Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

[*](cfr. Isid. XV 5, 3. Paul. Diac. s. v. dirutum aeire (p. 69).) Proxime dicantur aeris metalla, cui et in usu proximum[*](proxime BaG(S). -mo Re corr. -ma VdThv(H).) est pretium, immo vero ante argentum ac paene etiam ante aurum Corinthio, stipis[*](ftipif Bhv. stirpis r.) quoque auctoritas, ut diximus. hinc aera[*](aerea B1.) militum, tribuni aerarii[*](aerari B1D.) et aerarium,[*](33,43,138) obaerati[*](oberrati Va.), aere[*](et aere R(?)H. ab aere hv.) diruti[*](dicti hv. a. H.). docuimus quamdiu populus Romanus aere tantum signato usus esset: et[*](sit. sed et H.) alia[*](alia re ego. alia ll. v. alta coni. J. an potius alio, ut XIV 145, vel alias?)re vetustas[*](33,42 sqq.) aequalem urbi auctoritatem eius declarat[*](declar& Rd. -raret VTh(v. a. H praem. cum).), a rege Numa[*](regnum a B.) collegio tertio aerarium[*](aerarium BS. -iorum rv(D).) fabrum instituto[*](inftitutof B.).

[*](cfr. Plin. infra § 100. 117. Isid. XVI 20, 2. 3. Aristot. h. a. V 19 § 106 p. 552b. Antig. hist. mir. 84 (90).) Vena quo dictum est modo foditur[*](effoditur hv. a. S.) ignique[*](dignique B.) perficitur . fit et e lapide aeroso, quem vocant cadmean[*](cadmean B1J. -mian B2. -meam rS. -miam hv. cfr. § 4. 100.), 32,[*](32,95 sqq) celebri trans[*](celebri tranf BS. -ritas rv.) maria[*](maria BTS. -iam Va. in aria R. in asia dv.) et quondam in Campania, nunc[*](nunc & BS. nunc rv(J).) et in Bergomatium[*](bergomatium Bv. perg- r.) agro extrema parte Italiae; ferunt[*](italiam efferunt R.) nuper etiam[*](& Bahv. om. r.) in Germania provincia repertum.

fit et ex alio lapide, quem[*](quēquē VR.) chalcitim[*](chalciten hv. a. S. -ceitem d. -cheitem V. -chettem R.) appellant in Cypro, ubi prima aeris[*](fuit aeris v. a. S. ueteris h.) inventio, mox vilitas praecipua reperto in aliis terris praestantiore[*](praestantiorem a. -oref B.) maximeque aurichalco[*](aurichal- cho V.), quod praecipuam bonitatem admirationemque diu optinuit nec reperitur longo iam tempore effeta[*](effect V1Ra.) tellure. proximum bonitate fuit Sallustianum [*](faluftianum B2Vv. a. C.) in Ceutronum[*](ceutronum B (ceu in ras.) B(J). cfr. XI 240. III 135. ceuir- V1. ee uir- V2R. ebur- d2 (eb in ras.). cubur- h. Centr- v(Dal.)D.) Alpino tractu, non longi[*](longe B.) et ipsum aevi, successitque ei[*](ei BG. et rv.) Livianum in Gallia. utrumque a metallorum dominis appellatum, illud ab amico divi Augusti, hoc[*](dist. Ven. cfr. Madvig adv. crit. II 529.) a coniuge. velocis defectus[*](defectuuf B1D.) Livianum quoque; certe admodum exiguum invenitur. summa[*](fummae B.) gloriae[*](gloria hv. a. S. cfr. XXXIII 89.) nunc in Marianum[*](mari anxum V.) conversa, quod et Cordubense dicitur. hoc a Liviano[*](aluiano VR.) cadmean[*](cadmian B2. -meā R. -miam h v. a. S.) maxime sorbet et aurichalci bonitatem[*](bonitate V.) imitatur in sestertiis dupondiariisque[*](dupundiarifque B1V1D. dipon- B2V2.), Cyprio suo assibus contentis. et hactenus[*](haec tenuf B.) nobilitas in aere naturalis[*](an naturali? cfr. XXXIII 86. 119. X 198; aliter XXXI 74. XXXIII 62.) se[*](sed R.) habet.

Reliqua genera[*](genere R.) cura[*](cura BS. cum r. om.h. artificio v.) constant, quae suis locis

reddentur, summa claritate ante omnia indicata. quondam aes confusum auro argentoque miscebatur, et tamen ars pretiosior erat; nunc incertum est, peior haec sit an materia[*](an matea V. amamea R.), mirumque, cum ad infinitum operum pretia creverint [*](creuerint BG (haec praem. v). -rit a. hac (ac R) fuerit (-int d) rd.), auctoritas artis extincta est. quaestus[*](quaeftuuf B1D. que ius R. quę ius V.) enim causa, [*](dist.D.)ut[*](aut VR.) omnia, exerceri coepta est quae gloriae solebat— ideo etiam[*](ideo autem etiam BSJ.) deorum adscripta operi, cum proceres[*](procerus VR.) gentium claritatem et hac[*](ac V.) via quaererent—, adeoque exolevit[*](ex- olebit R. -bat V.) fundendi aeris pretiosi ratio, ut iam diu ne fortuna quidem in ea re[*](ea re BaS. aere rv.) ius artis habeat.

[*](Florus I 32, 7 (II 16). Isid. XVI 20, 4. Seneca de brev. vitae 12.—cfr. Quintil. XII 10, 3.)Ex illa autem antiqua gloria Corinthium maxime laudatur . hoc casus miscuit Corintho, cum caperetur, incensa , mireque circa id multorum adfectatio[*](et adfecta- tio V.) furit[*](furit S e coni. J coll. XXXIII 147. fuerit ll. fuer.. O. fuit hv.), quippe cum tradatur non alia de causa Verrem, quem M[*](quem M. BS. quem ahv. om. rO.). Cicero damnaverat, proscriptum[*](pro- fcriptu B.) cum eo[*](cum eo BaG(S). eum eum R. eum //// V. eum dO. esse hv(Brot.).) ab Antonio, quoniam[*](quoniam J. qn???m B. quam r. quam quod hv. quam quoniam coni. S.) Corinthiis cessurum se ei negavisset. ac[*](ac BaS. at rv.) mihi maior pars[*](ars VR.) eorum simulare eam scientiam videtur ad segregandos[*](segreganda VR. -dum d2in ras. h.) sese[*](si se VR. se dhv. a. S.) a ceteris magis quam intellegere aliquid ibi suptilius ; et hoc paucis docebo[*](tacebo V. staccho R.). Corinthus capta est olympiadis CLVIII[*](clvili B. CLVI Vdv. a. H.) anno tertio, nostrae[*](noftra B.) urbis DCVIII, cum ante haec[*](hęc B.om. rG. in hv.) saecula[*](saeculo v. a. Dal. defiiffent B2. dediss- VR.) fictores nobiles esse desissent, quorum isti[*](ista Rh(?)H.) omnia signa hodie Corinthia appellant. quapropter[*](cum propter VR.) ad

coarguendos eos ponemus artificum[*](artificium VR.) aetates[*](aetatis V.); nam urbis nostrae annos ex[*](ei (pro ex) V.) supra dicta comparatione olympiadum colligere facile erit. sunt ergo vasa tantum Corinthia, quae isti elegantiores[*](ele- gantiore B2dT.) modo ad[*](modo ad (S. in G) esculenta (fefc- B) BaG. modo desculpentia (-to h) r. nunc aes sculpendo v.) esculenta transferunt, modo in lucernas aut trulleos[*](tul- leos R. trullas Tv. a. G.) nullo munditiarum dispectu[*](dispectu S. diffp- BD. desp- rv(Brot.). resp- B.).[*](init.: Isid. XVI 20, 4.) eius[*](eius om. R. an aeris (scriptum olim eris?).) tria genera: candidum argento nitore quam proxime accedens , in quo illa mixtura praevaluit; alterum, in quo auri fulva[*](du- centos (-tes R) peries VR.) natura; tertium, in quo aequalis omnium temperies fuit. praeter haec est cuius ratio non potest reddi, quamquam hominis manu est[*](manu est ego. cfr. XXXV 66. 91. 94. XXXVI 26(bis). 28. 32. -nuf & Ba. -nu sed dTS. -nus sed r. -nu facta v.); at[*](at dT. ad ll. S. a CFW Müller p. 28. dederit v.) fortuna[*](fortunā B2SJD. cfr. § 5. XXXV 103. 104.) temperatur[*](tem- peratur BaS. -atum CFW Müller. -amentum rOv. om.h.) in[*](in om.hv. a. S. cfr. XXXIII 24.) simu- [*](dist. ego.)lacris[*](fimulacrif BS. -cro raOv.) signisque illud suo colore pretiosum ad iocineris imaginem vergens, quod ideo hepatizon[*](hepatizon a(?)v.s -icon (c in ras.) B2. hipatizon R. hyp- V.) appellant, procul a Corinthio, longe[*](longa V.) tamen ante Aegineticum[*](aegeneticum B2. ag- B1.) atque Deliacum [*](deligacum R. -atum V.), quae diu optinuere principatum.

Antiquissima aeris gloria Deliaco fuit, mercatus[*](mercatuuf B1D.) in[*](dist. S cum U.) Delo celebrante[*](co celebrante V. concel- Rdhv.a.S(J).) toto orbe, et ideo cura officinis. tricliniorum pedibus fulcrisque[*](pulchrisque V.) ibi prima aeris[*](aeris om.R.) nobilitas, pervenit deinde et ad[*](& ad BaS. ad rv.) deum simulacra effigiemque hominum et aliorum animalium.

[*](extr.: cfr. Plin. infra § 49.) Proxima laus[*](dist. S.) Aeginetico[*](aegeinetico B.) fuit, insula et[*](et om.Bv. a. G(S).) ipsa eo[*](eo ego. est ll. v(J). om.dG. aere S.)

nec quod ibi[*](quod ibi S. uod ibi B. est r. aes dhG. del. v.) gigneretur[*](gigne- retur S. fignetur B. gignens Vdhav. gimens R.), sed officinarum temperatura, nobilitata. bos aereus inde captus in foro boario est Romae. hoc erit exemplar Aeginetici[*](aegenetici BV.) aeris, Deliaci autem Iuppiter in Capitolio in[*](capitolio in VRdhv(D). -lia in a. -lini// BS. -lio J coll. § 79. XXXVI 50 cum § 165. [XXXV 19]. XXXVI 58. XXXVII [75] 161. sed cfr. etiam CFW Müller grat. p. 546 sqq.) Iovis Tonantis aede[*](hede V. aere B.). illo aere[*](aeri R. aery V.) Myron[*](myroco d. -ro cx R. miro ex V. miro a.) usus est, hoc Polycletus[*](policlytus R. polyclytis V.), aequales atque condiscipuli ; sic[*](sic ego. fit B1. set rD. sed dTS.om.hv.) aemulatio et[*](et om.BSJ.) in materia fuit.

[*](Varro rer. div. VIII ap. Macrob. III 4, 2.) Privatim Aegina candelabrorum superficiem dumtaxat elaboravit, sicut Tarentum scapos. in iis[*](iif B1v. hiif B2. his rC.) ergo iuncta commendatio officinarum est. nec pudet tribunorum militarium salariis emere, cum ipsum nomen a[*](a RdahOv (J). e V.om.BS.) candelarum lumine[*](nomine Bh.) inpositum appareat. accessio[*](acceffio BaG. ....esio O. -ensio rv.) candelabri talis fuit Theonis[*](theonif BaOG. heo- V. haeo- R. dionis h. ut auctor est Dion v.) iussu[*](iussum VO. iussu praeconis om.B.) praeconis Clesippus fullo[*](fulgo VRd.) gibber[*](gibber & BhS. -ere rG. -er H. -ere et v.) et praeterea et alio[*](& albo B1. alios h. alio v.a.G.) foedus aspect, emente id Gegania HS L???;[*](L???; BS. L vel quinquaginta rv.). eadem ostentante in[*](in BV(S). om. rG.) convivio empta[*](empta RhD. -tam B1. emtam V. empta//in d. -tum B2v.) ludibrii causa[*](caufam B1) nudatus atque inpudentia[*](inpudentia (ut p- VR) ll. v (S). impote- G.) libidinis receptus in torum[*](thorum B2. totum VRv. a. B.), mox in testamentum, praedives[*](prae diuif B2.) numinum vice illud[*](luminum B.) candelabrum coluit et hanc Corinthiis fabulam adiecit, vindicatis tamen moribus[*](morbuf B1. -bif B2.) nobili sepulchro, per quod aeterna supra terras Geganiae dedecoris memoria duraret. sed cum esse nulla Corinthia candelabra constet, nomen id praecipue in his celebratur, quoniam Mummi[*](nummi VR.) victoria Corinthum quidem

diruit, sed e[*](e BS. om. rv.) compluribus[*](cum pluribusprifcy B.Vd.) Achaiae oppidis simul aera dispersit.

[*](Isid. XVI 20, 11. Liv. XLV 42, 2. Festus p. 178, 4–8. Ovid. Fasti VI 277.—Plutarch. Camill. 12 init.) Prisci limina etiam ac valvas in templis ex aere factitavere. invenio et a Cn[*](a cn. Rdv. ac. CN. B1. a. GN. B2. a con???. V.). Octavio, qui de Perseo rege navalem triumphum egit, factam porticum duplicem ad circum Flaminium[*](flamineum R.), quae Corinthia[*](corintha B.) sit appellata a capitulis aereis[*](uefte B.) columnarum, Vestae quoque aedem ipsam Syracusana [*](furacufana/// B1. fir- B2 (item infra). syracusanam VR.) superficie tegi placuisse[*](placuiffe Bhv. -sset raO.). Syracusana sunt in Pantheo capita columnarum a M. Agrippa posita. quin etiam privata opulentia eo modo usurpata est. Camillo inter crimina obiecit[*](obicit VRh.) Spurius Carvilius[*](caruilluf B1.) quaestor, ostia quod aerata[*](oftia quod aerata BU. quod (quo Va) aerata (erat V1) ostia (ho- a) rav.) haberet[*](haber& B2e corr.Vrav. //e//& B1.) in domo.[*](L. Piso et Valer. Antias (Peter hist. Rom. fragm. p. 85.175). Liv. XXXIX 6, 7. Diodor. XVI 26, 5.) nam triclinia aerata abacosque et monopodia Cn. Manlium[*](manilium Vrav. a. G.) Asia devicta primum invexisse [*](inuexisset V1. -enisse R(?)Dal.) triumpho suo, quem duxit anno urbis DLXVII[*](DLXVI B.), L.[*](heredef BS. -dem dhv. -de a. h. VO. b. R.) Piso auctor est, Antias quidem heredes L. Crassi[*](quidem L. Crassum hv. a. S.) oratoris multa etiam triclinia aerata vendidisse. ex aere factitavere[*](& ego. a V1. ac Bcod. Poll. U. om. rv(D)) et cortinas tripodum[*](tropeodum O1. -podum O2. triumphodum V1), nomine et Delphicas, quoniam[*](quod BUJ.) donis[*](donis Vrdhav(D). erat B. aeratae U. eae J. ludis cod. Poll. locus nondum sanatus.) maxime Apollini[*](apollini U cum J. -nis ll. V.) Delphico[*](del- phico BU. -ci rv.) dicabantur[*](dicebantur VraVen.). placuere et lychnuchi[*](lychnuci R. luch- Vd.) pensiles in delubris aut arborum mala ferentium modo lucentes, quale[*](quale B2VraG(SD). -lef B1. -lis dhv(UJ). qual. O.) est in templo Apollinis

Palatini quod[*](quem v. a. G.) Alexander Magnus Thebarum expugnatione captum in Cyme dicaverat eidem deo[*](idem deo V1R2. idem de eo V2R1.).

[*](Liv. II 41, 10. Val. Max. V 8, 2.—cfr. Plin. XXXV 182.) Transiit[*](transit Vv.a.G. cfr. XXXIII 131.) deinde ars vulgo ubique ad effigies deorum. Romae simulacrum ex aere factum Cereri[*](cereri B(a?)v. caereri O. ceteri r.) primum reperio ex peculio Sp. Cassi, quem regnum adfectantem pater ipsius interemerit[*](interemerit BS. -rat rv.). transiit[*](tranfit BVD.) et a diis ad[*](ad om.VR.) hominum statuas atque imagines[*](imaginem VR.) multis modis. bitumine[*](bituminef B.) antiqui[*](antiqua V.) tinguebant[*](pingebant v.a.H.) eas, quo magis mirum est placuisse auro integere[*](integre Vd.). hoc nescio an Romanum fuerit inventum; certe etiam nomen non[*](nomen non BU. cfr. § 65. XXX 49. romae non rv(D). romae nomen S.) habet vetustum[*](uetuftum BS. -statem rv(D).).[*](cfr. Paus. VI 18, 7.—Plin. infra § 70. (86).) effigies hominum non solebant exprimi nisi aliqua inlustri[*](industri V. -iae d.) causa perpetuitatem merentium[*](uictoriam V.), primo sacrorum certaminum victoria maximeque Olympiae, ubi omnium, qui vicissent, statuas dicari mos erat, eorum vero, qui ter ibi superavissent ex membris ipsorum similitudine expressa, quas iconicas[*](yconicaf B2.) vocant. Athenienses nescio an primis omnium[*](primi fomnium B. -mi omnium dhv. a. S.) Harmodio et Aristogitoni tyrannicidis[*](tyrannidif B2.) publice posuerint statuas. hoc actum[*](autum V. auctum R.) est eodem anno, quo et Romae reges pulsi. excepta deinde res est a toto orbe terrarum humanissima ambitione, et in[*](& in BadTS. et iam Rv. aetiam V. et O.) omnium municipiorum foris statuae ornamentum esse coepere propagarique[*](propagarique (-quę B2) BU. prorog- rv(JD). cfr. XV 49. XXXV 4. VII 188.) memoria hominum et honores legendi aevo basibus[*](uasibus V2Rd. uassi- V1.) inscribi, ne in sepulcris tantum legerentur. mox forum et in domibus privatis

factum[*](dist. sustulerunt JD.) atque in atriis[*](atris V1aOD. antrif B.): honos[*](honef B1. -nor dO.) clientium[*](colentium Vdh.) instituit sic colere [*](colere B2adhv. -lore r. -lonos O.) patronos.

Togatae effigies antiquitus ita[*](ista V2R. sta V1. statuae dhv. a. G.) dicabantur. placuere et nudae tenentes hastam ab epheborum[*](ephdeborum B1.) e[*](e BadG. a r. om.hv.) gymnasiis [*](gymnicis v. a. G.) exemplaribus; quas Achilleas vocant. Graeca ???res[*](res est hv. a. S.) nihil[*](ad VO.) velare, at contra Romana ac militaris thoraces[*](thoracas VRdhv. a. S. tor- O.) addere. Caesar quidem dictator loricatam sibi dicari in foro suo passus est. nam Lupercorum[*](luper VR.) habitu[*](habitum B.) tam noviciae[*](nouite R.) sunt quam[*](quod VR.)[*](eodem R(?)v. a. S.) quae nuper prodiere[*](prodiere Bdv. -idere r Ven.) paenulis indutae. Mancinus eo habitu sibi statuit, quo deditus fuerat.[*](extr.: cfr. Liv. XXXVIII 35,4.) notatum ab auctoribus et[*](est hv. a. S.) L. Accium[*](actium hv. a. H. Attium SUJ.) poetam in Camenarum aede maxima forma statuam sibi posuisse, cum brevis admodum fuisset. equestres utique[*](utique BaG(S). utriq. O. utique (itaq; R) uero VR. uero dThv(H).) statuae Romanam celebrationem habent[*](aegrecif B1. -ręcif B2.), orto sine dubio a Graecis exemplo. sed illi celetas [*](celetas V1aB. cael- B. celitas R. -latas V2hv.) tantum dicabant in sacris victores, postea vero et qui bigis vel[*](uel BaOhv. uel qui rdT.) quadrigis vicissent; unde[*](unde om.BS.) et nostri[*](nostris G.) currus nati[*](nati del. G.) in iis[*](iif Bv(S). hiif B2. his rC(U).), qui triumphavissent. serum hoc, et in iis non nisi a divo Augusto seiuges, sicut[*](sicut et v. a. S. aut Sellers.) elephanti.

