De agone christiano

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio V, Pars III (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 41). Zycha, Joseph, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1900.

Quodsi forte adhuc propter aegritudines animae, quas de saeculi amore concepit, nec gustare sumus idonei quam dulcis est dominus, uel credamus diuinae auctoritati, quam uoluit esse in scripturis sanctis de filio suo, qui factus est ei ex semine Dauid secundum carnem, sicut apostolus loquitur; omnia enim per ipsum facta sunt, sicut in euangelio scriptum est, et sine ipso factum est nihil. qui nostrae inbecillitatis misertus est: quam inbecillitatem non eius opere, sed nostra uoluntate meruimus; nam deus hominem inexterminabilem fecit et ei liberum uoluntatis arbitrium dedit. non enim esset optimus, si dei praeceptis necessitate, non uoluntate seruiret. facile est omnino, quantum existimo, quod intellegere nolunt, qui catholicam deseruerunt fidem et christiani uocari uolunt. nam si nobiscum fatentur naturam nostram non sanari nisi recte faciendo, fateantur eam non infirmari nisi peccando. et ideo non est credendum animam nostram hoc esse, quod deus est, quia, si hoc esset, nec sua uoluntate nec aliqua necessitate in deterius mutaretur, quoniam omni modo incommutabilis intellegitur deus, sed ab [*]( 2 Ps. 41, 2 7 Rom. 1, 3 9 Ioh. 1, 3 13 cf. Sap. 2, 23 ) [*]( 1 omnem SjV si om. VL effectu RV iam ex tam C discere 01 2 quemammodum M desiderat ceruus VLBbd 4 aegritudinem y aegritudine 81 5 qua. (s er.) y concu J ipiscit (piscit add. m. 2) G concepimus PSVLW 6 auctoritate Gl 8 est om. B ex semine] exemine G sicut (ut m. 2 add.) C 9 enim om. F facta sunt et sine ipso factum est nihil sicut in euang. scr. est N 11 inbecillitati CNBW inbecillitati. i 12 merimus G1 13 ei] illi PSjVLt om. B 16 tholicatn 81 deserunt BVLB deseru»unt i 17 cristiani C fatentur-faciendo om. B faterentur RGN 18 non posse sanari W nisi-peccando] per graciam xpi et nullis eius originalibus meritis recte faciendo W 19 eam] enim L 20 esse fin. V 21 nec ana-aliqua om. G non sua W n** (8. l. on) sua C mutaretur MBHbd, (in ras.) G: moneretur CPBSfVLWUNKF 22 intellegitur] creditur G ) [*]( XXXXI Aug. Sect. V para III. ) [*]( 8 )

114

eis, qui non in contentione et aemulatione et uanae gloriae cupiditate amant loqui quod nesciunt, sed humilitate christiana sentiunt de domino in bonitate et in simplicitate cordis quaerunt eum. hanc ergo inbecillitatem nostram suscipere dignatus est filius dei, et uerbum caro factum est et habitauit in nobis: non quia aeternitas illa mutata est, sed quia mutabilem creaturam mutabilibus hominum oculis ostendit, quam incommutabili maiestate suscepit.

Sunt autem stulti, qui dicunt: quare non poterat aliter sapientia dei homines liberare, nisi susciperet hominem et nasceretur de femina et a peccatoribus illa omnia pateretur? quibus dicimus: poterat omnino, sed si aliter faceret, similiter uestrae stultitiae displiceret. si enim non appareret oculis peccatorum, lumen eius aeternum utique, quod per interiores oculos uidetur, inquinatis mentibus uidere non possent. nunc autem quia uisibiliter nos commonere dignatus est, ut ad inuisibilia praepararet, displicet auaris, quia non aureum corpus habuit; displicet inpudicis, quia de femina natus est — multum enim oderunt inpudici, quod concipiunt et pariunt feminae —; displicet superbis, quod contumelias patientissime pertulit; displicet delicatis, quia cruciatus est; displicet timidis quia mortuus est. et ut non uitia sua uideantur defendere, non in homine dicunt sibi hoc displicere, sed in filio dei. non [*]( 5 Ioh. 1, 14 ) [*]( 1 et aemulatione om. G uana SN gloria N 2 et cupiditate JY christiana (h s. I.) C om. L 3 et in eimplicitate om. S in s. 1. C, om. VWNG1 4 eum] illum B 6 habitabit ClB 7 mutabilium G mutalius X1 8 quia mut. in qui ea y incomutabili V 9 quare om. bd potuerat G 11 de] ex B omnia illa Fbd 13 stultiae C appareret (pr. re 8. l) C apparet My 14 utique aeternum W 15 uideretur N inquinatus (supra u add. i) C uidere CPRMGSaWUNB: uideri VLFHbd possentPRMGSyBN: posset CVLHFUbd possunt W 17 diaplicit C\' auarus W non om. W 18 abuit S om. TF de Cbd: ex PBMGSfVLWBFHUN multi B 20 contumilias B 21 pertu»lit M 22 et om. G uideantur uitia sua PSfVLU 23 homing N )

