Naturalis Historia

psoras[*](postoras V. post horas B.) tollit[*](et umida—tollit om.B.) rara decocta in heminis v aquae marinae; excoqui[*](quinque ll. v.) debet, donec sit lentitudo[*](lentitudo BfH. lenit- r. crassit- v.) mellis.[*](Diosc. V 135.)—Fit in maria alcyoneum[*](alcyonium B2. -num Vd. -chyonū R.) appellatum, e nidis, ut aliqui existumant, alcyonum et ceycum, ut alii, sordibus[*](e sordibus v. a. S.) spumarum crassescentibus, alii[*](an ut alii vel aut? paulo aliter VI 107.) e limo vel quadam maris lanugine. quattuor eius genera: cinereum[*](cine rum VR. cireneum b.), spissum, odoris asperi, alterum molle, lenius odore et[*](& BD. om. rv.) fere[*](ferę B2.) algae, tertium[*](an tertium forma?) candidioris[*](candidiores VR.) vermiculi, quartum pumcosius ,[*](dist. H e Diosc.) spongeae[*](fpongae B2. -gae a B1. -giaeque v. a. S. cfr. §151.) putri[*](putri Bbv. -ris rD. cfr. U 711.) simile.[*](Diosc. V 135.) paene purpureum quod optimum; hoc et Milesium vocatur. quo candidius[*](quod candidius (-did??? R) VRdT.) autem, hoc[*](quif B1. quifq; B2.) minus probabile est. vis eorum ut exulcerent, purgent

[*](Diosc. II 31. eupor. I 82. 83.–Marc. 15, 61. Scribon. 80 (Marc. 15, 97).—Pl. iun. 80, 10. 11. Marc. 15, 54. Diosc. eupor. I 154.) Oris[*](recenti. oris ll. S. -ti ad oris dTH. -tioris ad v (puncto post ulcera posito).) ulcera menarum[*](menarum ll.v(H). muren- C. cfr. § 83.) muria et capitum cinis cum melle sanat. strumas pungi[*](pungi Bv. pingi r.) piscis eius, qui rana[*](rina B. raia coni. H, sed cfr. IX 78. rhina coni. J coll. § 150.) in mari appellatur, ossiculo e[*](e BdTS. et VR. de Ev.) cauda ita, ut non volneret, prodest. faciendum[*](id (ad E) faciendum VRdEv. a. S.) id[*](id ll.S. om.dv.) cotidie, donec percurentur. eadem vis est[*](eft BS. et rv.) pastinacae radio et lepori[*](lepore B1Vv. a. H.) marino[*](marina V.) inposito ita, ut celeriter removeatur[*](remoueatur ll. v(D). -antur G.), echini[*](echinisB2.) testis[*](tefti B1 -fta B2.) contusis et[*](et om.E.) ex aceto inlitis, item scolopendrae marinae e melle, cancro fluviatili contrito vel combusto ex melle. mirifice prosunt et saepiae ossa cum axungia[*](anxungia B.) vetere contusa et inlita.[*](Pl. iun. 20, 8. 9. Marc. 15, 56. 15, 73. 75.—Diosc. 15, 73. 75.—Diosc. eupor. I 229 (231).eupor. I 229 (231).) sic et[*](sic ad VRd.) ad parotidas utuntur, et sauri piscis marini iocineribus [*](inoci- neribus V. ciner- B2.), quin et testis cadi salsamentarii tusis[*](tufuf B. fusis E.) cum axungia vetere, muricum cinere ex oleo ad parotidas strumasque. —Rigor cervicis mollitur et marinis, qui[*](& BD. cum Ev. om. rH. e coni. S.) pediculi[*](peduculi VRJ. -unculi G. cfr. § 77.) vocantur , drachma pota, castoreo poto cum pipere ex mulso mixto,[*](dist. ego. cfr. Diosc.) ranis decoctis ex oleo et sale, ut sorbeatur sucus. sic et opisthotono[*](sic aepistotono (epi- R) VR.) medentur et tetano[*](tetato B1.), spasticis[*](fepagmafticif B2. cfr. § 29.) vero

[*](cfr. Diosc. eupor. II 39.) Vomitiones mulli[*](ulli B.) inveterati tritique in potione[*](positione V. potionem B1.) concitant.—Suspiriosis[*](suspirosis R.) castorea[*](castoreum C.) cum Hammoniaci[*](ammoniaci B.) exigua portione ex aceto mulso ieiunis[*](ieiunis —11 mulso om.B.) utilissima[*](utilissime Vv. a. H.) potu[*](potu RH. posa VdTv. -atur C. tota b.). eadem potio spasmos stomachi sedat ex aceto mulso caldo.— [*](cfr. Plin. XXX 46.)Tussim sanare dicuntur piscium modo e iure decoctae in patinis ranae. suspensae autem pedibus, cum destillaverit in patinas[*](patinas (-ten- VR) ll. S. -nam C. -na v.) saliva earum, exinterari[*](exinterrari VR. extenterari E. exen- v. a. S.) iubentur abiectisque[*](que om.E.) interaneis condiri[*](condire B1.). est rana parva arborem scandens[*](fcandef B1. candens R.) atque [*](oo- seque is R. -quiis V.) ex ea vociferans; in huius os si quis expuat[*](exp//tat B1.) iosamque [*](ipsam quem E.) dimittat[*](mittat E. demittat Hack.SJ. cfr. § 115. 133.), tussi liberari[*](libe- rare Vdv. a. C. -ante R.) narratur. praecipiunt[*](narrantur VE. dicunt- v. a. C. prae- cipuunt B1. -uum B2.) et[*](ex VR.) cocleae[*](coclae B1.) crudae[*](calida VRdv. a. S.) carnem tritam bibere ex aqua caldam tussi cruenta.

[*]((Xenocrates 29). Diosc. II 29. eupor. I 238. cfr. infra § 104.) Iocineris[*](iocineri B.) doloribus .... scorpio marinus[*](lac. ego indicavi. prosunt D cum U 712. (an utilis post marinus? cfr. 110. XXII 69).) in vino necatus[*](necatur v. a. D.), ut inde bibatur, conchae longae carnes ex

[*](Diosc. II 29. (cfr. Plin. XX 96).—Diosc. II 35.) Alvum[*](dist. ego. cfr. XX 96.) emollit silurus e iure et torpedo in cibo et olus[*](holuf BS D. sed cfr. XXXV 189.) marinum simile sativo—stomacho inimicum alvum facillime purgat, sed propter acrimoniam cum pingui carne[*](carnes VR.) coquitur—et omnium[*](recentium Diosc.) piscium ius. idem et urinas [*](urinā B2.) ciet, e vino maxime. optimum e scorpionibus et iulide[*](iulidae V. elide B. duride v. a. B.) et saxatilibus nec virus resipientibus nec pinguibus[*](nec pinguibus S. nec pinec. nec pinguibuf B.om. rv.). coci[*](coci B(b?)D. co- qui rv.) debent cum aneto[*](anetho Bv. a. S.), apio, coriandro, porro, additis oleo, sale.[*](Diosc. II 7 (cfr. 4. 5). cfr. Plin. IX 125.) purgant[*](de dist. cfr. XXV 54.) et cybia[*](cybia om.V.) vetera privatimque cruditates; pituitas[*](pituitam VRdfH.), bilem[*](bilemque R(?)v. a. S.) trahunt.

Purgant et myaces, quorum natura tota in hoc loco dicetur. acervantur muricum modo vivuntque in algosis, gratissimi[*](gratiffima B.) autumno[*](autemno B1.) et ubi multa[*](multo B1.) dulcis aqua miscetur[*](an misceatur? cfr. § 59.) maria, ob id in Aegypto laudatissimi. procedente[*](procedentef B2.) hieme amaritudinem trahunt coloremque[*](corumque V. eor- R.) rubrum.[*](cfr. Diocles ap. Athen. III 32 p. 86c.) horum ius[*](uif BV.) traditur alvum et vesicas exinanire, interanea[*](interranea V. -er muta B.) destringere, omnia adaperire, renes purgare, sanguinem[*](sanguinem om.V.) adipemque

[*]((cfr. Xenocrates 29. schol. Nicand. al. 396).) At[*](ad V. et v. a. H.) pelorides emolliunt alvum, item castorea in[*](in BS. ex rv.) aqua mulsa drachmis binis. qui[*](quei B1.) vehementius volunt uti[*](uolunt uti Ev(D). -tati B1. uolunt rH.), addu???

[*](Pl. iun. 55, 14–16. Marc. 23, 44.—Pl. iun. 61, 15–19. Marc. 26, 90. 84.- Pl. iun. 61, 19–21.) Lieni medetur solea piscis inpositus, item torpedo

[*](cfr. supra § 93.—cfr. Marc. 31, 41.) Enterocelicis[*](enterocelicif B2dTfH. -lici VR. -li B1b. -lae v.) lepus marinus[*](marinus om.d(?)v. a. S.) inlinitur[*](inlinitus VR.) tritus cum melle. iecur aquaticae colubrae, item hydri tritum potumque calculosis[*](calculosis om.VR.) prodest. ischiadicos[*](hifciaticof B2. isciadi R.) liberant[*](liberent VR.) salsamenta e siluro infusa clysterio[*](clysteri B2. -re v. a. S.), evacuata[*](euacuata dbv. et ua- VR. eua- quata B1. aequ- B2.) prius alvo, sedis[*](sed hif B2.) attritus

[*](Pl. iun. 79, 17–20. Marc. 32, 15.—Pl. iun. 80, 1–6.) Panos[*](pannof B2.) salsamenta coracinorum[*](coracinorū ego. cfr. § 127. -inofa B. -ini B. -ina r.) discutiunt[*](discu- tient R.), sciaenae interanea[*](interaneae (-terr- V) VR.) et squamae combustae, scorpio in vino decoctus ita, ut foveantur ex illo. at[*](ad BD.) echinorum[*](hechi- norum B2.) testae[*](teftatae B.) contusae et ex aqua inlitae incipientibus panis[*](pannif B2.) resistunt, muricum vel purpurarum cinis utroque modo, sive discutere opus sit incipientes sive concoctos emittere. quidam ita componunt medicamentum: cerae et turis drachmas XX, spumae argenti XXXX, cineris muricum X, olei veteris heminam.[*](Pl. iun. 79, 21. 20.—(cfr. supra § 105). Diosc. II 31. eupor. I 218.) prosunt per se salsamenta cocta, cancri fluviatiles[*](dist. ego coll. Pl. iun.) triti; ad[*](ad (vel contra) ego. om. ll.v.) verendorum pusulas[*](pusuias V. puftulaf B2v. a. H. add. discutiunt v. a. S.) cinis e[*](ex dv. a. S. om.VR.) capite menarum, item carnes decoctae et inpositae, similiter percae[*](percaereae e V. -cera e R.) salsae e capite cinis melle addito[*](additae E.), pelamydum capitis cinis aut squatinae cutis[*](putis E.) combustae[*](combuftae B (sc. cinis). cfr. § 122. 124. 126. 79 al. -ta rv.).[*](Pl. iun. 63, 5–8. Marc. 33, 58.—(cfr. Plin. XXX 72). Pl. iun. 64, 6–8. Marc. 33, 5.) haec est

[*]((cfr. Plin. XXX 74). Pl. iun. 62, 13–15. Marc. 26, 122.) Urinae incontinentiam[*](incontinentiae R. -ia V. continentiam B.) hippocampi tosti et in cibo saepius sumpti emendant, ophidion pisciculus congro similis cum lili radice, pisciculi minuti ex ventre eius, qui devoraverit, exempti cremati[*](et cremati d(?)v. a. J.) ita, ut cinis eorum bibatur ex aqua. iubent et cocleas Africanas cum sua care comburi cineremque ex vino Signino[*](signino om.B.) dari.

[*](Pl. iun. 68, 11–14. Marc. 36, 32. Seren. 782.—Pl. iun. 69, 5. Marc. 36, 27.) Podagris articulariisque[*](articularifq. B1D.) morbis utile[*](utileft B.) est oleum, in quo decocta sint ranarum intestina, et rubetae cinis cum adipe vetere. quidam et hordei cinerem adiciunt trium, rerum aequo pondere. iubent et lepore marino recenti podagram fricari, fibrinis[*](fibrini R.) quoque pellibus calceari[*](calciari VRdv. a. H(S). -cari E.), maxime Pontici fibri[*](fimbri R.), item[*](idem BE.) vituli marini, cuius et adips prodest isdem[*](iisdem TS. del. H. item v.), nec non[*](nec non del. v. a. H.) et bryon[*](bryon dTv. brion B. byon V. bion R. biuero b.), de quo diximus, lactucae[*](27,56) simile, rugosioribus foliis, sine caule[*](fiue cauli B2.).[*](Diosc. II 39. eupor. I 181. Pl. iun. 66, 4. Marc. 34, (17, ubi fortasse marinus scibendum erit)15.—Pl. iun. 69, 6–8. Marc. 34, 96.) natura ei[*](ei BS. et VRd. est T???. est ei v.) styptica[*](stiptica R.), inpositumque[*](qui B1.) lenit impetus[*](imp&uuf B1D.) podagrae. item alga, de[*](& BS om. rv.) qua et ipsa[*](ipfa ut B. supra bv. a. H.) dictum est. observatur in ea, ne arida[*](nearide B1. ar- B2.) inponatur.—Perniones emendat pulmo marinus, canori

[*](Diosc. II 85. eupor. I 18. Pl. iun. 94, 15–17. 17–21.—(cfr. supra § 36. Scribon. 16).) Comitiales, ut diximus, coagulum vituli marini bibunt cum lacte equino asinaeve[*](asineue VR. -ninoue d(?)v. a. S.) aut cum Punici suco[*](suco om.d.), [*](8,111) quidam ex[*](ex om.B.) aceto mulso. nec non aliqui per se pilulas[*](pilulas per se VRd.) devorant.[*](tribus ll.v.) castoreum in aceti mulsi cyathis III ieiunis datur, iis[*](iif B1v(S). hiif B2. his rC.) vero, qui[*](quia V.) saepius corripiantur, clystere[*](clysteri VRd. cluft- B1. clift- B2. an clysterio? cfr. § 104.) infusum mirifice prodest. castorei drachmae[*](duae ll.v.) II esse debebunt, mellis et olei sextarius et aquae tantundem. ad[*](ad om.B.) praesens [*](praesensu VR.) vero correptis olfactu[*](olfactuf (sol- V) BVRd.) subvenit[*](ubi uenit B.) cum aceto. datur et mustelae marinae iocur[*](iocur ego. iec- ll.v.), item muris, vel testudinum sanguis.

