Contra Gaudentium Donatistarum Episcopum
Augustine
Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio VII, Pars III (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 53). Petschenig, Michael, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1910.
Uerba epistulae: Sed quoniam prudentiam tuam, inquit, exsecutoris officium non decebat, quaeso paucis aduerte. alia est ut reor solida ueritas, alia effigies ueritatis. quoniam ueritas robore suo firmata constat, idolum siue simulacrum est quod in iniuriam ueri simile fecerit humana praesumptio; numquam tamen potest praeiudicare ueritati fallacia. simulacrorum cultores dico, qui non tenent ueritatem ; sub alieno uocabulo gentilem existimo, qui facit sibi quod colat. unde publicum apertumque est, quod minis siue terrore et persecutionibus crebris Gabinium similesque de naturae libertate sublatos ipsi sibi quos uenerarentur perfidos fabricasse noscuntur, ad quorum cultum coguntur inuiti. ad haec responsio: Adhuc addis furori uestro uerba blasphemiae et audes dicere ecclesiam catholicam humanum esse figmentum, cui dicit deus: ego enim sum dominus qui facio te, dominus nomen ei. et. ut sciamus ipsam eam catholicam uniuerso terrarum orbe diffusam, sequitur et adiungit: et qui [*]( 11 cf. pag. 230, 10 21 cf. pag. 206, 21 sqq. 29 Esai. 54, 5 31 ibid. ) [*](It!. J) [*]( 3 non addidi 9 in om. f 18 constit (sic) f 19 simulachrum f 21 simulachrorum f 24 Gabinium scripsi Gabinum fv ) [*]( LIII. August. c. Don. III. ) [*]( 16 )
Gabinius uero et ceteri, qui hanc ecclesiam cognouerunt elegerunt tenuerunt, non humanum figmentum, sed diuinum promissum praedictum et impletum cum fidelibus habere cupientes, ulterius pro humano figmento ipsas humanas molestias perpeti noluerunt. qui enim pro ueritate et unitate Christi non dico res suas, sed istam etiam uitam suam aliis dumtaxat auferentibus atque interficientibus amiserit, uere fidem habet, uere spem habet, uere caritatem habet, uere deum habet; quisquis autem pro parte Donati uel fimbriam uestimenti perdiderit, cor non habet. quid ergo mirum, si homines sapientes, [*](6 Gen. 22, 18 8 Esai. 54, 5 20 Ps. 63, 6 )[*](def. J) [*](1 erui f 19 uestra f 23 Gabinius scripsi Gabinus fv )
Uerba epistulae: Ad docendum, inquit, populum Israel omnipotens deus prophetis praeconium dedit, non regibus imperauit. saluator animarum dominus Christus ad insinuandam fidem piscatores, non milites misit. ad haec responsio: Audite ergo prophetas sanctos et sanctos piscatores, et molestos non patiemini religiosissimos reges. iam enim et superius ostendi ad curam pertinuisse regis, ut Niniuitae deum placarent, cuius iram propheta annuntiauerat. quamdiu ergo uos non tenetis ecclesiam quam (prophetae) praenuntiauerunt, piscatores apostoli plantauerunt, tamdiu reges, qui eam tenent, rectissime ad suam curam iudicant pertinere, ne uos aduersus eam rebelletis impune. nam deus et reges habuit inter prophetas; Dauid quippe sanctus, quod non potestis ignorare, rex fuit. audite itaque prophetantem regem, et nullum religiosum regem formidabitis irascentem. audite, inquam, prophetam regem dicentem de Christo: dominabitur a mari usque ad mare et a flumine usque ad terminos orbis terrae, et non timebitis christianum regem succensentem uobis hanc ecclesiam blasphemantibus, quae, sicut a rege prophetata est, [*]( 7 Prou. 9, 9 10 pag. 241, 15 20 cap. 25, 28 29 Ps. 71, 8 ) [*]( def. A ) [*]( 13 deceptio] exitio male coni. v 22 prophetae add. mg. v, om. fv ) [*]( 16* )
Verba epistulae: Mundanae, inquit, militiae numquam deus expectauit auxilium, qui solus potest de uiuis et mortuis iudicare. ad haec reponsio: Non mundanae militiae deus expectat auxilium, quando regibus largitur potius beneficium, qui eis inspirat, ut in regno suo curent fieri domini sui praeceptum. quibus enim dictum est: et nunc, reges intellegite, erudimini qui iudicatis terram, seruite domino in timore, sentiunt suam potestatem ita domino seruire debere, ut ea potestate plectantur, qui nolunt eius uoluntati seruire. quod autem de militibus facis inuidiam, si utique ista cura, sicut iam docuimus, in scripturis sanctis pertinere demonstratur ad reges, per quos id acturi sunt aduersus rebelles circumcelliones et insanos eorum siue participes siue principes nisi per subditos milites?
