De Gratia Christi

Emendet haec omnia, ne, si in rerum magnarum profunditate humana errauit infirmitas, etiam diabolica huic accedat errori uel fallacia uel animositas siue negando quod sensit siue defendendo quod perperam sensit, cum id se non debuisse sentire commemorata perspicua ueritate cognouerit. istam quippe gratiam, qua iustificamur, id est qua caritas dei diffunditur in cordibus nostris per spiritum sanctum qui datus est nobis, in Pelagii et Caelestii scriptis, quaecumque legere potui, nusquam eos inueni quemadmodum confitenda est confiteri, prorsus numquam eos aduerti, sicut agnoscendi sunt, agnoscere filios promissionis, de quibus dicit apostolus: non hi qui filii carnis. hi filii dei, sed filii promissionis deputantur in semen. quod enim promittit deus, non facimus nos per arbitrium seu naturam, sed facit ipse per gratiam.

Nam ut de Caelestii opusculis interim taceam uel libellis eius, quos iudiciis ecclesiasticis allegauit, quae uobis [*]( 12 Ioh. 15, 5 19 Rom. 5, 5 25 Rom. 9, 8 29 cf. contra duas ep. Pel. II 5 (XLIV 574 M.) et ep. Zosimi CSEL XXXV 99 sqq. ) [*]( 2 hic] hoc V 6 facilius om. m. 1 C 8 est] r.-\' şest C 14 ne om. T 15 non etiam M 17 alt. sentit b 21 celestii Ch 23 nusquam Pbd 26 semine b 27 per naturam b 29 celestii CCh 30 alligauit MTP, m. 1 CCh )

<Ecce>, inquit, <apud beatitudinem tuam epistula ista me purget, in qua pure atque simpliciter ad peccandum et non peccandum integrum liberum arbitrium habere nos dicimus, quod in omnibus bonis operibus diuino adiuuatur semper auxilio\'. cernitis utique pro intellectu, quem uobis dominus dedit, haec eius uerba soluendae non sufficere quaestioni. quaerimus enim adhuc, quo auxilio liberum adiuuari dicat arbitrium, ne [*]( 3 cf. I Petr. 3, 11 ) [*](2 potui b 3 eumj enira M uel om. V 4 uel ad] et V naturalS MC 7 ergo haec] enim TPV 8 omittatur V libellum] alium P 11 duo om. CChTPVbd de om. M 13 regna caelorum b promitat M 17 peruersae MC 2o ad non peccandum bd 26 semper adiuuatur b iuuatur CChTP iuuamur V 27 itaque CChTPVbd 29 dicat adiuuari TP )

Deinde quamlibet sentiat gratiam, ipsis gratiam secundum merita dari dicit, cum eos qui hoc dicunt iam in Palaestina, sicut supra commemoraui, sua illa praeclara purgatione damnauerit. nam uerba eius ista sunt: <in illis\', inquit, \'nudum et inerme est conditionis bonum\' — in eis dicit, qui christiani non sunt — deinde cetera contexens \'in his uero\', inquit, \'qui ad Christum pertinent, Christi munitur auxilio\'. uidetis adhuc incertum esse quo auxilio secundum ea quae supra diximus. sed adhuc sequitur de his qui christiani non sunt et dicit: \'illi ideo iudicandi atque damnandi sunt, quia cum habeant liberum arbitrium, per quod ad fidem uenire possent et dei gratiam promereri, male utuntur libertate concessa. hi uero remunerandi sunt qui bene libero utentes arbitrio merentur domini gratiam et eius mandata custodiunt\'. nempe manifestum est eum gratiam dicere secundum merita dari, quamlibet eam uel qualemlibet significet, quam tamen aperte non exprimit. nam cum eos remunerandos dicit, qui bene utuntur libero arbitrio, et ideo mereri domini gratiam, debitum eis reddi [*](3 P>\\ 1, 2 14 pag. 142, 28 ) [*]( 1 solent 3f 2 cur] quare CChTP 7 gentibus P 9 iuuatur a gratia] est natura cum gratia (in mg. af est natura adiuta per gratiam) V a om. b 13 haec b 14 palestina MCT 17 non om. m. 1 C 18 muniuntur b 20 his] illis b 22 finè m. 1 T ą,(}ul\'nire C 23 liii TP hi* Ch 24 utentes libero C 26 dicere gratiam bd )

Sed ab his litteris Pelagius ad fidei suae librum uult transire lectorem, cuius uobis commemorationem fecit, in quo ea de quibus non interrogabatur multa disseruit. sed nos de quibus cum illis agimus, ipsa uideamus. cum enim ab unitate trinitatis usque ad resurrectionem carnis, quod ab illo nemo quaerebat, disputationem quantam uoluit terminasset, \'et baptisma\', inquit, unum tenemus, quod isdem sacramenti uerbis in infantibus quibus etiam in maioribus dicimus esse celebrandum\'. hoc certe uos et a praesente audisse dixistis; sed quid prodest, quod eisdem uerbis in paruulis quibus et [*]( 1-5 Rom. 3, 24 2 Eph. 2, 8 8 Rom. 12, 3 10 Phil. 1, 29 24 Pel. lib. fid. 8 (XLV 1718 M.) ) [*]( 1 est om. C 2 ubi est illud in ras. P facti om. CliTP 5 donum dei P 6 unde incipit om. V 8 deus om. C 10 hoc quod b 12 ut patiamini bd patimini m. 1 T 13 creditur M 16 iam om. m. 1 T 18 ad-librum in ras. m. 2 C 19 nobis m. 2 Ch, b 21 agimus cum illis bd 23 noluit M uolui m. 1 C 24 et in Pel. fid. libello deest tenemus et iisdem sacram V 26 dixisti C )

