Quid sibi ergo uult, quod in hac epistola ita gloriari ausi sunt, ut non solum possibilitatem non peccandi, sed etiam facilitatem, sicut in libro capitulorum eiusdem Pelagii positum est, iudicantibus quattuordecim episcopis se persuasisse iactarent, cum totiens eadem adiecta gestis atque repetita nusquam hoc habere inueniantur? quomodo enim etiam ipsi defensioni et responsioni Pelagii non est hoc uerbum [*](15 I Cor. 15, 10 16 cf. pag. 94, 1 sqq. ) [*]( 1 hoc UF 2 uel ab eis] abiis (1 eI\'.?) F ab] ubi LULxFl ab in ras. F 3 superius ex sumus m. 2 F 5 esto LLlFFlV 7 eum] cum U respondere iinter alt. e et r ros) L\' non] ut FV2 dixit U recepit Sd 8 ut om. F impassibilis m. 1 F, V2 9 pro om. LULIFFI VS 12 gratia dei F dicente LULxFFlVS p. LLlFFl pelagio UVS posset VISl hoc] hominem d culpam LULxFFl culpaui 81 13 hoc om LULIFFIVS et] etiam d om. FXVS intulij et mutili V2 14 suam om. m. 1 Ll 15 dixit-gratia. add. in mg. m. 2 F 18 Quod Ll 19 non fin. om. V 20 facultatem S 22 eadem om. P adiecta] adicta LIJ addicta m. 1 U abdicta FV-U m. 2 edicta F VS dicta V1 obiecta d atque oin. T71)
109
contrarium, cum et episcopus Ioliannes sic eum apud se respondisse dixerit, ut eum uellet intellegi posse non peccare, qui uoluerit pro salute sua laborare et agonizare, et ipse iam gestis agens seque defendens proprio labore et dei gratia dixerit hominem posse esse sine peccato? quomodo ergo facile fit, si laboratur ut fiat? puto enim omnem sensum hominum nobiscum agnoscere, quod ubi labor est, facilitas non est et tamen epistola carnalis uentositatis et elationis uolat et gestorum tarditate procurata celeritate praecedens in manus hominum praeuolat, ut quattuordecim episcopis orientalibus placuisse dicatur non solum posse esse hominem sine peccato et dei mandata custodire, sed et facile custodire nec nominato deo iuuante, sed tantum (si uelit\': ut uidelicet tacita, pro qua uehementissime pugnabatur, diuina gratia restet, ut sola in epistola legatur infelix et se ipsam decipiens uelut uictrix humana superbia, quasi non hoc se dixerit * culpasse Iohannes episcopus et uelut giganteos montes aduersus supereminentiam gratiae caelestis structos tribus diuinorum testimoniorum tamquam fulminum ictibus deiecisse aut uero cum illo etiam ceteri episcopi iudices uel mente uel ipsis auribus ferrent Pelagium dicentem \'posse quidem hominem sine peccato esse et dei mandata custodire, si uelit, diximus), nisi continuo sequeretur: \'hanc enim possibilitatem deus illi dedit\' — quod nesciebant illi eum dicere de natura, non de illa, quam in apostolica praedicatione nouerant, gratia — ac deinde
[*]( 17 cf. Eph. 3, 19 ) [*]( 1 si FV2 sic in ras. FL 2 diserit FV2 disserit S1 ut eum] et cum S 3 iam] in V1 SI 4 proprioque IJ 5 esse posse S quomodo] quo L quo X1 fiat S 7 quid m. 1 Fl 8 in epistola LLlFFlVS in delendum adnotat VlS1 epistola om. U 10 ut] et V 12 sed-custodire om. LLlFFlVS 13 sed] si U uidet LlFl m. 1 pro] de FV2Sl 14 pugnabantur U pugnabat Ll in sola 5 15 ipsa m. 1 Fl 16 h\'nã m. 1 Fl hec FlV2 18 stratos S 19 fluminum LLxFFlVP m. 1 illo om. m. 1 F 20 ceteri om. F ferent Fl 21 pelegium m. 1 F* 23 qui FV2 25 coniungeret (ret corr. 1n. 2) Fl ) 110
coniungeret: non autem diximus, quod inueniatur aliquis ab infantia usque ad senectam qui numquam peccauerit, sed quoniam a peccatis conuersus proprio labore et dei gratia possit esse sine peccato\'. quod etiam sua sententia declararunt dicentes eum recte respondisse hominem cum adiutorio dei et gratia posse esse sine peccato, quid aliud metuentes, nisi ne hoc negando non possibilitati hominis, sed ipsi dei gratiae facere uiderentur iniuriam? nec tamen definitum est, quando fiat homo sine peccato, quod fieri posse adiuuante dei gratia iudicatum est, non est, inquam, definitum, utrum in hac carne concupiscente aduersus spiritum fuerit uel sit uel futurus sit aliquis iam ratione utens et uoluntatis arbitrio, siue in ista frequentia hominum siue in solitudine monachorum, cui non sit iam necessarium non propter alios, sed etiam propter se ipsum dicere in oratione: dimitte nobis debita nostra, an uero tunc perficiatur hoc donum, quando similes ei erimus, quando uidebimus eum sicuti est, quando dicetur non a pugnantibus: uideo aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae, sed a triumphantibus: ubi est, mors, uictoria tua? ubi est, mors, aculens tuus? quod non inter catholicos et haereticos, sed inter ipsos catholicos fortasse pacifice requirendum est.