115

enim intellegunt, quid sit aeternitas dei, quae hominem adsumpsit, et quid ipsa humana creatura, quae mutationibus suis in pristinam firmitatem reuocabatur, ut disceremus docente ipso domino infirmitates, quas peccando collegimus, recte faciendo posse sanari. ostendebatur enim nobis, ad quam fragilitatem homo sua culpa peruenerit et ex qua fragilitate diuino auxilio liberetur. itaque filius dei hominem adsumpsit et in illo humana perpessus est. haec medicina hominum tanta est, quanta non potest cogitari. nam quae superbia sanari potest, si humilitate filii dei non sanatur? quae auaritia sanari potest, si paupertate filii dei non sanatur? quae iracundia sanari potest, si patientia filii dei non sanatur? quae inpietas sanari potest, quae caritate filii dei non sanatur? postremo quae timiditas sanari potest, si resurrectione corporis non sanatur? erigat spem suam genus humanum et recognoscat naturam suam; uideat, quantum locum habeat in operibus dei. nolite uos ipsos contemnere, uiri; filius dei uirum suscepit. nolite uos ipsas contemnere, feminae; filius dei natus ex femina est. nolite tamen amare carnalia, quia in filio dei masculus nec femina sumus. nolite amare temporalia, quia, si bene amarentur, amaret ea homo, quem suscepit filius dei. nolite timere contumelias et cruces et mortem, quia, si nocerent homini, non ea pateretur homo, quem suscepit filius dei. haec omnis hortatio, quae iam ubique [*]( 1 adsamsit C 2 quid sit V ipsa om. RN 3 pristina infirmitate W reuocabitur L disceremus] sciremus W 5 faciendo per graciam xpi posse W 6 sua culpa homo PSVLWUFy homo sua] nostram N peruenit T 7 liberaretur WS2 adsumsit C 8 tanta hominum W 10 fili ilf1 11 fili Ml 12 si] que F quae-13 sanatur om. NR 13 quae caritate] si caritate bd sanaretur S 14 ex resurrectione W post corporis add. Christi domini d 16 quantum om. VL 17 contempnere WN uiri—contemnere om. WU 19 tamen] tantO. G, (to. iłł ras.) H 20 nec masculus By3 nemo masculus y1 quia om. H 21 que. (m er.) M 22 nolite-24 dei om. WU contumilias J2 quia y1 24 haec. mne. H hoctatio Ll hortacio W iam—praedicatur om, G ) [*]( 8* )

116

praedicatur, ubique ueneratur, quae omnem oboedientem animam sanat, non esset in rebus humanis, si non essent facta illa omnia, quae stultissimis displicent. quem dignatur imitari uitiosa iactantia, ut ad uirtutem percipiendam possit adduci, si erubescit imitari eum, de quo dictum est, antequam nasceretur, quod filius altissimi uocabitur, et per omnes iam gentes, quod negare nemo potest, filius altissimi uocatur? si multum de nobis sentimus, dignemur imitari eum, qui filius altissimi uocatur; si parum de nobis sentimus, audeamus imitari piscatores et publicanos, qui eum imitati sunt. o medicinam omnibus consulentem, omnia tumentia comprimentem, omnia tabescentia reficientem, omnia superflua resecantem, omnia necessaria custodientem, omnia perdita reparantem, omnia deprauata corrigentem! quis iam se extollat contra filium dei? quis de se desperet, pro quo tam humilis esse uoluit filius dei? quis beatam uitam esse arbitretur in his, quae contemnenda esse docuit filius dei? quibus aduersitatibus cedat, qui naturam hominis tantis persecutionibus custoditam credit in filio dei? quis sibi esse clausum regnum caelorum putet, qui cognoscit publicanos et meretrices imitatos esse filium dei? qua peruersitate non careat, qui facta et dicta [*]( 6 cf. Luc. 1, 32 20 cf. Matth. 21, 31 ) [*]( 2 omnia illa L 3 displicet SyV1 quam HB quem (m ras.) G dedignatur P2SfMVLUHB indignatur G 4 accipiendam G posset C 6 filius dei altissimi W uocaretur B iam om. Sj V L 7 uocabitur W 8 multum] para M dignemnr-sentimne om. WU 9 audeamus] dignemur MHB uideamus L 10 piscatores] peccatores B 11 consolentem Cl 13 reparentem 81 14 extollit (supra i add. e) C, MGSfVLWBU * 15 de se om. Y diBperet GlNlB uoluit esse MVL 16 esse om. G iis FUbd his quae] isque S 17 contempnendo W esse om. M 18 caedat CM cadat G1 persequutionibus C 19 quid CMB clausum esse G esse om. N clausum iter (iter 8. I.) V ad regnum PG Vj LB UM ad regna SN ..regnum 8 20 iter putet L aditum putet N imitatores MHB1 fuisse W 21 filii H filii.. M qua. G peruersitate. G )

