De Bono Viduitatis

Quod autem apostolus, cum caelibum et innuptarum commendaret fructum, quia cogitant quae sunt domini. quomodo placeant deo, subiecit et ait: hoc autem ad utilitatem uestram dico, non ut laqueum uobis iniciam. id est non ut uos cogam, sed ad id quod honestum est. non quia innuptarum bonum honestum dixit, ideo putare debemus turpe esse uinculum coniugale; alioquin etiam primas [*](2 cf. Tert. de exh. cast. c. 5 seqq. 18 I Cor. 7, 35 ) [*]( 1 hereaes CPIZHABDME non sapientibus (non sa s. I. tn. 2) P 2 etiam (am in fine uersus om) P tertulianus (semper 1) A intullianus N dum] 1um D 3 quas-concedit om. CIZBMEKX 4 nulloB ABt 5 nullus Bl 7 alienis X tuo] de tuo Hbd om. X uides om. B 8 mala ualent B etiam bona PaHA DTMEXX 10 liberat. (supra * add. a) B 11 obstringit T 12 efficit PH1;.A T MENX 13 est bonum X 14 bonis I summissione CPrIZ.AlID MEX sum\' mis sione T 15 dampnatur IZ dedignatnr (de s. I.) B 16 celibum]) 17 dei PADTMENX 18 placeat ClDl domino D 19 initiam HABU[ 20 ad id] aliud CIZ est om. N 21 horter non quia (horter s. l.) H debemus] ei debemus PrHAD debemns ei ME X non debemus ei N deberemus T 22 conligare (in ma. coniugale) B )

nuptias condemnabimus, quas nec Cataphryges nec Nouatiani nec disertissimus eorum astipulator Tertullianus turpes ausus est dicere. sed quemadmodum, cum ait: dico autem innuptis et uiduis bonum esse illis, si sic permanserint, utique bonum posuit pro meliore, quoniam omne, quod bono conparatum melius dicitur, etiam hoc procul dubio bonum est - nam quid est aliud quod ita dicitur melius, nisi quod magis bonum est? — nec ideo consequenter eum sensisse arbitramur malum esse, si nupserint, quoniam dixit: bonum esse illis, si sic permanserint, ita etiam cum ait: sed ad id quod honestum est, non matrimonium turpe esse monstrauit, sed quod honesto erat honestius generalis honesti nomine commendauit, quia honestius quid est, nisi quod magis honestum est? magis autem honestum utique honestum est. aperte quippe declarauit hoc esse bono illo melius, ubi ait: qui dat nuptum, bene facit; et qui non dat nuptum, melius facit, et hoc illo beato beatius, ubi ait: beatior autem erit, si sic permanserit. sicut ergo bono melius et beato beatius, sic honesto honestius est, quod honestum uoluit appellare. absit enim, ut turpe sit, unde loquens apostolus Petrus ait: uiri, uxoribus uestris tamquam uasi infirmiori et subiecto tribuite honorem quasi coheredibus gratiae, et illas adloquens 2 cf. Tert. de monog. et 1. II ad uxorem 3 I Cor. 7, 8 16 I Cor. 7, 38. 40 21. I Petr. 3, 7 1 condemnauimus Z condemnamus I condemnabit JP1 catafryges OJ Z catafriges PyHAB*TD catafruges B1 catafrige M catafrige ENX nouaciani T nouatini X 2 dissertissimus ?ADTMEB1 desertissimus Hi adstipulator PyHA tertulianus AB 3 quemammodum PA nuptis D1 6 nuptis X 4 illis om. N 7 nam- est om. JB1 9 arbitramus T dixi T 10 esse] est PI TMENX om. AD 11 est esse T 12 quod 8. l. T honesto] honestum P?HATMENX 13 honestius (i 8. l. m. 2) B 14 est honestum AD 15 illud BD 17 nuptum om. ENX per hoc N 18 permanserint N sicut ergo] sut et ego JP1 sicut et ego P\'ĮrHADTMENX 19 sic] si AD honestus A 22 uaso PyHI.ABtMEX tribuit E subditas esse uiris suis exemplo Sarrae adhortatur; nam sic quaedam, inquit, sanctae mulieres, quae in deum sperabant, ornabant se, obsequentes uiris suis, quomodo Sarra obaudie bat Abrahae, dominum ilium uocans, cuius factae estis filiae benefacientes et non timentes ullam perturbationem.

Vnde et illud, quod de innupta Paulus apostolus dixit: ut sit sancta et corpore et spiritu, non sic accipiendum est, quasi nupta fidelis et casta et secundum scripturas subdita uiro non sit sancta corpore, sed tantummodo spiritu. fieri enim non potest, ut sanctificato spiritu non sit sanctum etiam corpus, quo sanctificatus utitur spiritus. sed ne cuiquam nos potius argumentari quam hoc diuino eloquio probare uideamur, quoniam Petrus Sarram commemoraturus, sanctae, inquit, mulieres tantummodo, non ait et corpore\', illud eiusdem Pauli consideremus, ubi prohibens fornicationes ait: nescitis quia corpora uestra membra sunt Christi? tollens ergo membra Christi faciam membra meretricis? absit. audeat ergo aliquis dicere membra Christi sancta non esse; aut uero audeat a membris Christi fidelium coniugatarum corpora separare. unde etiam paulo post ait: corpus uestrum templum in uobis est spiritus sancti, quem habetis a deo, et non estis uestri? empti enim estis pretio magno. corpus [*](1 I Petro 3, 5 8 1 Cor. 7, 34 17 I Cor. 6, 15 22 I Cor. 6, 19. 20 ) [*]( 1 euia uiris PjADT sare T sarae D7X*IZMENbd oracax B si B 2 quidam C inquid C in deum sperabant om. PfHADT MENX 3 hornabant Z uiris suis obsequentes MEN uiris suis et obsequentes X 4 sara MENXbd oboediebat PfHADTMENXhd illum] eum PyHDTMENX eius A 5 facte B filie I 7 qaod om. PA 8 et pr. om. B 11 enim om. T 12 quod IZ sanctificato D spiritusj xps N 13 ne cuiquamj ne. inquà B eloquia E 14 sacram sarram D commemorans PţIZHADTltlENXbd 16 considemus X 19 membra ipeuibrsi P 20 non esse sancta D aut] at A a om. 7 21 coniugatorum T corporum T 23 quam IZ 24 emti PH\' enim om. HADT magno pretio VHA )

fidelium et membra Christi esse dixit et templum spiritus sancti. ubi profecto utriusque sexus fideles intelleguntur. ibi ergo sunt nuptae ibi et innuptae; sed distinctae meritis et tamquam membris membra praelata, quorum tamen neutra sint a corpore separata. quod igitur de innupta loquens ait: ut sit sancta et corpore et spiritu, ampliorem innuptarum et in corpore et in spiritu sanctificationem intellegi uoluit, non corpus nuptarum omni sanctificatione priuauit.