[*](Pl. iun. 90, 18. 19–21. 89, 1–3. Seren. 912.) Febrium circuitus tollit iocur[*](iocur B1. iec- rv.) delphini gustatum ante accessiones. hippocampi necantur in rosaceo [*](roseo VdH. cfr. § 77.), ut perunguantur aegri frigidis febribus, et ipsi adalligantur [*](alligantur VTf.) aegris. item ex asello pisce lapilli, qui plena luna inveniuntur in capite, alligantur in linteolo. phagri[*](phagri b (Bin ind.) S. cfr. § 150. fagi B. pagri rv.) fluviatilis[*](quinque ll.v.) longissimus dens capillo adalligatus ita, ut V diebus eum, qui[*](quei B1.) adalligaverit[*](adalligauerat V. alliga- uerit dbv. a. S -rat R.), non cernat aeger, ranae in trivio decoctae oleo abiectis carnibus perunctos[*](oleo decoctis carnibus perunctis R.) liberant

[*](Pl. iun. 95, 5–7.—extr. Pl. iun. 95, 7. 8.) Strombi in aceto putrefacti[*](putref facti B.) lethargicos excitant odore. prosunt et cardiacis. cachectis[*](adhaectis VR. cachecti- cis v. a. S.), quorum corpus macie conficitur, tethea[*](ethea Vf. et ea dT. tethya B. cfr. § 93.) utilia sunt cum ruta ac melle.—

[*](Pl. iun. 83, 16. 84, 12–14. 15.—extr.: Pl. iun. 100, 13.) Adusta sanantur cancri marini vel fluviatilis[*](fluuiatileif B1. -les VR.) cinere ex oleo; ichthyocolla, ranarum[*](ac ranarum S e coni. J.) cinere[*](ex—cinere BS. om. ll.v.) ea[*](et dEBrot. et ea v. a. S.), quae[*](que B2.) ferventi aqua combusta sint; haec curatio etiam pilos restituit. item[*](item ego(et dist.). cum ll. v.) cancrorum[*](ranarum R(?)H.) fluviatilium cinere putant[*](putant cera VR. -antque v. a. S.) utendum cum cera et[*](et cū cera R.) adipe ursino. prodest et fibrinarum pellium cinis.—Ignes sacros restingunt[*](restringunt VR.) ranarum viventium ventres inpositi, pedibus posterioribus[*](fuperiori- buf B.) pronas adalligari [*](adalligar B1. -gare VRf.) iubent, ut crebriore anhelitu prosint. utuntur et silurorum[*](filulorū B.) salsamenti[*](salsamenta VR. -tis coni. J. sed cfr. § 127.) capitum cinere ex aceto.—Pruritum scabiemque non hominum modo, sed et quadripedum efficacissime sedat iecur pastinacae decoctum in oleo.

[*](Pl. iun. 72, 19. Marc. 35, 3. cfr. Diosc. II 26. eupor. I 230.) Nervos vel[*](ue B2. om.bv. a. G.) praecisos[*](praeciosos R.) purpurarum callum[*](calium V. callium R. cauum B.), quo se operiunt[*](quos operiunt VR.), tusum glutinat. tetanicos coagulum vituli

[*](Pl. iun. 73, 3–5.—Diosc. II 28. eupor. I 209.) Sanguinem fieri[*](fieri VRdEG. cieri vet Dal. (cfr. XXIV 182). om. v. fleri B1. flvere B2D cum U 716. de mendo cfr. XXXIV 103. 122. XXXVII 40. XXIII 115. (conici possit etiam depleri: cfr. XVIII 148).) piscium cibo putant, sisti polypo tuso inlito[*](inlitu E. -toque v. a. D.), de quo et haec traduntur: muriam ipsum ex sese emittere et ideo non debere addi in coquendo, secari harundine, ferro enim[*](enim (aen- V) VRdB(D). om.BS. eminent (-te v) in Ev.) infici[*](infici BG. -igi VR. intingi B.om.Ev.) vitiumque[*](que om.B1.) trahere natura dissidente[*](diffidente BS. desinente rG. de- serente v.). ad sanguinem sistendum[*](sistendim—9 sanguinem om.E.) et ranarum inlinunt cinerem vel sanguinem arefactum.[*](cfr. supra § 75. Isid. XII 6, 58.) quidam ex ea rana, quam Graeci calamiten vocant, quoniam inter harundines fruticesque vivat, minima omnium et viridissima , sanguinem cineremve[*](cineremue dTEH. -rem uel VR. -remque B. -rem (del. sanguinem) v.) fieri iubent, aliqui et nascentium ranarum in aqua, quibus adhuc cauda est, in calice novo[*](nouo om.VR.) combustarum cinerem, si[*](sup R.) per nares fluat, inferciendum [*](inferciendum J coll. XXV 83. (XXXIII 25). inperficiendum (-fiti- E) ll. iniic- C. infic- v.).[*](Seren. 784.) diversus[*](diuersis VR.) hirudinum[*](herudinum V. hirund- BE.), quas sanguisugas vocant, ad extrahendum sanguinem usus est. quippe eadem ratio earum, quae cucurbitarum[*](cucurbitularum VdTH(D). (cfr. Marc. 15, 1. Scribon. 46. 67).) medicinalium, ad corpora levanda sanguine, spiramenta laxanda iudicatur[*](iudicantur E.), sed vitium, quod admissae[*](admississe V. -isisse Rd.) semel desiderium faciunt circa eadem tempora

[*](Pl. iun. 87, 19. Marc. 34, 36. Pl. iun. 88, 10. 9.—Diosc. II 29. eupor. I 167. (cfr. Plin. IX 44).) Extrahit[*](extrahunt G.) corpori tela inhaerentia saepiarum testae cinis, item purpurarum testae[*](cinif— teftae BS. om. rv.) ex aqua, salsamentorum carnes[*](carnes om.VR.), cancri fluviatiles triti, siluri fluviatilis, qui et alibi quam[*](fluuiatili/// (-lisB2) quie tabile// (-lisB2) quam (qua B2) B.) in Nilo nascitur, carnes inpositae, recentis[*](re- centi B1. -tes Rdv. a. S. an inpositae siue recentis siue? cfr. § 135.) sive salsi[*](falfi BdTS. -se Vb. -sae R(?)v(D).). eiusdem cinis extrahit, adips et cinis spinae eius vicem spodii praebet[*](proib& B2. obet R.).

[*](Pl. iun. 78, 5.—Diosc. II 12.—Pl. iun. 75, 14–17.) Ulcera, quae serpunt, et quae in iis[*](hiif B2. his VRdfH.) exerescunt

[*](Pl. iun. 101, 13.—Diosc. II 30. (eupor. I 176).) Verrucas tollit glani iocur[*](iecur VRdv. a. S.) inlitum, capitis menarum cinis cum alio tritus—ad thymia crudis utuntur—, fel scorpionis marini rufi, zmarides[*](smarides R(?)v. a. S (ut semper).) tritae inlitae, allex[*](allex J. ha- B1Vv. a. C. -ec B2. alex rC.) defervefacta[*](deferrefacta B1. de farre f- B2.). unguium scabritiam[*](ungulum (om. scabritiam) B.) cinis[*](cinisque v. a. S. (dist. S)) e capite menarum extenuat.

Mulieribus lactis copiam facit glauciscus e iure sumptus et[*](et om.VR.) zmarides[*](maridef B.) cum tisana sumptae vel cum feniculo

[*](Aelian. XIII 27.—Diosc. II 20. 16. eupor. I 103.) Psilotrum[*](filotrum B.cfr. § 76. psilo- trum //// E (hic desinens).) est thynni[*](thynni et VRb.) sanguis[*](fanguif. anguif B.), fel, iocur, sive recentia sive servata, iocur etiam[*](& ita (pro etiam) B.an ita et?) tritum mixtoque cedrio[*](cedrio S cum B2. -dro BdTbv. caedro V. -drum R. cedria B1.) plumbea pyxide[*](puxide B1.) adservatum. ita pueros mangonicavit[*](mangonicauit (mag- B2) BS. -izauit G. magno necabit VRd necauit (nega- v) mango bv.) Salpe

[*](Pl. iun. 28, 19–21. 22.) Infantium gingivis dentitionibusque[*](dentibufq. B2.) plurimum confert delphini cum melle dentium cinis[*](unif B1. unvf B2.) et si ipso dente gingivae tangantur[*](tangentur B1.). adalligatus idem pavores[*](pau// oref B1.) repentinos tollit. idem effectus et caniculae dentis. ulcera vero, quae[*](quae uero VR.) in auribus aut ulla parte corporis fiant, cancrorum fluviatilium sucus cum farina hordeacea sanat.[*](Isid. XII 6, 25. 41.) et ad reliquos[*](repi quof B1.)

Mullus in vino necatus vel piscis rubellio vel anguillae II, item uva[*](duae ll.v.) marina in vino putrefacta[*](putrefactae B1.) iis[*](hiif B1.), qui inde biberint, taedium vini adfert[*](adfert Bv. -ferat r. an adferūt?).

[*](cfr. Plin. IX 79. Aristot. h. a. II 14 extr.) Venerem inhibet[*](inhibent B2.) echeneis[*](aechineis VR. et cinis bv. a. B. echini B.), hippopotamii[*](hippopotamii BL. -mi rv. cfr. nota ad VIII 95.) frontis[*](fontif B.) e sinistra parte pellis in[*](in del.B2.) agnina adalligata[*](alli- gata VT. -to R.), fel torpedinis[*](torpedif B.) vivae genitalibus inlitum[*](inlitu R.). concitant coclearum fluviatilium carnes sale adservatae et in potu ex vino datae, erythini[*](erythinni V. erith- R.) in cibo sumpti, iocur[*](iocur ego. iec- ll.v.) ranae diopetis[*](diophetis (diup- R) VR. -phitif B.cfr. § 70.) vel[*](et v. a. G.) calamitis[*](galamitis VR.) in pellicula gruis[*](grauis VR.) adalligatum vel dens crocodili maxillaris adnexus bracchio vel hippocampus vel nervi rubetae dextro lacerto adalligati[*](adalligatae B.). amorem finit in pecoris recenti corio rubeta adalligata.

[*](Veget. mulom. V 70, 5.—Isid. XII 6, 59.—Diosc. V 136.) Equorum scabiem ranae decoctae[*](ranaeque coctae B.) in aqua extenuant , done inlini possint[*](pof- fint B2S. -ffunt B1. -ssit rv.). aiunt ita[*](aiunt ita RdT(?)H. -taque ???. -ntque ita v. aiuncta V. nunti& B.an aiunt et?) curatos[*](curato ??? B1. -tos fi B2. an curatos sic?) non reperi postea.—Salpe[*](sal pene (poene R) VRb.) negat canes latrare, quibus in offa rana viva data sit.

Inter aquatilia dici[*](dicei B1.) debet et calamochnus[*](calamocanuf B1. -ocnuf B2.), Latine adarca[*](adarcha VRdv. a. G.) appellata[*](appellatur R.). nascitur circa harundines tenues[*](tenuis bS.) e spuma aquae dulcis ac marinae, ubi se miscent[*](miscentum VR.). vim habot[*](habent B.)

Sepiae[*](sepia R.) atramento tanta vis est, ut in lucernam[*](lucernam ego. cfr. XXVI 136. XXXIV 165 et Silligii nota ad XXXII 52. -na ll. v.) addito Aethiopas videri ablato[*](adlato B.) priore lumine[*](uolumine VdT.) Anaxilaus tradat[*](tradit B.).— Rubeta excocta aqua potui data suum morbis medetur vel cuiuscumque[*](cuiusque V(?) dTH.) ranae cinis.—Pulmone marino si confricetur lignum, ardere videtur adeo, ut[*](ui (pro ut) VR.) baculum ita praeluceat .—

[*](Isid. XII 6, 63.) Peractis[*](peractif BdTS. -ta rv.) aquatilium dotibus[*](dote v. a. S.) non alienum videtur indicare per tot maria, tam vasta et tot milibus[*](tot//millibuf B1.) passuum terrae infusa[*](infuta B1. infra B2. an interfusa, ut II 173?) extraque circumdata mensura[*](circumdatam mensuram VRd.), paene ipsius mundi quae intellegatur[*](intellegatur ego (et dist.). -antur ll.v. inueniantur Birt 47.), animalia centum[*](centum om.v.a.B.) quadraginta [*](septuaginta v. a. S.) quattuor[*](quattuor ll.Brot. sex B coll. indice. VII v.) omnino[*](omniv??? B2v. a. G.) generum esse eaque[*](aquae B.) nominatim complecti[*](compl&i B.), quod[*](que que B1. quę //// B2.) in terrestribus volucribusque fieri non

[*](erus δ 436.) Ut a beluis ordiamur, arbores, physeteres, ballaenae, pistrices[*](piftrices ll.v(S). priftes B coll. IX 4. 8. 41.), Tritones[*](tritionef B.), Nereides, elephanti, homines qui marini vocantur, rotae, orcae, arietes, musculi et alii[*](ali B1D.) piscium forma arietes[*](arietes ll.v. cfr. IX 10 et 145. quadripedes Birt 164. an terreftres?), delphini celebresque Homero vituli, luxuriae vero testudines et medicis fibri—quorum generis[*](generif BS. -ra r (om. lutras v). e genere B.) lutras[*](lytras Vd. lit- R.) nusquam mari accepimus mergi, tantum marina dicentes—,[*](Isid. XII 6, 16.—Aristot. h. a. IX 2 init. Isid. XII 6, 9.) iam caniculae, drinones[*](drinonef BbS. dryn- rdfv. a. B. dromo- B. simo- Birt 165 coll. IX 23. an turfiones? cfr. IX 34.), cornutae, gladii, serrae, communesque terrae[*](terra B.), mari, amni hippopotami, crocodili, et amni[*](et amne VRb.) tantum ac mari thynni[*](thunni B1. thinni B2.), thynnides[*](thynnides v. oth- B. thydines V. tid- R. thinide b.), siuri , coracini, percae.