Uerba epistulae: Sed hoc non sciunt, inquit, alienarum rerum incubatores, qui nec deum. audiunt dicentem: non concupiscas rem proximi tui nec per Salomonem spiritum sanctum dicentem: tunc stabunt iusti in magna constantia aduersus eos, qui se angustia uerunt et qui abstulerunt labores eorum. uidentes turbabuntur timore horribili et mirabuntur in subitatione insperatae salutis, dicentes inter se paenitentiam habentes et per angustiam spiritus gementes: hi sunt quos aliquando habuimus in derisum et in similitudinem improperii. nos insensati uitam illorum existimabamus insaniam et finem illorum sine honore. quomodo [*]( 3 cf. Dan. 3, 29 (96) 10 Ps. 2, 10-11 21 Ex. 20, 17 22 Sap. 5, 1-9 ) [*](def. J) [*]( 3 Sidrach fv Misach v et seclusi, cf. 19, 20. Petil. II 92, 211. Ep. c. Don. 20, 54 11 iudicetis f 16 ad reges om. f sunt] add. reges f 22 in om. f )
Ergo, quod in collatione contentiose negare noluistis, etiam hinc uera esse gesta firmatis, in quibus confessis traditoribus qui tunc primae sedis episcopus in Numidia fuit Secundus Tigisitanus ignouit et, quibus crimina traditionis manifesta atque confessa apud Cirtam praesentibus relaxauit, cum his apud Karthaginem tamquam traditores non conuictos absentesque puniuit. a quo crimine etiam Secundus ipse obiciente Purpurio Liniatensi se purgare non potuit, quando ei dixit idem Purpurius: tu quid egisti, qui tentus es a curatore et ordine, ut scripturas dares? quomodo te liberasti ab ipsis, nisi quia dedisti aut iussisti -dari quodcumque? nam non te dimittebant passim. hoc autem Secundus etiam in litteris suis ad Mensurium datis, [*](17 cf. Breuic. III 17, 31 25 Gesta concilii Cirtensis; cf. Cresc. III 27, 30 ) [*]( 1 subuenire-uoluerit om. J 3 ni A 5 unde se f 6 grauidae om. f se miserunt] demiserunt f 7 etiam] et fv 9 deum uindicaturum fv 11 et onto f 12 quo] quia fv 15 immittamini 11 20 tigisitanusus J 22 kartaginem A 24 purpur»*»rio (rio eras.) A Limatensi fv 25 purpurrius J qui] quando fo, cf. Cresc. l. c. )
Porro in ipso concilio statuistis, ut, qui nobis inuiti communicauerunt uel episcoporum uel presbyterorum, tantum [*]( 1 cf. Breuic. III 13, 25 14. 26 cf. Breuic. III 17, 32-33 24. 28 circiter annos 418-419 ) [*]( 2 tradiderit fv, cf. e. gr. p. 210, 28 qui-secuti sunt et qui-remanserint 4 Limatensisfv ab om. A 5 et ona. f 6 eisque coni. v eique Afv 8 retentum / 9 nullisque f 14 clamabitis Anil 17 ubi] nisi f 18 et pro] proque Iv 19 relinquerunt A 20 dicentes scripsi dicitis A dixistis/i; 21 tamen] cum It) 29 pr. uel om. v episcopi uel presbyteri / prespiterorum A )
Quapropter quoniam Donatistae se ipsos occidere semper amauerunt et ipsi ab initio traditores fuerunt, quid mirum, si traditoris mortem etiam suos posteros amare docuerunt? sed uitandae huius similitudinis causa uel numquam uel difficillime se laqueo necauerunt, frustra omnino. nam ille ludam traditorem id facere compulit, qui et illum puerum, quem sanauit [*](20 Rom. 2, 1 28 cf. Matth. 17, 14 ) [*]( 2 et om. f honoribus recipiantur fv sic scripsi si A/v 4 anputastis A 6 impugnauerunt / 10 obtalerunt A 13 post inuiti del. est fecerint in A obtulerunt A 14 estis Af 17 traditoribus (traditoriis f) ueris fl) in eadem fv 19 facientibus f 21 -met om. fv qui scripsi (Gr. 6 Y.ptvwv) que A quae fv 23 semet fv 24 intio A 25 traditores J )
Qui sunt autem labores uestri, quos a uobis iactatis auferri? an iniustum est, ut ecclesiae quae fuerunt uestrae, cum in pacem catholicam transeunt, cum suis rebus transeant? illis enim ad nos transeuntibus si res earum uultis tenere, uos procul dubio res alienas uultis auferre. mater autem catholica uobis dicit, quod quibusdam beatus apostolus dixit: non enim quaero quae uestra sunt, sed uos. uerumtamen quomodo uobis non estis ipsi contrarii, quando utrumque nobis obicitis, et quod res uestras possidere cupiamus et quod uiolenter uos nobiscum esse cogamus? haec duo quam sint inter se contraria non uidetis. si enim ad communionem nostram uos inuitos quaerimus et tenemus, quomodo res uestras desideramus, quas utique uobis communicantibus habere non possumus? si autem illas cupimus optinere, quomodo uos quaerimus, ut eas uobis communicantibus amittamus? sed confitemur uobis: cupiditas nostra caritas uocatur. haec uos quaerit in nobis, haec uos inuenire, corrigere atque in unitate Christi consociare desiderat; ut uestris caminis uos ardere timeamus, huius igne feruemus; haec nos accendit, ut non solum non concupiscamus [*]( 1 cf. Matth. 8, 32 2 cf. Matth. 4, 5-6 17 II Cor. 12, 14 ) [*](8 magistro Aml didicistis om. J iam] cum fv 10 iudicabun- tur A ipsis om. f 18 anne /c 15 illis] his f eorum f 20 alt. quod 8. 1. A 21 uobiscum A 22 conmunionem J 28 unitatem fv sociare fv 29 ut] ne et post timeamua punctum fv nestris Aml )