Epitome Rerum Romanorum

Nam flagitante aquam exercitu, [*]() Si viri estis, inquit en, illic habetis. Itaque tanto ardore pugnatum est, ea caedes hostium fuit, ut victor Romanus cruento flumine non plus aquae biberit quam sanguinis barbarorum.

Certe rex ipse Teutobodus, [*]()quaternos senosque equos transilire solitus, vix unum, cum fugeret, ascendit, proximoque in saltu conprehensus insigne spectaculum triumphi fuit, Quippe vir proceritatis eximiae super tropaea sua eminebat.

Sublatis funditus Teutonis in Cimbros convertitur. [*](quo fidem Salmasius: pro fide B: qua fide L. ) [*](flagitante aquam exercitu: flagitantem aquam exercitum B. ) [*](Teutobodus: teuto vocatus B: teutobocus NL. )

Atesim [*]()flumen non ponte nec navibus, sed quadam stoliditate barbarica primum corporibus adgressi, postquam retinere amnem manibus et clipeis frustra temptaverant,

ingesta silva obrutum transiluere. Si statim infesto agmine urbem petissent, grande discrimen; sed in Venetia, quo fere tractu Italia mollissima est, ipsa soli caelique clementia robur elanguit. Ad hoc panis usu carnisque coctae et dulcedine vini mitigatos Marius in tempore adgressus est.

Venere ipsi—nam metus in barbaris nulla vestigia—et [*]()diem pugnae a nostro imperatore petierunt; et sic proximum dedit. In patentissimo, quem Raudium vocant, campo concurrere. Inde milia sexaginta quinque cecidere, hinc trecentis minus; per omnem diem conciditur barbarus.

Istic quoque imperator addiderat virtuti dolum, secutus Annibalem artemque Cannarum; primum nebulosum nanctus diem, ut hosti inopinatus occurreret, tum ventosum quoque, ut pulvis in oculos et ora ferretur, tum acie conversa in orientem, ut, quod ex captivis mox cognitum est, ex splendore galearum aere repercusso [*]()quasi ardere caelum videretur.

Nec minor [*](veluti add. N. Heinsius. ) [*](Atesim Salmasius: adesim B: ad hostes in N L. ) [*](locus valde corruptus: est—vestigia om. B: venere— vestigia om. L: venere illi quam et in barbaris multa vestigia ceteri: venere ipsi—nam metus in barbaris nulla vestigia—et etc. Halmius. ) [*](aere repercusso lahnius: aere percusso B. )

Perinde speciosa mors earum fuit quam pugna. Nam cum missa ad Marium legatione libertatem ac sacerdotium non inpetrassent (nec fas erat), suffocatis elisisque passim infantibus suis aut mutuis concidere vulneribus aut vinculo e crinibus suis facto ab arboribus iugisque plaustrorum pependerunt.

Boiorix [*]()rex in prima acie dimicans inpigre nec inultus occiditur. Tertia Tigurinorum manus, quae quasi in subsidio Noricos insederat Alpium tumulos, in diversa elapsa fuga ignobili et [*]()latrociniis evanuit.

Hunc tam laetum tamque felicem liberatae Italiae adsertique imperii nuntium non per homines, ut solebat, populus Romanus accepit, sed per ipsos, si credere fas est, [*]()deos.

Quippe eodem die quo gesta res est visi pro aede Pollucis et Castoris iuvenes laureatas praetori litteras dare, frequensque in spectaculo rumor victoriae Cimbricae. [*]()---

feliciter! dixit. Quo quid admirabilius, quid insignius fieri potest? Quippe velut elata montibus suis Roma spectaculo belli interesset, quod in [*](Boiorix: Boleris BL: bo eloris N. ) [*](et NL: e B. ) [*](si credere fas est: fas est si credere B.) [*](post Cimbricae lacunam statuit lahnius. )

Post Macedonas, si dis placet, Thraces rebellant, illi quondam tributarii Macedonum; nec in proximas modo provincias contenti incurrere, Thessaliam atque Dalmatiam, in Adriaticum mare usque venerunt; eoque fine retenti, [*]()quasi interveniente natura.

contorta in ipsas aquas tela miserunt. Nihil interim per id omne [*]()tempus residuum crudelitatis fuit in captivos saevientibus: litare dis sanguine humano, bibere in ossibus capitum, cuiusque modi ludibriis foedare mortem tam igni quam fumo, partus quoque gravidarum mulierum extorquere tormentis.

Saevissimi omnium Thracum Scordisci fuere, sed calliditas quoque ad robur accesserat:

silvarum et montium situs cum ingenio consentiebant. Itaque non fusus modo ab his aut fugatus, sed—simile [*]()prodigio—omnino totus interceptus exercitus quem duxerat Cato.

Didius vagos et libera populatione diffusos intra suam reppulit Thraciam. Drusus ulterius egit et vetuit transire Danuvium. Minucius toto vastavit Hebro, multis quidem amissis, dum per [*]() [*](retenti Graevius: contenti codd. ) [*](per id omne: peridomne L: perdi omne N: per imperium donec B. ) [*](simile Aldus: simili BL.) [*](per om. B. )

perfidum glacie flumen equitatur. Volso Rhodopen Caucasumque [*]()penetravit. Curio Dacia tenus venit, sed tenebras saltuum expavit. Appius in Sarmatas usque pervenit, Lucullus ad terminum gentium Tanain lacumque Maeotim.

Nec aliter cruentissimi hostium quam suis moribus domiti. Quippe in captivos igni ferroque saevitum est; sed nihil barbaris atrocius visum est quam quod abscisis manibus relicti vivere superstites poenae suae iubebantur.