Peculiares autem maris acipenser[*](accipiens et VR.), aurata, asellus, acharne[*](acarne Rv. a. H.), aphye[*](aphyae B1. -ya v. a. S. afię R.), alopex[*](alo- pex BS coll. IX 145. -pia VR. -phia b. -pecias B. -peca v.), anguilla, araneus, boca[*](foca B2. box v. a. S. cfr. Birt 184.), batia[*](batia (bacia R) ll.S. -tis B. -tea v. cfr. § 77.),

[*](Ovid. hal. 94. 102. 104. 110. 111. 112. 113. 126.) His adiciemus[*](adiciemuf Bv. -cimus VR. addic- db.) ab Ovidio posita animalia[*](animalia Birt 46. nomina ll.v. (de ponendi verbo cfr. IV 69. XVIII 214. XXVIII 18. XXX 98. XXXIV 7. 36).), quae apud neminem alium reperiuntur, sed fortassis in Pon o nascentia[*](nafcentia BaS. -tium J cum Hauptio. nascuntur rv.), ubi id volumen supremis suis temporibus inchoavit : bovem[*](bouem BdTbH. uobem a. buem R. bouuam V.om. v.), cercyrum[*](cercyrum H cum Gesnero. pergyrum (-gyr R. -girum ba) ll. bopgyrum v.) in scopulis viventem, orphun[*](orphum v. -phim Bda. morphym VR. morsum b.)

[*](cfr. Varro 1. L. V 77 p. 31.)Sunt praeterea a nullo auctore nominati. sudis Latine appellatur[*](appellatur BbS. -tus rH(D).-ta v.), Graece[*](gręce BS. -cis VRdH. a grecis b(v).) sphyraena[*](sphyraena B. cfr. Athenaeus VII 122 p. 323 a. Aristot. h. a. IX 2 init. -reni B. -rene S. purem VRd. para b. phyre v.), rostro[*](roftro BB. -rio VR.ria b. ostreae v.) similis nomini[*](nomini J. -nis b. -ne rv. cfr. II 89.), magnitudine inter amplissimos; rarus is et[*](rarus is et D. rarufi fet (fed B2) B. rarus is sed. S. rarus sed rv.) non degenerat[*](degenerate B1 (ut videtur). cfr. §98. -neri B2 (i in ampla ras.). -ner rv. de adiectivi notione aliena cfr. VIII 178. X 8. 10. XI 265. XIV 41. XXXVII 58 al.). appellantur et pernae concharum generis[*](gefferisR), circa Pontias[*](pomitias V. -icias R.) insulas frequentissimae. stant velut[*](uel et V.) suillum[*](suillum ego. uillum B. suillo (suu- V) rv.) crus e[*](cruf e ego. crure ll. v.) longo in

[*](cfr. Plin. II 158. XXXV 50. 118. 31. 49. XVI 205.) Metalla nunc ipsaeque opes et rerum pretia dicentur , tellurem intus exquirente[*](exquirenti B.) cura multiplici modo, quippe alibi[*](alibei B1 (etiam infra).) divitiis foditur[*](fodituri B.) quaerente vita aurum, argentum , electrum, aes, alibi deliciis gemmas et parietum lig norumque[*](lignorumque ego. digitorumque ll. v picto- D. (Bergk exerc. Pl. II p. 3: deliciis parietum digitorumque gemmas et pigmenta).) pigmenta, alibi temeritati ferrum[*](ferro VR.), auro etiam gratius inter bella caedesque. persequimur omnes[*](omnes v. -nis ll. S.) eius fibras vivimusque[*](uiui mufque BG. uidi- (quae V) VRd. uidem- hv.) super excavatam[*](excauatam BG.to rd1. -tos montes d2hv.), mirantes[*](miserantes V.) dehiscere aliquando aut intremescere illam, ceu vero non hoc[*](hoc BS. hoc et VRD. hoc etiam dhv.) indignatione sacrae parentis exprimi possit. imus in viscera[*](uiscera eius d2hv.a.S.)

Eruitur aurum et chrysocolla iuxta, ut pretiosior videatur, nomen[*](nomine h. non H.) ex auro custodiens. parum enim[*](ex—enim Bhv (S). om. rH.) erat unam[*](erat unam BG(S). naturam r. -ura. parum erat H, erat naturae unam hv.) vitae invenisse pestem[*](poteftatem B.), nisi in pretio esset auri etiam sanies[*](saniens VR.). quaerebat argentum avaritia; boni consuluit [*](consilii VR.) interim invenisse minium rubentisque terrae excogitavit usum. heu[*](heu Bhv(S). eum r. o Brot.) prodiga[*](pro- digiosa hv. a Brot.) ingenia, quot[*](quod B1VD.) modis auximus pretia rerum! accessit ars picturae, et aurum argentumque[*](quod B1VD.) caelando carius fecimus. didicit[*](dicit VRd.) homo naturam provocare. auxere[*](auxere om.BS.) et artem[*](arte d. (artem = pre- tium artis; cfr. v. 20).) vitiorum inritamenta; in poculis libidines

[*](Verg. Aen. III 57.—Homerus H 472.) utinamque posset e vita in totum abdicari[*](abdicare B. (an et uita ... abdicare?).)[*](uncos posi cum Müllero emend. V 10.) [sacrum[*](aurum (-ri Brot.)sacra hv.a.S.) fame[*](fame H(J). -mae BS. -ma r. -mes hv.), ut celeberrimi auctores dixere] proscissum[*](proceffum B2. (est add. Brot.).) conviciis ab optimis quibusque et ad perniciem vitae repertum, quanto[*](quanto BS. -tum rv.) feliciore aevo, cum res ipsae[*](ipfa B2.) permutabantur[*](permuta batur B. -buntur V.) inter sese, sicut et Troianis temporibus factitatum Homero credi convenit! ita enim, ut opinor, commercial victus gratia[*](uictuuf B1D. uictus gratia om.VR.) invecta[*](inuecta ll. H. -enta hv(D).).[*](Homerus Z 234 sqq.—cfr. Plin. XVIII 11. Varro r. r. II 1, 9. Festus p. 202, 11 sqq.) alios coriis bourn, alios ferro captivisque res[*](res D e coni. S. reruf B1.(an merces?). rerū B2. rebus rv. merum coni. J. uinum Bergk.) emptitasse[*](emittasse R. aemitt- V. mut- d (?)man. Dal. H.) tradit. Quare,[*](quareego. qua B1. quā B2. om. rv.) quamquam[*](quamquam BS. -quam et rv (D). et quamq- Bergk.) ipse iam[*](iam BS. om. rv.) mirator auri[*](miratus aurum v. a. H.), pecore[*](pecore ego cum Bergkio. pec: B1. punctis del. Et coreectionem supra seripseratB2, sed puncta et corr.. rursus erasitB3. et VRd.om. v.) aestimationes rerum ita fecit, ut C boum arma aurea permutasse Glaucum diceret

[*](cfr. Plin. XXXVII 2. Isid. XIX 32, 1.—( cfr. Plato de re p. II p. 359. Cic. de off. III 9, 38).) Pessimum vitae scelus fecit qui[*](qui BfS. qui id rdTH(D). qui anulum hv. cfr. § 13.) primus induit digitis, nec hoc[*](non (pro hoc) R.) quis fecerit traditur. nam de Prometheo omnia fabulosa arbitror, quamquam illi quoque ferreum anulum dedit antiquitas vinculumque id, non gestamen, intellegi voluit. Midae quidem anulum, quo circumacto habentem[*](circum actu mabentem B1.) nemo cerneret, quis non etiam fabulosiorem fateatur?[*](cfr. Plin. XXXV 16.) manus[*](manuuf BD.) et prorsus sinistrae maximam auctoritatem conciliavere auro, non quidem Romanae[*](romaene VR. ani hv. a. G.), quarum[*](quorum hv. a. H.) in[*](in om.hv. a. Brot.) more[*](mere H cum Gron.) ferrei[*](ferrei BS. -rrent r. -rreum dG. -rendum hv.) erant[*](erant ll. S. erat dv. erat id G. id erat Lugd.)ut[*](ut H. et ll. G(S). del. v.) virtutis bellicae insigne. de regibus Romanis non facile dixerim. nullum habet Romuli in Capitolio statua nec praeter[*](praeterea B2.) Numae[*](num & V.) Serviique Tullii alia ac ne Lucii quidem Bruti. hoc in Tarquiniis[*](inter quinis V.) maxime miror, quorum e Graecia[*](egraegia B. egregia Vdh v. a. C.) fuit origo, unde hic anulorum usus venit, quamquam etiam nunc[*](etiam num B1.) Lacedaemone[*](lac//edaemonesB2.) ferreo utuntur.[*](Macrob. Sat. I 6, 8–14. Paul. Diac. p. 36 s. v. bulla area.—Festus p. 375b, 1. Isid. XIX 32, 5.) sed a Prisco Tarquinio omnium primo filium, cum in praetextae annis[*](accidisse V.) occidisset hosted, bulla aurea[*](bullea (om, aurea)R.) donatum constat, unde mos bullae duravit, ut eorum, qui equo[*](qui hec equo commeruifrent B2.) meruissent, filii insigne id haberent, ceteri[*](ceter(-rum V2) illorum VR.) lorum; et ideo miror Tarquinii eius statuam sine anulo esse. quamqmqua et de nomine ipso ambigi[*](ambigitur. id hv. a. G.) video. Graeci a digitis appellavere, apud nos prisci ungulum[*](um gulum V.) vocabant,

[*](Liv. V 48, 8. 50, 6.) Romae ne fuit quidem aurum[*](aureum VR.) nisi admodum exiguum longo tempore. certe cum a Gallis capta urbe pax emeretur, non plus quam mille pondo effici[*](effici Bhv(S). om. r H.) potuere. nec[*](duo milia v. a. S.) ignoro MM[*](ignoro M. Crassum hv.a.G (Brot.).) pondo auri perisse[*](reperisse dT. rapuisse suo et hv. a. G(Brot.).) Pompeii[*](pompei VS. -peli B1. -pilii B2. -peio D.) III[*](III dT. tertio hv. secundo Brot.) consulatu e[*](consulatu e v(J).cos. e VRdS(D). caf e B1. cafę B2. cfr. Frobeen p. 70. 72.) Capitolini lovis solio a Camillo ibi condita, et ideo a plerisque[*](ii VR. duo d. duo milia v. a. J.) existimari[*](exaestimare R.) MM pondo collata. sed quod accessit, ex[*](ex ll.S. om.dC. est v.) Gallorum praeda fuit detractumque ab iis[*](iif B1S. his rv.) in parte [*](Liv. VII 10, 7. 11.)captae urbis delubris—Gallos[*](gallos autem hv. a. S. (dist. D).) cum auro pugnare[*](purgare B.) solitos Torquatus indicio est—; apparet ergo Gallorum templorumque tantundem nec amplius fuisse. quod quidem[*](equidem dS.) in augurio intellectum est, cum Capitolinus duplum reddidisset . illud quoque obiter indicari[*](indicare fH.) convenit—etiam[*](etiam BU. et iam J. quoniam rv(D). an etenim?) de[*](an ab (pro de)?) anulis[*](ancilis V.) sermonem repetivimus[*](repetimus hv. a. S.)—, aedituum[*](aeditum V.) custodiae eius conprehensum fracta in ore anuli gemma statim expirasse

[*](L. Piso ap. Gell. VII 9. Liv. IX 46, 1. 5. Val. Max. II 5, 2.) Frequentior autem usus anulorum non ante Cn. Flavium Anni[*](anni (Ven.)S. annii ll. v. anci U cum Orellio. cfr. Gell.) filium deprehenditur. hic namque publicatis diebus fastis[*](factis VR.), quos populus a paucis principum[*](principium R.) cotidie petebat, tantam gratiam[*](tantum gratia VR.) plebei[*](plebei B1S. -bi VR. -bisB2dhv.) adeptus est—libertino patre alioqui genitus et ipse scriba Appi Caeci[*](appicae ci B1.ap- picē B2.), cuius hortatu exceperat[*](hortatuf exceperat B1. -at uix caeperat (coep- R) VR.) eos dies consultando adsidue sagaci ingenio promulgaratque[*](promulgaueratque VRdhv. a. S(D).)—, ut aedilis curulis crearetur cum Q. Anicio Praenestino, qui[*](quinto B. que Vd.) paucis ante annis hostis fuisset, praeteritis C. Poetilio[*](poetellio VR. petilio hv. a. H. ) et Domitio, quorum patres consules fuerant.[*](Liv. IX 46, 12.) additum Flavio, ut simul et tribunus plebei[*](plebei BS. -bis rv.) esset, quo facto[*](facta Vd.) tanta[*](tanta senatus hv. a. S.) indignatio[*](indignatio BS. -one rv.) exarsit, ut anulos abiectos[*](abiecto B1. ab eo abiectos fuisse hv. a. S.) in antiquissimis reperiatur analibus. fallit plerosque quod tum et equestrem ordinem id fecisse arbitrantur; etenim[*](etenim VRdTfhv(H)D. ut enim BS. at enim J. est enim G.) adiectum

Multis hoc modis, ut cetera omnia, luxuria variavit[*](uarit B1. uerit B2.) gemmas addendo exquisiti fulgoris censuque opimo digitos onerando[*](oneranda R.), sicut dicemus[*](dicimus VR.cfr. § 28.) in gemmarum volumine[*](37,2 sqq.) mox et effigies varias caelando, ut alibi[*](alibei(bis)B1.) ars, alibi materia esset[*](esse V.) in pretio. alias dein[*](dein BS. -nde rv.) gemmas violari nefas putavit ac, ne quis signandi causam in anulis esse intellegeret, solidas induit.[*](extr.: Petron. sat. 32. 58 extr.—Lucret. VI 1043. Isid. XIX 32, 5.) quasdam vero neque ab ea parte, qua[*](qua B1S e cod. Colb. quae rv(J).) digito occultantur[*](occultanturBRdColb. S. -atur Vhv(J).), auro clusit aurumque millis[*](millis J coll. XXXVI 98 et Festo s. v. millib. B1Lugd. milibus rv (S). micis Gron. uilibus coni. U.) lapillorum vilius fecit. contra vero multi nullas admittunt gemmas auroque ipso signant. id Claudii Caesaris principatu repertum . nec non et servitia iam ferrum auro cingunt— alia per sese mero auro decorant—, cuius licentiae[*](licentiam R.) origo nomine ipso in Samothrace[*](samothra haec (om. id) V.) id institutum declarat.