Quomodo igitur credi potest Pelagium — si tamen haec epistola eius est - et dei gratiam, quae neque natura est cum libero arbitrio neque legis scientia neque tantum remissio peccatorum, sed ea quae in singulis nostris est actibus necessaria, ueraciter fuisse confessum et ueraciter [*]( 10 cf. Gal. 5, 17 15 Matth. 6, 12 16 I Ioh. 3, 2 18 Rom. 7, 23 19 I Cor. 15, 55 ) [*](1 q F 2 utque m. 1 Fl 4 quod-peccato add. m2 in mg. Fl qui FV2 5 dei om. Fl 7 dei (i add. m. 2) F 8 uideretur S 9 iuuante Fl 10 diffinitum LUL1 11 concupiscentie FFl concupiscentiae VS 13 hominum] luminum V 17 oppugnantibus pro a pugn. m. 1 Fl 18 uidefoo U 21 quid m. 1 F inter alt. om. F catholicos ipsos S 22 fortasseJ pacifice V 23 Cap. XXXII LXP Capitulum FFl Cap. XX, in mg. 31 S 24 nec TJ 25 nec (bis) IJ 27 necessario F)
111
anathematizasse quisquis contra ista sentiret, quando in epistola sua et facilitatem posuit non peccandi, de qua nulla in hoc iudicio quaestio fuit, quasi iudicibus etiam de hoc uerbo placuerit, et gratiam dei non posuit, quam confitendo et addendo poenam ecclesiasticae damnationis euasit?
Est et aliud quod silere non debeo. in chartula defensionis suae, quam mihi per quendam Charum nostrum Hipponensem ciuem, orientalem autem diaconum misit, fecit aliquid, quod aliter se habeat, quam gestis episcopalibus continetur. quod autem habent gesta, longe melius est ac firmius et omnino enodatius pro catholica ueritate contra illius haeresis pestem. nam cum eandem chartulam legerem, priusquam ad nos gesta uenissent, nesciebam <eum> ea ipsa uerba posuisse, quibus cum sibi adesset usus est in iudicio; pauca enim et non multum aliter se habent, de quibus non nimis curo.
Moleste autem ferebam, quod aliquarum sententiarum Caelestii, quas eum gestis anathematizasse perspicuum est, seruasse sibi defensionem potest uideri. nam earum quasdam suas negauit esse tantummodo dicens pro eis non se debere satisfactionem, anathematizare autem in eadem chartula noluit. quae istae sunt: Adam mortalem esse factum, qui siue peccaret siue non peccaret, esset moriturus. quod peccatum Adae solum ipsum nocuerit et non genus humanum. quod lex sic mittat ad regnum caelorum quemadmodum et euangelium. quod infantes nuper nati in illo statu sint, in quo fuit Adam [*]( 21 cf. contra Iulianum Pelag. I 5, 19 (XLIV 653 M.) ) [*](1 contraria S 2 non] nec Z1 4 et etiarn IJ potuerit U poūit Fl posuerit F2/S\' 6 Cap. XXXIII LXP Capitulum FFl Cap. XX, in rng. 32 S Ast F et om. LULIFIP quod silere] qui si lege F 7 carum UDFFl nostrum] numerum U uestrum FV2Sl 9 continere U continetur (tur corr.) Fl 10 gesta om. m. 1 F atque F 12 pestis S 13 eum ex coni. Engelbrecht 14 cum] eum F ibi S 16 Cap. XXXIIII Lip, in mg. 33 S Capitulum FFl 17 perapicum X1 19 quaedam sua LULlFFlVS dicens tantummodo FVSd 21 uoluit m. 1 P, FVS quij quod FlV2Sl 23 qui m. 1 F 25 in alt. om. LLtFFI )
112
ante praeuaricationem. quod neque per mortem uel praeuaricationem Adae omne genus humanum moriatur neque per resurrectionem Christi omne genus humanum resurgat. infantes, etiamsi non baptizentur, habere uitam aeternam. diuites baptizatos, nisi omnibus abrenuntiauerint, si quid boni uidentur facere, non illis reputari neque habituros illos regnum caelorum\'. ad ista quippe in chartula illa ita respondit: \'haec omnia secundum ipsorum testimonium a me dicta non sunt nec pro eis debeo satisfactionem>. in gestis autem ad eadem ipsa ita locutus est: \'secundum ipsorum testimonium a me dicta non