[*](Liv. VIII 13, 9. Florus I 5,10 (111). Nonius s.v. Maeniana (p. 65 M). Liv. ep. XVII.) Non vetus et bigarum celebratio in iis[*](iif B1v(S). hiif B2. is V. his rC.), qui praetura functi curru vecti essent per circum; antiquior columnarum , sicuti[*](sicut RdOhv. a. S.) C. Maenio[*](menio Ov. a. H.), qui devicerat priscos Latinos,

quibus ex foedere tertias praedae[*](praetiae V. -eciae R.) populus[*](populus (p. d) r. (romanus d) Bdv(S). ro. po. G.PR. romano (-na R) r.) Romanus praestabat , eodemque[*](eosdemquae V.) in consulatu in suggestu rostra devictis Antiatibus[*](actiatibuf B2.) fixerat anno urbis CCCCXVI[*](CCCCVI B. cc. cxv O.), item C. Duillio[*](duillio BdhC(H)D. duilio RTv(J). -li. O. D. uilio V. Duellio G(SU).), qui primus navalem triumphum egit de Poenis[*](paenif B.), quae est etiam nunc in foro,[*](cfr. Plin. XVIII 15. Liv. IV 16, 2. I 36, 5. Dion. Hal. III 71.—cfr. Cic. Tusc. V 36, 105. Dig. I 2 de or. iur. § 4.) item L[*](L. BS. P. rv.). Minucio praefecto annonae extra portam Trigeminam[*](trigeminae VR.) unciaria stipe conlata—nescio an primo honore tali a populo, antea[*](ante V.) enim a[*](a om.VRh.) senatu[*](senatum V.) erat—, praeclara[*](praeclara om. R.) res, ni[*](nifi Bhv.) frivolis coepisset initiis[*](in illif B.). namque et Atti[*](aetati VR. .. athi O. et Actii v. a. H.) Navi[*](nauii R(?)hv. a. S. item infra.) statua fuit ante curiam—basis[*](fed (supra scr.)bafif eiuf B2. cuius basis v.a.S.) eius conflagravit curia incensa P. Clodii funere—; fuit et Hermodori[*](hermapodori O. -phodori a.) Ephesii[*](ephefii Bv. -si a. etsi rO.) in comitio, legum, quas decemviri scribebant, interpretis[*](interpretes VR.), publice[*](pulice B.) dicata.[*](Liv. II 10, 12. (Gell. IV 5, 1).) alia causa, alia auctoritas M[*](M. H(D). ma VRd.om.BS. maior h. -or in v.). Horati[*](horati BS. -tii Lugd. oratico V1. -tio d. -tii v. cratico r.) Coclitis[*](coclitif Bv. -lis rOh.) statuae[*](ftatuae BH. -ua rOh.)—quae durat hodieque—, cum hostes a ponte sublicio[*](fulpicio B2) solus arcuisset. equidem et Sibyllae [*](fibi illae B1. cfr. § 29. -bullae V.) iuxta rostra esse non miror, tres sint licet: una quam[*](fe B.) Sextus Pacuius[*](pacuuius Rdhv. a. U. cfr. XXXV 19.) Taurus[*](taraus B.) aed. pl. restituit[*](instituit Vdv. a. G(H)); duae quas M. Messalla[*](meffalla Bv(D). -ala rC. cfr. XXXIII 50.). primas putarem has et Atti[*](attii B.cfr. § 21.) Navi, positas aetate Tarquinii Prisci[*](pripci V.), ni[*](ni U. ne B. pi V1. om. r. nisi hv.) regum antecedentium essent in Capitolio,[*](Liv. VIII 13, 9. IX 43, 22. Cic. Phil. VI 5, 13.—Liv. IV 17, 2. Cic. Phil. IX 2, 4. 5. Diodor. XII 80, 6.)

ex iis[*](iis v. if B1. his rC.) Romuli et Tatii[*](& tatii BaS. aetati r. est hv.) sine tunica, sicut et

Camilli in rostris. et ante aedem Castorum[*](castrorum Vd.) fuit Q[*](Q. R(?)aG. e B. om.Vdhv(S)). Marci[*](marcii R(?)G. M. v.) Tremuli equestris[*](equestri Rd. aeq- V.) togata qui Samnites bis devicerat captaque Anagnia populum stipendio liberaverat. inter antiquissimas [*](antiquissima VR.) sunt et Tulli[*](tullii BhVerc.) Cloeli[*](cloeli VdS. -lii RH. caelti B2. -lii B1v.), L[*](L. v(S). lucii R(?).Dal. b Vdh.om.B.). Rosci[*](rofcii BRv. a. S.), Sp[*](Sp. v. f. p. B1. p. B2. spuri VdhS. -rii RDal.). Nauti[*](nauti VRS. -tii BdG. Antii C e Livio. matici v.), C. Fulcini [*](fulcinii RdG.) in rostris, a Fidenatibus in legatione interfectorum. [*](cfr. Liv. ep. XX. Florus I 21 (II 5). Polyb. II 8, 12.—cfr. Liv. XLV 12, 5. Val. Max. VI 4, 3. Cic. Phil. VIII 8, 23.)hoc a re p[*](romano populo v. a. H.). tribui solebat iniuria caesis, sicut aliis et[*](aliif BS. alut V1. aliut R. -iud V2. -ias h.om.d(?)v. et aliis coni. S.) P. Iunio, Ti[*](T. R. et tito hv. a. S.). Coruncanio[*](coruntiano (corint- V) VRd. -ncano G.), qui ab Teuta[*](teuta BS. teufa rv(Brot.). teuca B.) Illyriorum[*](llyriorum B.) regina interfecti erant. non oimittendum videtur, quod annales adnotavere, tripedaneas iis[*](iif Bv (S). is V. his dhC. om.R.) statuas in foro statutas; haec videlicet[*](& BS.om. rv.)[*](C. N. B1. GN. B2. C. v. a. H.) mensura honorata tune erat. non praeteribo et Cn[*](fc. BVS cum Gron. scilicet RdT(?)H. om. v.). Octavium ob unum SC. verbum. hic regem Antiochum daturum se responsum dicentem virga, quam tenebat forte, circumscripsit priusque[*](prius V. et prius Rdhv. a. S.), quam egrederetur circulo illo, responsum dare coegit. in qua legatione interfecto senatus statuam poni iussit quam oculatissimo loco, eaque est[*](eaque eft BVS. aea quae R. qui est h.del. v.) in rostris.[*](Cic. Phil. IX 2, 4.—cfr. Gell. VII (VI) 7, 1. (Plutarch. Popl. 8 extr.).) invenitur statua decreta et Taraciae Gaiae sive Fufetiae[*](fufetiae VRU. furet- BS. fuffet- dhv.) virgini Vestali[*](uestale V.), ut poneretur ubi vellet, quod adiectum non minus honoris habet[*](habent BS.) quam feminae esse[*](femina esset (ē & R) VR.) decretam[*](decreta V.). meritum eius ipsis[*](in ipsis VR (?)G.) ponam annalium

verbis: quod campum Tiberinum gratificata esset ea[*](e (pro ea) B.) populo.— Invenio et Pythagorae et Alcibiadi in cornibus comitii positas, cum bell Samniti[*](summiti Vd. -itti R.) Apollo Pythius iussisset[*](iussit sed VRd.) fortissimo Graiae gentis et alteri sapientissimo[*](graiae—sapientissimo om.Rh.) simulacra celebri loco dicari. eae[*](eae (S. ae e B1. hae e B2. ea H) ft&ere done BH. ea est & credo nec r. donee v.) stetere, donec Sulla dictator ibi curiam faceret[*](facrati B1. -tiS B2.). mirumque est, illos patres Socrati cunctis ab eodem deo[*](de eo V.) sapientia praelato Pythagoran [*](pythagora V. -ram Rdhv. a. S.) praetulisse aut[*](& BRhS. aut V(?)v. nec d.) tot aliis virtute Alcibiaden[*](alcibiadem Vdv. a. S.) et quemquam utroque[*](an utraque?) Themistocli.

[*](Strabo IX 1, 20 p. 398. Diog. Laert. V 75.)Columnarum ratio erat attolli[*](attolli Bdv. tolli rD. cfr. XIX 139.) super[*](supra Vdhv. a. S.) ceteros mortales, quod et arcus[*](arcuuf B1D.) significant novicio invento. primus tamen honos coepit a Graecis, nullique arbitror plures statuas dicatas quam Phalereo[*](phalera eo B1.) Demetrio Athenis, siquidem CCCLX[*](CCCXL BT.) statuere, nondum anno hunc numerum dierum excedente, quas mox laceravere. statuerunt et Romae[*](& romae BaS. romae enim r. -mae etiam hv.) in omnibus vicis tribus Mario Gratidiano[*](gratiabano Vd. -bona R. gratiano a.), ut diximus, easdemque[*](33,132) subvertere Sullae[*](fulae B1. fillae B2.) introitu.

[*](Liv. II 13, 11. Seneca dial. VI 16, 2. Dion. Hal. V 35.) Pedestres sine dubio Romae fuere in auctoritate longo tempore; et[*](et om.R(?)v. a. S) equestrium tamen origo perquam vetus est, cum feminis etiam honore communicato Cloeliae[*](cloeliae B1Tav. clel- B2 (item infra). cocl- r.) statua equestri, ceu[*](ceo V. cae O R.) parum esset toga[*](togra B1.) eam cingi, cum Lucretiae [*](ingretiae VR1. incre- R2.) ac Bruto, qui expulerant reges, propter quos Cloelia inter obsides fuerat[*](fuerant V.), non decernerentur[*](decernentur V.).[*](extr.: Plutarch. Popl. 19 p. 107.) hanc primam[*](prima VR.)

cum Coclitis publice dicatam[*](dicata VR.om.a.) crediderim[*](crederem Gron.)—Atto[*](ante (pro Atto) hv. a. H) enim ac Sibyllae[*](sibulle V. fibi. illae B.) Tarquinium, ac[*](ac BS. & rv. an at?) reges sibi ipsos posuisse verisimile est—, nisi Cloeliae quoque Piso traderet ab iis[*](iif Bv (S). his r C.) positam[*](posita VR.), qui[*](quae Gron.) una opsides fuissent[*](fuerant hv. a. S.), redditis a Porsina[*](porfina B1 (a?) S. -sena h. -senna rv. cfr. § 139. XXXVI 91.) in[*](in om.VRhv. a. B.) honorem eius[*](eius om.VRd.). e diverse Annius Fetialis equestrem, quae fuerit contra Iovis Statoris aedem in vestibule Superbi domus, Valeriae fuisse, Publicolae[*](publice VRd. -ciae v. a. B.) consulis filiae, eamque solam refugisse[*](refugiffe BdG. -sset a. fuisse r. fugi- hv.) Tiberimque transnatavisse ceteris opsidibus, qui[*](qui BRdv(S). quae V(?)hG. porfinae B1S. -sennae (pros- V) rv.) Porsinae mittebantur, interemptis Tarquinii insidiis.

[*](L. Piso ann. VII (Peter hist. Rom. fragm. p. 85).) L. Piso prodidit M. Aemilio C[*](C. Bdahv (G). CC. r. & C. B.). Popilio iterum[*](iterum BS.IIVa. II Rdhv.) cos[*](ac V.)[*](ftuaf B.). a censoribus P. Cornelio Scipione M. Popilio statuas circa forum eorum, qui magistratum gesserant[*](gesserunt VR(?)G.), sublatas omnes[*](omnes v. -nis ll. S. ) praeter eas, quae populi aut senatus sententia[*](sententiā R.) statutae[*](statuae VR.) essent, eam vero, quam[*](quam BhVerc. quae Vdav. que R.) apud aedem Telluris statuisset sibi Sp. Cassius, qui regnum adfectaverat, etiam conflatam a[*](a om.VR.) censoribus. nimirum in ea quoque re[*](rem VR.om.a.) ambitionem [*](ambitioni v. a. S. cfr. § 40.) providebant illi viri.[*](cfr. Plutarch. C. Gracch. 4 p. 836.) exstant Catonis in censura vociferationes[*](ftatuaf romanif BS. romanis statuas rdaD. (statuas ponunt post prouinciis hv).) mulieribus statuas Romanis in provinciis poni; nec tamen potuit inhibere, quo minus Romae quoque ponerentur, sicuti Corneliae Gracchorum matri, quae fuit Africani prioris[*](proprif B.) filia. sedens huic posita soleisque

sine ammento[*](ammento BS. ame- rv.) insignis in Metelli publica porticu[*](porticū B2.), quae statua[*](ftua B.) nunc[*](non V.) est in Octaviae operibus.— Publice autem ab exteris posita est Romae C. Aelio tr. Pl. lege perlata in Sthennium[*](fthennium B(a?)S. stenium rH. stenn- v(G). septimium B.) Stallium[*](stallum R. statilium v. a. S.) Lucanum, qui Thurinos[*](turinof (u in ras. ampla)B2.) bis infestaverat. ob id Aelium Thurini[*](furini B.) statua et corona aurea donarunt. iidem[*](idem BVen.(D).) postea Fabricium donavere statua liberati obsidione[*](opfidione B2.), passimque gentes[*](gentes ll. H. clients G. statuae v.) in clientelas ita[*](nteientela fua (fitae B2. funt v) B2dhv. a. G.) receptae [*](repertae B. recepti G.), et adeo discrimen omne sublatum, ut Hannibalis etiam statuae tribus locis visantur in ea[*](ea om.R(?)G.) urbe, cuius intra muros solus hostium emisit hastam.

[*](med.: Macrob. I 9, 10. Lydus de mens. 4, 1.) Fuisse autem statuariam[*](ftatuarum BU.) artem familiarem Italiae quoque et vetustam[*](uetusta VRd.), indicant[*](indicat h.) Hercules ab Euandro sacratus, ut produnt, in foro boario, qui triumphalis vocatur atque per triumphos vestitur habitu triumphali, praeterea Ianus geminus[*](praeter aianus genus V.) a Numa rege dicatus[*](delatuf B.), qui pacis bellique argumento colitur digitis ita figuratis, ut CCCLXV[*](CCCLV H Brot. cum v.a.G.) dierum[*](uncos ego posui. cfr. Bergk I 27.) nota [aut[*](aut BS. om. rv(D).) per significationem anni temporis] et aevi esse[*](aeui esse B(a?)S. acuisse O. aeui se rv.) deum indicent[*](indicent BS. -icet r. -itet O. -icaret v.). signa quoque Tuscanica per terras[*](terrasq. O.) dispersa[*](dispersa sa V1. -rsa cesa V2R.) quin[*](quin D. quae (que V2) ll.Ov. om. a. quae quin UJ.) in Etruria factitata[*](factita// B1. facta B2.) sint[*](fint BU. om. rOv.), non est dubium. deorum tantum putarem ea fuisse, ni[*](ni BOv. enim R. aenim V. ut a.) Metrodorus Scepsius, cui[*](fui VR.) cognomen a[*](aom.VRv. a. G.) Romani[*](romanif B.) nominis odio inditum[*](CXXX R. c et x hv. a. G. duo millia G.) est, propter MM statuarum Volsinios expugnatos[*](expugnatas a. -ulsatos V2d. -to V1R. pulsatos hv. a. G.)

obiceret. mirumque mihi videtur, curm statuarum origo tam vetus Italiae[*](italiae BS. -lia V. in italia R(?)hv.) sit, lignea potius aut fictilia deorum simulacra in delubris dicata usque ad devictam Asiam, unde luxuria.

Similitudines exprimendi quae prima fuerit origo, in ea, quam plasticen[*](plasticen dhv. -cem VRa. -ce B.) Graeci vocant, dici convenientius[*](35,151 sqq) erit; etenim prior[*](peior V.) quam statuaria fuit. sed haec ad infinitum effloruit, multorum voluminum opere[*](operi B1SJ.), si quis plura[*](pluras V. -res dhv. a. G.) persequi velit;[*](cfr. Plin. XXXVI 115. Liv. ep. LII. Frontin. strat. IV 3,15.) omnia enim quis possit? M. Scauri[*](cauri B.) aedilitate signorum MMM in scaena[*](III in senatu VRd.) tantum[*](tantum om.h.an fuere, tantum?) fuere temporario [*](temporario tantum hBergkI 27.) theatro. Mummius Achaia devicta replevit urbem[*](urbem ipse (om.h) excessit non hv. a. S.), non relicturus filiae dotem; cur enim non cum excusatione ponatur[*](ponatur Bav. conatur V. -aretur dh. concitus R.)? multa et Luculli invexere. Rhodi[*](r hodie B1. rhodii B2.) etiamnum [*](etiamnunc VRdT.)III[*](IIIego. tria milia hv.LXXIII BdTD. LXXIII r Ven. (an pluf -IIIvel ??? XII?)) signorum esse Mucianus ter cos. prodidit, nec pauciora Athenis, Olympiae, Delphis superesse creduntur. quis ista mortalium persequi possit aut quis usus noscendi intellegatur? insignia[*](infigna B.) maxime et aliqua de causa notata voluptarium sit[*](sic VRh.) attigisse[*](attingisse V. -igisset a.) artificesque celebrates nominavisse [*](nonminauisse VO2.), singulorum quoque inexplicabili[*](inexplicabile R. -plebili a.) multitudine, cum[*](ad DCX hv. a. H.) Lysippus MD opera fecisse prodatur[*](prodatur BaG(S). datur VdT. dicatur R(?)H. tradatur hv.), tantae omnia artis, ut claritatem possent dare vel singula: numerum apparuisse defuncto eo, cum thesaurum[*](thenfaurum BVD.) effregisset heres[*](here V. ere d. heros a.); solitum[*](solutum VRdh.) enim ex manipretio[*](manupretio RdT. inani (im- mani v)pr- B2v.a.G. cfr. §, 45. XXXIII 147. XXXV 148.) cuiusque signi denarios seponere aureos singulos.

Evecta[*](euectas V1R. -tio a.) supra humanam fidem ars est successu[*](fucceffum B1a. -ccensu R.), mox[*](uox B1.) et audacia. in[*](& BaG. et in (inde R) r. etiam v.) argumentum success[*](fucceffuuf B1D. -ccensus R.) unum exemplum adferam, nec deorum hominumve[*](hominumue BaG(S). -num uel r. -nisue dTH. nec hominum v.) similitudinis expressae. aetas nostra vidit in Capitolio, priusquam id novissime conflagraret[*](conflagrauit V(?)G.) a Vitellianis incensum, in cella Iunonis canem ex aere volnus suum lambentem, cuius eximium miraculum et indiscreta[*](discreta VRd.) veri[*](uiri V.) similitudo non eo solum intellegitur , quod ibi[*](ubi Vda.) dicata[*](dicatus hv. a. G.) fuerat, verum et[*](et noua v. a. S.) satisdatione; nam quoniam[*](nam quoniam BS. nouam a. nam rv.) summa nulla par videbatur, capite tutelarios cavere pro[*](eo hv. a. G.) ea institutum[*](instituti hv. a. S.) publice[*](publicae B. -ci hv. a. S.) fuit.[*](Strabo VII 6, 1 p. 319.) audaciae innumera sunt exempla. moles quippe excogitatas[*](excogitas V1. exagitatas a.) videmus statuarum[*](statuas O.), quas colossaeas[*](coloffaeaf BaJ. -sseas (-seas V) rdTOH. -ssos hv. cfr. § 78. 54. XXXV 51. XXXVI 26. XXXVII 75.) vocant, turribus pares. talis est in Capitolio Apollo, tralatus a M.[*](M. om.Vh.) Lucullo ex Apollonia Ponti[*](ponte V. -tio a.) urbe, xxx cubitorum, D[*](D ll.TaD. quingentis de h. -tis H. ta O1. a O2. CL V. L Overbeck misc. arch. p. 6.) talentis factus[*](factis VR.);[*](Strabo VI 3, 1 p. 278. Lucil. ap. Non. s. v. cubitus (p. 201 M).—Plutarch. Fab. Max. 22 extr.) talis in campo Martio Iuppiter, a[*](a Bhv(U). aulo rdTaO. a diuo H cum Gron.) Claudio[*](cl. B.) Caesare dicatus, qui devoratur[*](qui ideo uocatur pom- peianus a v. a. S.) Pompeiani theatri vicinitate; talis et Tarenti factus a Lysippo, XL cubitorum. mirum in eo quod[*](inequod B1. in equo B2.) manu, ut ferunt, mobilis[*](nobilis a. mobiles V. moles v. a. B.) ea ratio[*](ratione B2hv. a. B(U).) libramenti est, ut[*](ut hman. Dal. v(U). om. ll. G(J). cfr. § 47.) nullis convellatur procellis. id quidem providisse[*](an et prouidisse?) et artifex dicitur modico intervallo, unde maxime flatum opus erat frangi,

opposita columna. itaque magnitudinem propter difficultatemque moliendi[*](mouendi B2Brot. mollie- VRd.) non attigit eum Fabius Verrucosus, cum Herculem, qui est in Capitolio, inde transferret.[*](Polyb. V 88. 89. Strabo XIV 2, 5 p. 652. Hygin. fab. 223.—Plutarch. Demetr. 20. Suidas s. v. κολοσσαεύς.) ante omnes[*](omnif BS) autem in admiratione fuit Solis colossus Rhodi[*](rhodii B.), quem fecerat Chares[*](caref B.) Lindius, Lysippi supra dicti[*](dicti om. R.) discipulus.[*](39) LXX[*](dist. U.) cubitorum altitudinis fuit[*](fuit. Ruit a.) hoc simulacrum, post LXVI[*](LXVI B1 (ut videtur) U cum Scaligero. ///Lvi (L in ras.)B2. LVI rv(J).) annum terrae motu[*](motum VR.) prostratum, sed iacens quoque miraculo est. pauci pollicem eius amplectuntur, maiores sunt digiti quam pleraeque[*](plerique VR.) statuae[*](fpecuif B -uus D. spectus V. pectus a.). vasti specus hiant defractis membris; spectantur intus magnae molis saxa[*](ftabiliuf erat B. -liter et a.), quorum[*](eum B1U. cum B2. om.rdaOG. illud hv.) pondere stabiliverat eum constituens[*](conftituente B2.). duodecim annis tradunt effectum ccc[*](Mccc U.) talentis, quae contigerant [*](contigerant BraS. -tegerant VdTO. -tulerat h. -rant v.) ex[*](ea (pro ex) VR.) apparatu Regis Demetrii[*](demetri B1.) relicto morae taedio obsessa[*](obsessa (opf- BJ) BU. -sso a. -ssae S cum Gron. obesse a r.del. v (item rhodo).) Rhodo.[*](Isid. XIV 6, 22.—§ 43: cfr. Liv. X 38, 3.) sunt alii centum numero in eadem urbe colossi minores hoc, sed ubicumque singuli fuissent, nobilitaturi locum, praeterque hos deorum quinque, quos fecit Bryaxis[*](bryaxis B coll. § 73. -anxif B. bry- saxis (bris- R) r. braxis v.).