[*]((Isid. XIX 32, 4). Ateius Capito ap. Macrob. Sat. VII 13, 14. 15. Gellius X 10.)Singulis[*](gerimus V.) primo digitis geri mos fuerat, qui sunt minimis proximi. sic in[*](in ego. om. ll. v. cfr. XXXIV 8.) Numae et Servi Tullii statuis videmus . postea pollici proximo induere, etiam in deorum simulacris, dein iuvit et minimo dare. Galliae Brittanniaeque medio dicuntur usae. hic nunc solus excipitur, ceteri

Anuli distinxere alterum ordinem a plebe, ut semel coeperant esse celebres, sicut tunica ab anulis senatum. quamquam et hoc sero, vulgoque purpura latiore tunicae[*](tunica B2.) usos invenimus etiam praecones, sicut patrem L. Aelii Stilonis Praeconini ob id cognominati. sed anuli plane tertium ordinem mediumque plebei[*](plebi V2Rdhv.a.S. blebi V1. cfr. § 17. 18.) et patribus inseruere[*](inseruire V.), ac[*](ac ll.dThv(S). del.Dal.) quod antea militares equi[*](et qui V.) nomen dederant , hoc nunc pecuniae indices[*](indicesRdhv.a.S.) tribuunt. nec pridem id factum.[*](init.: cfr. Sueton. Aug. 32.) divo Augusto decurias ordinante maior pars iudicum in ferreo[*](ferro V.) anulo fuit iique[*](hiique BV.) non equites sed indices vocabantur. equitum nomen subsistebat in turmis equorum publicorum. iudicum quoque[*](quoque om.dT.an que?) non nisi quattuor decuriae fuere primo[*](pximo R.), vixque singula milia in decuriis inventa [*](decuriis inuenta Bv. -uria rdTf.) sunt, nondum provinciis ad hoc munus admissis[*](admissis om.R.), servatumque in hodiernum[*](hodiernum diem hv.a.G.) est, ne quis e novis civibus in iis[*](hiif B2. his VR.) iudicaret[*](iudicare V.).

decuriae quoque ipsae[*](ipsi R.) pluribus discretae nominibus fuere, tribunorum aeris et selectorum[*](selectorum dh(?)v. fectorum B. setecorum R. -cor V.)

[*](extr.: Sueton. Caes. 33. Horat. epist. I 1, 58. Plin. epist. I 19.) Tiberii demum principatu[*](principatu BJ. -tus rv(D). cfr. CFW Müller grat. p. 553.) nono anno in unitatem venit equester ordo, anulorumque auctoritati forma constituta est C[*](G. pro C. ter deincepsB2, item §33 et passim.). Asinio Pollione C. Antistio Vetere cos. anno urbis conditae DCCLXXV[*](DCCLXXX V.), quod miremur, futtili[*](vtili B2.) paene de causa, cum C. Sulpicius Galba[*](galba Bv(S). galba dum rG(D).), iuvenalem famam apud principem popinarum[*](potinarum VR.) poenis aucupatus[*](aucupatuf BS. -tur G. occu- patur r. aucuparetur occupatusque in his hv.), questus[*](quaeftuf B.) esset in senatu[*](senatum VRd.), volgo institores eius culpae defendi anulis. hac de causa constitutum, ne cui[*](cui tus V1. cuiuf B. cui V2) ius esset[*](effet BdhS. id esset rG(D). eius esset v.) nisi qui[*](qui BS. cui rv.) ingenuus ipse[*](ingenuuf ipfe BS. -nuo ipsi hv. -nuo r. -nuus ipse ingenuo D. cfr. Mommsen(röm. Staatsrecht III p. 452 not.1).), patre[*](patreBS. -ri rv.), avo paterno HS CCCC[*](sestertia cccc VRdhv.a.S.) census fuisset[*](fuiff& & Bv. -ssent et h. -ssent e r.) et lege Iulia theatrali[*](fediff& BS. sedendi (red- V) rv.) in quattuordecim ordinibus sedisset. postea gregatim insigne id adpeti coeptum.[*](init.: Sueton. Calig. 16.) propter[*](propterque hv. a. S.) haec discrimina C. princeps decuriam quintam adiecit, tantumque enatum[*](enatum BdTS. nat- rv.) est fastus[*](fastushC. faftif B2V. fartif B1. fortis r.), ut, quae sub divo Augusto impleri non potuerant [*](potuerunt V.), decuriae non capiant eum ordinem, passimque ad ornamenta ea etiam servitute liberati transiliant, quod antea numquam erat factum, quoniam[*](quoniam ego.qm in ll. v. cfr. II 177. VIII 8. X 40. XI 87. XXV 48. XXVII 16. 63. XXVIII 23. XXXVII 86. 87. 148; aliter XXXI 12. XXXIII 15. XXXVI 98. XXI 56. XVII 42. X 83 al.) ferreo anulo

[*](Paul. Diac. p. 55 s. v. celeres. Dion. Hal. II 13.—Gran. Licin. p. 4 Bonn. Varro ap. Serv. ad Aen. IX 603.—Paul. Diac. p. 367 s. v. trossuli. schol. Persii sat. I 81.) Equitum[*](quitum VT.Om.hv. a. H.) quidem etiam[*](quin etiam hv. a. H.) nomen ipsum[*](ipsum equitum v. a. H.) saepe variatum est, in iis[*](iif B1v(S). his rC.) quoque, qui id[*](qui id BTS. quid V. qui Rdhv.) ab equitatu[*](ad equitatum VRdhv. a. S.) trahebant[*](trahebantur Rdhv. a. S.). celeres sub Romulo regibusque sunt appellati, deinde flexuntes[*](flexuntef BS. -umentes r. -umines hv.), postea trossuli[*](trosuli R.), cum oppidum in Tuscis citra

Sunt adhuc aliquae non omittendae in auro differentiae[*](& Bv. om. r.). auxilia[*](auxiliares hv. a. H.) quippe et externos torquibus aureis donavere, at cives non nisi argenteis, praeterque[*](praeter quę B2.) armillas civibis dedere, quas non dabant[*](dabant BS. habent rv.) externis[*](externi dhv. a. S.).

[*](L. Piso ann. II (Peter hist. Rom. fragm. p. 82).—Val. Max. IV 3, 10.) lidem[*](idem VD.), quo[*](quod hv. a. S.) magis miremur, coronas ex auro dedere[*](& BS. ex r. om.hv.) et civibus. quis primus[*](primuf Bv(S). -um r Brot.) donatus sit ea, non inveni equidem[*](equidem omhv.a. Brot.); quis primus[*](primum dThv. a. Brot.) donaverit, a L. Pisone[*](pisune V. -um R.) traditur [*](de dist. cfr. Bergk exerc. Pl. I 13 et Madvig adv. crit. II 528.): A[*](A.erasum inB.). Postumius dictator apud lacum Regillum castris Latinorum[*](ei hv. a. J.) expugnatis eum, cuius maxime opera capta essent[*](eff& B. (deinde lac. indicavit J, excidisse ratus donauit cum ponders significatione.). hanc coronam ex praeda is[*](is RdTH. his V.om.Bhv (S).) dedit[*](dedit II l. (i. e. librarum) ego. dedit. l. B1. dedit rv. cfr. Bergk l. l.)II l., item L. Lentulus consul Servio Cornelio Merendae Samnitum oppido capto, sed hic[*](hic Bergk l. l. huic ll. H. om.hv.) quinque librarum; trium[*](trium (H)U coll. Val. Max. om. ll. v) Piso Frugi

Deorum honoris[*](honorif caufa BS(D). -ris VRJ. -ri dhv.) causa in sacris nihil aliud excogitatum est quam ut auratis cornibus hostiae, maiores dumtaxat, immolarentur. sed in militia quoque in tantum adolevit haec luxuria, ut M. Bruti[*](brutti B.) e[*](e BS. et VRT. ex fD. in d(?)hv.) Philippicis[*](philippif BVTf.) campis epistulae reperiantur frementis[*](frementif B(P) S. cfr. XXXIV 139. -tes rv.) fibulas tribunicias ex auro[*](dist. ego.) geri. ita[*](ita lldT(P)H. at hv. an itane?), Hercules? idem enim[*](enim om.hv. a. H.) tu, Brute, mulierum pedibus aurum gestatum[*](geftatumBcod. Colb. man. Dal. S. -ari rv(D).) tacuisti. et nos sceleris[*](ceterif B1. -ri B2.) arguimus ilium, qui primus auro dignitatem per anulos fecit! habeant[*](ut habeant hv. a. S.) in[*](in om.VRd.) lacertis iam quidem et viri[*](uiris V.), quod ex[*](ex BS. e rv.) Dardanis venit—itaque et Dardanium[*](dardanum dhH.) vocabatur; viriolae Celtice[*](celtice BTS. -cae rv.) dicuntur, viriae Celtiberice[*](celtiberice S.cae ll. v.)—;[*](iit.: cfr. Isid. XIX 31, 16.—cfr. Plin. infra § 151.) habeant feminae in armillis digitisque totis, collo, auribus, spiris[*](fpirif BG. piris r. peris B. per has hv.); discurrant catenae circa latera et in secreto margaritarum sacculi e[*](e RdTfhv(J). ae V.om.BS.) collo dominarum auro[*](auro Bhv(D). -reo r Brot.) pendeant, ut in somno[*](summo Dal.) quoque unionum conscientia[*](conscientiae V.) adsit: etiamne pedibus induetur[*](indu&ur BS. -uitur rv..) atque inter stolam plebemque hunc medium feminarum equestrem ordinem faciet[*](faci& BS. -cit rv.)? honestius viri paedagogiis[*](paedagogiis G. cfr. § 152. -ogis ll. v(D).) id damus, balineasque [*](& BVS. etiam R(?)dhv.) dives puerorum forma convertit[*](conuerrit Müller emend. V 12. locus nondum sanatus.). iam vero et Harpocraten[*](harpocraten et VR. -tem dhv. a. S.) statuasque Aegyptiorum numinum[*](nominum V. numerum B.) in digitis viri quoque portare incipiunt. fuit et alia Claudii principatu

[*](cfr. Liv. IV 60, 6.—Gaius I 122. Varro 1. L. V 174. 169.) Proximum scelus fuit[*](fuit eiuf BS. fuit r. fecit dhv.) eius, qui primus ex auro denarium signavit, quod et ipsum latet auctore incerto. populous Romanus ne argento quidem signato ante Pyrrhum regem devictum usus est. libralis[*](libralis v. -les dhH. liberalis VR. libeli rari B.)—unde etiam nunc libella dicitur et dupondius[*](dupondius V1RdhH. dip- V2v. dupundiuf B1. dip- B2 disp- T.)—adpendebatur[*](appendebantur asses H. (libellarii . . asses coni. J).) assis; quare aeris gravis poena[*](paena BVD.) dicta, et adhuc[*](ad hunc B.) expensa in rationibus dicuntur,[*](Varro 1. L. V 182. 183. Festus p. 246a, 29. Isid. XVI 18, 8.—cfr. Plin. XVIII 12. Plutarch. Popl. 11. Cassiod. Var. VII 32.—Varro 1. L. V 95. Festus p. 213.—Gellius VI 13,1.) item inpendia[*](incendia atque in- cendia VR. intendia hv. a. B.) et dependere[*](pendere T. pondera hv. a. C.), quin et militum stipendia[*](stipendiorum hv. a. H), hoc est stipis pondera[*](ponderandis (-di d. -de h. -dae v) pensatores Vdhv. a. H.), dispensatores, libripendes, qua consuetudine in iis[*](iif Bv (S). his rC.) emptionibus, quae mancipi[*](mancipi BS. -pii d(?)C. -cupi rv.) sunt, etiam[*](etiamnum BS.) nunc libra interponitur. Servius rex[*](ex R.) primus signavit aes. antea rudi usos Romae Timaeus[*](temeosVT. Remeus C cum Budaeo.) tradit. signatum est nota pecudum, unde et pecunia appellata. maximus census cxx[*](cxVd. cx. M. R(?)hv. a. S.) assium[*](assum VRd.) fuit illo rege, et ideo haec prima classis.[*](Liv. epit. XV. Varro r. r. I 10, 2.—Paul. Diac. p. 98 s. v. grave aes. Festus p. 347a, 13.)—Argentum signatum[*](signatum est dhv. a. S. an est signatum?) anno urbis CCCCLXXXV[*](CCCCLXXXV Cellarius ap. Dal. CCCCLXXXXV B. DLXXXV r v. a. H),

[*](Cic. de or. II 67, 269. Val. Max. IX 4, 3. Plutarch. C. Gracch. 17 p. 842.—Appian. Mithr. 21. (Val. Max. IX 13, 1).) Sed a nummo prima origo[*](origo VRdThv(D). -gine BS.) avaritiae[*](auaricia R.) faenore ex- [*](dist. ego.)cogitato[*](excogitato B1(Gesner)D. -tate B2. -tata rv.) quaestuosaque[*](quaestuosa v. a. H.) segnitia, nec[*](haec v. a. Brot.) paulatim: exarsit rabie quadam[*](quaedam B1) non iam avaritia, sed fames[*](famis V.) auri[*](auari B.), utpote cum Septumuleius[*](feptumulliufB. -timuleius Rd(B)v. a. J.), C[*](C. om.B.). Gracchi familiaris, auro rependendum[*](rependum V. -nfum hv.a.H.) caput eius abscisum[*](abfcifum BS. exc- rv.) ad Opimium tulerit plumboque in os addito parricidio suo rem p. etiam circumscripserit; nec iam Quiritium aliquis[*](aliquif BS. -uid r.uo hv.), sed universo nomine Romano infami rex Mithridates Aquilio duci capto aurum in os infudit[*](infudit dhv. -undit B. fudit r.).[*](cfr. Martial. ep. II 43, 11. VI 94, 1. XIV 97. Isid. XX 4, 8.—Appian. b. civ. p. 424.) haec parit[*](paret Vd.) habendi cupido! pudet intuentem nomina