117

intuetur et diligit et sectatur illius hominis, in quo se nobis ad exemplum uitae praebuit filius dei?

Itaque iam et masculi et feminae et omnis aetas et omnis huius saeculi dignitas ad spem uitae aeternae commota est. alii neglectis temporalibus bonis conuolant ad diuina; alii cedunt eorum uirtutibus, qui haec faciunt, et laudant, quod imitari non audent; pauci autem adhuc murmurant et inani liuore torquentur, aut qui sua quaerunt in ecclesia, quamuis uideantur catholici, aut ex ipso Christi nomine gloriam quaerentes haeretici aut peccatum inpietatis suae defendere cupientes iudaei aut curiositatem uanae licentiae perdere timentes pagani. sed ecclesia catholica per totum orbem longe lateque diffusa inpetus eorum prioribus temporibus frangens magis magisque roborata est non resistendo, sed perferendo. nunc uero insidiosas eorum quaestiones fide inridet, diligentia discutit, intellegentia dissoluit; criminatores palearum suarum non curat, quia tempus messis et tempus arearum et tempus horreorum caute diligenterque distinguit; criminatores autem frumenti sui aut errantes corrigit aut inuidentes inter spinas et zizania conputat.

Subiciamus ergo animam deo, si uolumus seruituti subicere corpus nostrum et de diabolo triumphare. fides est prima, quae subiugat animam deo; deinde praecepta uiuendi, quibus custoditis spes nostra firmatur et nutritur caritas et lucere incipit, quod antea tantummodo credebatur. cum enim [*]( 1 intueijtur C dirigit M & diligit N 3 iam] nam W pritn. et om. T 5 Cuolant S 6 caedunt C credunt S haec] ec S 7 adhoc SVL 8 libore R 9 Christi] christiano T 11 curiositateiii C cnriositatem querentes T uanae] humanae W 12 prodere VL 15 proferendo L fides W fide. U 18 arearum et tempus om. W 20 et] aut W zizanii G 22 diabulo V post triumphare in medio uersu litt. mbric. scholion legitur: quibus triumphus agonis fides spea et caritaa W 23 subiungat F1 subiungit WV2 deo per ipsam W 24 conditis (s. I. i custoditis) B caritas per gram dni nri ihu xpi W 25 quum C )

118

cognitio et actio beatum hominem faciant, sicut in cognitione cauendus est error, sic in actione cauenda est nequitia. errat autem quisquis putat ueritatem se posse cognoscere, cum adhuc nequiter uiuat. nequitia est autem mundum istum diligere et ea, quae nascuntur et transeunt, pro magno habere et ea concupiscere et pro his laborare, ut adquirantur; et laetari, cum abundarint, et timere, ne pereant, et contristari, cum pereunt. talis uita non potest puram illam et sinceram et incommutabilem uidere ueritatem et inhaerere illi et in aeternum iam non moueri. itaque priusquam mens nostra purgetur, debemus credere quod intellegere nondum ualemus, quoniam uerissime dictum est per prophetam: nisi credideritis, non intellegetis.

Fides in ecclesia breuissime traditur, in qua commendantur aeterna, quae intellegi a carnalibus nondum possunt, et temporalia praeterita et futura, quae pro salute hominum gessit et gestura est aeternitas diuinae prouidentiae. credamus ergo in patrem et filium et spiritum sanctum; haec aeterna sunt et incommutabilia, id est unus deus, unius substantiae trinitas aeterna, deus, ex quo omnia, per quem omnia, in quo omnia.