Dixerit aliquis: si nulla est mortuis cura de uiuis, quomodo ille diues, qui apud inferos torquebatur, rogabat Abraham patrem, ut mittat Lazarum ad quinque fratres suos nondum mortuos et agat cum eis, ne ueniant et ipsi in eundem tormentorum locum? sed numquid quia hoc ille diues [*]( 1 tua] mea BIKI 2 dicit E sabahot IZ IJQO şįç K idcirco E 3 in pace Y 4 occuli K 5 inducam EFV$ commemorantur BxYl in eo in mg. N 6 comminationibus dei β dei] de TAFM de comminationibus B comminatione N 7 conciderat V sit Tl deproperata çp deproperatur amorte K 8 eeset quieturus E pace] parte ji 10 istam uitam E hominum uita Eug 11 hominibus TEFRftbd ergo om. Eug 12 utrum] aut utrum IZ obiecta Y iacent IZ 13 miseria K1 miseriis K2 ipsi sua NE;. ipsa AFM om. T patiuntur MAE 14 huic om. NEug Iosiae] ipsi BTMdEFV3 iosie Y iosiae ex iosuae K 15 promissum est] promisaione confirmatum est E nec mala ulla Eug ulla] nulla (n 8. I.) I, nulla β non K nec conpatiendo om. FMf 16 liberata E 17 hyic K 18 mortuis est p 19 debes Y1 quia K 20 abraam F mitteret EFVPZ*$bd 21 ageret EFVpbd uenirent EFV$bd et om. T 22 diues ille hoc p dixit diuea ille Y diues ille NTEY )
650
dixit, ideo quid fratres agerent uel quid paterentur illo tempore sciuit? ita illi fuit cura de uiuis, quamuis quid agerent omnino nesciret, quemadmodum est nobis cura de mortuis, quamuis quid agant utique nesciamus. nam si nihil de mortuis curaremus, non utique pro illis deo supplicaremus. denique Abraham nec Lazarum misit et Moysen ac prophetas hic eos habere respondit, quos audire deberent, ut ad illa supplicia non uenirent. ubi rursus occurrit, quomodo quid hic ageretur Abraham pater ipse nesciebat, ubi sciebat esse Moysen et prophetas, id est libros eorum, quibus homines oboediendo tormenta inferna euitarent, ubi denique nouerat diuitem illum in deliciis, pauperem uero Lazarum in laboribus doloribusque uixisse. nam et hoc illi ait: memento, fili, quia percepisti bona in uita tua, Lazarus autem mala. sciebat ergo haec, quae utique apud uiuos, non apud mortuos gesta fuerant. uerum non cum agerentur in uiuis, sed eis mortuis potuit Lazaro indicante cognoscere, ne falsum sit, quod ait propheta: Abraham nesciuit nos.
Proinde fatendum est nescire quidem mortuos quid hic agatur, sed dum hic agitur, postea uero audire ab eis. qui hinc ad eos moriendo pergunt, non quidem omnia, sed quae sinuntur indicare, qui sinuntur etiam ista meminisse, [*]( 1 cf. Luc. 16, 22 sqq. 13 Luc. 16, 25 ) [*]( 1 quod pr. T in illo MAEFV$2 fuit illi E cura fuit AT facerent F 3 omnino om. Tl nescirept F nobis est Fp uobis M cura om. T 4 omnino utique p 6 abraam F ac] et At hac A2 prophetas quin immo hic sqq. EFpV hic-respondit om. TK 7 quos-prophetas in mg. m. 2 T ad om. Kl 8 hic om. TY 9 abraam T pater abraam F ipse om. TMAFV$ibi B esse sciebat FYp moysen esse et prophetae E 11 infemi ME ou*. V uitarent NIZAKv deuitarent p 12 diliciis Ttp delitiis Y 13 recepisti NEVp 14 bona] bona tua NBAM similiter mala V,1 15 quae) quia VF om. BTMA utique om. F[3 aput Y 16 faerant] sunt β non non Y cum non T in eis T mortuus Y defunctos 18 habraham T abraam F. 19 cum uoce Proinde incipit cod. X quod MA 20 nondum ? agatur K1 uero om. XV1 non audire F 22 sinunt BTA1 indicare-sinuntur om. X quae Kf isti <p ita KY )
651
et quae illos, quibus haec indicant, oportet audire.. possunt et ab , angelis, qui rebus, quae aguntur hic, praesto sunt, audire aliquid mortui, quod unumquemque illorum audire debere iudicat, cui cuncta subiecta sunt. nisi enim essent angeli, qui possent interesse et uiuorum et mortuorum locis, non dixisset dominus Iesus: contigit autem mori inopem illum et auferri ab angelis in sinum Abrahae. nunc ergo hic, nunc ibi esse potuerunt, qui hinc illuc quem deus uoluit abstulerunt. possunt etiam spiritus mortuorum aliqua, quae hic aguntur, quae necessarium est eos nosse et quos necessarium est ea nosse, non solum praesentia uel praeterita, uerum etiam futura spiritu dei reuelante cognoscere, sicut non omnes homines, sed prophetae, dum hic uiuerent, cognoscebant, nec ipsi omnia, sed quae illis esse reuelanda dei prouidentia iudicabat. mitti quoque ad uiuos aliquos ex mortuis, sicut e contrario Paulus ex uiuis in paradisum raptus est, diuina scriptura testatur. nam Samuhel propheta defunctus uiuo regi Sauli etiam futura praedixit: quamuis nonnulli non ipsum fuisse, qui potuisset magicis artibus euocari, sed aliquem spiritum tam malis operibus
[*]( 6 Luc. 16, 22 16 cf. II Cor. 12, 2 18 cf. I Reg. 28, 7 sqq. 20 cf. de diu. quaest. ad Simpl. II quaest. III ) [*]( 1 haec om. Eug 3 aliquid audire F unumquemque] none quemque BTMA eorum F 4 subiacent E enim om. Eug 5 possunt NMA YEug pr. et om. V 6 ccntingit Kl 7 auferre Kx ferri AEFXVfy ferre M afferri ex auferri <p sinu JJNTKAY habraham T abraae F abraham ABl 8 nunc] non IZ \' ibi] illic ? ubi X hunc X illud I illum NcpX 10 quae alt.] quos Y quia F ea BTMAKYF 11 et-nosse in mg. Z om. F quod Y quae MABT non est BTKMA est om. E ea nosse] eos non nosse BMT2YA non solum necessarium non est eos non nosse non solum praesentia sqq. F praeterita uel praesentia bd 12 etiam om. MA 14 illizi] ipsi Y 15 iudicat M audiebat YKl mittit Y ad uinos om. X 16 aliquos (os add. m. 2) N aliquis Kl e om. BMA paulus quod EF paradysum N\' 17 raptus in mg. m. 2 T est] esse X samuel EFRYVX}vbd 18 defunctus] mortuus β Sauli etiam regi bd 19 nonnulli om. V potuit Zl potuisse TJlIA 20 tam om. F ) 652
congruentem illius existiment similitudinem figurasse: cum liber Ecclesiasticus, quem Iesus filius Sirach scripsisse traditur et propter eloquii nonnullam similitudinem Salomonis pronuntiatur, contineat in laude patrum, quod Samuhel etiam mortuus prophetauerit. sed si et huic libro ex Hebraeorum quia in eo non est canone contradicitur, quid de Moyse dicturi sumus, qui certe et in Deuteronomio mortuus et in euangelio cum Helia, qui mortuus non est, legitur adparuisse uiuentibus?