Epitome Rerum Romanorum

Ponticae gentes a septentrione in sinistrum iacent, a Pontico cognominatae mari. Harum gentium atque regionum rex antiquissimus Aeetas, [*]()post Artabazes, a septem Persis oriundus, inde Mithridates,

omnium longe maximus. Quippe cum quattuor Pyrrho, tredecim [*]()anni Annibali suffecerint, ille per quadraginta annos restitit, donec tribus ingentibus bellis subactus felicitate Sullae, [*]()virtute Luculli, magnitudine Pompei consumeretur.

Causam quidem illius belli praetenderat apud Cassium legatum, adtrectari terminos suos a Nicomede Bithyno; ceterum elatus animis ingentibus Asiae totius et, [*](Caucasumque: cauca umque B: Haemumque Iahnius. ) [*](Aeetas: aetas N: aetas B: etas L. ) [*](tredecim B: quattuordecim NL.) [*](Sullae: syllae N L: sillae B. )

si posset, Europae cupiditate flagrabat. Spem ac fiduciam dabant nostra vitia. Quippe cum civilibus bellis distringeremur, invitabat occasio, nudumque latus imperii ostendebant procul Marius, Sulla,

Sertorius. Inter haec rei publicae vulnera et hos tumultus repente quasi captato tempore in lassos simul atque districtos subitus turbo Pontici belli ab ultima veluti specula septentrionis erupit.

Primus statim impetus belli Bithyniam rapuit, Asia inde pari terrore correpta est, nec cunctanter ad regem ab urbibus nostris populisque descitum est.

Aderat, instabat, saevitia quasi virtute utebatur. Nam quid atrocius uno eius edicto, cum omnes qui in Asia forent Romanae civitatis homines interfici iussit? tum quidem domus, templa et arae,

humana omnia atque divina iura violata sunt. Sed hic terror Asiae Europam quoque regi aperiebat. Itaque missis Archelao Neoptolemoque praefectis, excepta Rhodo, quae pro nobis firmius stetit, ceterae Cyclades, Delos, Euboea et ipsum Graeciae decus Athenae tenebantur.

Italiam iam ipsamque urbem Romam regius terror adflabat. Itaque L. Sulla festinat, vir armis optimus, parique violentia ruentem ulterius hostem quadam quasi manu reppulit.

Primumque Athenas urbem,—quis crederet?—frugum

Mox cum Euboea atque Boeotia praesidia regis depulisset, [*]()omnis copias uno apud Chaeroniam, apud Orchomenon altero bello dissipavit, statimque in Asiam transgressus ipsum opprimit. Et debellatum foret, nisi de Mithridate triumphare cito quam vere maluisset.

Ac tum quidem hunc Asiae statum Sulla dederat. Ictum cum Ponticis foedus, recepit Bithyniam a [*]()rege Nicomedes, Ariobarzanes [*]()Cappadociam, Asia rursus nostra, ut coeperat, Mithridates tantum [*]()repulsus. Itaque non fregit ea res Ponticos,

sed incendit. Quippe rex Asia et Europa quodam modo inescatus non iam quasi alienas, [*]()sed, quia amiserat, quasi raptas [*]()belli iure repetebat.

Igitur ut extincta parum fideliter incendia maiore flamma revivescunt, ita ille de integro, auctis maiorem in modum copiis, tota denique regni sui mole in Asiam rursus mari terra fluminibusque veniebat.

Cyzicus, [*]()nobilis civitas, arce, moenibus, portu turribusque marmoreis Asiaticae plagae litora inlustrat. Hanc ille quasi alteram Romam toto invaserat [*](depulisset: dispulisset BL. ) [*]( a: et B. ) [*](Nicomedes, Ariobarzanes: nichomede abariobar zenae B. ) [*](tantum: tantus B. ) [*](alienas raptas scripsi: alienam raptam codd. ) [*](Cyzicus: ei zicus B: Cyzicum NL. )

bello. Sed fiduciam oppidanis resistendi nuntius fecit, docens adventare Lucullum, qui—horribile dictu—per medias hostium naves utre suspensus et pedibus iter gubernans, videntibus procul quasi marina pristis evaserat.

Mox clade conversa, cum ex mora obsidii regem fames et ex fame pestilentia urgueret, recedentem Lucullus adsequitur adeoque cecidit, [*]()ut Granicus et Aesepus [*]()amnes cruenti redderentur.

Rex callidus Romanaeque avaritiae peritus spargi aurum a fugientibus et pecuniam iussit, qua sequentes moraretur. Nec felicior in mari quam terra fuga. Quippe centum [*]()amplius navium classem apparatu belli gravem Pontico [*]()mari adgressa tempestas tam foeda strage laceravit,

ut navalis belli instar efficeret, planeque ut Lucullus quodam cum fluctibus procellisque commercio debellandum tradidisse regem ventis videretur.

Ad-tritae iam omnes validissimi regni vires erant, sed animus malis augebatur.