[*](cfr.Liv.X 38,3.)Factitavit colossos[*](colosos R (semper fere).) et Italia. videmus certe Tuscanicum Apollinem in bibliotheca templi Augusti quinquaginta pedum a pollice, dubium aere mirabiliorem an pulchritudine [*](pulchritudinem V. 22 est (pro e) VRa.). fecit et Sp. Carvilius Iovem, qui est in Capitolio, victis Samnitibus sacrata lege pugnantibus e[*](est (pro e) Vra.) pectoralibus eorum ocreisque et galeis. amplitudo tanta est, ut conspiciatur

a Latiari[*](latiari B1Brot. -ali B2. -ario av. latere r.) Iove[*](ioui V. e BS. om. rv.). e reliquiis[*](reliquif B1VdG.) limae suam statuam fecit, quae est ante pedes simulacri eius. habent in eodem Capitolio admirationem et capita duo, quae P.Len tulus cos. dicavit, alterum a Charete supra dicto factum,[*](41) alterum fecit ...dicus[*](... dicus U. //dicuf B. dicus a. decus r. decius dhv (J). Prodicus coni. S, Pythodi- cus U coll. § 85.) comparatione in tantum victus, ut artificum[*](artificum BTS. -cium rv.) minime probabilis[*](probabilis artificis v. a. S.) videatur.[*](cfr. Caes. b. G. VI 17.—Suet. Nero 31. Vesp. 18. Martial. spect. 2, 1. ep. I 70, 7. Ael. Spart. Hadr. 19, 13. cfr. Herm. 12 p. 128.) verum omnem amplitudinem statuarum eius generis vicit aetate nostra Zenodorus Mercurio facto in civitate Galliae Arvernis[*](aluernif B2. auer- VR.) per annos decem, HS[*](HS BdB. zs R2. LC R1. L//// V. pondo h.om. v.) |CCCC[*](CCCC| J. CCCC ll.dav(Brot.). CCCCG.)| manipretii[*](manupretii B. -nipretio din ras. G. in magni (-no v. immani B) pretio hv. cfr. § 37.), postquam satis artem ibi adprobaverat , Romam accitus[*](adcitus R(?) Brot.) a[*](est a Rhv. a. S.) Nerone, ubi destinatum illius principis simulacro[*](fimulacro BS. -crum rv.) colossum fecit CXIXS[*](CXIXS U. qui nonaginta (=CVIXC) B. cui x r. cui. d. a. x d. cx hv. CXIX J. cvis D.) pedum in[*](pedum in ego. -dum ll. v) longitudinem [*](longitudinem BV. -ne rv. cfr. XXVII 123.), qui dicatus Soli[*](soli BS. -lis rv.) venerationi est damnatis sceleribus [*](celerius ipsius R.) illius principis. mirabamur officina non modo ex arilla similitudinem insignem, verum et de[*](de ll.dahB(S). ex v. an e?) parvis admodum surculis quod primum operis instaurati[*](inftaurati Bdv (S). -tioni h. staurati r. in statua a. instar B.) fuit. ea statua indicavt[*](indicauit R(?)v. iud- rda.) interisse[*](interiffe Bav. inter se r.) fundendi[*](fundent R.) aeris scientiam, cum et Nero largiri aurum argentumque[*](argentique V.) paratus esset et Zenodorus scientia fingendi caelandique[*](cae laudif- que B1.) nulli veterum postponeretur . statuam Arvernorum[*](aruennorum R.) cum[*](cum om.V.) faceret provinciae Dubio[*](uibio hv. a. S.cfr. Tac. ann. XIII 54. Duuio J Klein mus. Rhen. 33 p. 128. S) Avito praesidente, duo pocula Calamidis manu caelata

, quae Cassio Salano[*](falano VRdU. cfr. Ovid. ep. ex Ponto II 5. cal- B. fol- a. filani h. -no H. syllano v.) avunculo[*](auonculo B1S.) eius, praecetori suo, Germanicus Caesar adamata donaverat, aemulatus est, ut[*](ut Rd(?)hv. om. ra. (an uix ut?).) vix ulla differentia esset artis. quanto maior[*](maior —4 tanto om.B.) Zenodoro praestantia fuit, tanto magis deprehenditur aeris obliteratio .

[*](Quintil. inst. or. VI 3, 98.)Signis, quae vocant Corinthia, plerique in tantum capiuntur, ut secum circumferant, sicut Hortensius orator sphingem Verri reo ablatam, propter quam Cicero illo iudicio in altercatione[*](altercationem B.) neganti ei, aenigmata se intellegere, respondit debere[*](habere VR.), quoniam sphingem domi haberet. circumtulit et Nero princeps Amazonem, de qua dicemus, et[*](82) paulo ante C. Cestius consularis[*](consularis Laris Fröhner mus. Rhen. 47 p. 292.) signum[*](signum uncis inclusit U. an sphingem (vel lacuna)?), quod secum[*](quam BU.) etiam in proelio habuit. Alexandri quoque Magni tabernaculum sustinere traduntur solitae[*](solita V.) statuae, ex quibus duae ante Martis Ultoris aedem[*](aedem Bhv. -dis r.) dicatae sunt, totidem ante regiam.

Minoribus simulacris signisque innumera prope artificum multitude nobilitata[*](a nobilitate VR.) est, ante omnes tamen Phidias [*](iouem Va.) Atheniensis love Olympio[*](olympio BS. cfr. § 54. XXXVI 18. -piae Rdahv(D). -phiae V.) facto ex ebore quidem et auro, sed et ex[*](et ex aC. ex BVdhv. om.R.) aere signa fecit. floruit autem olympiade LXXXIII, circiter ccc urbis nostrae annum[*](annum VRU(D). cfr. XIV 73. 97. XVI 144. anno.m. B. anno dahv(J).), quo[*](quo Bhv. quod rda.) eodem tempore aemuli eius fuere Alcamenes, Critias, Nesiotes[*](nefiotef B S.nestotes r. -ocles v.), Hegias, et deinde olympiade LXXXVII Hagelades[*](hagellades VR. haleales a. Age- lades v. a. U. cfr. § 55. 57.), Callon[*](gallon VR.), Gorgias Lacon; rursus[*](rurfuf—phradmon BS. om. r. polycletus h. -tus phradmon (-agmon B) v.) LXXXX Polyclitus, Phradmon, Myron[*](myro V. miro R (fere semper).),

Pythagoras[*](phitagoras VR (fere semper).), Scopas, Perellus[*](perelluf BS. -relius rv. elius a. Perileus Thiersch.). ex iis[*](iif B1v. hiif B2. his rC.) Polyclitus discipulos habuit[*](dist.post Argium sustulit S.) Argium, Asopodorum, Alexim[*](alexin R. hal- Vd.), Aristidem, Phrynonem, [Dinonem][*](dinonem om.B.del. U.), Athenodorum, Demean[*](demeam dTv(Brot.). dam- B.) Clitorium[*](clitorum B.), Myron[*](miron VR. muron B1. -onna B2. myronem v. a. H.) Lycium. LXXXXV olympiade floruere Naucydes[*](naucides VR,2v. a.B. -iades R1.), Dinomenes[*](dinomenef BaH. -medes rv.), Canachus[*](canachus dhB. cha- BV. -cus Rv.), Patroclus[*](patrocluf BVdhv(S). -cles R(?)B.); CII Polycles, Cephisodotus[*](cente- sima secunda ll. v.), Leuchares[*](leucharef BU. leuih- VR2. le///uiades R1. leochares B (cfr. § 79). lemares h. leuia- v.), Hypatodorus [*](hypatodoruf Bdhv (G). -ris R. -dons V. Epatodorus B.)[*](cen- tesima septima ll. v.); CIIII Praxiteles, Euphranor; CVII Aetion[*](aetion BS. etion r. echion d(?)v.), Therimachus . CXIII[*](CXIII B(S)U. CXIIII V. centesima quartadecima. Rdhv.) Lysippus fuit, cum et Alexander Magnus, item Lysistratus[*](lysis (lisis R) atrusi VRd.) frater[*](et frater hv. a. S.) eius, Sthennis, Euphron, Eucles,[*](euphron eucles S e coni. J. -on fuclef B. -onicles r. -onides dhv. -on sofocles Loewy.) Sostratus, Ion, Silanion[*](silanion om.VR.)—in hoc mirabile quod nullo doctore nobilis fuit[*](fit Rd.); ipse discipulum habuit Zeuxiaden—; CXXI Eutychides, Euthycrates, Laippus[*](laipsus V. lahippus v. a. S. dah- H. cfr. § 66. 87.), Cephisodotus[*](cephisodotus (-isso- H) S. cfr. § 50.cephificrotus (chepissi- R2. chephissi- VR1) ll. -siodotus B. -sodorus G (cfr. § 74. 87). -siorotus v.), Timarchus[*](timarcus B. tym- R.), Pyromachus[*](pyromachas VRd. Phyromachus Keil. cfr. § 80. 84. XXXV 146.). cessavit deinde ars ac rursus[*](rufuf B.) olympiade CLVI[*](CLV Vv. a. S.) revixit, cum fuere[*](fluere VR.) longe quidem infra praedictos[*](dist. sustulit Brunn.), probati tamen, Antaeus[*](antheus v. a. H.), Callistratus, Polycles[*](pollycles Vd. pollic- R.) Athenaeus[*](atheneus V.), Callixenus, Pythocles[*](pithoclef B.), Pythias[*](pythias hv(D). pytas d. pitas VR.om.BUJ.), Timocles[*](timocles hG(D). -oles VRd. tomylos B. -les v. om.BUJ.).

[*](extr.: Lucian. imag. 4. 6.)Ita distinctis celeberrimorum aetatibus insignes raptim

transcurram, reliqua multitudine passim dispersa. venere autem et in certamen laudatissimi, quamquam diversis aetatibus geniti, quoniam fecerant[*](fecerat R.) Amazonas, quae cum in templo Dianae[*](deianae B.) Ephesiae dicarentur, placuit eligi probatissimam ipsorum artificum, qui praesentes erant, iudicio , cum[*](tum O Jahn.) apparuit eam[*](eam Bdv. ea r.) esse, quam[*](qua B.) omnes secundam a sua quisque iudicassent. haec est Polycliti, proxima ab ea Phidiae, tertia Cresilae[*](cresilae S cum, Rossio. cfr. § 74. cressi- lae h. -llae v. -le VRd. clefilae B. ctesi- G. -lai H.), quarta Cydonis[*](cydoniis V. cidonus R.), quinta Phradmonis[*](phradmonis Tv(H). phraem- B. pradm- r. phragm- B. cfr. § 49.).

[*](cfr. Plin. supra § 49. VII 127. XXXVI 18.—Pausan. V 10, 2. I 24, 5. 28, 2. Strabo IX 1, 16 p. 396.—cfr. Pausan, VII 22, 9.)Phidias praeter Iovem Olympium, quem nemo aemulatur , fecit ex[*](et ex v. a. S.) ebore[*](aebore B.) aeque[*](aeque ll. v. an auroque?) Minervam Athenis, quae est in Parthenone[*](partenonia (-ias V)VRv. a. B. ) stans[*](ftanf BRv (S). trans V. astans B.), ex aere vero praeter Amazonem[*](amozonem B.) supra dictam Minervam tam eximiae pulchritudinis, ut formae cognomen acceperit[*](accepit V.). fecit et cliduchum[*](cliduchum hB. -cur ll. clyducum d. -dicum v.) et aliam Minervam, quam Romae Paulus Aemilius ad aedem Fortunae Huiusce Diei[*](huiufce diei (die dT) BdTS. cfr. § 60. -usce modi ei r. -usque diei H. om.hv.) dicavit[*](dedicauit hv. a. S.), item duo signa, quae Catulus in eadem aede[*](aede fuit h. aede posuit v. a. S.), palliata et alterum colossicon nudum[*](post nudum excidisse fere primus scientia aeris fundendi inclaruisse coni. Brieger coll. § 56. 46.), primusque artem toreuticen[*](fore uticen// B.) aperuisse[*](apparuisse VR.) atque demonstrasse merito iudicatur[*](iudicatus R.).

Polyclitus Sicyonius[*](sicionib; R.),[*](Lucian. philopseud. 18. Cic. Brut. 86, 296. Lucian. de saltat. 75.) Hageladae[*](hegeladae R. agelade V. -dae TH. -dis hv. cfr. § 49.) discipulus, diadumenum fecit molliter iuvenem[*](iuuenum VRd.), centum talentis nobilitatum, idem et doryphorum[*](dorophorum Vd. dorofo- R.cfr. § 86.) viriliter puerum. fecit et[*](et del. U (puncto ante fecit sublato).) quem canona

artifices vocant liniamenta[*](lineamenta Vdv. a. U. -tis R.) artis ex eo petentes veluti[*](uel. vii V. uel vi R. uelut dv. a. S. om.h.) a lege quadam, solusque hominum artem ipsam[*](ipse d(?)hv. a. S.) fecisse artis opere iudicatur. fecit et destringentem[*](distringentem B.) se[*](se ll. v(S). om. G.) et nudum telo[*](telo Benndorf. cfr. Wölfflin (Archiv IX 109 sqq.). talo ll.v. de mendo cfr. XXIX 87.) incessentem duosque pueros item nudos, talis ludentes, qui vocantur astragalizontes[*](astragaligantes R.) et sunt in[*](in Bhv. om. r.) Titi[*](cliti B2.) imperatoris[*](imperatores V1. imp.//// B1. in p B2.) atrio—hoc[*](hoc S(J). duo.hoc B.om. r. quo hv(U).) opere nullum absolutius plerique iudicant—; item Mercurium,[*](Plutarch. Pericl. 27 p. 167.) qui fuit Lysimacheae[*](lysimacheae S. -chaeae B. -chiae dhv. -chae r.), Herculem, qui Romae, hagetera[*](hagetera BS. age- r. hace- T. a terra din ras.h. alexe- tera H. Anteum a terra (om. arma) v. dist. v. a. S.) arma sumentem[*](sustinentem hv. a. H.), Artemona, qui periphoretos [*](periphar&of B. pheriphor- Vd.) appellatus est. hic consummasse hanc scientiam iudicatur[*](iudicatuf B2.) et toreuticen[*](eft toreuticen B1. eft or- B2.) sic erudisse, ut Phidias aperuisse[*](apparuisse R.). proprium eius est, uno crure[*](uno crure ut BS. ut (et V) uno crure rv.) ut insisterent[*](infifter& B.) signa, excogitasse , quadrata[*](quadrata (-tā B) tamen (ea add. G) effe BG. om. rv.) tamen esse ea[*](ea B1S. eā B2. om. rv.) ait[*](ait ll. S. ut ait hv. tradit G.) Varro et paene ad exemplum[*](exemplum BS. unum ex- rv(D). cfr. § 65.).

[*](Cic.Verr. IV 60, 135. anthol. Pal. IX 717. 718 al.—Lucian. philopseud. 18. Quintil. II 13, 10.—anthol. Pal. VII 190.)Myronem Eleutheris natum, Hageladae[*](ageladae (-de V) VRdTH. -dis hv. cfr. § 49. 55.) et ipsum discipulum , bucula maxime nobilitavit celebratis versibus laudata , quando alieno plerique ingenio magis quam suo commendantur. fecit et canem[*](canem ll. v. Ladam Benndorf. cfr. anthol. Gr. IV 185. Catull. 55, 25.) et discobolon et Perseum[*](perfeum BS. -sea rv.) et pristas[*](priscas h. cristas v. a. B. (cfr. XXXVI 26). pyctas Löschke obs. archaeol. nr. 4. (Murray class. review 1887 I 3).) et Satyrum admirantem tibias et Minervam,

Delphicos pentathlos[*](penthlof B.), pancratiastas[*](prancatiastas V. pancatihastas R.), Herculem, qui est apud circum maximum in aede Pompei Magni. fecisse et cicadae monumentum ac locustae carminibus[*](carnibus Vdh.) suis Erinna[*](erinna G. -imna B. -ina rv.) significat .[*](cfr. Suidas s. v.σώστρατος.) fecit et Apollinem, quem ab[*](ab BS. a rv.) triumviro Antonio sublatum restituit Ephesiis divus Augustus admonitus in quiete[*](quietem V.). primus hic multiplicasse veritatem videtur, numerosior in arte[*](artem B.) quam Polyclitus et[*](et (ante in) deleri voluit S (Gardner class. review 1894 II 69).) in[*](in om. v. a. H.) symmetria diligentior, et ipse tamen corporum tenus curiosus animi sensus non expressisse , capillum quoque et pubem non emendatius fecisse, quam rudis antiquitas instituisset.

[*](Pausan. VI 4, 3. 4. 2,10. 13, 1. 18, 1. 13, 7.—cfr. anthol. Gr. IV 180. 294 (Plan. IV 112).—Athenaeus I 34 p. 19c.)Vicit[*](et V.) eum Pythagoras Reginus[*](regi- nuf BhD. rhe- rv. cfr. XII 7 (M).) ex Italia pancratiaste Delphis posito; eodem[*](eundem v.a. S. eodem uicit del. U.) vicit et Leontiscum[*](leontifcum ll. S (ut sit suam Leon- tisci statuam). -tius cum hv. -tius qui B. -tinus qui H. an Leontiscum suum? cfr. § 69. 71. XXXV 92.). fecit et stadiodromon [*](ftadia dromon BV.)[*](dist. U.) Astylon[*](aftulon B.), qui Olympiae ostenditur, et Libyn[*](libyn B (C) e Paus. lybin BdVen. lipin V. lympin R. iolpum h. -pis v.), puerum tenentem tabellam[*](ta-bellam BG. -llas rv.) eodem loco et mala ferentem nudum, Syracusis autem claudicantem, cuius ulceris dolorem sentire etiam spectantes videntur, item Apollinem serpentemque eius sagittis configi[*](configi S e coni. J. -git B. -fici rv.de structure cfr. XXXV 144.), citharoedum[*](citharoedē R.), qui Dicaeus[*](deceus V. dircaeus v. a. B.) appellatus est, quod[*](quod BG. quoniam rv. cfr. §14.), cum Thebae ab Alexandro caperentur, aurum a fugiente conditum sinu eius celatum esset. hic primus[*](primum VRd.) nervos et venas expressit capillumque diligentius. [*](cfr. Diog. Laert. VIII 46.)—Fuit[*](famiuf Bv. san???ius Rh. samnius V. initiiu R.) et alius Pythagoras Samius, initio pictor, cuius

signa ad aedem Fortunae Huiusce Diei[*](deae hv. a. H.cfr. § 54.) septem nuda et senis[*](feni B1.) unum laudata sunt. hic supra dicto facie quoque[*](facile quoque & difcr&a B.) indiscreta similis fuisse traditur, Regini autem discipulus et filius sororis fuisse Sostratus[*](sostratius (-tii v) lysippus VRv. a. G.).

Lysippum Sicyonium Duris[*](duris Bv. dux r.) negat ullius[*](ulliuf BS. tull- r(v add. affirmat post discipulum).) fuisse discipulum , sed primo aerarium fabrum[*](fabrum om.B1SU coll. XVI 23. cfr. § 1. Vitruv. II 7, 4.) audendi[*](audenti R.) rationem cepisse[*](cepiffe BH. coep- rv.) pictoris[*](picturis VRd.) Eupompi[*](euponpi V. itupompi R.) responso[*](responsio VRd.). eum[*](eo B.) enim interrogatum , quem sequeretur antecedentium, dixisse monstrata[*](monftrata BS. demo- rv.) hominum multitudine[*](multitudinem V.), naturam ipsam imitandam esse, non artificem. plurima ex omnibus signa fecit, ut diximus, fecundissimae[*](fecundiffime BVen.) artis, inter quae[*](interque RhBrot.) destringentem[*](distringentem Vdhv. a. Brot. distin- R.) se, queen[*](37) M. Agrippa ante[*](anthe B.) Thermas suas dicavit, mire gratum Tiberio principi. non quivit temperare sibi in eo, quamquam imperiosus sui inter initia principatus, transtulitque[*](transtulitque Bv. -lit qui r.) in cubiculum alio[*](alio ibi (sibi h) dhv. a. S.) signo substituto, cum quidem tanta pop. R. contumacia fuit, ut[*](ut BV2dS. ui r. ut (om.h) magnis hv.) theatri clamoribus reponi apoxyomenon[*](apoxuomenon V. adapyoxyom- B.) flagitaverit[*](flagitauerat R. flaget- V.) princepsque, quamquam adamatum , reposuerit. nobilitatur Lysippus[*](lyfippif B.) et temulenta[*](temulenta Bhv. -tia r.) tibicina et canibus ac venatione, in primis vero quadriga cum[*](quadriga cum B1dhv. -gatum B2. -garum r.) Sole[*](folē B2.) Rhodiorum. fecit[*](fecit—21 orsus post remanentibus (p. 185, 2) transponi voluit Bergk I 4 sqq.) et Alexandrum Magnum multis operibus[*](horfum V.), a pueritia eius orsus, quam statuam inaurari iussit Nero princeps[*](principis VR.) delectatus admodum illa; dein, cum[*](cum pretio Rhv. -tiuo B2. cum praeti (-tii V2) V. compretiū B1. pretio d.) pretio perisset[*](operiff& B1d. -ris et Vh.) gratia artis, detractum est aurum, pretiosiorque

talis existimabatur[*](exiftimabatur BS. -matur Vdhv. -tus R.) etiam cicatricibus operis atque concisuris, in quibus aurum haeserat[*](haeferat VRdhv(D). fuerat BS.), remanentibus.[*](Plutarch. Alex. 40. 16. Vellei. I 11, 3. 4. Iustin. XI 6, 13.) idem fecit Hephaestionem[*](ephaeftionem BVen.), Alexandri Magni amicum, quem[*](quem Bhv.om. r.) quidam Polyclito adscribunt, cum is centum prope annis ante fuerit; item[*](idem dhv. a. S. cfr. § 69.) Alexandri venationem, quae Delphis sacrata est, Athenis Satyrum, turmam Alexandri, in qua amicorum eius images summa omnium similitudine expressit; hanc[*](has d(?)v. a. S.) Metellus Macedonia subacta transtulit Romam. fecit et quadrigas[*](quadrigis R.) multorum generum.[*](extr.: cfr. Quintil. XII 10, 9.—§ 66: cfr. Plin. infra § 87. 73.—cfr. Pausan. IX 39, 4.) statuariae[*](statuari ac (hac V2) asti V.) arti plurimum traditur contulisse capillum exprimendo, capita minora faciendo quam antiqui, corpora graciliora siccioraque, per quae proceritas[*](proicerit af B1.) signorum maior videretur. non habet Latinum nomen symmetria, quam diligentissime custodiit[*](custodiit ego. -dit ll. S(D). -diuit dhv(U). cfr. nota ad XXXIII 131.) nova[*](noua Bdv. non r. de mendo cfr. XIII 125.) intactaque ratione quadratas veterum staturas permutando , vulgoque dicebat ab illis factos quales essent homines, a se quales viderentur esse. propriae huius videntur esse argutiae operum custoditae in minimis quoque rebus.