[*](Liv. XXX 37, 5. XXXVIII 38, 13. Appian. Pun. VIII 54.—Athen. XII 9 p. 514 f. (cfr. Plin. infra § 137). Ctesias ap. Diodor. II 9, 8.)Equidem miror populum Romanum victis gentibus in tributo semper argentum imperasse[*](imperitasse Rv. a. S.), non aurum, sicut Carthagini cum Hannibale[*](cum in annibale B.) victae octingenta[*](octingenta (-ena BS) milia BJ.om. rv.) milia, xvi[*](xviJ cum Budaeo coll. Liv. et Appiano. aut (AVT) VRdT (de mendo cfr. XXXV 38). om.BS. XII M. Brot.cum Gron. argenti hv.) pondo annua in quinquaginta annos, nihil auri. nec potest videri paenuria mundi id evenisse. iam[*](nam hv. a. Brot.) Midas[*](mida sed V. -da sed et hv. a. C.) et Croesus inrinitum possederant, iam Cyrus devicta Asia pondo XXIIII[*](XXIIIIVS. IXXIIII B1. |XXIIII| B2dT. XXXIV Rh (add. milia v).) invenerat praeter vasa[*](uasa aurea hv. a. S.) aurumque factum et

[*](extr.: Cic. pro Mur. 19, 40.—§ 54 extr.: cfr. Plin. XXXVI 111.) Et nos fecimus quae posteri fabulosa arbitrentur[*](arbitrentur hv. -rarent R. -rarentur rS.). Caesar, qui postea dictator fuit, primus in aedilitate munere [*](muneriVd.) patris funebri omni apparatu harenae argenteo usus est, ferasque etiam argenteis vasis[*](hastis Brot. Cum vet. Dal.) incessivere tum primum noxii[*](noxiis dT. mox hv.a.(P)H.), quod iam[*](iam etiam BS. etiam rv. (an iam et?).) etiam in municipiis aemulantur. C. Antonius ludos scaena argentea fecit, item L. Murena[*](munera (om.L.) R.); Gaius[*](gaiuf BS. et c. V. et caius Rv.) princeps in circo pegma duxit, in quo fuere argenti pondo CXXIIII.[*](CXXIIII Vdhv. a. Brot. CXXXIIII R.) Claudius successor eius, cum de Brittannia triumpharet, inter coronas aureas VII[*](VII VRhv. a. Brot.) pondo

Auri in aerario populi R. fuere Sex. Iulio L. Aurelio cos., septem annis ante bellum Punicum tertium , pondo XVII[*](XVIIBS. XVI rH. om.hv.) CCCCX[*](CCCCX BS. Dcccx rH. DCCXXVII hG (D om. Dal.). -vi v.), argenti XXII LXX, et in numerato [*](nonaginta duo milia et extra numerum hv. a. H.) |LXI|[*](LXII. LXXXV. ccccVRdT(H, sed sine lineolis). ccc et Lxxxv milia item hv.)XXXV CCCC, Sexto lulio L. Marcio cos., hoc est[*](lac. indicavit D cum Mommseno (röm. Münzwesen p. 401 n. 108).) belli socialis initio, auri .... |XVI|[*](XVI (xv R). xx. Dcccxxix (-xxx VR) VRdTH. octingenta XLVI hv.)XX DCCCXXXI. [*](extr.: cfr. Liv. XLV 40, 1. 2. Val. Max. IV 3, 8.)C.[*](C. om.VRh.) Caesar primo introitu urbis civili bello suo ex aerario protulit laterum aureorum XV[*](xv argenteorum BdTH. om. rv.), argenteorum XXX[*](xxxBS. xxxv r (H add. M). xxvi milia hv.), et in numerato[*](numeratodTG cum Budaeo. -ero VRhv. nummo BUJ. (add. HS. VRdTH(D). pondo hv. om.BUJ).) |CCC|[*](|CCC| BJ.CCCS. CCC VRhv. CCCCdT.CCCCH.). nec fuit aliis[*](fuit talis V1R.) temporibus res p. locupletior . intulit et[*](et om.hH.) Aemilius[*](aemuliris V. amulius R.) Paulus Perseo rege[*](rege om.V.) victo[*](uictae V.) e Macedonica[*](macedonico Vhv. a. H.) praeda[*](praeda BU. -da Hs rdTH (D). -da pondo hv.)[*](|???| J. ??? BS. II. III (-M III?) VdT. IIIII R.MM. cccH. trium milium hv.) |MMM|, a quo tempore populus Romanus [*](romanus om.R.) tributum pendere desiit.

Laquearia, quae nunc et in privatis domibus auro teguntur, post Carthaginem eversam primo[*](primum VR.) in Capitolio inaurata sunt censura L. Mummi. inde transiere[*](tranfire B1VR.) in camaras[*](cameras dhv. a. S (ut semper).) quoque et parietes, qui iam et ipsi tamquam

Primos[*](primus hv. a. S (ad superiora relatum).) inventores auri, sicut metallorum fere omnium, septimo volumine diximus. praecipuam gratiam[*](7,197) huic materiae fuisse arbitror non colore, qui clarior in argento[*](argenti VR.) est magisque diei[*](dies VR.) similis, ideo[*](et ideo hv. a. S.) militaribus signis familiarior, quoniam[*](quoniam is R (?)hv. a. S. quo nimis VdT. (quoniam—fulget pro glossemate hiabuit U 727).) longius fulget, manifesto errore eorum, qui colorem siderum placuisse in auro arbitrantur, cum in gemma[*](gemma BS. -mmis rv(D). cfr. II 158.) aliisque rebus non sit praecipuus. nec pondere aut facilitate materiae praelatum est ceteris metallis, cum cedat per utrumque plumbo, sed quia rerum uni nihil igne deperit, tuto[*](tuto RdB(D). toto V. tota hv.om.BS.) etiam in incendiis rogisque[*](rogisque durante materia hv. a. H.). quin immo quo[*](que V. quae R.) saepius arsit, proficit ad bonitatem, aurique experimentum ignis[*](ignes atque V. ignis atque hv. a. H (praem. quo C).) est, ut simili colore rubeat ignescatque [*](dist. U 728.)et[*](et BVdTS.id R(?)H. om.hv.) ipsum; obrussam[*](obryzum B.) vocant.[*](init.: Strabo III 2, 8 p. 146. cfr. Plin. infra § 94. 98.) primum autem bonitatis argumentum quam difficillime accendi. praeterea mirum, prunae [*](pme R1 pime R2.) violentissimi[*](uiolentiffimi BS. -mili dT. -me h. -mae rv.) ligni[*](ligni ll. v(S). igni dTC.) indomitum palea citissime[*](citiffimae B2. cti- B1.) ardescere atque, ut purgetur, cum plumbo coqui. altera causa pretii maior, quod minimum usus deterit, cum argento, aere, plumbo lineae[*](linaeB1.) praeducantur[*](praeducantur BB(S). -dicantur VR. produc- dC. duc- hv. cfr. § 75. 98.) manusque sordescant decidua materia. nec aliud laxius dilatatur aut numerosius dividitur , utpote cuius unciae in septingenas[*](septigenas Vd. feptvag- B2hv. a. G. feptag- B3in marg.) quinquagenas[*](et (aut d) quinquagenas dThv. a. S.) pluresque bratteas[*](bratteas v(S). -ttiaf BV.. -cteas RdC(ut semper).) quaternum utroque digitorum spargantur

[*](med.: Vitruv. VII 8, 4. Isid. XVI 19, 2.) Marmori et iis[*](his B2V.), quae candefieri[*](candide fieri B2.) non possunt, ovi candido inlinitur, ligno glutini ratione conposita[*](an re conposita vel conposito (i. e. mixtura conposita)? cfr. XXV 175.); leucophorum [*](leucoporum R. leudio-V.) vocant. quid[*](quod R.) sit hoc aut quemadmodum fiat, suo loco docebimus. aes inaurari[*](inauri R.) argento vivo aut certe[*](35,36)

[*](cfr. Plin. XI 111. VII 10. IV 115. Strabo III 2, 8 p. 146.) Aurum invenitur in nostro orbe, ut omittamus Indicum[*](indictum V.) a[*](a BdTH. atque a rv.) formicis aut apud Scythas grypis[*](grypif B1VTS. -phis rdH. -phibus hv.) erutum, tribus[*](tribus J cum Bergkio exerc. Pl. I 14. apud (-ut V) nos tribus ll. v.) modis: fluminum ramentis, ut in Tago Hispaniae, Pado Italiae, Hebro Thraciae, Pactolo Asiae, Gange Indiae, nec ullum[*](illum VR.) absolutius aurum est, ut cursu ipso attrituque[*](ut trituque VR. tri- hv. a. S.) perpolitum[*](perpolito V. ppopulitum R.). alio modo puteorum scrobibus[*](scrobimuf B1.) effoditur aut in ruina montium quaeritur[*](quae- ritur BS. quare rv.); utraque ratio dicatur[*](dicetur Vhv. a. S.).

[*](extr.: cfr. Polyb. ap Strab. IV 6, 12 p. 208.)Aurum qui quaerunt, ante omnia segutilum[*](fegutilum BS. -gullum V1Rdhv. sabulum V2.) tollunt[*](tollant V. -llit B.); ita[*](dist. D.) vocatur[*](uocantur V.) indicium. alveus hic est[*](alueus hic est ll. H. del. U 729. -us ubi id est hv.) harenae, quae[*](quae VD. qua B. que RdThv.) lavatur [*](lauatur BD. -antur (leu- R) rv.), atque ex eo, quod resedit, coniectura[*](coiectura B1.) capitur.invenitur [*](ut inueniatur (-nitur V) Vhv. a. H.) aliquando in summa tellure protinus rara felicitate , ut nuper in Delmatia[*](delmatia B1S. dal- rv.) principatu Neronis singulis diebus etiam quinquagenas libras fundens. cum ita[*](cum ita BS. cumina RT. cummina V. gummi d(?)Hcum B. cum iam hv.)- inventum

[*](cfr. Plin. XXXVII 119. XXXVI 63.—Strabo III 2, 9 p. 147. Diodor. V 36, 4.)Quod puteis foditur, canalicium vocant, alii canaliense, marmoris glareae[*](gloriae VRhv. a. B. ) inhaerens, non illo modo, quo[*](qui R.) in oriente[*](an orientis?) sappiro[*](sapphiro d(?)v. a. J. sci- pyro R.) atque Thebaico[*](theabatico VRd.) aliisque in gemmis scintillat, sed micas[*](miscas V2. micanf B2D.) amplexum[*](amplexu D cum Salm. exerc. Pl. p. 757a B.) marmoris. vagantur hi venarum canales per latera puteorum et huc[*](et hue ll. v.huc &B2D cum U 730. sed cfr. XXXVI 2.) illuc, inde nomine invento, tellusque ligneis columnis suspenditur. quod effossum est, tunditur, lavatur, uritur, molitur[*](molitur VRdB(J). moll- Bhv. a. B(SD).). farinam[*](in farinam Rd(?)hv. a. S.) a pila scudem[*](a pila scudem (cudem D) Madvig adv. crit. II 529. apitafcudem BS. apilascudunt V. -liscudent R. ac pilis cudunt dH. nam quod (quae h) ad pilas (in pilis hv) cudunt apilascudem hB.) vocant; argentum, quod exit a fornace, sudorem. quae[*](fudorem quae e (e om.B1) BS. -remque e (-que equi v) Vv. a. B. -rēq. e R1. -rem e R2. -risque qui e dTH cum B2. (fornacis) sudore: quae e B1.) e camino iactatur spurcitia in omni metallo scoria[*](13 fcoriB1.) appellatur. haec in auro tunditur iterumque coquitur. catini fiunt ex tasconio; hoc[*](oc R. haec hv. a. H.) est terra alba similis[*](simili TS.) argillae, neque enim alia flatum ignemque et ardentem materiam tolerat.

Tertia ratio opera vicerit Gigantum. cuniculis per magna spatia actis cavantur[*](caufantur B.cfr. § 75.) montes lucernarum ad lumina ; eadem mensura vigiliarum est, multisque mensibus

[*](cfr. Vitruv. VII 7, 5. Diosc. V 120.) Aurum faciendi est etiamnum[*](etiannū B1. -amnunc RdT. etiam v. a. H.) una ratio ex auripigmento , quod in Syria foditur pictoribus in summa tellure , auri colore, sed fragile[*](fragile BS. -li rv.) lapidum specularium[*](capidum specularū R.) modo. invitaveratque[*](inuitauerat quae B.) spes Gaium principem avidissimum auri; quam ob rem iussit excoqui[*](excogi VR.) magnum pondus et plane fecit aurum excellens, sed[*](sed et Vd.) ita parvi ponderis, ut detrimentum sentiret propter avaritiam expertus, quamquam auripigmenti librae $X$ IIII permutarentur. nec postea temptatum ab ullo[*](illo VR.) est.

