De Natura Boni

Malus ergo modus uel mala species uel malus ordo aut ideo dicuntur, quia minora sunt quam esse debuerunt aut quia non his rebus accomodantur, quibus accommodanda sunt: ut ideo dicantur mala, quia sint aliena et incongrua, tamquam si dicatur aliquis non bono modo egisse, quia minus egit quam debuit, aut quod ita egit, sicut in re tali non debuit, uel amplius quam oportebat uel non conuenienter: ut hoc ipsum, quod reprehenditur malo modo actum, non ob aliud iuste reprehendatur, nisi quia non est ibi seruatus modus. item species mala uel in comparatione dicitur formosioris atque pulchrioris, quod ista sit minor species, illa maior, non mole, sed decore, aut quia non congruit huic rei, cui adhibita est, ut aliena et inconueniens uideatur: tamquam si nudus homo in foro deambulet, quod non offendit, si in balneo uideatur. similiter et ordo tunc malus dicitur, cum minus ipse ordo seruatur: unde non ibi ordo, sed potius inordinatio mala est, cum aut minus ordinatum est quam debuit, aut non sicut debuit. tamen ubi aliquis modus, aliqua species, aliquis ordo est, aliquod bonum et aliqua natura est; ubi autem nullus modus, nulla species, nullus ordo est, nullum bonum, nulla natura est.

Haec, quae nostra fides habet et utcumque ratio uestigauit, diuinarum scripturarum testimoniis munienda sunt, ut qui ea minore intellectu adsequi non possunt, diuinae [*]( 1 posse∗ (t cr. ) Q etiam om. G 6 in his b aetomodantur G* 7 ut] aut b quia] quod PYLa que A sunt b 9 an quia b ita] non ita G non om. G 11 modo (do ex du corr. m. 1) P 13 formonsiorifi P1 17 nudus] nullus L 18 malus tunc b esse dicitur L 19 ipse minus Lb ordo (pr.) om. b potius om. G inordinatio] ordinatio L 90 aut] aQ S autem L 21 ubi tamen L ubi est b 22 aliquid L est post natura om. L 23 autem] enim A 24 et nulla b est om. L 25 fides nostra b inuestigauit V 26 munienda (u sup. i a m. 1) P 27 qui] quia Gl ea om. Gl seqai Pl ) [*]( 55* )

Neque enim audienda sunt deliramenta hominum, qui nihil hoc loco aliquid intellegendum putant et ad huiusmodi uanitatem propterea putant cogi posse aliquem. quia ipsum nihil in fine sententiae positum est. ergo, inquiunt, factum est et ideo, quia factum est, ipsum nihil aliquid est; sensum enim perdiderunt studio contradicendi nec intellegunt nihil interesse, utrum dicatur "sine illo factum est nihil," an sine illo nihil factum est," quia etsi illo ordine diceretur [*]( 5 Ps. 101, 27 7 Sap. 12, 27 8 I Tim. 1, 17 9 Iac. 1, 17 18 Ioh. 10, 30 15 Ioh. 1, 1 sqq. ) [*](6 sapientia innouat omnia in se manens A 7 ipsa om. Ab omnia ipsa b unde om. b paulus (sec u 8. 1. a m. 11 P paulus apostolus b 8 et incorruptibili A 11 transmutatio AV 12 hoc] hoc est (eat superscr. m. 2) Sb 14 autem non est VLb illum] ipsum A illa P1 sint] sunt G 15 sic enim A 18 id non est A 21 ob huiusmodi nentate Gl 22 ipsum om. G123 positum est sententie b 25 prediderunt (s. I. a m. 1) P perdiderant A 26 illo] ipso LV (bis) 27 quia—est om. b )

Quia ergo deus omnia, quae non de se genuit, sed per uerbum suum fecit, non de his rebus, quae iam erant, sed de his, quae omnino non erant, hoc est de nihilo fecit, ita dicit apostolus: qui uocat ea, quae non sunt, tamquam sunt. apertius autem in libro Machabaeorum scriptum est: oro te, fili, respice ad caelum et terram et omnia, quae in eis sunt; uide et scito, quia non erant, ex [*]( 19 Ioh. 18, 20 24 Bom. 4, 17 26 II Mach. 7, 28 ) [*]( 1 possit SLP1G dici O 3 ita om. V 4 eat facta] facta est V . 5 factum sine illo b 6 quoniam] quod G 7 propriae P1 8 est factum PVAL 9 alt. factum est SPLVG 10 qui autem uelint A quia A 12 aliquid om. A 14 intellegeres G 15 at istij ita fit A 16 se om, b calumnietur P1 calampnientur A 21 omnia om. b de ae non b non om. V per uerbum suumj uerbo suo G 23 qua P1 84 tamquam ea que sunt b 27 uide] unde b )