Filios et discipulos reliquit laudatos artifices Laippum[*](laippum BdS. -psum r. Lahippum v(Brot.). Dah- H. cfr. § 52. 87.), Boëdan[*](boedan BVS. baeda ait R. bedan d. -dam hv.cfr. § 73.), sed ante omnes Euthycraten[*](eutfcratem R.). quamquam is constantiam potius imitatus patris quam elegantiam austero maluit genere quam iucundo placere. itaque optume expressit Herculem Delphis et Alexandrum Thespiis[*](thefpiis S e coni. J. -pif BD. -pim r. -pin hv.) venatorem et[*](et BS. thespiadas VR. et thesp- dG. -dum hv.) proelium equestre, simulacrum[*](simulacrum om. G.) ipsum[*](ipfum BS. om. rv.) Trophoni[*](troponi VRd.)

ad oraculum, quadrigas[*](quadrigaf (-rag- B1) BS. -gas medei r. -gas medeae dhv. (in aede eius coni. J).) complures, equum cum fiscinis[*](fifcinif Bv. fusc- rUJ.), canes[*](canef Bv. -em r.) venantium.[*](cfr. Plin. infra § 89.—Diod. XVII 99 p. 237. Plutarch. Alex. 63. Arrian. VI 10, 1. Curt. IX 5, 21.)—Huius porro discipulus fuit Tisicrates , et ipse Sicyonius, sed Lysippi sectae[*](lyfippif aetate B.) propior[*](proprior Vd.), ut vix[*](& Bd2in ras. S. ea r. om.hv.) discernantur complura signa, ceu senex Thebanus et Demetrius rex, Peucestes[*](speucestes VRd.), Alexandri Magni[*](magni om.Vdh.) servator[*](seruatur V1. -tus R.), dignus[*](dignus VRdG (et dist.). -nof B. -ni hv.) tanta gloria.

Artifices, qui compositis voluminibus condidere haec, miris laudibus celebrant[*](celebrant et v. a. S.) Telephanen[*](telephanen S. (-nem G). thel- B. telaph- hv. elaph- r.) Phocaeum[*](phocaeum BS. -ceum rv.), ignotum alias[*](lac. indicavi cum CFW Müllero p. 21 oppidi parvi. nomen excidisse suspicante. in VRdThv. a. S(D).), quoniam .... Thessaliae[*](thessaliae BS. -lia rdThv (D).) habitaverit et ibi[*](&ibi BS. ibi VdT. ubi R(?)H. (ubi ante habi- tauerit hv).) opera eius latuerint; alioqui[*](alioquin B2Vdv. a. H. aliquin R.an atqui? cfr. II 163. XVII 20.) suffragiis ipsorum aequatur Poly-o clito[*](polyclito S. -tuf B. -tū r. -leto dhv.), Myroni, Pythagorae[*](pythagoraei B2.). laudant eius Larisam[*](larissam dhv. a. S. lasi- R.) et Spintharum [*](fpintharum BH cum B2. -narum rv.a.B(G). -irarchum B1.) pentathlum[*](pentanthlum B. penthalū R.) et Apollinem[*](apollonē R.). alii non hanc ignobilitatis fuisse causam, sed quod[*](quod BS. quo V.om.R. quoniam dhv.cfr. § 14.) se[*](e R.) regum Xerxis atque Darei officinis[*](officini VRh.) dediderit[*](dederit B.), existimant.

[*](cfr. Plin. XXXVI 39. Cic. Verr. IV 2, 4.)Praxiteles quoque, qui[*](qui ego. om. ll. v. an quamquam pro quoque (scriptum olimq???; q???;.),ut § 84?) marmore felicior, ideo et clarior fuit[*](fuerit VR.)[*](& BS. om. rv.), fecit tamen et ex aere pulcherrima opera: Proserpinae raptu, item[*](item B2dhv. idem r.cfr. § 64. 75. 76. 82. 89.) catagusam[*](catagusam B. (-glysam v). -usa VRd. -ussam h. caftagufam B.) et Liberum patrem[*](patrem BS. -em et rv(D).), Ebrietatem

nobilemque una Satyrum, queer Graeci periboëton cognominant [*](cogminant??? B.), et[*](es (pro et) VR.) signa[*](signaq; R.), quae ante Felicitatis aedem fuere, Veneremque , quae ipsa[*](ipipsa V1. in ipsa d. cum ipsa v. a. S. et ipsa U cum O Jahnio.) aedis[*](aedif BS. -de rv.) incendio cremata est Claudii principatu, marmoreae illi suae per terras inclutae parem, item stephanusam[*](ftephanufam BS. -phusam Vdhv. sthefu- R.),[*](Tatian. c. Graec. 56 p. 122.—Martial. ep. XIV 172.) pseliumenen[*](pseliumenen U cum O Jahnio. psellu- V. spellu- R. spelliu- d. fellu- B. spilu- B. spelu- v.),. Oporan[*](oporan Rd. operan V. ephoram B. oporum h. oenophorum v. cane- phoram U coll. XXXVI 25. Cic. Verr. IV 2, 5.), Harmodium[*](harmogiū R.) et Aristogitonem tyrannicidas quos a Xerxe Persarum rege captos victa Perside[*](perside & VR.) Atheniensibus remisit Magnus Alexander . fecit et puberem Apollinem subrepenti lacertae comminus sagitta insidiantem, quem sauroctonon[*](fauroctonon Bv. -tanon R. scauro octonon Vdh.) vocant. spectantur et duo signa eius diversos adfectus[*](adfectuuf BD.) exprimentia , flentismatronae et meretricis gaudentis. hanc putant Phrynen fuisse deprehenduntque in[*](in uultu deleri voluit O Jahn.) ea amorem artificis et mercedem in vultu meretricis.[*](Pausan. VI 12, 1. Propert. III 9, 10. Ovid. ep. ex Ponto IV 1, 33.) habet simulacrum et benignitas eius; Calamidis enim quadrigae aurigam suum inposuit, ne melior in equorum effigie[*](effigie quā efeciffe B2.) defecisse in homine crederetur. ipse Calamis et alias quadrigas bigasque fecit equis[*](equis semper VRdhv. fem??? pari equif B. se impari, equis Traube.) semper sine aemulo expressis[*](expreffiff&. Ne B.); sed, ne videatur in hominum effigie inferior, Alcumena[*](alcumena man. Dal. UJ. alchim- Vd. alchym- R. alcm- h(?)B(D). alcamen& B1. -me & B2. Alcman poeta Sellers. achamene v. aliter XXVIII 59.XXXV 62.) nullius est nobilior.

[*](cfr. Plin. XXXVI 16.—Pausan. I 23, 2. Plutarch. de garr. 8. Polyaen. strat. VIII 45.)Alcamenes[*](alcamenef BB. alchim- Vd. alchym- R. acham- v.), Phidiae discipulus, et marmorea fecit, sed[*](sed B. et rv.) aereum pentathlum[*](petathlum Vd. -alum v. a. B.), qui vocatur encrinomenos; at[*](at B2Rdv. ad rD.) Polycliti

discipulus Aristides quadrigas bigasque[*](bigafq; BdH. -gas qu VR. -gas et h. -gasque et v.). Amphicrates[*](amphicratef (-tif B2) ll. S. iphicr- h. -tis v. a. S. Tisicratis H.de structura cfr. § 80. 81.88. XXXV 138.) Leaena laudatur[*](laudatus R.). scortum haec, lyrae cantu[*](cantum VR.) familiaris[*](familiarif Bhv(S). -are rG.) Harmodio[*](dist. ego.) et Aristogitoni. consilia eorum de tyrannicidio usque in mortem excruciata a[*](ad (pro in) hv. a. S.) tyrannis non prodidit; quam ob rem Athenienses, et honorem habere ei volentes nec tamen scortum celebrasse, animal nominis eius fecere atque, ut intellegeretur causa honoris, in opere linguam[*](lingua VR.) addi ab artifice vetuerunt.[*](Pausan. I 40, 6.)—Bryaxis[*](briaxis R.) Aesculapium et Seleucum fecit, Boëdas[*](bedas dv. a. S. cfr. § 66.) adorantem, Baton[*](botō R. batton v. a. S. cfr. § 91.) Apollinem et lunonem,[*](Pausan. I 23, 3. 25, 1. (Val. Max. V 10 ext. 1).—cfr. Pausan. I 1, 3.) qui sunt Romae in Concordiae temple, Cresilas[*](ctesilas V. -laus H Brot. cfr. § 53.) volneratum deficientem, in quo possit intellegi quantum restet animae[*](anima R.), et Olympium Periclen[*](periclen BS. -lem dhv. -le r.) dignum cognomine, mirumque in hac arte est quod nobiles viros nobiliores fecit. Cephisodorus[*](cephifodoruf BG(D). -dotus S. -sidorus (-ssi- VR) VRdv. -ssodorus Lugd. -dotus H. cfr. § 50. 87.) Minervam mirabilem in portu Atheniensium et aram ad templum Iovis, Servatoris in eodem[*](in aedem V.) portu,[*](cfr. Pausan. VIII 46, 3. (IX 10, 2). II 10, 4. Macrob. I 17, 49.) cui[*](qui B1.) paucacomparantur, Canachus Apollinem nudum, qui Philesius cognominatur, in Didymaeo Aeginetica aeris temperatura, cervumque una ita[*](ita om.BS.) vestigiis suspendit, ut linum[*](ut inlitum B.) subter pedes trahatur[*](trahantur B.locus nondum sanatus.) alterno morsu calce digitisque retinentibus solum, ita vertebrate dente utrisque[*](utrifque BhC. -iusque rv.) in partibus, ut a repulsu per vices resiliat. idem[*](item R.) et celetizontas pueros[*](pueros fecit d(?)hv. a. S.), Chaereas Alexandrum Magnum et Philippum

patrem eiusfecit, Ctesilaus[*](ctesilaus v(S). c. tef- B1. G. tef- B2. des- rH. cres- U.cfr. § 74. 53.) doryphoron[*](dorophoron VRdv. a. B.) et Amazonem volneratam ,[*](Pausan. I 27, 4.—cfr. Xenoph. de re equ. 1.—cfr. Plin. XXXVI 35.) Demetrius Lysimachen, quae sacerdos Minervae fruit LXIIII annis[*](annis om.VR.), idem et[*](et om.R.) Minervam[*](neruam R.), quae myctica[*](myctica (a verboμύζειν) J. myetica B. musica rv(D). mystica Fröhner mus. Rhen. 47 p. 293. my- cetica Traube.) appellatur —dracones[*](draconef BS. quoniam drac- rv(D)) in Gorgone eius[*](dist. S.) ad ictus[*](ad ictuf (-uuf B1D) Bv. additus (-tos V2) rdh.) citharae tinnitu resonant[*](tinniturae sonant B.)—; idem[*](item U, ut § 64.) equitem Simonem[*](simonem H cum Turnebo e Xenoph. sem- BJ. serm- r. sarmenem v.), qui primus de equitatu scripsit. Daedalus et ipse inter fictores[*](inter-fectores V1R. -tor est V2. cfr. XXXV 128.) laudatus , pueros duos destringentes se fecit, Dinomenes Protesilaum et Pythodemum luctatorem.—Euphranoris Alexander Paris est, in quo laudatur quod omnia simul intellegantur, iudex dearum, amator Helenae et tamen Achillis interfector. huius est Minerya, Romae quae dicitur Catuliana[*](Catulina Scum Manutio. -leana v. a. G.), infra Capitolium a Q.[*](a. q???;. Bhv. aque V. atque Rd.) Lutatio[*](luctatio R.) dicata, et simulacrum Boni Eventus[*](euentuuf B1D.), dextra pateram, sinistra spicam ac papavera[*](papauera BS. -uer rv.) teens, item Latona puerpera Apollinem et Dianam infantes[*](infantis VRS.) sustinens in aede Concordiae.[*](anthol. Plan. IX 709.—Quintil. XII 10, 7. (cfr. Plin. V 141).) fecit et quadrigas bigasque et cliticon[*](cliticon Bv. a. B(J). -cum r. cli- duchon B.) eximia forma et Virtutem et Graeciam[*](& graeciam (grac- B2) BG. aegregiam r. egr- dTv.), utrasque colossaeas[*](coloffaeaf BJ. -sseas B. -streas Vdv. -strias R.), mulierem admirantem et adorantem, item Alexandrum et Philippum in quadrigis; Eutychides[*](eutychides dB. & eut- B. euthichides V. -thyclides Rv. cfr. supra § 51. XXXVI 34. (XXXV 141).) Eurotam[*](eurothan VR. -tan S.), in quo artem[*](artem ll. v. an aereum?) ipso amne[*](ipso amne BG. -sam ne Vd. -sam + ne R. -sam amne B. -sam v.) liquidiorem

plurimi dixere.—Hegiae Minerva[*](mineruae V. -ue R.) Pyrrhusque[*](phyrrufq. B.) rex[*](rex deleri voluit Heyne.) laudatur [*](laudatus R.) et celetizontes pueri et Castor ac[*](ac ll. v(S). et d(?)hHack.) Pollux ante aedem Iovis[*](dist. v. a. B(S).) Tonantis, Hagesiae[*](hagesiae VdU. -gisiae R. agefiae Bhv. del. C. hege- siae H cum B.) in Pario[*](pario Vdhv. -ie R. paro B.) colonia Hercules, Isidoti[*](isidori dhv. a. S.) buthytes[*](buthytes B(P)S. -yres r. -yreus v. Eleuthereus H.).[*](anthol. Palat. XII 221. Martial. ep. 17.—(cfr. Athenaeus V 56 p. 216d). Pausan. I 18, 3. IX 32, 8. I 8, 4.)—Lycius Myronis discipulus fuit, qui fecit dignum praeceptore[*](praeceptore v. -rem ll.) puerum sufflantem languidos ignes[*](ignis R.) et Argonautas; Leochares[*](leocharef BhH. -chras r. -cras v.) aquilam sentientem, quid rapiat in Ganymede[*](ganymede hv. ganum- B1. ganim- B2. -den (-nym- R) rd.) et cui ferat[*](ferat Bhv. fuerat r.), parcentemque unguibus etiam per vestem puero[*](puero BS. -rum rv (ad seqq. relatum).), Autolycum pancratii[*](pan- cratii S. -ti BD. -tis h. -tio rv. (Autolycum—9 scripsit in v. 6 post Argonautas transposuit U).) victorem, propter quem Xenophon[*](xenopho BU. feno- phon R.) symposium[*](symphosium R. -posion d(?)hG.) scripsit, Iovemque ilium Tonantem in Capitolio ante cuncta laudabilem[*](laudabile VR.), item Apollinem dia-o dematum, Lyciscum[*](lycifcum BS. -cus G. luciscus rdv.) mangonem[*](mangonem BS. lang- rdv. lag- hB. cfr. Martial. IX 50, 5. an Ly- ciscum, Langonem puerum?), puerum subdolae[*](fubdole B.) ac fucatae[*](fugatae R.) vernilitatis, Lycius[*](ly- cius ll. v(S). -cus G.) et ipsepuerum suffitorem.[*](cfr. Athenaeus II 68 p. 65b. Pausan. I 24, 2.—Loewy Inschr. Griech. Bildh. 147. 496. 53. Pausan. I 23, 4.)—Menaechmi vitulus[*](uultus Dal. (errore).) genu premitur replicata cervice. ipse Menaechmus scripsit de sua arte.—Naucydes Mercurio et discobolo[*](disco- bulo VR.) et immolante[*](immolantē aritem R.) arietem censetur[*](cenfentur B.), Naucerus luctatore[*](luctatore BU. -rem rv.) anhelante [*](anhelante U. hanell- B1. anell- B2. anhelantem r. -tem fecit v. lac. indicavit J.), Niceratus[*](Nauclerus coni. H.) Aesculapio et Hygia[*](aesculapio et hygia coni. J. -pium et (om.VR) hygiam ll. v (fecit add. D).), qui[*](que VR.) sunt in Concordiae

templo Romae.—Pyromachi[*](phyromachi v. a. G(Keil). cfr. § 51. Pyromachi—regitur pro parenthesi habuit U.) quadriga ab Alcihiade regitur. Polycles Hermaphroditum nobilem fecit, Pyrrhus Hygiam et Minervam, Phanis[*](phanif BS. phenis r. phoenix v.), Lysippi discipulus, epithyusan [*](epithyusan S cum Keilio. ephityufam B. epydhisam (-sum R) r. epithersen B. -idyrsam v.).[*](cfr. Plin XXII 44. Plutarch Pericl. 13.—cfr. Plin. supra § 51, infra § 86.)—Styppax[*](ftyppax BS. sty- pax rv. stipax dhG.) Cyprius uno celebratur[*](celebratus R.) signo, splanchnopte[*](splanchnopte hG. -no//te B. splachnorte rv. -nopte B.); Periclis Olympii vernula hic fuit exta[*](exfta B1. -tra B2.) torrens ignemque[*](ignem- que BS. -nem rv.) oris pleni spirit accendens. Silanion Apollodorum fudit, fictorem et ipsum, sed inter cuuctos diligentissimnum artis et iniquunm[*](iniquum vet. Dal. -uom BS. inimicum rv.) sui itdiciim, crebro prefecta signa frangentem, dum satiari[*](fatiari BdTH. -re Rhv. saciare V.) cupiditate[*](cupiditatem v. a. H.) artis non[*](non quit BdTH. nū (non V2) quid r. nequit v.) quit, ideoque[*](ideoque BS. -eo r. et ideo dhv.) insanum[*](infanum Bhv. -atum r.) cognominatum—hoc in co expressit,[*](cfr. Plin. supra § 48. Martial. ep. IX 50, 5. XIV 171. II 77, 4.) nee hominem ex aere[*](dist. ego.) fecit, sed iractiltliail—et[*](et VRdhv (S). fedt B1. fet B2. fed B3. an fecit et (vel idem et) sublata parenthesi?) Achillem[*](achilen VR.) nollilem, item epistaten exercellteni atlilelas; Stlougylion[*](strongilion R. -golion V.) Amazoinem, quam ab[*](ab om.BdS.) excellentia crurum eucnemon appellant, ob id i comitatu Neronis principis circumlatam. idem[*](idem BS. item rv. cfr. § 69.) fecit[*](fecit, Sami S cum O Müllero.) puerum, quem amando Brttius Pitilippieiisis[*](philippienfif BJ. -ppensis dhv(D). -pperses R. -penses V.) cogiiomine suo inlustravit .[*](cfr. Plin. VII 85. XXXVI 43.)—Theodorus, -qui labyrinthum fecit Sami[*](famii B.), ipse se ex aere fudit. praeter Simiiltudinis[*](fimilitudinif BS. -nem rv.) mirabilem[*](mirabilem BdG. nobi- v. om. r.) famam[*](famamBS. -ma rv.) magna[*](magnam B1. (magnae subtilitatis v. a. S).) suptilitate celelbratir[*](celebratur Müller emend. V 13. -tuf ll. v. de mendo cfr. § 54. 56. 67. 72. 75. 78. 81. 88. 89. 94.): dextra limam tenet[*](tenet—p. 192, 1 quadrigulam Bv. om. r.), laeva

tribus digitis quadrigulam tenuit, tralatam Praeneste parvitatis [*](paruitatif BU. tantae par- rv(J).) ut[*](ut del. U.) miraculum[*](miraculū ego et dist. -lo BU. om. rv(D).): pictam[*](pictam BJ. -tam ut U. totam rv(D).) eam currumque et aurigam integeret alis simul facta musca.—Xenocrates[*](onocratef B.), Tisicratis [*](tisycratis R.) discipulus, ut[*](aut ut d(?)v. a. S.) alii, Euthycratis[*](euthycratis h(?)G. eucty- B. euty- rv.), vicit utrosque[*](utroque B.an utrūque?) copia signorum. et de sua arte composuit volumina.

[*](cfr. Polyb. XXXII 27 (25), 4.—cfr. Plin, XXXIII 155.)Plures artifices fecere Attali[*](attali om.B.) et Eumenis[*](eumenef B.) adversus Gallos proelia, Isigonus[*](Epigonus A Michaelis. cfr. § 88.), Pyromachus[*](phyromachus v. a. Lugd.), Stratonicus[*](ftratonichuf B. 8 boethi BhC. -eti Rv. -eoti V.), Antigonus , qui volumina condidit de sua arte. Boëthi, quamquam argento melioris[*](meliorif BG. -ores r. -or v.), infans eximium[*](eximiū, ego. -mie Rdhv(D). -miae V. fex anno (annif B2) B (ortum ex eximio: cfr. § 106. XXXII 37. XXIX 56. XIX 121). ulnis U cum Hauptio. ex animo J. sexennis O Jahn. annosum (γέροντα) Büchelerad Herodae mim. IV 31 (idem olim ui annisus). ui annosum R Meister Herodae mim. p. 99 n. 1. ui Kalb. amplexando Traube.) anserem strangulat. atque ex omnibus, quae rettuli, clarissima quaeque in urbe[*](in urbe Bv(S). om. rH(D).) iam sunt dicata a Vespasiano principe in templo Pacis aliisque eius operibus, violentia[*](uiolentia Bv. -tis d. -ti r.) Neronis in urbem[*](urbem Bv. -be r.) convecta et in sellariis domus[*](domuuf B1D.) aureae disposita.

[*](cfr. Plin. infra § 87.—(Tatian. c. Graec. 55 p. 120. Lucian. dial. meretr. 8, 3).—Pausan. VI 3, 6. 17, 7.—cfr. Plin. XXXIII 156. XXXV 58. supra § 84. )Praeterea sunt aequalitate celebrati artifices, sed nullis operum suorum praecipui: Ariston, qui et argentum caelare [*](celari VR.) solitus est, Callides[*](callides ll. S (D). -icles U. -iades H. -ias G. callases hv.), Ctesias[*](ctefiaf BRdH. ete-Vh. cle- B. de- v.), Cantharus Sicyonius, Diodorus[*](diodoruf BS. dionysiodorus (dyonis- V) rv(J- -sodorus hG. dionysius, diodorus D. (dyonis ortum ex gemi). (nato icyonius).), Critiae[*](critae B.) discipulus, Deliades[*](diliades R.), Euphorion, Eunicus[*](eunichus R.)

et Hecataeus[*](hecataeufB.), argenti caelatores, Lesbocles[*](lesbocles cod. Par. det.v. -otef B. -oles r.), Prodorus[*](produruf B.), Pythodicus, Polygnotus, idem pictor[*](iidem (idem V) pictores nobilissimi VRdhv. a. S. cfr. § 91.) e[*](e BS. et r. ex dv.) nobilissimis, item e caelatoribus Stratonicus, Scymnus Critiae[*](critiae Bv. scrit- Rdh. scryt- V.) discipulus.