sunt. pro quibus ego satisfacere non debeo; sed tamen ad satisfactionem sanctae synodi anathematizo eos qui sic tenent aut aliquando tenuerunt\'. cur ergo non ita et in illa chartula scriptum est? non multum, ut opinor. atramenti nec litterarum nec morae nec ipsius chartulae, si ita fieret, impenderetur. sed quis non credat id fuisse procuratum, ut tamquam pro gestorum illorum breuiatione ista charta usquequaque discurreret? ubi putaretur non esse ablatam quamlibet earum sententiarum defendendi licentiam, quod ei tantummodo obiectae nec eius probatae fuissent, non tamen anathematizatae atque damnatae.
Postea etiam de libro Caelestii capitula sibi obiecta in eadem chartula multa congessit neque his interuallis, quae continent gesta, duas responsiones, quibus eadem capitula anathematizauit, sed unam simul omnibus subdidit. quod studio breuitatis factum putarem, nisi plurimum ad id quod nos mouet interesse perspicerem. ita enim clausit: \'iterum dico [*]( 2 nec Z1 7 iste F illa om. LTJLlFFl 9 eis qQi\\>Qş U ade ade F ad.eadem Fl 10 ipsam FFl ita om. F , testimonium om. S 14 attramcnti LL1 uiramenti F 15 nec alt.] ne S ipl L ipsi UL]FFlVSP m. 1 17 charta] cata L curata L1 usquequo F 18 curreret P non putaretur VS non esse (al deest particula non) Sl 20 obiectae om. U eius] ei codd. S approbatae S anathematizare atque dampnare U 22 post obiecta sequitur: nec ei probare fuissent (m. 2 s. l. add. uacat) Ll 23 nec Ll 25 una codd. unam V1sd qui Fl )
113
quoniam ista et secundum eorum testimonium non sunt mea. pro quibus, ut dixi, satisfactionem non debeo; quae autem mea esse confessus sum, haec recte me dicere affirmo; quae autem dixi mea non esse secundum iudicium sanctae ecclesiae reprobo anathema dicens omni contrauenienti sanctae et catholicae ecclesiae doctrinis, similiter et his qui falsa fingentes nobis calumniam commouerunt\'. hunc ultimum uersum non habent gesta; sed nihil ad rem de qua solliciti esse debemus. sint enim prorsus anathema et hi qui falsa fingentes eis calumniam commouerunt. sed cum primum legi: \'quae autem dixi mea non esse secundum iudicium sanctae ecclesiae (reprobo) factum illud esse iudicium ecclesiae> nesciens, quoniam hic tacitum est et gesta non legeram, nihil aliud existimaui quam eum fuisse pollicitum hoc se de his sensurum esse capitulis, quod ecclesia iam non iudicasset, sed quandoque iudicaret, et ea se reprobaturum, quae illa non iam reprobasset, sed quandoque reprobaret, ut ad hoc pertineret etiam quod adiunxit \'anathema dicens omni contrauenienti uel contradicenti sanctae catholicae ecclesiae doctrinis\'. uerum autem, ut gesta testantur, iam de his ecclesiasticum iudicium ab episcopis quattuordecim factum erat, secundum quod iudicium se dixit ista omnia reprobare et anathema dicere his qui talia sentiendo contra iudicium ueniunt, quod iam factum fuisse gesta indicant. iam enim dixerant iudices: quid ad haec quae lecta sunt capitula dicit praesens Pelagius monachus? haec enim reprobat sancta synodus et sancta dei catholica ecclesia\'. sed hoc qui nesciunt et istam chartam legunt, putant aliquid illorum licite posse
[*]( 1 mea] in ea F 3 hoc L1F 4 secundum] scelerum U 5 omne F 6 que m. 1 Fl fingentes] fiet gentes LLxFl m. 1 nobis] eis P 7 calumpniam UFF1 11 reprobo-ecclesiae om. codd. VS 12 hinc F. 14 esse om. FS 16 iam illa U iam non Pd iam om. UV reprobaret LULlFFlV 17 ad hoc pertineret] hec pertinent Fl huc pertinent S se pertinent etiam V2 quae SV2 adiuxit Fl adiungit S 18 se dicente codd. VS dicere V1 19 autem] tamen S 23 iudicant FlV2 24 leta U 27 cã-rå L creaturam U creatam Lx ) [*]( XXXXII Aug. Sect. VIII pars II. ) [*]( 8 ) 114