"Ex ipso" autem non hoc significat quod „ae ipso." quod enim de ipso est, potest dici "ex ipso;" non autem omne, quod" ex ipso" est, recte dicitur "de ipso;" ex ipso enim caelum et terra, quia ipse fecit ea, non autem de ipso, quia non de substantia sua. -sicut aliquis homo si gignat filium et faciat domum, ex ipso filius, ex ipso domus, sed filius de ipso, domus de terra et de ligno. sed hoc quia homo est, qui non potest aliquid etiam de nihilo facere; deus autem, ex quo omnia, per quem omnia, in quo omnia, non opus habebat aliqua materia, quam ipse non fecerat,. adiuuari omnipotentiam suam.

Cum autem audimus "omnia ex ipso et per ipsum et in ipso," omnes utique naturas intellegere debemus, quae naturaliter sunt. neque enim ex ipso sunt peccata, quae ua. turam non seruant. sed uitiant. quae peccata ex uoluntate esse peccantium multis modis sancta scriptura testatur, praecipue illo. quo dicit apostolus: existimas autem hoc, o homo, qui iudicas eos, qui talia agunt, et facis ea, quoniam tu effugies iudicium dei? an diuitias benignitatis et patientiae eius et longanimitatis contemnis, ignorans, quoniam patientia dei ad paenitentiam te adducit? secundum duritiam autem cordis tui et [*](2 Ps. 148, 5 5 Rom. 11, 86 23 Rora. 2, 3 sqq ) [*]( 1 no. fecit b 2 manifestom est PV manifestissimu 6 b 3 ista (a. t. a m. 1) P genuerit (cotr. m. 1 ex genuit) P genuerint b 4 erat enim VL ó fecerat PiLI 8 dici] dici etiam V 13 de ante ligno o om. PVGb 14 etiam om. b 15 in que∗ (m er; corr. m. 1) P 16 habet b 17 potentiam A 23 illo quod (a m. 2 superacr..s. modo quo) G quod A 25 iuditium P 26 contempnis (exp. m. t) S 27 ignoras Gb patiencia P )

Nec tamen, cum in deo sint uniuersa, quae condidit, inquinant eum, qui peccant, de cuius sapientia dicitur: adtingit autem omnia propter suam munditiam, et nihil inquinatum in eam incurrit. oportet enim, ut sicut deum incorruptibilem et incommutabilem, ita consequenter etiam incoinquinabilem credamus.

Quia uero et minima bona, hoc est terrena atque mortalia ipse fecit, illo apostoli loco sine dubitatione intellegitur, ubi loquens de membris carnis nostrae "quia si glorificatur unum membrum, congaudent omnia membra; et si patitur unum membrum, conpatiuntur omnia membra" etiam hoc ibi ait: deus posuit membra, singulum quodque eorum in corpore prout uoluit et: deus temperauit corpus ei, cui deerat, maiorem honorem dans, ut non essent scissurae in corpore, sed idem ipsum ut pro inuicem sollicita sint membra. hoc autem, quod sic in modo et specie et ordine membrorum carnis laudat apostolus, in omnium animalium carne inuenis, et maximorum et minimorum, cum omnis caro in bonis terrenis ac per hoc minimis deputetur.

Item quia cuique culpae qualis et quanta poena de-. beatur. diuini iudicii est, non humani, sic scriptum est: o altitudo diuitiarum sapientiae et scientae dei! quam inscrutabilia sunt iudicia eius et inuestigabiles uiae eius! item quia bonitate dei donantur peccata [*](5 Sap. 7, 24 sq. 12 I Cor. 12. 26 . 18 . 24 . 25 26 Rom. 11, 88 ) [*]( 1 inpoenitens 8 inpenitens P die b 2 reddat P1 7 incurret G 8 ita om. A 9 inquoinquinabilem P1 12 qua Pl 14 patiatur b menbra A (sie semperj 15 omnia membra b quoque b 16 eorum om. b uult G 17 honor P1 18 ipsum idem b 20 in specie b 22 minorum G 24 quanta] quanta et qualis L debeatur pena b 26 diaiciartl A )