[*](med.: Pl. iun. 107, 9. 10. (Isid. XVI 24, 2). Plin. IX 139. Pl. iun. 107, 15.) Omni auro inest argentum vario pondere, aliubi[*](aliube (bis) B1. -ibi (bis)B2dhv. a. S.) decuma parte[*](decuma parte BS. non r. nona dH. dena alibi nona hv. exciderunt fortasse inB aliubi nona.), aliubi octava[*](octaua parte hv. a. S.). in uno tantum Callaeciae[*](Callaeciae J (Gall- S). callec- B. galliae rv.) metallo[*](metallo BdG. -telle R. -tellae V. -talle (-tallae C. -tellae v) loco hv. a. G.), quod vocant Albucrarense, tricensima sexta portio invenitur; ideo ceteris praestat[*](praeftat BS. -aeest rv.). ubicumque quinta argenti portio est, electrum[*](& electrum BS. cfr. infra et XXXVII 31. 78.) vocatur. scobes[*](fcobef BS. scro- rv.) hae[*](hae BS. ae V. eae Rdhv.) reperiuntur in canaliensi. fit et cura electrum argento addito. quod si quintam[*](u&ufta BS. om. rv.) portionem excessit, incudibus non resistit.[*](Homerus δ 73. (cfr. Plin. XXXVI 46).—Isid. XVI 24, 3. Pl. iun. 107, 11–14. Seren. 1057.) vetusta

[*](cfr. Strabo XI 8, 4 p. 512. 14, 16 p. 532.) Aurea statua[*](statura VR.) prima omnium nulla[*](in nulla R.) inanitate[*](uanitate BS.) et antequam ex aere aliqua modo[*](modo BS. illo modo rv(D).) fieret, quam[*](quod R.) vocant holosphyraton [*](holospyraton R.), in templo[*](in- templor B1.) Anaetidis[*](anaetidis B1Vdhv (J). ran- B2. anet- R. Anait- Ccum B e Strab.) posita dicitur quo[*](quo BS. quod r(v add. in). quo sit H cum Gron.) situ terrarum nomen[*](nomenu (om. hoc) R.) hoc signavimus[*](significauimus hv. a. S. sed cfr. XXVI 17. XIII 21. VI 114. III 46.), numine gentibus[*](num ingentibnum ingentib. B1.. B1.) illis[*](5,83) sacratissimo.[*](Paus. X 18, 7. Hermippus ap. Athen. XI 113 p. 505d. (Cic. de or. III 32, 129. Val. Max. VIII 15 ext. 2).) direpta ea[*](ea BS. om. rv.) est Antonii Parthicis rebus, scitumque narratur[*](narrantur R. narratur dictum hv. a. S.) veteranorum unius Bononiae[*](boniae B1.) hospitali divi Augusti cena[*](caenam B.), cum interrogatus[*](interrogatuf BSJ. -garetur rv(D).) esset[*](eff& fcir&ne B2(ead.m.)S. eff& B1. essetne (essene r)uerum rdhv(D). esset uerumne esset J.), sciretne eum, qui primus violasset id[*](idBS. hic r. hoc dhv.) numen[*](nomen VR.), oculis membrisque captum[*](captumque V.) exspirasse; respondit enim cum[*](cumB1VRd.cfr. XIX 67. 128. (IX 121). tum B2hv.) maxime Augustum e[*](e BRS. de Vdhv.) crure[*](cruore hv. a. C.Bergk exerc. Pl. II 7.) eius cenare[*](cęnare B2.) seque illum esse totumque sibi censum ex ea rapina[*](rapinam B1.). hominum primus et auream statuam et solidam

Aurum pluribus[*](pluribus ll. v(S). -imis d(?)C.) modis[*](modis—5 infantibus om.R.) pollet in remediis volneratisque et infantibus adplicatur, ut minus noceant quae inferantur[*](inferantur Bv.cfr. XXVIII 142. inter- r.) veneficia. est et ipsi[*](ipsis VR.) superlato[*](superlito Gron. sed cfr. XXVIII 103.) vis malefica[*](malefici VR.), gallinarum quoque et pecuariorum[*](pocuariorum R. pecorum v. a. S.) feturis. remedium abluere inlatum[*](inlitum Gron.) et spargere eos, quibus mederi[*](mereri V. uereri R.) velis. torretur et cum salis gemino[*](gemmo B1. -mme B2. grumo hv. a. H.) pondere, triplici misyis[*](misyis J. cfr. XXXIV 117. miffuif B1. miffif B2VRT. -sso d(?)hv. miseos (P)H.) ac rursus[*](duabus ll. v.) cum II salis portionibus et una lapidis, quem schiston[*](schi- tohn R2. sci- R1. scithon V.) vocant. ita virus trahit[*](trahit BS. tradit dhv. -ditur r.) rebus una crematis in fictili vase, ipsum purum et incorruptum.[*]((cfr. Diosc. V 124. Plin. XXXVI 156).) reliquus cinis servatus in fictili olla[*](olla BS(D). om. rv(J).) ex aqua[*](qua B.) inlitus[*](inlitaf B2.) lichenas in facie —lomento[*](dist. J.) eo[*](eo BS. cfr. § 89. eum rG(D). id hv.) convenit ablui—, fistulas etiam sanat et[*](et om.B.) quae vocantur haemorroides[*](haemoroidis VR.). quodsi[*](quod ei R.) tritus pumex[*](pumex B(P)H. spuma ex r. spuma hv cfr. Diosc.) adiciatur , putria ulcera et taetri odoris emendat, ex melle vero decoctum cum melanthio[*](melantio B. mella- V.) inlitum[*](et illitum R(?)hv. a. S.) umbilico leniter[*](leniter BVH(D). leui- Rdv (S).) solvit alvum. auro verrucas curari M. Varro auctor est.

[*](Th. lap. 26. 51. 40. Vitruv. VII 9, 6. Isid. XIX 17, 10.) Chrysocolla[*](crisocolla R.) umor est in[*](in om.B.) puteis, quos diximus, per venam auri defluens crassescente limo rigoribus hibernis[*](67 sq.) usque in duritiam pumicis. laudatiorem eandem in aerariis[*](aprariis V2. -ris V1Rd.) metallis et proximam in argentariis fieri conpertum

[*](Diosc. V 104. Isid. XIX 17, 10.) Cum tinxere pictores, orobitin[*](orobotin B1. -biti M V1. scribiti M V2.) vocant eiusque duo genera faciunt: elutam[*](elutam B1dhv(S). -ta B2T. aelucta V.om.R. luteam B.), quae[*](que B2VT.om.R.) servatur in lomentum[*](in lomenta v.a.G. om.R.), et liquidam[*](liquida B2.) globulis sudore resolutis. haec utraque genera in Cypro fiunt. laudatissima autem est in Armenia,

[*](Diosc. V 104. eupor. I 88.) Usus chrysocollae et in[*](in om.B.) medicina est ad purganda volnera cum cera atque oleo. eadem per se arida siccat[*](ficcat & Bhv. et sicca r.) et contrahit. datur et in angina orthopnoeave[*](orthopneaue B1. -eiue B2. hortopnoue V.) lingenda [*](lingenda B(P)H. pin- r. miscen- hv.) cum melle. concitat vomitiones, miscetur et collyriis

[*](cfr. Plin. XXXIV 158.—Th. H. V 9, 3.—cfr. Plin. supra § 60. Diosc. V 146. Nicand. ther. 45 sqq. Aristot. mir. ausc. 115. Aelian. n. a. IX 20.) Contexique[*](contextiq; R. -tisque d. -texi hv. a. S. (an con- texi quoque?).) par[*](par Bhv. pars r.) est reliqua[*](aliqua R.) circa hoc, ut universa naturae contingat[*](contingit R.) admiratio. auro[*](auro BS. -rū VR. -ri dhv.) glutinum est tale[*](est tale VRdhv. epalea B.), argilla ferro, cadmea aeris massis, alumen[*](alumine B.) lamnis, resina plumbo et marmori, at[*](at ego. & BS. sed rv.) plumbum nigrum albo iungitur ipsumque[*](oleumVRd.) album sibi oleo, item stagnum aeramentis[*](aeramentia B.), stagno[*](stannum ... stanno C.) argentum.—Pineis optume[*](optime B2v. a. S. -mi VR.) lignis aes ferrumque funditur[*](tunditur VRd.), sed et[*](et om.R.) Aegyptio[*](egypto R. aegyptia d(?)hv. a. S.)[*](palofif B1.) papyro, paleis aurum.—Calx aqua accenditur et Thracius lapis, idem oleo restinguitur, ignis autem aceto maxime et visco et ovo.—Terra minime flagrat, carboni[*](carbonibuf (om. uis) B.) vis maior exusto iterumque flagranti.

[*]((cfr. Plin. XXXIV 173. Diosc. V. 100).) Ab his[*](abis V.) argenti metalla dicantur, quae[*](quae Bhv. quae satis dT. que satisque r.(an exciderunt aliqua?).) sequens insania est. non nisi in puteis reperitur nullaque spe sui nascitur[*](inaurif B1.), nullis, ut in auro, lucentibus scintillis. terra est alias[*](aliaf BS. -ia dhv. abilia r.) rubra, alias[*](rubra aliaf BS. rufa alia rv.) cineracea. excoqui non potest, nisi cum plumbo nigro aut cum vena plumbi—galenam[*](gallinamVR.cfr. XXXIV 173.) vocant—, quae iuxta argenti venas plerumque reperitur. et codem opere ignium discedit[*](difcedit BS. cfr. § 99. descendit rv.) pars in plumbum, argentum autem innatat[*](natat B.sed cfr. § 99. 103. XII 123. XXIV 41.XXXI 90. 107 al.) superne, ut oleum[*](olem Va olim VR.) aquis. reperitur in omnibus paene provinciis, sed in Hispania pulcherrimum, id quoque in sterili solo atque etiam montibus, et ubicumque una inventa vena[*](uena om.VRd.) est, non procul invenitur alia. hoc quidem et in[*](in om.BVa.) omni fere materia[*](materia Bdv. -iae r.), unde metalla[*](metallia VaRa. -lli VR.) Graeci videntur dixisse. mirum, adhuc per Hispanias[*](spanias V.) ab Hannibale inchoatos durare puteos. sua nomina ab inventoribus[*](habent uentoribus VR.) habent[*](habentes d(?)hv. a. S.), ex[*](trecenta mil. B.) quis Baebelo[*](baebelo BS. bebulo rH. -belo v.) appellatur[*](appellantur VR.) hodie,[*]((cfr. Posidon. ap. Strab. III 2, 9 p. 147).) qui[*](hodieque qui hv. a. J.) ccc pondo Hannibali subministravit[*](** D??? B2. mille quingentos Rradhv. a. S.)[*](paffuuf B1D.) in dies, ad MD passus iam cavato monte, per quod spatium Aquitani[*](Accitani coni. H. Iacetani P. aquatini coni. S. de machine nomine cogitavit J.) stantes[*](instantes J.) noctibus diebusque egerunt aquas lucernarum mensura amnemque[*](amnemqueBdhv. manemque r. (de mendo cfr. § 75).) faciunt. argenti vena in summo reperta crudaria appellatur.[*](extr.: cfr. Plin. supra § 60. Isid. XVI 19, 1.) finis antiquis fodiendi solebat esse alumen inventum; ultra nihil quaerebatur. nuper inventa aeris vena infra alumen nullam[*](nullam BS. uena alba r. alba dTH. alba nullum hv.) fine[*](foffif B2.) spei fecit. odor ex argenti fodinis inimicus omnibus

[*](Diosc. V 110. cfr. Isid. XVI 19, 2. 3.—Vitruv. VII 8, 4. 5.) Est[*](est om.B.) et lapis in[*](in om.VR.) iis[*](iif B1v. his rC.) venis, cuius vomica liquoris aeterni argentum vivum appellatur. venenum rerum omnium [*](que BS. per r. om.hv..) est[*](eft ll. S.exedit (exest G) ac hv.) perrumpitque vasa permanans[*](permananta (-nata R1) obedire VR.) tabe dira. omnia ei innatant praeter aurum; id unum ad se trahit. ideo et[*](& Bhv. om. r.) optime purgat, ceteras[*](ceteris eius sordens VR.) eius sordes expuens crebro[*](cribro VR.) iactatu[*](iactatus R.)[*](dist. S.) fictilibus in vasis. ita vitiis[*](ita uitiis hv(J). ita uitis VR. ita ut iif (hiif B2) B. auitis dT. alutis (P)Brot. uestibus H. ita autem iis S.)eiectis[*](eiectis S e coni. J. tectif B. iniectis RdH. inuectis V. abiectis hv.) ut et[*](ut et hv(S). & ut B. sed ut rH(D). ut Dal.) ipsum ab auro discedat, in pelles subactas effunditur, per quas sudoris vice defluens purum relinquit[*](reliquid VR. -uit dv.a.C.) aurum. ergo et cum aera[*](rara VR.) inaurentur[*](inaurantur R(?)hv.a.S), sublitum bratteis[*](bratis R.) pertinacissime retinet , verum pallore[*](pallorem B2.) detegit simplices aut praetenues[*](praetenebres VR.) bratteas . quapropter id furtum quaerentes ovi[*](oui Bhv. ob r.) liquore candido usum eum adulteravere, mox et hydrargyro, de quo dicemus[*](123) suo loco. et alias argentum vivum[*](uiuom B1S.) non largum inventu [*](inuentu D cum U 738. -tum ll. v.) est.