[*](cfr. Plin. supra § 81. XXXV 107. 80. (Pausan. VI 1, 6). C. I. Gr. I add. p. 911 nr. 370 B. Plin. XXXVI 38. Tatian. c. Graec. 55 p. 119.)Nunc percensebo eos, qui eiusdem generis opera fecerunt , ut Apollodorus, Androbulus, Asclepiodorus, Aleuas[*](aleuas v. -euuas ll.) philosophos[*](philosophos hv. -phuf Bd. -pus r.), Apellas[*](apellas hv(G). appellas VRd. -at B. an- helas C cum B.) et adornantes[*](adornantef BD. adora- rv.) se[*](sed V.) feminas[*](fe VD.om. rv.), Antignotus[*](antignonus h. -gonus v. a. S.) et[*](& BdG. et lucta- tores rv(D). cfr. v. 8.) perixyomenum[*](peroximenum VR. periox- d. -xyomenon v. a. B.) tyrannicidasque supra dictos, Antimachus[*](antimachus—8 nobilef Bv. om. r.),[*](72) Athenodorus feminas nobiles, Aristodemus[*](aristodam VR. -damus d.) et luctatores[*](& eluctatoref B.) bigasque[*](bitasque R.) cum auriga, philosophos, anus[*](annuf B. anuus D.), Seleucum regem. habet gratiam suam huius quoque doryphorus[*](dorophorus Vd.cfr. § 55.).[*](cfr. Pausan. IX 16,2. Plin. XXXVI 24. XXXV 54. 155. Pausan. V 17, 3. 4. VI 7,1. 9. 12, 6. 16, 5. Diog. Laert. IX 49. C. I. Gr. nr. 725.)—Cephisodoti [*](chepisodoti V. cephissodoti hH. -dori v. cfr. 50. 52. 74.) duo fuere: prioris est[*](priorif eft BG. -res et (ut R1) r. e priore est v.) Mercurius Liberum patrem in[*](in om.VRd.) infantia nutriens; fecit et contionantem manu elata —persona in[*](in VRhv. uel B.) incerto est—; sequens philosophos fecit. Colotes[*](colotef BH cum B2. -tas C. -lytes r. celetas B1. coclites v.), qui cum Phidia Iovem Olympium fecerat, philosophos , item Cleon et Cenchramis[*](cenchramis ll. v. -mus Overbeck.) et Callicles[*](callicles hB. cali- B. galli- V1Rv. -ces V2.) et Cepis[*](cepif BS. -phis rv.), Chalcosthenes[*](calcoftenef B. caecosthenes Overbeck.) et comoedos et athletas, Daippus[*](daippus S. -psius R. dippuf B. diaippus d. -ipus Vh. dahippus v.) perixyo-[*](et p.194,1 perixyomenon B. pexom-B1. pexiom-B2. perlayom- Vdh. perlasom- R. pella iom- v. paralyom- Brot.)

menon, Daiphron[*](daipron Rd. diap-V.) et Damocritus[*](dainocritus V2. demo- B2dv. a. U.) et Daemon[*](demon d. demo VRh.) philosophos. [*](cfr. Plin. supra § 78. Pausan. I 2, 5. C. I. Gr. I add. p. 916 nr. 666. Pausan. VI 6, 1. Tatian. c. Graec. 53 p. 115.)—Epigonus[*](epigonuf BG. -gnous (et pi- V)VRd. -gnoen h. -genon v.) omnia[*](omnia Bv. emina R. -nia Vd.) fere praedicta imitatus praecessit in tubicine[*](tubicinae B.) et matri interfectae infante[*](infante B1G. -tem rv.) miserabiliter blandiente [*](blandiante R. -ientem v.a.G.). Eubuli[*](eubuli—laudatur BS. om. rv.) mulier admirans laudatur, Eubulidis[*](eubulidif BS. eubol- rG. -des v.) digitis computans.—Micon athletis spectatur[*](spectatus Rv. a. H.), Menogenes quadrigis.—Nec minus Niceratus[*](nigeratus VR.) omnia, quae ceteri, adgressus repraesentavit Alcibiaden lampadumque[*](lampadeque v. a. S.) accensu[*](accenfu BS. (cfr. XXXVII 103). -sū r. -sa v.) matrem eius Demaraten sacrificantem.[*](Diodor. XIII 90. Cic. Verr. IV 33, 73. de re p. III 30, 42.)—Tisicratis[*](tificratif (-gratis R) ll. H. -tes v. a. B. pisi- crates B.) bigae[*](bigae Bv. -gam V2d. bicam r.) Piston[*](pifton ll. H. -to v. a. B. pitho anon. ap. B.) mulierem inposuit, idem[*](item R. idemque v. a. S.) fecit Martem et Mercurium , qui sunt in Concordiae templo Romae. Perillum[*](10) nemo laudet[*](laudet BS. -dat hv. -dati r.) saeviorem Phalaride tyranno, cui[*](cui B1VRdThv(HD). qui B2G(S).) taurum fecit[*](1& Bhv. est d. ex r. exprimere D. ) mugitus inclusi[*](inclusi ego. cfr. Cic. de rep. III 30, 42. om. ll. v. ) hominis pollicitus igni[*](igni BhS. -ne v. signis r.) subdito et primus expertus cruciatum[*](fcruatum B1.) eum iustiore saevitia[*](faeuitia BS. -tia in dv. saeuiam V1R -ia V2.). hue[*](hvc B2S. hoc rv. cfr. X 131. XI 135. 138. XIV 140. XXVIII 19.) a[*](ad B1.) simulacris deorum[*](deorum BS. decium r. deum hv..) hominumque[*](hominum quae B1.) devocaverat[*](deuocauerant Vd.) humanissimam[*](humanissimum R.) artem. ideo[*](ideonev. a. S.) tot[*](tot Bdv. tui V. tu R2. tuo R1.) conditores eius laboraverant, ut ex ea tormenta fierent! itaque una de causa servantur[*](seruatus R.) opera eius, ut quisquis illa[*](illa om.R.) videat, oderit manus[*](manuuf B1D.).[*](cfr. Pausan.VI 16, 8. 17, 5. V 27, 1.)—Sthennis[*](sthennif BS. -enis B. -enius v. stennis Vd. -ntis R. -nius h.cfr. § 51.)

Cererem, Iovem, Minervam fecit, qui sunt Romae in Concordiae templo, idem flentes matronas et adorantes sacrificantesque . Simon canem et sagittarium fecit, Stratonicus[*](ftratoniuf B.cfr. § 84. 85.)[*](33,156) caelator ille philosophos, copas[*](copas J cum Ger-hardo mus. Rhen. 9 p. 146. scopas ll. v. om.d.) uterque[*](uterque ll. G(S). utraque H cum B2. -rosque B1. -rasque v.);[*](Pausan. VIII 14, 10. I 3, 5. IX 27, 4. Vitruv. III praef. 2. Pausan. VI 19, 6.—cfr. Plin. XXXIII 156.—Tatian. c. Graec. 55 p. 118. 121.—Plin. XXXVI 32. 34. XXXV 107.— cfr. Strabo XIV 1, 23. p. 641.) athletas autem et armatos et venatores sacrificantesque Baton[*](batton dv. a. S. botan B. cfr. § 73.), Euchir, Glaucides[*](claudicef B.), Heliodorus, Hicanus, Iophon[*](iophon U. lop- VRdTv. olop- B. lep- h. leop- S cum Keilio.), Lyson[*](lison R.), Leon, Menodorus, Myagrus, Polycrates, Polyidus[*](polyiduf BS. polsid- r. polydorus B. -dus v.), Pythocritus , Protogenes, idem pictor e[*](pictor e BS. -ture R. -rae Vdh. -ra v. cfr. § 85.) clarissimis[*](clariffimif BS. -mus G. -mi dv. -me r. -mae h.), ut dicemus, [*](35,101 sqq.) Patrocles[*](patroclus coni. S coll. § 50.), Pollis[*](pollif ll. S. polis hB. phyllis v cfr. Vitr. VII praef. 14. ), Posidonius, qui et argentum caelavit nobiliter, natione Ephesius, Periclymenus[*](periclymenuf Bv. -clenus rdh.), Philon, Symenus [*](symenus VS. fum- B. sim- Rdhv.), Timotheus, Theomnestus, Timarchides[*](limarchidef B.), Timon, Tisias [*](thysias Vv. a. G.), Thrason.

[*](Vitruv. IV 1 10. Pausan. I 26, 7.—extr.: cfr. Plin. VII 113.)Ex omnibus autem maxime cognomine insignis est Callimachus, semper[*](sup R.) calumniator, sui nec fine habentis[*](habens v. a. S) diligentiae[*](diligentia VR.), ob id catatexitechnus[*](catatexi- technus S. calatex- B. catotex- r. cacizotech- v e Paus. (texi- technos B).) appellatus, memorabili[*](memorabili BhH. -lis rv.) exemplo adhibendi[*](adhibendi & BS. -dis r. -di dC. -dae v.) et curae modum. huius sunt saltantes Lacaenae, emendatum opus, sed in quo gratiam omanem diligentia[*](diligentiam Vh.) abstulerit. hunc quidem[*](quidem BVhv(S). -dam Rd(?)C.) et pictorem fuisse tradunt . non aere captus[*](captos Vdh.) nec arte, unam tantum Zenonis[*](zezonis R.)

statuam Cypria expeditione[*](expeditionē R.) non vendidit Cato, sed quia philosophi erat[*](erant B.), ut obiter hoc quoque[*](hoquoque V. hocque B.) noscatur tam insigne[*](infigne P. inane ll. v. cfr. XXXV 145 et VII 113. immane Gron.) exemplum.

In mentione statuarum est et una non praetereunda, quamquam auctoris[*](auctorif Bdv. -res r.) incerti, iuxta rostra, Herculis tunicati, sola eo[*](fola eo BS. -leo dT. suleo r. Eleo v. Oetaeo Brot. cum Turnebo.) habitu Romae, torva face sentiensque[*](fentienfque BS. -ientique r. -teque v.) suprema tunicae[*](tunicae BS. -ca r (praem. in v).). in hac tres sunt tituli: L. Luculli[*](luculli v. -cilli B. -cullu r.) imperatoris de manubiis[*](manubis V1. -nibus dh. -nib. illif B.), alter: pupillum Luculli filium ex S. C.[*](f. c. Bhv. se r.) dedicasse, tertius: T. Septimium[*](septiomū R.) Sabinum aed. cur. ex privato in publicum[*](publicē R.) restituisse. tot certaminum tantaeque dignationis simulacrum id fruit.

[*](Isid. XVI 20, 5–8.) Nunc praevertemur[*](preuertemur R. reuer- V2dv. a. S. cfr. XXVIII 123.) ad differentias[*](differentias V2dav. -tia V1. -tiae R. -tiam Bh.) aeris[*](aerif Bdv. eris a. sacris V1Rh. -ras V2.) et mixturas . in Cyprio [coronarium[*](coronarium—14 ductile av (S). om. ll.dThH. nec Isid. habet.) et regulare est utrumque ductile] coronarium tenuatur[*](tunuatur B1.) in lamnas[*](lamna VR. -minas av. a. S.), taurorumque felle tinctum[*](cinctum R.) speciem auri in coronis histrionum praebet, idemque in uncias additis auri scripulis[*](scripulum R. scrupulis d(?)v. a. S.) senis praetenui pyropi[*](pyropi—22 regulare est om.a.) brattea[*](brattea Bv (S). -atia VR. -actea Verc.) ignescit. regulare et in allis fit metallis, itemque[*](idemque Vv. a. C.) caldarium. differentia quod caldarium funditur[*](funditua B. -tus R.) tantum, malleis fragile[*](fragili B.), quibus regulare obsequitur ab aliis ductile appellatum, quale omne Cyprium[*](cipirum R.) est. sed et in ceteris metallis cura distat a caldario; omne enim diligentius purgatis igni vitiis excoctisque regulare est.[*](Isid. XVI 20, 9.)—In reliquis

[*](dist. U 748.) generibus palma Campano perhibetur[*](perhibetur—8 campano BS. om. rv.), utensilibus vasis probatissimo. pluribus fit hoc modis. namque Capuae liquatur non carbonis ignibus, sed ligni, purgaturque roboreo cribro perfusum[*](perfusum—frigida S cum J coll. § 142. VI 54. X 157.XV 16. XVIII 72. profufum aquam frigidam B.) aqua frigida ac saepius simili modo coquitur, novissime additis plumbi argentarii Hispaniensis denis libris in centenas aeris. ita lentescit coloremque iucundum trahit, qualem in aliis generibus aeris adfectant oleo ac sale[*](sale coni. J coll. XXXIII 65. fole BS. de mendo cfr. XXXI 74 extr.).[*](Isid. XVI 20, 10.) fit Campano simile in[*](similem multis in R.) multis partibus Italiae provinciisque[*](prouintiisque (-nciis a) sed Va. -ciae prouinciifq. fed B. -ciisque sed prouinciae U 749. cfr. Isid., de mendo § 131.), sed octonas plumbi libras addunt et carbone[*](carbone BS. bene rv.) recocunt[*](recoquunt dv.a. S. se co- a. cogunt VR. 11 ubi Bahv. ibi r.) propter inopiam ligni. quantum ea res differentiae adferat, in Gallia maxime sentitur, ubi inter lapides candefactos[*](candefactof Bv. -to r.) funditur; exurente[*](exurente—15 est om.a.) enim coctura nigrum atque fragile conficitur. praeterea semel recoquunt[*](recogunt V1Rh.), quod saepius fecisse bonitati plurimum confert.

id quoque[*](id quod Vhv. a. G.) notasse non ab re est, aes omne frigore[*](aefme- frigore B1.) magno melius fundi.—Sequens temperatura[*](temperatur VR.) statuaria est eademque tabularis hoc modo: massa proflatur in primis, mox in proflatum additur tertia portio aeris collectanei, hoc est ex usu[*](ex fuco empti B.) coempti. peculiare in eo condimentum attritu[*](attritu Bhv. atritum a. arietu r.) domiti et consuetudine nitoris veluti mansuefacti. miscentur et plumbi[*](plumbi Bdv. plurimi r. -mi et a.) argentarii pondo duodena ac selibrae[*](fex librae B2d. librae a.) centenis proflati[*](proflati—p. 198, 1 uocant om.a.).[*](Isid. XVI 20, 2.)—Appellatur etiamnum[*](etiamnune VTv. a. G.) et formalis temperatura aeris tenerrimi, quoniam nigri plumbi decima portio additur et argentarii vicesima, maximeque ita colorem bibit,

quem Graecanicum vocant.—Novissima est quae vocatur ollaria, vase nomen hoc dante, ternis aut quaternis libris plumbi argentarii in centenas[*](centenaf Bv. -na a. gentes r.) aeris additis.—Cyprio si addatur plumbum, colos purpurae[*](purpure B1a. -re'B2. (colore purpureo Isid.).) fit in statuarum [*](statuaryū Rh.) praetextis.

[*](Isid. XVI 20, 9. 1.) Aera extersa[*](ex terra V. extera ah.) robiginem celerius trahunt[*](tradunt VR.) quam neglecta[*](nec lecta B.), nisi[*](hi fi B.) oleo perunguantur. servari ea optime in[*](in om.R.cfr.nota ad XIX 115 (vol. III p. 495)) liquida pice tradunt. usus aeris ad perpetuitatem monimentorum [*](monentorū B.) iam[*](tam V.) pridem tralatus est tabulis aereis, in quibus publicae constitutiones inciduntur.

[*](Isid. XVI 20, 12. Diosc. V 84.) Metalla aeris multis modis instruunt[*](incidunt R.) medicinam [*](medicina VR. -camen a.), utpote cum ulcera omnia ibi[*](ubi V.) ocissime sanentur, maxime tamen prosunt[*](prodest R(?)hv. a. S.) cadmea[*](catmeaB1. cadmia B2hv. a. S (ut semper). cfr. § 2.). fit sine dubio haec et in argenti fornacibus, candidior ac minus ponderosa, sed nequaquam comparanda aerariae. plura autem genera sunt. namque ut ipse lapis, ex quo fit[*](fit VR.) aes[*](aes dIsid. v(J). es a. res ll. S. cfr. § 2. 110. 117.), cadmea[*](cadmea S. -mia ll.v(D).) vocatur, fusuris necessarius, medicinae inutilis[*](utilis BS coll. § 104. om.a.sed cfr. Diosc.), sic rursus in fornacibus existit alia[*](alia quae BvaJ. -iamque Rdhv. et Isid. aliaque aliam Mülleremend. V 14.), quae originis suae[*](originis suae nomen ego. nominis sui originem ll. Isid. v (mutatis inter se nominibus: cfr. XXXI 102. XXXV104. [XXXVI 56]. XXXXVII 71. 84. 149. XX 251. XXII 17. [XXI 45]. XXIV 15. 18. XVII 227. XII 9).) nomen recipit. [*](Diosc. V 84. (cfr. Plin. XXXVII 151 init.).)fit autem egesta flammis atque flatu tenuissima parte materiae et camaris[*](cammarif B1. -mmerif B2 camaribus a. -meris hv. a. S (ut semper).) lateribusque[*](lateribufque BaS. -usue rv.) fornacium[*](fornatiū R (item infra). -acum hv. a. S. cfr. § 102. 128. 144. 167.) pro quantitate levitatis adplicata. tenuissima est in ipso fornacium ore[*](more VR.)

quam[*](quam B. quae da. que r. qua hv.) flammae[*](flamma dT.) eructarunt[*](eructarunt ego. -antur VRhH (D). -atur dT. fluctuantur BJ. elucta- v. de terminationibus mutatis cfr. XXXVI 161 extra. 181. XXXVII 85.), appellata capnitis, exusta et nimia levitate similis favillae. interior optuma, camaris dependens et ab eo[*](ab eo B1Vrdhav(J). ea (a in ras.) ab B2S(D).) argumento botryitis[*](botryitis B e Diosc. cfr. Celsus VI 6, 6. -tyitif B. -trionis r. -tirsotis a. -trysentos v.) nominata, ponderosior haec priore, levior secuturis[*](fecurif B. prosecutis a. porro secuturis v.a. H.)—duo eius colores, deterior[*](dist. U 750.) cinereus, pumicis[*](punicis VR. -ceus d(?)hv. a. J.) melior—, friabilis oculorumque medicamentis utilissima. tertia est in lateribus fornacium[*](furnacum B. for- Rd(?)hv. a. S.), quae propter gravitatem[*](raguitatem B1.) ad camaras pervenire non potuit. haec dicitur placitis, et ipsa[*](ipfa ab Bav(S). in ipsa r Brot.) ab argumento[*](argumentum hBrot.), planitie[*](planitie (-tiae V) ll.dThBrot. -tiei Salm. om.av(J). cfr. IX 109.) crusta verius quam pumex[*](yumex V. Iū ex R.), intus varia[*](uarias aVen. -ras VRd.), ad psoras[*](psoras dav. foraf B. ysuras r.) utilior et cicatrices trahendas[*](trahenda VR. -dam a.). fiunt[*](fiunt BS. fluunt rv. cfr. XXXII 121.) ex[*](et ex a.) ea duo alia genera: onychitis extra[*](extra -onychis om. a.) paene caerulea, intus onychis[*](honichis V. onicis R.) maculis similis, ostracitis tota nigra et e[*](e om.VRhv. a. H. ) ceteris[*](ceterarum hv. a. H.) sordidissima, volneribus maxime[*](dist. ego. ) utilis. omnis autem cadmea[*](cadmia B2dhv. a. S.), in Cypri[*](cypri R(?)hv. cfr. § 107. XI 119. -rio BVd. -ria a.) fornacibus optima, iterum a medicis coquitur carbone puro atque, ubi in cinerem rediit[*](rediit Rdv. -dit rD. cfr. XXXIII 131.), extinguitur vino Ammineo[*](amineo R(?)v. a. D. forma Ammineum constat etiam XIV 46 quarter (M). 47 (M). 95. XXIV15; Aminneum XII 130. XIV 21. 41 (M).XXVI 49 (Vr). XXX 71 (cfr. Cato 6, 4, 7, 1. 2 et Varro r. r. I 58); Amineum (sed fide incerta) XIV 22. 25. XX 153 (FdE). XXI 72 (VRd). XXII 119. XXVIII 177.) quae[*](qua eadem plafta B1. qua emplaftra B2.) ad emplastra praeparatur[*](praeparantur B2a.), quae vero ad psoras[*](psoras dahv. foraf B. ysora V. isora R.cfr. 102.), aceto. quidam in[*](& ll. S. ac d(?)v. om. D.) ollis fictilibus tusam[*](tufam (tunsa a) urunt Bd2inras.av. ius aurunt V1R. ius hauriunt V2h.) urunt et lavant in mortariis, postea

siccant. Nymphodorus[*](numphodoruf B.) lapidem ipsum quam gravissimum spississimumque[*](fpeiffiffimumq. B1. spissim- VR.fiffim- B2. spirsum umquam a.) urit pruna[*](pruna et R(?)v(J). -na eftB1 (dū praem.B2). -ne et a. -na VdThS.) et exustum Chio vino restinguit tunditque, mox linteo cribrat atque in mortario terit, mox aqua pluvia[*](pluuiae B2. cfr. § 106.) macerat iterumque[*](iterumque terit Bav. nigrumque sedit r.) terit quod subsedit, donee cerussae[*](caesurae R.) simile[*](fimile BdTS. -lis rv.) fiat, nulla[*](nulla—17 asperguntom. a.) dentium offensa. eadem Iollae[*](iolle B1B. iolliae Rv. lo- Vd. ollę B2.) ratio[*](ratioBS. actio rv.), sed quam purissimum eligit[*](elegit VRd.) lapidem.[*](Diosc. V 84. 87. eupor. I 33. 46. Celsus V 7. VI 6, 4–6. 20–22. 24. Scribon. 23. 24. 26–28 al.) cadmeae[*](cadmiae ll.v. a. S(D).) effectus siccare, persanare[*](perfanare B(R?)G. san- VdThv. ulcera persanare vet. Dal. cfr. Diosc. et XX 244. XXVIII 227. XXX 52. 114. 117.), sistere fluctiones, pterygia[*](pterygia dv. ter- B. teria r.) et sordes oculorum purgare, scabritiam[*](fcabritiam BS. -iem v. segni- tiam Vd. -iem R.) extenuare et quidquid [*](quicquid B2. quitquit B1) in plumbi effectu dicemus.