defendi, tamquam non fuerit iudicatum catholicae contrarium esse doctrinae paratumque se Pelagius dixerit id de his rebus sapere, quod ecclesia non iudicauit, sed iudicauerit. non itaque sic scripsit in ea de qua nunc agimus chartula, ut cognosceretur quod habet gestorum fides, omnia scilicet illa dogmata, quibus eadem haeresis proserpebat et contentiosa conualescebat audacia, ecclesiastico iudicio praesidentibus quattuordecim episcopis esse damnata. quam rem si, ut est, innotescere timuit, se potius corrigat quam nostrae licet serae uigilantiae qualicumque succenseat. si autem hoc eum timuisse falsum est et sicut homines suspicamur, ignoscat, dum tamen ea quae gestis, quibus auditus est, anathematizata et reprobata sunt de cetero oppugnet, ne parcendo illis non solum haec antea credidisse, sed credere uideatur.
Proinde istum librum in tam graui et grandi causa non frustra fortasse prolixum ob hoc ad tuam uenerationem scribere uolui, ut, si tuis sensibus non displicuerit, auctoritate potius tua, quae longe maior est quam nostrae exiguitatis industria, quibus necessarium existimauerit innotescat ad eorum uanitates contentionesque opprimendas, qui putant absoluto Pelagio iudicibus episcopis orientalibus illa dogmata placuisse, quae aduersum christianam fidem et dei gratiam, quauocamur et iustificamur, perniciosissime pullulantia • christiana semper ueritas damnat et istorum etiam quattuordecim episcoporum auctoritate damnauit, quae simul et Pelagium, nisi ab illo essent anathematizata, damnasset. nunc iam, quoniam reddidimus homini curam fraternae caritatis et de illo ac pro illo nostram sollicitudinem fideliter prompsimus, [*](23 Ci. Rom. 8, 30 2 paratumque VISd: paratumqui codd. 3 iudicauit] iudicauerit TJULlFFlVP m. 1 ita S 4 in ea UPVld: tn L xamfi LXFFLVS agnosceretur UVd 6 contfiptiosa L contemptiosa UFL contempnosa F audaci LULXFF*VP m. 1 8 est ut PlV2 se corr. m. 2 ex uoce ex F 10 tenuisse FLVSL 13 hoc UIJF1 15 Cap. XXXV LLP Cap. XXI, in mg. 34 S 19 necessarium] non causarum m. 1 F 20 contèptionesque F 22 dei om. S 26 illo] eo S dampnassent FV2 27 reddimus LULXFFLV 28 promissionum LUL1FFIV promisimus 8)
115
uideamus quomodo breuiter possit aduerti etiam illo, quod clarum, apud homines absoluto haeresim tamen ipsam diuino iudicio semper damnabilem etiam iudicio quattuordecim episcoporum orientalium esse damnatam.
Haec est illius iudicii postrema sententia. synodus dixit: nunc quoniam satisfactum est nobis prosecutionibus praesentis Pelagii monachi, qui quidem piis doctrinis consentit, contraria uero ecclesiae fidei reprobat et anathematizat, communionis ecclesiasticae eum esse et catholicae confitemur\'. duo quaedam satis perspicua de Pelagio monacho sancti episcopi iudices suae sententiae breuitate complexi sunt: unum quidem, piis eum consentire doctrinis, alterum autem, eccle siae fidei reprobare et anathematizare contraria. Pelagius propter haec duo communionis ecclesiasticae et catholicae pronuntiatus est. quibus ergo uerbis eius interim, quantum homines in praesentia de manifestis iudicare potuerunt, utrumque claruerit omnia breuiter recapitulando uideamus. in his enim sibi obiectis, quae sua non esse respondit, dictus est reprobare et anathematizare contraria. breuiter ergo totam istam causam ita, si possumus, colligamus.