[*](Diosc. V 99.) In isdem[*](hifdem B2V.) argenti metallis invenitur, ut proprie[*](prope B.) dicatur[*](dicatur ego. -tuf B1. dictuf B2. -cemus r. -camus hv.), spumae lapis candidae nitentisque, non tamen tralucentis[*](trali lucentif B1. transluc- B2v. a. J.); stimi[*](stimi RJ. fimi B. ti- V. stimmi dhB. -mini v.) appellant, alii stibi[*](ftibi BVS. -bia R. -ium C. stybiam dh. stib- v.), alii[*](alii om.V.) alabastrum, aliqui

[*](Diosc. V 99.) Vis eius adstringere ac refrigerare, principalis autem circa oculos, namque ideo etiam plerique[*](plerique om.Rhv. a. G.) platyophthalmon [*](platyophthalmon dv. platyopth- BVh. platiobth- R.) id appellavere, quoniam in calliblepharis[*](calliblepharif BG. callibus. Leparis VRd. collyriis C. callibus hv.) mulierum [*](mulierumque epiphoris hv.a.G.) dilatet oculos, et fluctiones inhibet oculorum[*](oculorv??? B2.)[*](efluctionef B2.) exulcerationesque farina eius ac turis cummi admixto. sistit et[*](et om.VR.) sanguinem e[*](e om.VR.) cerebro profluentem, efficacissime[*](efficaciffime BJ. -mum S. -caci r. -cacior hv.) et contra recentia volnera et contra veteres canum morsus inspersa[*](inp R1. inpsa R2. an inspersa per se?) farina et contra ambusta igni cum adipe ac spuma[*](summaV1R.) argenti cerussaque et cera. uritur autem offis bubuli fimi circumlitum in clibanis, dein restinguitur mulierum lacte teriturque in mortariis admixta[*](inmixta BS.an mixta?) aqua pluvia[*](pluuiae B2. -iali G.); ac subinde turbidum transfunditur in aereum vas emundatum[*](emundatur dT. emmu- VR. et mu- v.a.S.) nitro. faex eius intellegitur plumbosissima, quae[*](quae BS. quaeque rv.) subsedit in mortario abiciturque[*](abiciturque G. abigi- BVv. -tur Rd.). dein vas, in quod[*](quod BdS. quo rv.) turbida transfusa sint[*](sint S. fit B. sunt rv(D). an turbidū transfusū sit?), opertum linteo[*](in lenteo VR.) per noctem relinquitur et postero die quidquid innatet[*](innatet B1. -tat rv. cfr. p. 141, 4 et Frobeen p. 39.) effunditur spongeave[*](fpongeaue BS. -eaque VD. -giaque rv.) tollitur. quod ibi subsedit, flos intellegitur ac linteo[*](linteo BdhS. -olo v. lenteo r.) interposito in sole siccatur, non ut perarescat, iterumque in mortario teritur et in pastillos dividitur. ante omnia autem urendi[*](terendi B.) modus

[*](Diosc. V 101.) Scoriam in argento Graeci vocant helcysma. vis eius adstringere et refrigerare corpora, ac remedio est[*](ac remedio est ego. acre dief B1. hac re B2. om. rv. hac de re D. quare his Müller emend. V 12. locus adhuc corrupts. conici possit etiam acribus (cfr. XXX 174) vel uiridibus (φαιαῖςDiosc. cfr. § 92) vel a Graecis (sc. medicis).) addita[*](addita ego. -tur ll. v.) emplastris ut molybdaena, de qua dicemus in[*](34,173 sq) plumbo[*](dist.v. a. C(U 739).), cicatricibus maxime glutinandis, et contra tenesmos dysenteriasque infusa clysteribus cum myrteo[*](murteo B1. mirtę B2.) oleo. addunt et in medicamenta[*](medicamentū R.), quae vocant liparas, ad excrescentia ulcerum aut[*](autem (aut B2) attritu B.) ex attritu facta aut in capite manantia.

[*](extr.: Diosc. V 102.)Fit in isdem[*](hisdem V.) metallis et quae vocatur spuma argenti. genera eius tria: optima quam chrysitim vocant, sequens[*](fequenf BS. sed que V1R. sed quam V2. secunda hv.) quam argyritim[*](squā argaritim R. -garytim V1. squama agarytim V2.), tertia quam molybditim. et plerumque omnes hi colores in isdem[*](hifdem B.) tubulis[*](tubulif B2v. cub- h. tab- r.) inveniuntur. probatissima est Attica, proxima Hispaniensis. chrysitis ex vena ipsa fit, argyritis ex argento[*](an ex argenti (sc. fusura)?), molybditis e[*](e BS.om. rv.) plumbi ipsius[*](ipfius ll. v. an potius?) fusura[*](dist. v. a. S(U 740).)—quae fit Puteolis—et inde habet nomen. omnis autem fit excocta sua materia ex superiore catino defluens in inferiorem et ex[*](& ex BG. ex rv.) eo sublata vericulis[*](uericulif BS. uehi- r. ueruc- hv.) ferreis

[*](extr.: Cic. ad fam. IX 16, 8. Verg. Buc. X 27.) In argentariis metallis invenitur[*](inuenitur om.V.) minium quoque , et nunc inter pigmenta magnae auctoritatis et quondam apud Romanos non solum maximae, sed etiam sacrae. enumerat[*](enumerant Vd.) auctores Verrius, quibus credere necesse sit Iovis ipsius simulacri[*](simulacris VR.) faciem diebus festis minio inlini solitam triumphantiumque[*](triumphantumque V2dhv. a. S. -temque V1R.) corpora; [*](extr.: cfr. Plin. VI 190. Herodot. IV 192. VII 69.) sic[*](siccū illū R.) Camillum triumphasse ; hac religione etiamnum[*](etiannum B1. -amnunc VRdv. a. S.) addi in unguenta cenae[*](caena V. cena d.) triumphalis et a censoribus in primis Iovem miniandum locari. cuius rei causam equidem miror, quamquam et hodie id expeti constat Aethiopum populis totosque eo tingui proceres, hunc ibi deorum simulacris colorem esse. quapropter diligentius persequemur omnia de eo.

[*](Th. lap. 59.) Theophrastus Lxxxx[*](xc v. a. D.) annis[*](annos VRhv. a. G.) ante Praxibulum

[*](Homerus B 144. 637.)[*](cfr. Plin. XXIX 25. Diosc. V (110). 109. Solin. 25, 14. Isid. XIX 17, 8.) Auctoritatem colori fuisse non miror. iam enim Troianis temporibus rubrica in honore erat Homero teste, qui naves ea commendat, alias circa pigmenta picturasque [*](que BS. qui r. quidam hv.) rarus[*](raruf BB. ramus r. (quaeramus v).). milton[*](militono B1. -Itono B2. militon hv. a. B.) vocant Graeci miniumque cinnabarim [*](cinnabarim Bv (S). -rin Vd. -ri R(?)hG.). unde natus error inscitia[*](infcitia ego coll. XXIX 25. indicio BS. -co v(J).) nominum[*](nominum BS. -ine rJ. cinnabaris nominee hv. (conici potuerit Indico nomine enim sic etiam appellant).). sic enim appellant illi saniem draconis elisi elephantorum morientium pondere permixto utriusque animalis sanguine, ut diximus, neque est alius[*](altuf B1. alter B2.) colos, qui in pictura proprie[*](8,34) sanguinem reddat. illa cinnabaris antidotis[*](antidatif B1.) medicamentisque

Cinnabari[*](cinnabar VRd.) veteres quae[*](quae Bhv. om. r.) etiam nunc vocant monochromata pingebant. pinxerunt et[*](et om.VRd.) Ephesio[*](epheso Rd.) minio, quod derelictum[*](relictum VRT.) est, quia curatio magni operis erat. praeterea utrumque nimis acre existimabatur[*](exiftimabatur BS. -matur rv.). ideo transiere[*](tranfiere B(-ff-B)C. -ire rv.) ad rubricam [*](rubricam Bv. lub- r. (cfr. § 123).) et sinopidem, de quibus suis locis dicam. cinna-[*](35,31 sqq.) baris adulteratur[*](ad- ulterabatur B.) sanguine caprina aut sorvis[*](foruif B1J (ut cod.Msemper). sorbis rv.) tritis. pretium sincerae[*](sincere V. -ri B.) nummi[*](nom. (non R1) mil. R.) L.

[*](cfr. Plin. II 30.—Vitruv. VII 9, 4.) Iuba minium nasci et in Carmania, tradit, Timagenes[*](imagines V. hermogenes hv. a. H.) et[*](et om.VdT.) in Aethiopia, sed neutro[*](neutro in luco VRd.) ex loco invehitur ad nos nec fere aliunde quam ex Hispania[*](hifphania B.), celeberrimo[*](celeberrimo BS. -mus r. -mū dhv.) Sisaponensi[*](sisaponensi S. ex sisa- hv. fifapompon- B. isapone- seo R. irap- V.) regione in Baetica miniario metallo vectigalibus[*](e uectigalibus D cum U 742.) populi Romani[*](pyrro romano R.), nullius rei[*](regi R.) diligentiore custodia. non licet ibi[*](dist. ego.) perficere id, excoctique[*](excoctique V. -oqui quae B. -ique Rdhv. an excoctaque (corruptum in -ociaque)? cfr. §121. 95. XXXIV 142.) Romam adfertur[*](adfertur BS. def- d Brot. ref- T. perf- v. deferuntur VD. deruntur R.) vena signata, ad[*](ab V.) bina[*](bina BS. dena rv.) milia fere pondo[*](modo B.) annua, Romae autem lavatur[*](lauantur D.), in vendendo[*](dist. v. a. J.) pretio statuta[*](statuto VdTJD. (cfr. XVIII 178).) lege, ne modum excederet HS[*](HS om.Bhv. a. H.) LXX in libras. sed adulteratur[*](ad- alteratū VR.) multis modis, unde[*](unde Bdv. n??? de r.) praeda societati.[*](Diosc. V 109.) namque est alterum genus omnibus[*](omnibuf BS. in omn- rv(D).) fere argentariis

[*](Th. lap. 60. Diosc. V 110.) Ex secundario invenit[*](inuenti.ita B.) vita et hydrargyrum[*](hydro argyrum VRd (ut plerumque).) in vicem argenti vivi, paulo ante dilatum. fit autem duobus[*](64,100) modis: aereis mortariis pistillisque trito minio ex aceto aut patinis[*](patenis V2. patilif B2. poatilof B1.) fictilibus inpositum[*](an inpositum in?) ferrea concha[*](conca V. concea R.), calice coopertum[*](copertum V. op- d.), argilla superinlita[*](superinlata VR. -illata dVen.), dein sub patinis[*](patenis V2. pastinis V1R.) accenso[*](accenso J cum vet. Dal. -sum ll. v.) follibus continuis igni atque ita calici[*](calici BdS. -cis rv.) sudore deterso, qui fit argenti[*](argento Rh.) colore et aquae liquore. idem[*](iden B1. id eft B2.) guttis dividi facilis et lubrico[*](rubrico VRd. (cfr. §§ 117).) umore confluere[*](compluere BS.).[*](124) quod cum venenum esse conveniat, omnia, quae de minio in medicinae usu traduntur, temeraria arbitror, praeterquam fortassis[*](fortasse quod hv.a.H.) inlito[*](inlitum hv. a. H(S).) capiti[*](capite dTH.) ventrive[*](uentrisue V2d. -suae V1R. -treue ThH.) sanguinem sisti[*](sisti VRdD. -tit Bhv(S). -tendum TH.), dum[*](dum om.T.) ne qua[*](qua BS. quod V. quid RdThv.) penetret[*](penetret BTG. peteret VR. praetereat din ras.hv.) in viscera ac volnus attingat. aliter utendum non equidem censeam.

Hydrargyro[*](hydrarguro B1. -giro B2.) argentum[*](argum???tum R.) inauratur[*](inauratum B.) solum nunc prope, cum et in[*](in Bhv. om. r.) aerea[*](aerea BS. aera hv. aeris VdT. ueris R.) simili modo duci[*](duci ll. v. cfr. § 128. an etiam aeri .... obduci? cfr. XXVIII 146.) debeat. sed eadem fraus, quae in omni parte vitae ingeniosissima est, viliorem excogitavit materiam, ut docuimus.

[*](Th. lap. 47. 46.) Auri argentique mentionem[*](mentio B1.) comitatur lapis, quem coticulam appellant, quondam non solitus[*](solus VR.) inveniri nisi in flumine Tmolo[*](tmolo B e Theophr. timocho VRd. hym- hv. in//ocho B.), ut auctor est Theophrastus, nunc vero passim. alii[*](ali B1. quem alii hv. a. S.) Heraclium[*](heraclius VR.), alii Lydium vocant. sunt autem modici, quaternas uncias longitudinis binasque latitudinis non excedentes. quod a sole fuit in iis[*](iis v. his ll. C.), melius quam quod a terra. his coticulis periti[*](peritum (om. cum) V.) cum e vena ut[*](ut dG. aut B. tui r. om.hv.) lima rapuerunt[*](rapuerint hv. a. S.) experimentum, protinus dicunt, quantum auri sit in ea, quantum argenti vel[*](uel—15 argenti om.B.) aeris, scripulari[*](scripulari dTH. scribu-VR. scrupulati h. -ari v.) differentia , mirabili ratione non fallente.

Argenti duae differentiae. vatillis[*](ban- tillis h. bat- v. a. S (item infra et XXXIV 112).) ferreis candentibus [*](condentibus Vd.) ramento inposito, quod candidum permaneat, probatur. proxima bonitas rufo, nulla nigro. sed experimento quoque fraus intervenit. servatis in urina virorum vatillis inficitur ita ramentum obiter, dum uritur candoremque mentitur[*](metitur VR.). est aliquod[*](aliquod ll. v(S). aliud d(?)C.) experimentum politi[*](politi Bhv. -ici R. pollici VdT.) et in halitu hominis, si sudet protinus nubemque discutiat.

lamnas[*](dist. ego.) duci[*](duci et hv. a. S.)in[*](in ego. om. ll. v. cfr. XXVII 91. XXVIII 123.XIV 55. II 5 et XXXVII 149. II 91 al.) speciem[*](fpeciem BJ. -cula rv(D).)vitri[*](uitri ego. fieri ll. v. (possit etiam conici lamnas diei in speciem fieri: cfr. § 58. II 100).) non nisi ex optimo[*](optuma B1. -tima B2.)

Est[*](est ego. sed ll. v.) natura mira[*](mira est R(?)hv. a. S.) imagines reddendi, quod repercusso aëre atque in oculos regesto fieri convenit. eadem[*](eodem B1.) vi sic[*](ui sic ego. uifi B. nisi r. uis S. ui hv.) in speculi[*](speculis hv. a. S.) usu[*](post usu punctum posuit S.) polita crassitudine paulumque propulsa dilatatur in[*](in om.VRd.) inmensum magnitudo imaginum. tantum interest , repercussum illum excipiat an respuat.[*](cfr. Senec. nat. qu. I 5, 5. 14.) quin etiam pocula ita figurantur expulsis[*](expulfif ll. G(S). exsculptis dTv(H). -ultis h.) intus crebris ceu speculis, ut[*](ut om.B.) vel uno intuente totidem[*](populus totidem VRdhv. a. S.) populus imaginum fiat[*](fiant B1.). excogitantur et monstrifica, ut in templo Zmyrnae dicata[*](di- cata Bhv. dicta r.). id evenit[*](id uenit R. adue- V.) figura materiae. plurimum[*](plurimum BS. -umque rv(D).) refert concava sint et[*](plana e B2. om. v.a.G.) poculi modo an parmae Threcidicae[*](thraecidi- cae (trae- V) BVS. om. v. a. G.), media depressa an elata, transversa an obliqua[*](oblita Vd.), supina an[*](an om.R.) infesta[*](infefta BRS. festa VdhVen. recta v. inferna D.), qualitate excipientis figurae torquente venientes umbras;[*](med.: cfr. Plin. XXXIV 160.) neque enim est aliud illa imago quam digesta claritate[*](clari- tate ll. v(S). -tas C.) materiae[*](materiae Bhv. -ia et r.) accipientis umbra[*](umbra Se coni.J. -ram ll. v.). atque ut omnia de speculis peragantur in hoc loco, optima aput maiores fuerant[*](fiebant dThv. a. G.) Brundisina[*](brindisina VRd.), [*](dist. v. a. D. cfr. XXXIV 160. )stagno[*](stanno hC.) et aere mixtis. praelata sunt argentea; primus fecit Pasiteles[*](passi- teles R. praxi- hv. a. S. cfr. § 156.) Magni Pompei aetate. nuper credi coeptum certiorem imaginem reddi auro opposito aversis.