[*](166)

Et aes ipsum uritur ad omnia eadem, praeterque[*](praeterquae B1. -quam v. a. G.) albugines oculorum et cicatrices, ulcera quoque oculorum cum lacte sanat; itaque[*](itaque BS. itemque Vh. atque d. idque R(?)v.) Aegyptii[*](aegyptia B.) collyrii[*](collyrii B2hv. -yri (-iri R) rS. -yrio d.) id[*](id om.dv. a. S.) modo terunt in coticulis[*](Diosc.87.). facit et[*](et om.BS.) vomitiones e melle sumptum. uritur autem Cyprium in fictilibus crudis cum sulpuris pari pondere , vasorum[*](uasorum ego. cfr. Diosc. uaso VRa. uafe BdThv(S). del. C(J). (an dense?).) circumlito spiramento, in caminis, donec vasa ipsa percoquantur. quidam et salem addunt, aliqui alumen pro sulpure, alii nihil, sed aceto tantum[*](tantum Bdv. -tum teritur r.) aspergunt. ustum teritur in[*](in ego. om. ll. v. cfr. § 104 bis. 111. 168. XXXIII 93. 103. 104. XXXV 43. XXXVI 177; aliter XXXIII 123.) mortario Thebaico, aqua pluvia[*](pluuiae B2. cfr. § 104.) lavatur iterumque adiecta largiore teritur et, dum considat, relinquitur

, hoc saepius, donee ad species minii[*](minii av. -niml h. -nime VRd. anni B.) redeat[*](redeant B.). tum[*](tum d.) siccatum in sole in aerea pyxide servatur.

[*](Diosc. V 87. 88. eupor. I 41. (Isid. XVI 20, 13). 89.) Et scoria aeris simili modo lavatur, minore[*](minore R(?)G. -or rv(D). cfr. XXV 93.) effectu quam ipsum aes. sed et aeris flos medicinae utilis[*](utilis dav. -le r.) est. fit aere[*](acere B1. aceto re B2.) fuso et in alias fornaces[*](furnacef B.) tralato; ibi flatu[*](flato R.) crebriore excutiuntur veluti[*](ueluti BaJ. -ut Rdv. -ud Vh.) milii[*](milii v. -li aS. milli B1. melli B2. similli V. -ili R.) squamae, quas vocant florem[*](florem—8 uocant om.av.a.B.); cadunt autem, cum panes aeris aqua refrigerantur, rubentque similiter squamae[*](fquamae (-ma h) aerif BhS. quam ex aeris r. ex eis fit B.) aeris, quam vocant lepida, et sic adulteratur flos, ut squama[*](quama R. spuma H.) veneat[*](ueneat v. -neant B. -niat r.) pro[*](pro—10 aeris (haec B) Bav(S). om. rH.) eo. est autem squama aeris decussa[*](de- cursa R.de mendo cfr. XXXII 13.) vi clavis, in quos panes[*](pane R.) aerei[*](aeret VR.) feruminantur [*](feri minantur B2.),[*](dist. ego.) in Cypri[*](cypriis v.a. H.) maxime officinis. omnis[*](omnis ego. -ia ll.v. an summa? cfr. § 144. XXXI 90.) differentia haec[*](hoc BJ. (saltem in hoc).) est, quod squama excutitur ictu[*](ictu BaJ. -tus VR. -tibus dhv.) isdem[*](isdem (iisd- v) aD. idem ll.) panibus, flos cadit sponte.[*](cfr. Celsus VI 6, 5.) squamae est alterum genus suptilius, ex summa scilicet lanugine[*](languine B1.) decussum, quod vocant stomoma.

Atque[*](pavcif B2.) haec omnia medici—quod pace eorum dixisse liceat—ignorant. parent[*](parent U 751. par& BS. pars maior et rv(J). pars maior paret D. (saltem paret maior pars: cfr. § 6. X 201. XVII 185. XVIII 120. 237. 58. XXV 7. XXX 99).) nominibus[*](nomina v.a. G(H).): in tantum a conficiendis medicaminibus[*](medicaminibus d(?)G. add. iif (ortum ex uf) B1D. his r; praem. iis (his C) v.a.G(S).) absunt[*](apfunt B.), quod esse proprium medicinae solebat[*](folebant BV1. ). nunc quotiens incidere[*](incide in B1. -derit B2.) in libellos, componere

[*](libellos commentariaque U 751. cfr. p. 202, 2.) ex iis[*](iis v. if B1. his rC.) volentes aliqua, hoc est inpendio miserorum[*](miferorum Bav. -eratum r.) experiri[*](experiri av. -ediri (-ini R) ll.(U)D. de re cfr. XXIX 18, de mendo ib. § 15.)[*](dist. v.a.D.) commentaria[*](commentariaque B.transp. U 751. cfr. p. 201, 18. an -taria praeceptaque?), credunt Seplasiae[*](seplassiae a. simplasiae (sem- v) VdTv.a.B. -sia R.) omnia fraudibus corrumpenti. iam[*](corrumpenti iam BTH. -pentiam V1R. -tia V2d. -ti v. -punt iam a.) quidem[*](quidem om.R. pridem v.a.H(D).) facta emplastra[*](implastre R.) et collyria mercantur[*](mergantur B. -rcant R.), tabesque[*](dabesque V1R. dape- V2.) mercium aut fraus Seplasiae[*](seplassiae a. semplasiae VRv.a.B.) sic excitetur[*](sic excitetur ego. fic cexatetur B1. sicce taxetur J. ficce fane dur[&]. B2. sic (om.a) exteritur rdhv. sic adteritur D. sic uexat et ur[it] U 751. sic habetur Müller emend. V 14.)!

[*](Diosc. V 88. 89. eupor. I 64. 86. 85. 190. Scribon. 50. 51. 133.) Et[*](et om.a[B2U].) squama autem et flos uruntur in patinis fictilibus aut aereis, dein lavantur ut supra ad eosdem[*](eosdemque h.) usus[*](ufuuf B1D. us VR.); squama[*](squama ego. que VR.om.rv. de mendo cfr. v.12. 13 et § 107. XXXVI 162.)[*](106) et amplius narium[*](narium ll.v(S). ad na- C.) carnosa vitia, item[*](idem R.) sedis[*](fedat B2D. sed cfr. Diosc.), et gravitates aurium per fistulam in eas[*](in af B1. in aef B2.) flatu inpulsa[*](inpulsa hv. -su VR. -so d. -fum BaD.) et uvas oris[*](ulcera oris v.a.H.) farina admota tollit et[*](et ex R(?)v.a.S.) tonsillas cum melle. fit ex candido[*](candida B1.) aere squama lounge[*](ęref quam alonge B1. ęrea longe quam B2.) Cypria inefficacior. nec non urina pueri prius macerant clavos panesque quidam excussuri[*](excuffuri B2J. -ffurif B1. -ssum d. -ssu Oh. -ssus a. -ssas V. -ssam R(?)v.) squamam [*](fquamam BRv. -ma V2dh. quama V1. quam O. qua a.), teruntque[*](teruntque BVdS. atterunt quae O. aterunt R. terunt hv. macerant quam a.) et aqua[*](aquam B1.) pluvia[*](pluuia B1v. -iae B2 (cfr. §104). -iali r.) lavant. dant et hydropicis [*](hydro- pifcif B1.)[*](duabus ll. v.) eam[*](eam om.Vdhv.a.G.) drachmis[*](drachmis om.VRdh.) II in mulsi hemina et inlinunt cum polline.

[*](Vitruv. VII 12, 1. Th. de lap. 57. Isid. XVI 20, 14.)[*](Diosc.V 91. (92).) Aeruginis quoque magnus usus est[*](eft BaS. sed rv.). pluribus fit ea modis. namque et lapidi, ex quo[*](quo om.Vav.a.C.) coquitur aes, deraditur , et aere candido perforato atque in cadis suspenso super acetum[*](aceto B.) acre[*](acre BRdTaS. aere VO. -reo hv.) opturatumque[*](obturatis C.) operculo. multo probatior est[*](pro- batior est (ē/// B2) fi B28. -or efti B1. lore si dTa. -ores VR. -ore quam si hv.), si hoc idem squamis fiat. quidam vasa ipsa candidi aeris fictilibus condunt in acetum[*](aceto hv.a.S.) raduntque decumo [*](decimo B2VRv.a.S.) die. alii vinaceis contegunt totidemque[*](totidem (a?)v.a.G.) post dies radunt, alii delimatam aeris scobem[*](fcrobem B.) aceto spargunt versantque spathis[*](fpathiif B. -tis V1dv.a.C. -ties V2. spaciis ah.) saepius die, donec absumatur[*](abfumat B2.). eandem scobem[*](eadem scobe (-bae V) VR.) alii terere in mortariis aereis ex aceto malunt. ocissime[*](ocissime–p. 204, 7 desinat om.a.) vero contingit coronariorum[*](coronariorum B1RTH. cona- Vd. cv??? ęra- B2. coronarium (-rum Dal.)aeruginem v.) recisamentis in acetum id additis. adulterant marmore trito maxime Rhodiam aeruginem, alii pumice[*](punice V.) aut cummi[*](gummi B2Rv.a.S.). praecipue autem fallit atramento sutorio[*](futolario B1. fub tal- B2.) adulterata; cetera enim dente deprehenduntur stridentia[*](stridenda R.) in frendendo. experimentum in vatillo[*](in uatillo VdS. in bat- Rhv. (cfr. XXXIII 127). ut in illo B. ut uratur in uatillo Müller emend. V 15. sed cfr. § 163. XXXVI 147.) ferreo[*](an feruenti?), nam quae sincera est[*](est hv. sunt (ortum ex st) ll.dOS(D). del. J.), suum colorem retinet[*](retinet (det- 0) hOv(J). -nent:ll.dS(D).), quae mixta[*](mixtam O.) atramento, rubescit[*](rubescunt d.). deprehenditur[*](deprehendentur B (item v. 18. 19).) et papyro galla prius macerato, nigrescit enim statim aerugine inlita. deprehenditur et visu maligne virens.[*](Diosc.V 92 extr.—ib.med.) sed sive sinceram sive[*](sinceram siue om.B.) adulteram[*](adulteram ll.v(S). -atam d(?)hG. cfr. XXXIII 114.) aptissimum est elui[*](elui BS. eius VRdThv. del. G.) siccatamque[*](siccatam dThv.a.S.) in patina

nova uri ac[*](ac BS. ae V. & Rdhv.) versari, donec favilla fiat; postea teritur ac reconditur[*](aere conditur V. & rec- Rdv.a.S.). aliqui in crudis fictilibus urunt, donec figlinum [*](figulinum VdOD.) percoquatur. nonnulli et tus masculum admiscent. lavatur autem aerugo sicut cadmea[*](cadmia ll.v.a.S (D).). vis eius collyriis[*](collyriis om.R.)[*](106) oculorum aptissima et delacrimationibtus mordendo proficiens , sed[*](si (pro s;) R.) ablui necessarium penicillis calidis, donec rodere desinat[*](designat R.).[*](cfr. Celsus VI 6, 28.)[*](Diosc. V 92. cfr. eupor. I 183. 185. 207. Celsus V 7. 9. 18, 2. 19, 8. Scribon. 35. 205. 207 al.)— Hieracium vocatur collyrium, quod ea[*](ea ego. (cfr. XXXI 91). ita ll.v. illa vet. Dal. (quo uita Müller emend. V 16).) maxime constat. temperatur autem id[*](id om.a. idem VRdhv.a.G.) hammoniaci[*](hammo- niacis a. muniaci VR.) unciis [*](quattuor ll.v.)[*](duabus ll.v.) IIII, aeruginis Cypriae II, atramenti sutorii[*](fu- tori B1. -ici VEdh.), quod chalcanthum [*](chalcantum RVen. calcanthum V.) vocant, totidem, misyos[*](misyos TS. -ons R. -os uero C. myriof B. -sions V. -sion a. -si uero v.) una, croci VI. haec[*](sex ll. C.) omnia trita aceto Thasio colliguntur[*](collinuntur B.sed cfr. XVII 207.) in pilulas, excellentis remedii contra initia[*](amitia R. uitia h.) glaucomatum[*](claueomatum VR.) et suffusionum, contra caligines[*](& ll.S. ac d(?)v(J).) aut scabritias et albugines et genarum[*](generum B1. -ne um B2.) vitia. cruda autem aerugo volnerariis[*](uul- nerariif B2Rdv.a.S. -ra iis (his V2) Vh. ....ri O.) emplastris[*](emplastri O.) miscetur. oris etiam gingivarumque exulcerationes mirifice emendat et labrorum[*](labrorum BJ. cfr. nota ad XXIV 14. -biorum rv. lauio.... O.) ulcera cum oleo. quod[*](quo BS. sed cfr. III 67; de mendo § 13. 49. 117. 127. 131. XXXV 81. 95 al.) si et cera[*](cęra B2.) addatur, purgat et ad cicatricem perducit. aerugo et callum fistularum erodit vitiorumque circa sedem sive per se sive cum hammoniaco inlita vel collyrii modo in fistulas adacta . eadem cum resinae[*](resina et VO. -nae et Rd.) terebinthinae[*](therebinthinae B. terebentinae VO.) tertia parte subacta lepras tollit.

[*](Diosc. V 92 init.) Est[*](est om.B.) et alterum genus aeruginis, quam vocant scoleca[*](fcoleca BaH. -ciam v. coleca O. -eaca VR.), in Cyprio[*](an in Cyprio mortario Cyprio aere? cfr. Diosc. et XXXIII 93.) aere trito[*](trito BS. hic tr- VdaOh. hoc tr- v. intr- R (an recte? cfr. Diose. et XXX 77. 81. XXIV 7).) alumine et sale aut nitro pari pondere cum aceto albo quam acerrimo[*](acerrime V.). non fit hoc nisi aestuosissimis[*](aetiuofiffimif BD. cfr. II 126. XVI 137. XVII 187. XVIII 268. 295. 329. XXIII 104; de mendo XVII 139. XVIII 33. 83.) diebus circa canis ortum. teritur autemdone viride[*](putride V.) fiat contrahatque se vermiculorum specie,[*](duae ll.v.) unde et nomen. quod vitiatum[*](uitiatum ego. uitium ll.v. locus nondum sanatus; cfr. Diose. et U 753. Müller emend. V 16.) ut emendetur, II partes quam[*](quam ll.v(J). quae hC. cfr. XXXV 16.) fuere[*](fiere VR.) aceti miscentur[*](post miiscentur lac. indicavit J cum Dal.) urinae[*](urinae Müller emend. V 16. -na ll.v.) pueri inpubis. idem autem[*](pubis idem autem in om.B.) in medicamentis et santerna[*](santernam a. -ter B.) efficit, qua diximus aurum feruminari. usus[*](ususque d(?)v.a.S.) utriusque qui aeruginis.[*](33,93) scolex[*](fcolex BS. -le a. -lea r. -lecia v.) fit et per se derasus[*](derasa (rasa v. a. G) ab hv.a.S.) aerario[*](erano R.) lapidi[*](lapi R. -ide dhv.a.S.), de quo nunc dicemus.

[*](cfr. Plin. supra § 2.)[*](Diosc. V 115. (cfr. Celsus V 7).) Chalcitim[*](chalcitim Bav(S). -tin dhH. calcitim V. -tio R.) vocant[*](uocant BS. -nt la- pidem rv.), ex quo et[*](et (del. H)ipsum dhv.a.S.) ipso aes coquitur. distat a cadmea, quod illa super terrain ex subdialibus[*](fubdialibuf Bv. subsid- r.) petris caeditur, haec ex obrutis, item[*](idem Vdh.) quod[*](quo h.) chalcitis friat[*](fricat a. frangat B2.) se[*](fe Bdv. si r. sed a.) statim, mollis nature, ut videatur lanugo concreta. est et alia distinctio, quod chalcitis tria genera continent, aeris et misyos[*](myfiof BVv.a.C.) et soreos[*](sorecis R. -rios (-ryos C) v.a.S.), de quibus singulis dicemus suis locis. [*](120 121) habet autem aeris venas oblongas. probatur mellei coloris, gracili venarum discursu, friabilis[*](friauilis V. fricabi- Ra. fragi- B2.) nec lapidosa. putant et

recentem utiliorem esse, quoniam inveterata sori[*](fori ll.Ov(D). -ry C.) fiat[*](fiat Bdhv. -antrO.). vis eius[*](an usus eius?) ad excrescentia in ulceribus, sanguinem sistere, gingivas , uvam, tonsillas farina[*](farinam V.) compescere, volvae vitiis in vellere inponi[*](imponitur v.a.S. inponi-uero om.VRh.). cum suco vero porri[*](porro VRh.) verendorum additur emplastris.[*](Diosc. V 115 [116]. cfr. Celsus VI 6, 31. Scribon. 32. Marc, 8, 69. 125. Celsus V 9.) maceratur autem in fictili[*](an ex aceto in fictili?)[*](fictilibus V2.) ex aceto, circumlito fimo diebus XL, et colorem croci trahit. tum[*](tunc VRhv.a.S. cfr. § 106.) admixto cadmeae[*](cadmiae ll.v.a.S(D).) pari pondere medicamentum efficit psoricon [*](soricon VRhv.a.B.)[*](duae Bv. -as r.) dictum. quod si II[*](quod si II om.a.) partes chalcitidis tertia[*](tertiae Rh.) cadmeae temperentur, acrius hoc idem fiat[*](fiet Rdhv.a.S.); etiamnum[*](etiamnum BdTv. -nunc r.) vehementius, si aceto[*](fi aceto BdTaG. factu r. -tum h. -tum si aceto v.) quam vino[*](an si uino?) temperetur[*](temperetur (-tus R) ll.S. -rentur dThv.); tosta[*](tota V2. poftea B.) vero efficacior fit ad eader omnia.

[*](Diosc. V 118. (116). cfr. eupor. I 71. 73. 77.) Sori[*](psori a. sory R(?)C. cfr. v.1.) Aegyptium maxime laudatur, multum superato Cyprio[*](cyprium Vh. principum R.) Hispaniensique et Africo, quamquam[*](que om. v.a.S.) oculorum curationi quidam utilius putent[*](puterit R. -tant v.a.S.) Cyprium; sed in quacumque natione[*](trituque av.a. S.) optimum cui maximum virus[*](uirus in G.) olfactu[*](olfactum B1h.), tritumque[*](tritumque —17 olfactum om.VRh.) pinguiter nigrescens et spongiosum. stomacho res contraria in tantum, ut quibusdam olfactum[*](olfactū BS.- -tu dav.) modo vomitiones moveat. et Aegyptium quidem tale[*](talem B1. -le est man. Dal. an recte?), alterius nationis[*](nationif Bhv. -ne r.) contritum splendescit ut[*](ut BH. at h. et rv.) misy[*](misi R.) et[*](e teste R. este V. est v.a.H.) est lapidosius. prodest autem et dentium dolori, si[*](fi Bav. om.r.) contineatur[*](colluatur hv.a. G.) atque colluat, et

ulceribus oris[*](oris Bav. om. rS.) gravibus quaeque serpant[*](serpant ego. -punt ll. v. (cfr. § 122).). uritur[*](uritur om.Rh. ur V.) carbonibus[*](carnibus VR.de mendo cfr. XXXI 111.) ut[*](ut Bav. at Vh. ac r.) chalcitis[*](calchitis VRh.).

[*](Diosc.V 116. Pl. iun. 14, 1.) Misy aliqui tradiderunt fieri exusto lapide in scrobibus[*](sorori- bus V1. sori- V2R.), flore eius luteo miscente[*](miscentesque (om. se) R.) se ligni pineae favillae . re vera autem e[*](e Bdhv. et r.) supra dicto fit lapide, concretum natura discretumque vi[*](ui BS. ut r. et v.), optimum in Cypriorum[*](optimum in cypriorum om.B.)[*](an cypri (cfr. § 103. 107), ut causa omittendi apparent?) officinis[*](offi- cialif B.), cuius notae sunt friati[*](friati av. -atri B. -at V. fiati R.) aureae[*](auritae B. laureae V(a?).) scintillae et, cum teratur, harenosa natura sine[*](fine (fin B1J) ll. siue hv(D). cfr. § 171. 118.) terra[*](terrae a. terrea Lugd.(D). torreatur J non apte coll. Diosc. et § 119.), chalcitidi[*](chalcidi B. -citidis B.) similis[*](simis R.). hoc admiscent qui aurum purgant. utilitas eius infusi cum rosaceo auribus purulentis et in lana[*](& in lana BaG. et lana VdThv. om.R.cfr. notae ad XXVIII 73 et- 248.) inpositi capitis ulceribus. extenuat et scabritias oculorum inveteratas, praecipue utile tonsillis contraque anginas[*](anguinas VRh.) et suppurata[*](fupporata B.).[*](Marc. 8, 199. Diosc. eupor. I 189. 196.) ratio ut XVI drachmae in hemina[*](emina a. heminam (hae- V) VRd.) aceti coquantur addito melle, donee lentescat. sic ad supra dicta utile est. quotiens opus sit molliri[*](mollirium eius VR.) vim eius, mel adspergitur. erodit[*](erodit —21 enim om.a.) et callum fistularum ex aceto foventium[*](fuentium B1. flue- B2. (cfr. §103 et XXXII 121).) et collyriis[*](collyrif B1.) additur[*](additum B. -tus h.), sistit et sanguinem ulceraque quae serpant quaeve putrescant, absumit [*](apfumit B.) et excrescentes[*](excrefcentif BS.) carnes. peculiariter virilitatis vitiis[*](uitii B.) utile et feminarum profluvium[*](profluui B1.) sistit.

