sibi ad iustitiam sufficientem, si sola uoluntas adsit, defendendo naturam gratiae Christi, qua iustificamur, apertissime contradicit. cur autem soluto per gratiam peceati reatu ad exercitationem fidei mors corporis maneat, quamuis uenerit de peccato, iam et hoc in illis ad sanctae memoriae Marcellinum libris, ut ualui, disserui.