Quis crederet sub hac quasi manifesta confessione sensum latere contrarium, nisi eum Caelestius aperuisset? qui in libello suo, quem Romae gestis ecclesiasticis allegauit, \'paruulos et baptizari in peccatorum remissionem\' confessus est et negauit <ullum habere originale peccatum\'. sed nunc non de baptismate paruulorum, sed de adiutorio gratiae potius etiam in libello fidei suae, quem Romam misit, quid Pelagius senserit attendamus. liberum'\\ inquit, \'sic confitemur arbitrium, ut dicamus nos indigere dei semper auxilio\'. ecce iterum quaerimus, quo auxilio nos indigere fateatur, et iterum inuenimus ambiguum, quoniam potest respondere legem se dicere doctrinamue christianam, qua naturalis illa possibilitas adiuuetur. nos autem illam gratiam in eorum confessione requirimus, de qua dicit apostolus: non enim dedit nobis deus spiritum timoris, sed uirtutis et caritatis et continentiae. non est autem consequens, ut qui habet donum scientiae, quo nouerit quid agere debeat, habeat etiam caritatis, ut agat.

Illos etiam, quos in eisdem litteris, quas misit ad sanctae memoriae papam Innocentium, libros suos [*]( 16 Pel. lib. fid. 13 (XLV 1718 M.) 22 II Tim. 1, 7 ) [*]( 3 ut CTP ubi b 4 remissione M percipere CChTPVbd 5 dicit b ait C baptizari omissa remissione confessus est V 6 ipsa remissione M tam M 7 aliquit C 10 contrarium latere C celestius eum C apperuisset T 11 alligauit V 12 remissionem peccatorum bd 13 illum M nunc om. TPV nunc non de] non de (in mg. m. 2 uc ii) Ch 14 non om. M 17 dei indigere CChTP 18 fateamur M 22 spiritum timoris deus C 24 habent M 26 jij illos C eidem m. 1 M quos M )

\'Legant\', inquit, <illam epistulam, quam ad sanctum uirum Paulinum episcopum ante duodecim fere annos scripsimus, quae trecentis forte uersibus nihil aliud quam dei gratiam et auxilium confitetur nosque nihil omnino boni facere posse sine deo\'. hanc ergo epistulam legi et inueni eum paene per totam non immorari nisi in facultate ac possibilitate naturae et paene ibi tantum dei gratiam constituere; christianam uero gratiam tanta breuitate sola nominis commemoratione perstringit, ut nihil aliud uideatur quam eam tacere timuisse. utrum tamen eam in remissione peccatorum uelit intellegi an etiam in doctrina Christi, ubi est et conuersationis eius exemplum, quod aliquot locis suorum opusculorum facit, an credat aliquod adiutorium bene agendi adiunctum naturae atque doctrinae per inspirationem flagrantissimae et luminosissimae caritatis non apparet omnino.

\'Legant etiam), inquit, \'ad sanctum Constantium episcopum, ubi breuiter quidem, sed plane libero hominis arbitrio dei gratiam auxiliumque coniunxi\'. hanc epistulam, ut superius dixi, ego non legi; sed si non est dissimilis ceteris, quae mihi nota commemorat, non habet etiam ipsa quod quaerimus. [*]( 25 cf. supra 1. 2 ) [*]( 3 potuit repire (s. l. t reperiri) P repperire MCTCh m. 1 eam b 5 uelimus nec agamus V 12 posse om. V 13 minorari T ac] et bd 17 remissionem MChTP remissoe C 18 et om. m. 1 C conuersionis m. 1 T 19 aliquod M locis ante facit leg. in bd 2:3 epm constantiuni C 24 plene M 25 sicut C 26 ego om. M )

\'Legant\', inquit, \'etiam quam ad sacram Christi uirginem Demetriadem in Oriente conscripsimus, et inuenient nos ita hominis laudare naturam, ut dei semper gratiae addamus auxilium'). istam sane legi mihique paene persuaserat hanc illum gratiam, de qua quaestio est, confiteri, quamuis in multis eius opusculi locis sibi ipse contradicere uideretur; sed cum in manus meas et alia uenissent, quae posterius latiusque conscripsit, uidi quemadmodum potuerit etiam illic gratiam nominare sub ambigua generalitate quid sentiret abscondens, gratiae tamen uocabulo frangens inuidiam offensionemque declinans. nam in ipsius principio, ubi ait: \'proposito insudemus operi nec mediocritate diffidamus ingenii, quod credimus et fide matris et merito uirginis adiuuari\', gratiam, qua adiuuamur ad aliquid agendum, mihi uisus fuerat confiteri nec attenderam hanc eum ponere potuisse in sola reuelatione doctrinae.