[*](Diosc. V 114. Isid. XVI 2, 9.) Graeci cognationem aeris nomine fecerunt et atramento sutorio; appellant enim chalcanthon[*](chalcanton (cal- V) VR. -thum dv.a.S.). nec ullius

aeque mira[*](aq, mira B. equa a.) natura est. fit in Hispaniae puteis stagnisve[*](stagneisue VR.) id genus aquae habentibus[*](habentis R.). decoquitur ea admixta dulci pari mensura[*](merura B1.) et in piscinas ligneas funditur. immobilibus[*](immobilibus v lis ll.D.) super has transtris[*](has trans- tiris V. haf traftif B1. abftractif B2. om.a.) dependent[*](dependens Vd.) restes lapillis extentae, quibus adhaerescens limus vitreis acinis imaginem quandam uvae reddit. exemptum ita siccatur diebus XXX. color est caeruleus perquam spectabili[*](expectabili VR.) nitore, vitrumque[*](nitrumque VR. (utr- Dal. errore). -rum a.) esse creditur; diluendo fit atramentum tinguendis coriis.[*](Isid. XVI 2, 9. 10. Diosc. V 114. cfr. Plin. XXXI 81.) fit et[*](e (pro et) B.) pluribus modis: genere terrae eo in scrobes[*](scrobef BaG. -be (-ue V1) rv.) cavato, quorum e lateribus destillantes[*](dertillantef BH. dist- rv.) hiberno gelu stirias[*](furiaf B2.) stalagmian vocant, neque est purius aliud[*](& fpuriuf B. aliuf B1.). sed[*](fed Bv. si (pro s;) r.) ex eo, candidum colorem sentiente[*](fentiente BS. -ntem rv.) viola[*](uiolam v.a.S.), lonchoton[*](lonchoton BhH e Diosc. -coton VRdT. longothon a. leucoion B. -canthon v.) appellant. fit et in saxorum catinis pluvia aqua conrivato[*](conriuato S. corr- Bdv(D). contr- r.) limo gelante; fit et salis modo flagrantissimo sole admissas dulces aquas cogente. ideo quidam duplici differentia[*](differentie R.) fossile aut facticium appellant, hoc pallidius et quantum colore, tantum bonitate deterius.[*](Diosc. V 114. Marc. 8, 20. 25. Diosc. eupor. I 79. 166. 189.) probant maxime Cyprium in medicinae usu[*](usū VRh.). sumitur ad pellenda[*](pellenda BS. cfr. XXVI 54. dep- rv(D).) ventris animalia drachmae pondere [*](drachme pendere B.) cum melle. purgat et caput dilutum ac naribus instillatum , item stomachum cum melle aut aqua mulsa sumptum. medetur et oculorum scabritiae[*](fcabritie B2RdT. -tiei hv.a.S.) dolorique[*](dolirimque B1. -rique B2. doloriue dTH. -ri R.) et[*](nec (pro et) V. ne//R.) caligini et oris ulceribus. sistit et sanguinem narium, item haemorroidum[*](haemoroidum B. heromoi- V.). extrahit ossa fracta cum semine

hyoscyami[*](et p. 209, 1 femine hyphoraf hyofcyami B.), suspendit epiphoras penicillo fronti inpositum, efficax et in emplastris ad purganda volnera[*](uulnera B2av. ulcera rH.) et excrescentia ulcerum.[*](Isid. XVI 2, 10.—) tollit et uvas[*](et uas VR.), vel si decocto tangantur, cum[*](cum—10 mordere om.a.) lini quoque semine superponitur emplastris ad dolores tollendos. quod[*](quod BdThD. quo r. quodque v.) ex eo candicat, in uno[*](in uno BdTS. uno r. in eo v.) usu[*](usu om.R.) praefertur violaceis, ut[*](ut BS. et rv. si dTH.) gravitati[*](grauitate VR.) aurium per fistulas inspiretur[*](per fistulas in- spiretur om.B.)[*](inspiratur v.a.H.). volnera [*](uulnera etiam dhv.a.S. an etiam uolnera, ut inBomittendi casa appareat?) per se inlitum sanat, sed tinguit[*](tinguit BTv(S). -git rH. stringit C.) cicatrices. nuper[*](nuperque dhv. a. S.) inventum ursorum[*](suorum R. (uersorum Dal. errore).) in harena et leonum ora spargere[*](fpargere BdTaS. aspar- R. asper- Vhv. inspa- G.) illo, tantaque[*](illo tantaque dhv. -toque VRa. illaq. tanta B.) est vis in[*](in Bv. om. r.) adstringendo[*](adstrin- gendi h.), ut non queant mordere.

[*](Diosc. V 85.—Scribon. 26. 49. 220.) Etiamnum[*](etiamnunc VRfv.a. G.) in aerariis reperiuntur quae vocant pompholygem[*](pompolicem a. -pygem VR.) et spodon[*](spodion hv (item infra). fpondon Ba.). differentia, quod pompholyx [*](pompholux Vd. -polyx B. -polix a.) lotura[*](latura se a.) separator[*](fepara- tur BaS. par- v. asper- h. splur- (-tus V1R) r.), spodos inlota est. aliqui quod[*](id quod Rd(?)v.a. S.) sit[*](fit V1R.) candidum levissimumque pompholygem[*](pomphylocem V. -hilocem R.) dixere et esse[*](esse om.R.) aeris ac[*](ac J e coni. D. ad Ba. a r. &dhv.) cadmeae favillam, spodon[*](spon- don VRda.) nigriorem esse ponderosioremque [*](esse ponderosiorem om.VRh.), derasam[*](dē rasa R.) parietibus fornacium, mixtis scintillis[*](scintillis ll.v. an lapillis (vel cinere, pilis)? cfr. Diosc.), aliquando et carbonibus. haec aceto accepto[*](accepto om.VdTh.cfr. XXIX 38. 56. XXXV 194.) odorem aeris praestat et, si tangatur[*](tangantur B.) lingua, saporem horridum. convenit

oculorum medicamentis, quibuscumque vitiis occurrens [*](occurrenf Bdv. -ent a. -erit Th. -erent r.), et ad omnia quae spodos[*](spon- dos VR. spodium a. -ios C. -ion v.). hoc solum distat, quod huius elutior vis est. additur et in[*](in om.B1.) emplastra, quibus lenis refrigeratio quaeritur et siccatio[*](ficca- rio B1.). utilior ad omnia quae vino lota[*](luta V1R.) est.

Spodos[*](spondos VR (semper). spodium a. -ios v.a.G.) Cypria optima. fit autem liquescentibus[*](liquiefcentibuf B.) cadmea et aerario lapide. levissimum hoc est flaturae[*](efflatur et ocius RdTv.a.S.) totius evolatque e[*](e Bdhv. et r.) fornacibus et tectis adhaerescit, a fuligine distans candore. quod minus candidum ex ea[*](eo d(?)H.), inmaturae fornacis[*](inmature efornacif B1.) argumentum est; hoc quidam[*](quidem Va.) pompholygem . vocant. quod vero rubicundius ex iis[*](his V. hiif B2.) invenitur, acriorem[*](& BS. om. rv.) vim habet et exulcerat adeo, ut, cum lavatur, si attigit[*](si attigit om.R.)[*](attingat hv.a.S.) oculos, excaecet. [*](cfr. Diosc. V 85. eupor. I 32. 33. 48. Celsus V 7.) est et mellei coloris spodos[*](spon- dos VR. spodium a. -ios v.a.G.), in qua[*](aqua B1Ven.) plurimum aeris intellegitur. sed quodcumque[*](quocum- que Ra.) genus lavando fit utilius; purgatur ante pinna[*](pinna B1Vav(S). penna rH.), dein crassiore[*](craffiore BRv -ior Vdh. crossiora a.an crebriore?) lotura[*](dist. ego. cfr. Diosc.) digitis scabritiae[*](scabritiem v.a.S. fcabritif fcabritiae B.de mendo cfr. § 96.) excernuntur[*](excernit C. exterunt v.a.S.). eximia[*](eximia ego e Diosc. cfr. § 129. & media BS. media rv(D).) vis est eius, quae[*](que B.) vino lavatur. est aliqua[*](ali qua & BaG. et (ut V) aliqua rv.) et in genere vini differentia . leni enim[*](leui enim h. liniem V.) lota collyriis oculorum minus utilis[*](minus utilis ll.S. minus apta H. nimium uigiliis fatiga- torum apta hv.) putatur , eademque efficacior ulceribus, quae manent[*](man& B1. -nant adhv.a.S.), vel oris, quae[*](quē R.) madeant[*](madent hv.a.S. aderant R. maneant a.), et omnibus medicamentis, quae parentur[*](parent ut R. -nt ui V. -rantur d(?)v.a.S.) contra gangraenas[*](cancraenaf B2.). fit et in argenti fornacibus spodos,

quam vocant Lauriotim[*](lauriotin dhv.a.S. -othim a. -on??? R. taulariotim B.). utilissima autem oculis adfirmatur quae fiat in aurariis, nec in alia parte magis est vitae ingenia mirari. quippe ne quaerenda essent metalla, vilissimis[*](utiliffimif BVdh.) rebus utilitates easdem excogitavit.

[*](Diosc. V 86.) Antispodon[*](antispodion hv.a.G.) vocant cinerem fici arboris[*](arborif BaV. om. r.) vel caprifici vel myrti foliorum cum tenerrimis ramorum partibus vel oleastri[*](oleaftry B. -ris a. oleas VR.) vel oleae[*](uel oleae BaS. om. rv.) vel cotonei[*](cotonei dTH. -naei B. -ni Ra. ceotoni V. citonii h. cydo- G. cyto- v.) mali vel lentisci, item ex moris inmaturis, id est candidis, in sole arefactis vel e buxi coma aut pseudocypiri[*](pseudocypiri (a?)S. -cupiri B1. -cii piri B2. -cypri dT. -peri hv. -cipri r.) aut rubi aut terebinthi vel oenanthes[*](oenanthis Vv.a.C.). taurini quoque glutinis aut linteorum cinerem similiter pollere inventum est. uruntur omnia ea[*](ea Badv. a r.) crudo fictili in fornacibus, donec figlina[*](figvlina B2D. cfr. § 113.) percoquantur[*](per- coquatur VR. -uetur a.).

In aerariis officinis et smegma[*](fmeg//na B2. psegma B e Diosc. V 88.) fit iam liquato aere ac percocto additis etiamnum[*](etiamnunc R.) carbonibus paulatimque accensis, ac repente vehementiore flatu[*](flatuque G.) exspuitur[*](expuritur VR.) aeris palea quaedam. solum, quo excipiatur, stratum[*](fteatum B1. status R. -tim B2.) esse debet marilla[*](marilla J2. -rila S cum J1 (D). -ili B. maxili r. -illa v.a.B. Facile B (ad seqq. referens).).

[*](Diosc. V 119.) Ab ea discernitur quam[*](quam hG. qua B. aqua rv. cfr. § 131.) in isdem[*](hisdem V.) officinis diphrygem [*](difrygem B. -phryga v.a. G.) vocant Graeci ab eo, quod bis torreatur. cuius origo triplex. fieri enim traditur ex lapide pyrite cremato in caminis, donec excoquatur in rubricam[*](rubrica VRa.). fit et in[*](in om.R.) Cypro[*](cypro Bahv. -rio r.) ex luto[*](ulto B1. alto B2.) cuiusdam specus[*](pecuf B1. spectus VR.) arefacto prius[*](prio V.), mox paulatim circumdatis sarmentis. tertio fit modo in fornacibus aeris[*](aere R.)

faece subsidente. differentia[*](differentiae dTH.) est, quod[*](eft quod ll.S. siquidem dT. est (si H) quidem quod v.) aes ipsum in catinos[*](catinof BS. -tino (-tmo V) rv. cfr. XXXIII 88.) defluit, scoria[*](fcorea B.) extra fornaces, flos supernatat, diphryges remanent[*](remanent ll.da. -et hv.).[*](Diosc. eupor. I 189. 183. 79. 125 al. Celsus V 7. 8.) quidam tradunt[*](quidamq, radunt B.) in fornacibus globos lapidis, qui coquatur[*](coquantur Rdhv.a.S.), feruminari[*](feruminari S. ferrum mi- B2V. ferrumi- rv (D).), circa hunc aes[*](est (pro aes) VR.) fervere , ipsum vero non percoqui nisi tralatum[*](tra- latum J. -to B1. translatum dhv. -to r.) in alias fornaces, et esse nodum[*](nudum VRdh. (an nucleum, ut § 144?).) quendam[*](quendam Bav. qued- Rh. quaed- V.) materiae; id, quod ex cocto[*](cocto om.R.) supersit, diphryga[*](diphryga BVdhv(J2). -ges R(?)G. -gem S cum J coll. § 135.) vocari[*](uocari BRaG. -ant Vdv.). ratio eius in medicina similis praedictis: siccare et excrescentia consumere[*](con- sumare R.) ac[*](ac BaS. et v. om. r.) repurgare[*](repurgare BS. -ugnare a. ppurgare rv.). probatur lingua, ut[*](aut BR.) eam siccet tactu[*](tactus VRa.) statim saporemque aeris reddat.

[*](Messalla de famil. Rom. (Peter hist. Rom. fragm. p. 266).) Unum etiamnum[*](etiam- nunc R.) aeris miraculum non omittemus . Servilia familia inlustris in fastis trientem aereum pascit auro, argento, consumentem[*](consument eum V1. -te V2da.) utrumque. origo atque natura eius incomperta mihi est. verba ipsa de ea re Messallae[*](messallae (mefa- B1) v. -alae B2hC. -alis r. mesale a.cfr. § 22.) senis ponam: Serviliorum familia habet trientem sacrum, cui summa cum cura magnificentiaque sacra quotannis[*](quodannif B1V1D.) faciunt. quem ferunt alias crevisse, alias decrevisse videri et ex eo aut honorem aut deminutionem[*](deminutione V. diminutionem B2ahv.a.Brot.) familiae significare [*](significare coni. S. -r& B. -ri rv.).

Proxime[*](dist. CFW Müler p. 17.) indicari debent metalla[*](metalli R.) ferri.

optumo pessimoque vitae instrumento est,[*](est ego. om. ll. v cfr. § 135. (an est, hoc quidem? cfr. Ludewig stud. philol. Prag. III p. 45 nr. 3).) siquidem hoc tellurem scindimus, arbores serimus[*](arboref feri- muf BS. serimus dav. om. r.), arbusta tondemus[*](tondemuf BS. pone- Vda. pomeria nemus h. ponemus (-nimus v) pomaria R (?)v.), vites squalore deciso annis omnibus cogimus invenescere, hoc exstruimus tecta, caedimus saxa, omnesque[*](omnifque BS.) ad alios[*](aliaf B1.) usus ferro utimur, sed eodem ad bella, caedes[*](caedis R.), latrocinia, non comminus solum, sed etiam missili volucrique, nunc tormentis excusso[*](excuso VR.), nunc lacertis, nunc vero pinnato[*](pennato B2v.a.S. pinnae a.), quam sceleratissimam humani ingenii fraudem arbitror, siquidem, ut ocius mors perveniret ad hominem, alitem illam fecimus pinnasque[*](pennafque B2v.a.S.) ferro dedimus[*](de- dicimus V1. didic- R.de mendo cfr. XVI 1).[*](Isid. VI 9, 2.) quam ob rem culpa[*](culta VR.) eius non naturae fiat accepta. aliquot[*](aliquod B1D.) experimentis probatum est posse innocens esse ferrum. in foedere, quod expulsis regibus populo Romano dedit Porsina[*](porfina B1S. -sena dhG. -senna (pers-V) rav(H). cfr. § 29.), nominatim comprehensum invenimus, ne ferro nisi in[*](in om.B1.) agri cultu[*](cultura d(?)v.a.S.) uteretur. et tum[*](tum ll.S. cum dThv(Brot.). del. C.) stilo osseo[*](osseo inserui ex Isid. cfr. U (Quellenregister p. 11). om. ll.v.) scribere institutum[*](inftitutū BD. intutum (-utu Rh) rdahS. -utum ut v(H). -utum est ut C.) vetustissimi auctores prodiderunt. Magni Pompei in tertio consulatu[*](cof. B1. conf. B2. (cfr. XIX 24).) extat edictum[*](edicto B.) in tumultu necis Clodianae[*](glodianae R.) prohibentis ullum telum esse in urbe.[*](cfr. Plin. XXXV 146.) et ars antiqua [*](et ars antiqua ego. & tamen uiquea (-que B2) B. & tamen uita rv. (saltem etiam uita).) ipsa non defuit[*](definit h.) honorem mitiorem habere ferro quoque . Aristonidas artifex[*](artifices VR.), cum exprimere vellet Athamantis[*](athamantif Bhv. athamnis d. ada- r.) furorem Learcho filio praecipitato residentem[*](et residentis d2in ras.hv. a.G.) paenitentia[*](poenitentiamque (G. -iam v) v.a. H.),

aes[*](res VR.) ferrumque miscuit, ut robigine[*](robigine S. rub- dhv. robiginem B1V1. rvb- r.) eius per nitorem aeris relucente[*](relucente dh(?)v. -tem ll.) exprimeretur[*](exprimetur VR.) verecundiae rubor. hoc signum exstat[*](exta R.) hodie Rhodi[*](hodie rhodi BS. -ierno die rv (add. Thebis H). Thebis hodie C cum B.).[*]((cfr. Athenaeus XI 35 p. 469a. Ovid. met. XIII 683). —cfr. Isid. XVI 21, 4.) est in eadem urbe et ferreus Hercules , quem fecit Alcon laborum dei patientia inductus. videmus et Romae seyphos e ferro dicatos in templo Martis Ultoris. obstitit eadem naturae[*](natura B.) benignitas exigentis[*](exientif B1.) ab[*](ab BaS. a rv.) ferro ipso poenas[*](poene R.) robigine eademque providentia nihil in rebus mortalius[*](mortaliuf BC(S). -ibus rv(Dal.).) facientis[*](fa- cientis hman. Dal.S. -tem V. -te rv.) quam[*](quam om.h.) quod esset[*](effet BdThS. esse Va.om.R(?)v.) infestissimum mortalitati.

[*](Isid. XVI 21, 2. Serv. ad Verg. Aen. X 174.—(cfr. Aristot. mir. ausc. 48).) Ferri metalla[*](mella B1.) ubique propemodum[*](propemodo VR.) reperiuntur, quippe etiam insula Italiae Ilva[*](ilua B1v. silua a. illa r.) gignente, minimaque difficultate adgnoscuntur[*](adgnofcuntur B1D. agn- rS. cogn- v.) colore ipso terrae manifesto[*](manifefto Bv. -ta rS.). ratio[*](sed ratio v.a.S.) eadem excoquendis[*](excoquendif Bdav(D). cfr. § 166 extr. 146. -di rhJ coll. XI 231.) venis; in Cappadocia tantum quaestio est, aquae[*](aquae Bv. -ua r.) an terrae[*](terrae Bv. -rra r.) fiat[*](fiat om.R.) acceptum, quoniam perfusa Cer aso[*](Ceraso U 755. certo- ll.v.a.D.) fluvio terra neque aliter ferrum e[*](et VR.) fornacibus reddit. differentia ferri numerosa[*](innumerosa VRh.).[*](Isid. XVI 21, 3.—Verg. Aen. VIII 420. Varro ap. Serv. ad Aen. X 174. Nonius p. 21, 10 M. cfr. Lucil. fragm. III 29 (Müller).) prima in genere[*](genera VR.) terrae caelive [*](caeli- uae B.): aliae molle tantum plumboque vicinum[*](uicinius hv.a.S.) subministrant, aliae fragile et aerosum rotarumque usibus et clavis maxime fugiendum, cui prior ratio convenit; aliud brevitate sola placet clavisque caligariis[*](galligaris VRd.), aliud robiginem[*](rubi- ginem V2Rdhv.a.S. ab origine B.de mendo cfr. § 149.) celerius sentit[*](fefntit B1. fe fentit B2. (a robigine. . senescit coni. J).).

stricturae vocantur hae[*](haec B1VR. eae v.a.H.) omnes, quod non in aliis metallis, a[*](a B2ahIsid.v. ad r.) stringenda acie vocabulo inposito.[*](Isid. XVI 21, 3.) et fornacium magna[*](maxima R(?)hv.a.S.) differentia est, nucleusque quidam[*](quidam BTS. -dem rv(H). equi- dem G.) ferri excoquitur in iis[*](iif ll.S. his dhH. om. hoc loco v.) ad indurandam aciem, alioque[*](alioque BaG(S). -iquem VR. -que T. -quae v(H).) modo ad densandas incudes malleorumve[*](malliorumue B.) rostra. summa autem differentia in aqua, cui subinde candens inmergitur. haec alibi[*](alibe B1. aqua alibi v.a.G.) atque[*](aquae V. aqua d.om. Ven.) alibi[*](alibe B1. om. Ven.) utilior nobilitavit loca gloria ferri, sicuti Bilbilim[*](bilbilim BS. -in v. birbilium r.) in Hispania et Turiassonem[*](tyri iasonem a. turiasso VRdh.), Comum in Italia, cum ferraria metalla in iis[*](iif Bv(S). his rC.) locis non sint[*](funt R. fiant h.).[*](Isid. XVI 21, 2. 4.) ex omnibus autem generibus [*](generalibus R.) palma[*](prima B.sed cfr. § 95 et Isid.) Serico ferro[*](fenco B1.) est; Seres hoc cum vestibus suis pellibusque mittunt; secunda Parthico.- neque alia genera ferri ex mera[*](ex mera BB ex Isid. ex mira r. ex nimia a. eximia v.) acie[*](acie Bdav. atia (acie V2) aeta (& a R) r. an acie ita?) tenmperantur, ceteris enim admiscetur mollior complexus. in[*](in Bav. om.r.) nostro orbe aliubi[*](aliube B1. -ibi B2. (item deinceps).) vena bonitatem hanc[*](dist. S cum J.) praestat, ut in Noricis, aliubi factura, ut Sulmone, aqua ubi[*](uti v.a.S.) diximus, quippe[*](quippe—16 acies fortasse pertinent post du- rentur (v. 19). cfr. etiam Isid.) cum[*](cum in Rdhv. a. S.) exacuendo oleariae[*](oleare VRd. -res hv.a.S.) cotes[*](cotef Bhv. coctaes r. om.a.) aquariaeque differant et oleo delicatior fiat acies. mirumque , cum excoquatur vena[*](uene R.), aquae modo liquari ferrum, postea in spongeas[*](fpongiaf B2Vdv.a.S.) frangi. tenuiora ferramenta oleo restingui mos est, ne aqua in fragilitatem durentur. a ferro sanguis humanus se ulciscitur, contactum[*](contactum dahIsid.v. -tectum B. -tractum VR2. -trac R1.) namque eo celerius [*](celeriuf BIsid.S. -ius subinde rdahv(D).) robiginem trahit.