Tinguit[*](tingunt R.) Aegyptus argentum, ut in vasis Anubim[*](anubem Vdhv. a. S. -be R.)

[*](cfr. Plin. supra § 46.—Cic. off. III 20, 80.)Miscuit denario triumvir Antonius[*](triumuiratione onus VRd.) ferrum[*](ferro B.), miscent[*](mifcent BVTS. -tur Rd(?)H. -cuit hv.) aera[*](aeri hv. a. H.) falsae monetae[*](falsa moneta VR.), alii[*](alii & ego. -ia R. -iae BVJ. -ii d. -ii e hv.) et ponderi[*](ponderi U(D). -re BRhv(J). -rae V. -ra d.cfr. XIII 99.) subtrahunt, cum sit iustum LXXXIII e libris signari. igitur ars[*](aris Vd.) facta denarios probare, tarn[*](tamen VR.) iucunda plebei lege[*](plebei lege BS. lege plebi RdC. lege (e lege hv) plebe Vhv.), ut Mario Gratidiano vicatim[*](grati uictatim (-totim R2) R.) totas[*](totaf Bhv(S). -ta rH(D).) statuas dicaverit. mirumque, in hac artium[*](uina B.) sola vitia discuntur et falsi[*](falsum hv. a. G.) denarii spectatur[*](spectantur R.) exemplar pluribusque[*](plurisque D.) veris denariis[*](denarif BD.) adulterinus emitur.

Non erat apud antiquos numerus ultra centum [*](& BG. est rC. id (hic v) et hv.) milia; itaque et hodie multiplicantur[*](multiplicantum R. -atum V. -atur (om. haec) hv. a. C.) haec, ut decies[*](ut decies Vdhv. und- R. guide (-deo B2) effe B.) centena[*](centena milia R(?)hv. a. S.) aut saepius dicantur. faenus hoc fecit nummusque percussus, et sic quoque aes alienum etiam nunc[*](etiam nunc ego. -mnum Bhv. et tan tum r.)

[*](Liv. XXXIX 22, 8 (XXXVIII 60, 9. XXV 12, 14). II 33, 11. Val. Max. IV 4, 2.) Populus R. stipem spargere coepit Sp[*](sp. dhv. p. B. si V1R. sub V2.). Postumio Q[*](Q. om.B.). Marcio[*](mraricio B1.) cos.; tanta abundantia[*](abundantia om.hv. a. G.) pecuniae[*](pecunia Rhv. a. G) erat, ut earn conferret[*](comferre B.) L. Scipioni, ex qua[*](quo a B1. quo B2. aqua h.) is[*](his V.) ludos fecit. nam quod Agrippae Menenio sextantes aeris in funus contulit, honoris id necessitatisque propter paupertatem Agrippae, non largitionis esse duxerim[*](duxerim BS. dix- rv. cfr. nov. luc. p. 100.).

[*](cfr. Martial. ep. IV 39. Isid. XX 4, 8.) Vasa ex argento mire[*](mire BdTS. -rae r. -ra hv.) inconstantia[*](inconstantiae VR.) humani ingenii variat nullum genus officinae diu probando. nunc Furniana[*](firmiana dThH Brot.), nunc Clodiana, nunc Gratiana[*](cratiana V. crot- Rh.)—etenim[*](ut enim V.) tabernas

[*](Plutarch. apophth. p. 199.) Triginta duo libras[*](libras XXXII VRdhv. a. S.) argenti Africanus sequens heredi reliquit[*](relinquit B.) idemque, cum de Poenis triumpharet, IIII[*](IIIIll. S. quattuor. milia hv(H). quater millies G.) CCCLXX[*](CCCLxx BS. -LXXX rH. CCCCLXX hv.) pondo transtulit. hoc argenti tota Carthago ha buit illa terrarum[*](ter- rarum ll. v. imperii terrarum U. sed cfr. XV 76. (V 76). saltem terrar ū imperii, ut IV 33. 39. X 49.) aemula, quot[*](quot RH. quod rv(D). quodquod d.) mensarum[*](nunc in mensarum hv. a. H. ) postea[*](est (pro postea) din ras.hv. a. H.) apparatu victa! Numantia quidem[*](quidam V. et hv. a. H.) deleta[*](delata R. dil- V.) idem Africanus in triumpho militibus[*](militibus om.BS.) $X$[*]($X$ VIIB. XVII milia pondo hv. a. H.) VII dedit[*](dedit om.B.an recte? ut scribatur in triumpho XVII (sc. trans- tulit). cfr. etiam § 148.). o viros illo imperatore dignos, quibus [*](an fuerit?) hoc satis fuit! frater eius[*](Fabius P.) Allobrogicus[*](allo- broicus VRd.) primus omnium pondo mille habuit, at Drusus[*](attrufuf B2. atr- B1.) Livius in tribunatu plebei[*](plebei BS. -bis rv.) X[*](x VRdTH. $X$ B. XI milia hv. an $X$). [*](cfr. Plin. XVIII 39. Liv. epit. XIV. Val. Max. II 9, 4. Gell. IV 8, 7. XVII 21, 39.—Val. Max. IV 3, 7. Plutarch. Aem. Paul. 28. (Val. Max. IV 4, 9).)nam propter quinque[*](quinque ll. v. x (pro v) Freinshemius (U) ex Livio, Val. Max., Gellio. cfr. XVIII 39.) pondo notatum a censoribus triumphalem

[*]((cfr. Tertull. de pallio p. 119).) Paulo enim ante haec factae[*](factae BU. -ta rv.) sunt lances[*](lancer BU. -esque rv.) e[*](et VR.) centenis libris argenti, quas tune super CL[*](CL BS. clemens V. dem- R. quingentas din ras.hv.) numero fuisse Romae constat multosque ob[*](ob eaf B2dhv. adbeaf B1. habea R. ab ea V. .... ea O.) eas proscriptos[*](scriptos V.) dolo concupiscentium . erubescant[*](erube- scunt R.) annales, qui bellum civile illud talibus vitiis inputavere; nostra aetas fortior fuit. Claudii

[*](Plutarch. Tib. Gracch. 2 p. 825.) Nec copia argenti tantum furit[*](furit BBrot. -ruit (P)H. fuerit rG. -rat hv.) vita[*](uitae hv. a. H.), sed valdius[*](ualdius BU. -lidius rv. cfr. XXXIV 178.) paene[*](poe- nae v. a. G.) manipretiis[*](manupr&iif B. -tium G. metii (-tu v) precium hv.cfr. XXXIV 37.), idque iam pridem, ut ignoscamus nobis. delphinos quinis[*](quinos O.) milibus[*](milibus uncis inclusit J.) sestertium[*](sestertium H(U). -iis (-is R) ll. v(SJ). sester... O.) in libras emptos C. Gracchus habuit, L. vero Crassus orator duos[*](duo V.) scyphos[*](scyhos V. scyos R.)

[*](mon. Ancyr. 4, 51. Suet. Aug. 52.—Appiani Mithr. 116.—cfr. Plin. supra § 40.) Argenti usum[*](usus (om. in) R. 2 temporum BS. in temp- rdTO. in hv.) in statuas primum divi Augusti temporum adulatione[*](adulatione (-nem v. a. H)temporum hv. a. S.) transisse[*](trafiffe B1. tranftuliffe B2.) falso existimatur. iam enim triumpho Magni Pompei reperimus translatam Pharnacis, qui primus regnavit in Ponto, argenteam statuam, item Mithridatis Eupatoris[*](eupatris R. -ri V.) et currus[*](curruuf B1D.) aureos argenteosque.[*](cfr. Senec. ep. XIII 1, 6. Stat. silv. I 5, 48.) argentum succedit aliquando et auro[*](aureo B.) luxu[*](luxu B. -xus hv. luctuf B. -cius r.) feminarum[*](eminarum Rd. aem- V.) plebis compedes[*](compedef Bhv. concedens r.) sibi[*](fibi BS. sibi ex eo rv(D).) facientium[*](facientum R.), quas induere aureas mos[*](mons V.) tritior[*](tritior B1VRdDal. tristior B2hv(U).) vetet[*](uetat hv. a. S.). vidimus et ipsi[*](et in ipsi VR.) Arellium[*](arellium BG. aureli- rB1. ualeri- B2. laleri- h. ial- v.) Fuscum motum[*](montum B1.) equestri ordine[*](ordinem B1.) ob insignem calumniam[*](calumniam om.VRB.), cum celebritatem[*](celebritatem B(Verc.)S. -ate rv.) adsectarentur [*](assectationem (B. expectarentur v) v. a. G.) adulescentium scholae, argenteos[*](argen- teof BS. ex argento rv.) anulos habentem. et quid haec attinet colligere, cum capuli militum ebore[*](ebore Bhv. bere R. hore O. bor V1. del.V2.) etiam fastidito[*](fastidio OdLugd. Dal.) caelentur[*](fcaelentur B1.) argento, vaginae catellis[*](catellif BS. catill- rOv(H). ba- B.), baltea lamnis crepitent, iam vero paedagogia[*](paedagogi B2. -ogis (praem. a) hv.a.G. cfr. 40.) in transitu[*](ad transitum hv. a. S.) virilitatis custodiantur argento, feminae laventur et nisi argentea solia fastidiant, eademque materia et cibis et probris[*](pro- prif B1.) serviat?[*](Quintil. inst. or. V 9, 14. Val. Max. IV 4, 3.) videret haec Fabricius et stratas argento mulierum balineas ita, ut vestigio locus non sit, cum viris lavantium! Fabricius, qui bellicos[*](bellicos OVRd. -cofof Bhv.) imperatores[*](imperat VR.) plus quam pateram et salinum habere ex argento vetabat, videret[*](uideref B.) hinc dona fortium[*](furtium B1.) fieri aut in haec[*](heu Bhv. hos V2. haec r.) frangi! heu mores, Fabrici nos pudet!

[*](Cic. Verr. IV 18, 38.) Mirum auro[*](auro BS. -rū r. in auro hv.) caelando neminem inclaruisse, argento multos. maxime tamen laudatus est Mentor[*](mentor Bhv. me- rito r.), de quo supra diximus. quattuor paria ab eo omnino[*](uasorum (pro omnino) Thiersch.) facta[*](7,127) sunt, ac iam[*](an at iam?) nullum extare dicitur Ephesiae[*](aepesi O.) Dianae templi[*](templum Bhv. a. H.) aut[*](aut ll. H. iacet hv.) Capitolini[*](capi- tolium hv. a. H.) incendiis[*](incendii B2.).[*](cfr. XXXIV 84. Paus. V 17, 4. I 28, 2. Athen. XI 19 p. 782b. Martial. ep. VIII 51, 1. Cic.Verr. IV 14, 32.) Varro se[*](se et S e coni. J. f& B. ex O. et rv.) et aereum signum[*](sinum Havet (revue de philol. VIII 2 (1885) p. 146).) eius habuisse scribit[*](fcribit BS. -ipsit rv.). proximi ab eo in[*](in BG. om. rv.) admiratione Acragas[*](agragaf (adgr- R1) B2VR.) et Boëthus[*](boetus Rv. a. C (item infra).) et Mys[*](mis R.) fuere. exstant omnium opera hodie in insula Rhodiorum, Boëthi apud Lindiam Minervam, Acragantis[*](acra- gantis dhv. agr- ll.) in templo Liberi patris in ipsa Rhodo Centauros [*](Bacchae Centaurique v. a. S.) Bacchasque caelati[*](chelati B.) scyphi[*](scyphis R. in scy- hv. a. S.), Myos[*](mios VR.) in eadem aede[*](aede et Thv. a. S.) Silenos[*](filenof BS. -nus rv.) et Cupidines[*](cupidine d. -do hv. a. G.). Acragantis[*](agragantif B. acragentis V.om.hv. a. G.) et venatio[*](uenatus dTH.) in scyphis magnam[*](magna fama dTv. a. G(H).) faram habuit[*](habuit BG(S). est d.om. rv(H).).[*](cfr. Plin. XXXIV 47. 71. XXXVI 36.—anthol. Gr. I 106, 16 (Planud. IV 248).—cfr. Plin. XXXIV 84. 85. 90. Athen. XI 19 p. 782b. Plin. XXXVI 33. XXXV 136. XXXVI 39. Cic. de div. I 36, 79. Plin. XXXIV 91.) post hos[*](hoc B.) celebratus est Calamis[*](calamif & BG. om. rv. et om. SJ.), et Antipatro qui[*](anti- patro qui ego. -ter quoq, BS(D). -ter quoque qui U. -ter quinque r. -ter quique d2in ras.hv.) Satyrum in phiala[*](pialū R.) gravatum somno conlocavisse [*](lac. egoindicavi; excidit Diodorus: cfr. XXXIV 85. Oehmichen stud. Plin. p. 161.) verius quam caelasse dictus est ..., Stratonicus mox Cyzicenus, Tauriscus[*](tauriscus haG. -icius d. -icus VRv. laurif cuif B.). item Ariston[*](afrifton B. auriston V1.) et Eunicus[*](eunicus aG. elin- B. un- rd. onychus hv.) Mitylenaei [*](mytileni d (-ne v. a. G). mityl- R. -til- Va.) laudantur[*](laudantur dhG(J). -datur BVRav(U).) et Hecataeus[*](ecataeuf B. haec ad eius R.) et circa Pompei Magni aetatem