[*](Isid. XVI 21, 4. 4, 1. Lucret. VI 911.) De magnete lapide suo loco dicemus concordiaque , quam cum ferro habet. sola haec materia virus[*](uirus ll.Tav(S). cfr. § 120. 160. 177. -res d(?)hB. uim Isid. cfr. v. 10. XXXVI 128.)[*](36,126 sqq.) ab eo lapide accipit retinetque longo tempore, aliud[*](aliud Bav. aut r.) adprehendens ferrum, ut anulorum[*](acolorum VR.) catena spectetur interdum . quod volgus imperitum appellat ferrum vivum, vulneraque talia[*](tali dv.a.S.) asperiora fiunt.[*](Isid. XVI 21, 4.) hic[*](hic om.VRdh.) lapis et in Cantabria [*](can- tabri B.) nascitur, non ut[*](ut BS. om. rv.) ille magnes verus caute continua, sed sparsa bulbatione[*](bulbatione B. bull- r H cum B. bubb- v.)—ita appellant[*](appellantes scio VRa.)—, nescio an vitro[*](uitro B. cfr. XXXVI 192. ultro (-ra a) ll.dahv.) fundendo perinde utilis, nondum enim expertus est quisquam [*](quicquam VRh.); ferrum[*](ferri v.a.H.) utique inficit eadem[*](aciem v.a.H.) vi[*](ui BTH cum Gron. ut rv.).—Magnete[*](magnet B2.) lapide[*](lapidē B2. -def B1.) architectus[*](artitectus R.) Timochares[*](timocharef BS. -ohares (tym- dT) rdT. -ocrates ah. Dinochares H. -ocrates G. chirocr- v. (cfr. V 62. VII 125).) Alexandriae[*](alexandreae V. -dri d.) Arsinoes templum concamarare incohaverat[*](incohauerat ego. incola- B. inchoa- rv. cfr. XIV 61. XXXVI 75. 122.), ut in eo[*](eo BRIsid.v. ea r.) simulacrum e ferro pendere in aēre[*](in aere hIsid.v. aere VRdaS. om.B.cfr. X 111. XXXI 31. 30. XIV 12. XXXVI 118.) videretur. intercessit ipsius mors et Ptolemaei [*](tolemaei B1. -mei B2. tholomei R. tphol- V.) regis[*](regis om.hv.a.S.), qui id sorori[*](sororis uitie iussit R.) suae iusserat fieri.[*](Isid. XVI 21, 4.)— Metallorum [*](dist. ego.) omnium vena ferri largissima est Cantabriae[*](canthabriae B.). maritima[*](maritimae SJ(errore).) parte, qua[*](quam dhv.a.S.) oceanus adluit[*](alluut R.), mons praealtus[*](praerupte altus hv.a.S.)- incredibile dictu—totus ex ea materia[*](ma- terie dhv.a.S.) est, ut in am- (?)bitu oceani diximus. [*](4,112)

Ferrum accensum igni, nisi duretur ictibus, corrumpitur . rubens non est habile[*](estabile V.) tundendo neque antequam

albescere incipiat[*](incipit BS. accepta VR.de mendo cfr. § 129. 168.). aceto aut[*](ut VRd. et hv.a.G.) alumine[*](palumine B.) inlitum fit aeri[*](aeri hv. -ris ll.S. cfr. nov. luc. p. 26.) simile.[*](Isid. XVI 21, 7.—cfr. Plin. V 86.) a robigine[*](a rubigine V2av.a.S. ab origine B.) vindicatur cerussa[*](ceruiffa B1.) et gypso et liquida pice. haec est ferro[*](ferri d. temperatura hv.a.S. rerum U 756.) a Graecis antipathia dicta. ferunt quidem[*](quidam hv.a.D.) et religione quadam id fieri et exstare ferream catenam apud Euphraten[*](apoteo pratenam nam VR.) amnem in urbe[*](urbem B1.), quae Zeugma[*](zeugma Bv. zeuma r.) appellatur[*](an appelletur?), qua[*](quia V2Th.) Alexander Magnus ibi iunxerit[*](iunxerit BdTaS. -rat rH. uinxerit v. -rat C.) pontem, cuius anulos, qui[*](an (pro qui) B. ) refecti sint[*](funt B1hv.a.S.), robigine infestari, carentibus ea prioribus.

[*](Pl. iun. 36, 8–10. 86, 1. 54, 4. Diosc. V 93 extr. Celsus IV 96 (9). Scribon. 146.) Medicina[*](medicinae B.) e ferro[*](efferro B1.) est et alia quam secandi. namque[*](fecvndina quę B2.) et[*](et om.hv.a.S.) circumscribi circulo[*](circulo Bv(S) -los rH.) terve circumlato mucrone et adultis et infantibus prodest contra noxia medicamenta, et praefixisse[*](praefixiffe BG. -xe r. -xae a. -xit d. -xo h. -xos v.) in[*](in Bav. om. r.) limine evulsos[*](aeuulsos V1. -sis V2.) sepulchris clavos adversus noctumas lymphationes, pungique leviter mucrone[*](mucro- nem B1.), quo[*](que VR.) percussus homo sit, contra dolores laterum pectorumque[*](pectorumue VTh. -uel R.) subitos[*](sub- ditos Vd. -tus R.), qui punctionem adferant[*](adferantque. Bam V1. -que. Nam V2.). quaedam ustione sanantur , privatim vero canis rabidi[*](rapidi V.) morsus[*](morfuuf B1D.), quippe etiam praevalente morbo[*](morfo B.) expaventesque[*](expauescentesque hv.a.S.) potum usta[*](tusta V.) plaga ilico liberantur. calfit[*](calefit Rdhv.a.S.) etiam ferro candente potus in multis vitiis, privatim vero dysentericis.

[*](cfr. Plin. XXV 42.) Est et robigo ipsa in remediis, et sic proditur[*](proditum B.de mendo cfr. § 122. 175.)

Telephum[*](elephum VR.) sanasse[*](sanas sed (red R) ac miles VR.) Achilles, sive id aerea[*](id era a. ad aere VR.) sive ferrea cuspide fecit; ita certe pingitur ex ea decutiens gladio. sed robigo ferri[*](ferri Bdav. -rro r.) deraditur umido ferro clavis[*](clauisue B2.) veteribus.[*](Diosc. V 93. eupor..I 95. 46. 48. 168. 190. II 83. I 162. 219. 235.) potentia eius ligare, siccare, sistere[*](strin- gere h. restri- v.a.S.). emendat alopecias[*](alopetias V. -phiaf B.) inlita. utuntur et ad scabritias[*](feabritia B.) genarum pusulasque[*](puftulafque B2v.a. H.) totius corporis cum cera et myrteo[*](murteo R.) oleo, ad ignes[*](ignis R.) vero sacros ex aceto, item ad scabiem, paronychia digitorum et pterygia in linteolis. sistit et feminarum profluvia inposita velleribus[*](uel- leribus ll.v. an in uellere, utilis? cfr. XXVI 144 et nota ad XXVIII 248.), plagis quoque recentibus vino diluta et cum murra subacta[*](subacto VR.), condylomatis ex aceto[*](aceto prodest hv.a.S.). podagras quoque inlita[*](inlita BS. -tas V1Ra. illitas V2dh. -ta v.) lenit.

[*](cfr. Diosc. V 90. eupor. I 209. II 61. I 212.) Squama quoque ferri in usu est ex acie aut mucronibus, maxime simili[*](similis et Vd.), sed acriore vi quam robigo, quam ob rem et contra epiphoras oculorum adsumitur. sanguinem[*](fanguinem BaS. -emque rv.) sistit, cum volnera ferro maxime fiant. sistit et feminarum profluvia. inponitur et contra[*](contra om.R.) lienium[*](lienium BS. liconium a. lienum V2dhv. ali- r.) vitia, et[*](& BaS. om. rv.) haemorroidas[*](emoroidaf B.) compescit ulcerumque serpentia. et genis prodest farinae modo adspersa paullisper. praecipua tamen commendatio eius in hygremplastro ad purganda vulnera fistulasque et omnem[*](omnē Bav(S). -ne r Brot.) callum erodendum et rasis ossibus carnes recreandas. componitur hoc modo: propolis[*](propolis ego coll. XXII 107. Scribon. 209. pari VRdTaD (coll. XXXVI 158). pal. B.om.hv. picis H. panis J coll. XXII 138. aluminis coni. S (coll. § 149 de mendo). conici possit etiam galbani: cfr. XXIV 21 (XI 16). Scribon. 210 (vel panacis: cfr. Diosc. eupor. I 188).) oboli[*](et p. 219, 1 obolif fex B1. -lis ex Vhv.a.H. -lis et dT.)

VI,[*](duae (pro sex) H.) Cimoliae cretae drachmae[*](cimolia creta duobus, drachmis v.a.H.) VI, aeris[*](ex aere v.a.H. sex aeris—drachmae om.B.) tusi[*](tusi VRdH(D). tunsi S. tritus a. totidem v.) drachmae[*](duae ll. H. ex (del. drachmae) v.) II, squamae[*](squama v.a.H.) ferri[*](ferri Bav(S). -rreae RdTH. -rreae et V.) totidem, cerae[*](cera a.) X[*](x ego. XL B1. XI B2. ex rv. sex dTH.), olei[*](oleo hv.a.G.) sextarius[*](sextario v.a.H. (fortasse obolis x . . drachmis x .. drachmis II .... sextariis [sc. singulis]).). his adieitutr, cum sunt repurganda volnera aUt replenda, ceratum.

[*](cfr. Isid. XVI 22, 1. Plin. IV 104. VII 206. Diodor. V 38, 4. 22, 5. Strabo III 2, 9 p. 147.) Sequitur natura plumbi, cuius duo genera, nigrum atque candidum. pretiosissimum in hoc[*](in hoc ego. hoc ll. S. om.hv.) candidum[*](candidum om.hS.), Graecis[*](a graecis dhv.a.S.) appellatum[*](appellatus R.) cassiterum[*](cassityrum VRd.) fabuloseque narratum in[*](in om.BVen. cfr. XXXII 63. XXXI 17.) insulas[*](& BS. om. rv.) Atlantici maris peti vitilibusque[*](utilibufque BVen. uit. Huiusque a.) navigiis[*](nauis R.) et circumsutis corio advehi. nunc certum est in Lusitania[*](lufitaniae a. ly- sinia Vd. lis- R.). gigni et in Gallaecia[*](galacia B2. galleciae V. -ia B(edd.a. Lugd.). -lliciae (-cie a) dahIsid.(v). -Ileta R. Callaecia J coll. XXXIII 78 (item infra).) summa tellure, harenosa et coloris[*](coloref B.) nigri. pondere tantum ea deprehenditur;[*](Isid. XVI 22, 1. 2.) interveniunt et minuti calculi, maxime torrentibus siccatis. lavant eas harenas metallici et, quod subsedit, cocunt in fornacibus. invenitur et in aurariis metallis, quae alutias[*](alutiaf BS. -tia rav(Brot.). -ta dTH. elutia C cum B. cfr. XXXIII 67.) vocant, aqua inmissa eluente[*](fluente V1. lu- V2. eluenti B. -uunt hv.a.B.) calculos nigros paullum[*](paululum d.cfr. nota ad XXVIII 133.) candore variatos, quibus eadem gravitas quae auro, et ideo in calathis[*](calathis hB. -tis dVen. co- latis VRv. cutalif B. cloacis aD. om. Isid. scutulis U 757. locus nondum sanatus.), quibus aurum colligitur, cum eo rem-anent; postea[*](posita VRh.) caminis[*](caminis v. -millif B1J. -mellis da. cvm illif B2. gamellis r.) separantur conflatique in plumbum album resolvuntur.[*](cfr. Plin. XXXIII 94.—Homerus λ 25. ψ 561.) non

fit in Gallaecia[*](callaecia B1J. gallicia dav.a.B. gall///ia V. gallea R.cfr. § 156.) nigrum, cum vicina[*](uinia Vd.) Cantabria nigro tantum abundet, nec ex albo argentum, cum fiat ex nigro. iungi inter se plumbum nigrum sine albo non potest nec hoc ei[*](eifin B1. fine (f et ne in ras.) B2SJ.) sine oleo ac ne album quidem secum sine nigro. album habuit[*](habuit et VRa.) auctoritatem et Iliacis temporibus teste Homnero, cassiterum ab illo dictum.[*](Isid. XVI 22, 2.—§ 160 init.: Isid. XVI 23, 2.) plumbi nigri origo duplex est; aut enim sua provenit vena nec quicquam aliud ex sese parit[*](fe feparit (-rat B2) B.) aut cum argento nascitur mixtisque venis conflatur . huius[*](eius hv.a.S.) qui primus fuit[*](fluit V2hv. cfr. § 168.) in fornacibus liquor stagnum[*](stannum d(?)C. item infra semper. cfr. XXIX 35.) appellatur; qui secundus, argentum; quod[*](quod BV2aIsid.G. quid r. qui dThv.) remansit in fornacibus, galena, quae fit[*](fit BS. eft rv.) tertia portio additae[*](addita v.a.H (cfr. Isid.).) venae; haec[*](haec ll.v. an ac (vel haec .. dant)? cfr. Isid. et Blümneri technol. IV 150 n. 2.) rursus conflata dat nigrum plumbum deductis partibus [*](partif B.)[*](duabus ll.v.) nonis[*](nonif BS. non rBrot. del. v.) II.

Stagnum inlitum aereis[*](aereis ll. Ver.(S). -rif B2Ven. aeneis C.) vasis saporem facit gratiorem ac[*](ac BS. ad VR. aut a. et dhv.) compescit virus aeruginis, mirumque, pondus non auget. specula[*](secula VR.) etiam[*](etiam BS. quoque rv.) ex eo laudatissima, ut diximus, [*](33,130) Brundisi[*](bryndisi VRd.) temperabantur, donec argenteis uti coepere et ancillae. nunc adulteratur stagnum addita aeris candidi tertia portione in plumbum album. fit et alio modo mixtis albi plumbi[*](plumbib; R.) nigrique libris; hoc nunc aliqui argentarium appellant. iidem[*](iidem RdhLugd. id- rv(D).) et tertiarium vocant, in quo[*](quod VR.) duae sunt[*](st R.an sint?) nigri portiones et tertia albi. pretium eius inlibras[*](libras Bav. -ris r.) $X$ XX[*]($X$ XX BS. xxx rv. x. x dH.). hoc fistulae solidantur. inprobiores ad tertiarium[*](tertiarum B1V.) additis partibus aequis[*](aequi VR.) albi argentarium vocant et eo quae volunt

incoquunt[*](incoquont BJ. -cocum V. -cocunt S.). pretium[*](praetiū B. -tio V. pretia Rdhv.a.S.) huius[*](huius—3 nigri to B2 (ead. m.) in trim vss. spatio raso (contraq. et nigrito ad marg.). 1 p. B2D. pondo rv.) faciunt in p. $X$ LXX[*](XLXX/// B2J. CX (cxx. V) LXX VR. XLX. X S. CLX. X dTH. cxxx hv. om.a.). albo[*](albo om.B2.) per se sincero pretium[*](pretia RdThv.a.S. praetio V.) sunt $X$ LXXX[*](XLXXX B2S. XCX V. CX dT. c. x. a. XXX Rv. x. x H.), nigro $X$ VII[*](x. VII fS. XVII ll.v. XVI C. VII H.).

Albi natura plus aridi habet, contraque nigri tota umida est. ideo album nulli rei sine mixtura utile est. neque argentum ex eo[*](ex eo—6 argentum om.B.) plumbatur, quoniam[*](quia d2in ras. quam T.) prius liquescat[*](liquescat dTa. -uiscat V. -uescit R(?)hv.) argentum, confirmantque[*](confirmantque (quod dThH)—7 argentum ll.v(H). om. Bas. (errore, ut videtur).), si minus albo nigri, quam satis sit, misceatur, erodi[*](prodi B.) ab eo argentum. album incoquitur aereis operibus Galliarum invento ita, ut vix discerni possit ab argento, eaque incoctilia appellant. deinde et argentum incoquere simili modo coepere equorum[*](& quorum B1.) maxime ornamentis iumentorumque ac iugorum[*](ac iugorum BS. adiu- r. iugis hv.) in[*](in hv. om. ll.S. cfr. CFW Müller p. 24 n. 2.) Alesia oppido; reliqua gloria Biturigum[*](gloria biturigum (-ivgum B2) B(d?)v.-iabitur iugum r.) fuit.[*](Isid. XVI 22, 3.) coepere deinde et esseda sua colisataque ac[*](fua colifataque ac BS. suaculis atque acre (hoc a) ra. et uehicula et d2in ras.hB. baculis et v.) petorita[*](pecorita R.) exornare simili modo, quae iam[*](quae iam BS. quae (que R) inani r. om.hv.) luxuria[*](luxuriam B1. -xoria V.om.hv.a.S.) ad aurea quoque, non modo argentea[*](ar- genta VR.), staticula[*](ftaticula BaB. taticola F. //// ticula V. tic- R. uehicula d2in ras.hv.) pervenit[*](inanis luxuria peruenit hv.a.S.), quaeque in scyphis[*](scyphis dv. cy- B. scypis V. scipis R. esphis a.) cerni prodigum[*](prodi- gum B1Vdav(S). -gium rG.) erat, haec[*](heac V. hac B2. ////c B1.) in vehiculis adteri[*](ad terri Vd. art- R. cartha V. -ta B.) cultus vocatur. plumbi albi experimentum in charta est, ut liquefactum pondere videatur, non calore, rupisse. India neque aes neque plumbum habet gemmisque ac margaritis suis haec permutat.

[*](Isid. XVI 22, 3.) Nigro[*](nigrum VR.) plumbo ad fistulas lamnasque utimur, laboriosius in Hispania eruto totasque per Gallias, sed in Brittannia summo terrae corio[*](curio B.) adeo large, ut lex ultro dicatur[*](lex custodiatur D. lex cauere dicatur U 758. lege interdicatur Brunn. lex inter- dicat ut M Hertz. an nec interdicatur? (cfr. XXXIII 78. 49).), ne plus certo modo fiat. nigri generibus haec sunt nomina: Iovetanum[*](iouetanum Bv(S). -antum r. Ouetanum H.), Caprariense, Oleastrense[*](oleafterenfe B.), nec differentia ulla[*](illa V.) scoria modo excocta[*](excocita B1.) diligenter. mirum in his solis metallis, quod derelicta fertilius revivescunt. hoc videtur facere laxatis spiramentis ad[*](ac B1.) satietatem infusus[*](infus V.) aër, aeque[*](aeque v. eque h. atque (-uae V) ll.) ut feminas quasdam fecundiores facere abortus. nuper id conpertum in Baetica Samariensi[*](famarienfi BJ. samiarenci V. saremianensi a. santarensi Rd(?)v. an Salutariensi? cfr. III 15.) metallo, quod locari[*](uocari B.) solitum $X$[*](x libras (-ris v) hv.a.H.)cc[*](ccJ. cc. M. VR2H. ccc R1. cc Bdahv.) annuis[*](annuif BaH. -us r. annos dThv.), postquam obliteratum erat, $X$ CCLV[*]($X$ CCLVego. CCLV H cum Gron. XXXLV R. $X$ XLV B. XXLV V.X.XLVJ. $X$ |XIV|D. XL. v a. LV V.) locatum est[*](locatum est om.VRh.). simili modo Antonianum in eadem provincia pari[*](a pari aD. cfr. U 759.) locatione pervenit ad HS[*](HS—14 et ad [dita] Bav. om.r.)CCCC[*](CCCCBaS. cccc v.MMD.) vectigalis. mirum et addita aqua non liquescere vasa e[*](uasa e V1Rdv(J). uas e rS.) plumbo, eadem, si in[*](fi in (sin V) ll.Brot. in hv.) aquam[*](aquam CFW Müller p. 8 n. 2. aqua ll.v. (an si cum aqua?).) addantur[*](addantur B. -atur rS. om.hv.) calculus vel[*](uel S. ue Bda. ua r. om.hv.) aereus[*](cereus Rd. caaer- V. aereusue v.a.S.) quadrans [*](quadraf BV. si (quadrans si v. -drans Brot.) addatur hv.a.S.), peruri[*](uas puri h. uas peruri v.a.Brot.).

[*](Gels. V 26, 36. Theod. Prisc. eupor. II 33 p. 131, 17 (Rose).—Suet. Nero 20.) In medicina per se plumbi usus cicatrices reprimere adalligatisque lumborum[*](plumborum B.) et renium parti[*](parti dhv. -te ll.) lamnis

frigidiore natura inhibere[*](inhibere BdC. -ri rv.) inpetus venerisvisaque in quiete veneria[*](dist. S. (sublato puncto aut se delendum aut tradit scribendum erat).) sponte naturae erumpentia usque in genus morbi. his lamnis Calvus orator cohibuisse se[*](se om.d(?)v.a.S.) traditur viresque corporis studiorum labori[*](labori BaG. -re rv.) custodisse. Nero, quoniam ita placuit diis[*](dis VJ.), princeps, lamna pectori inposita sub ea cantica exclamans alendis vocibus demonstravit rationem. [*](cfr. Diosc. V 96.)coquitur ad medicinae usus patinis fictilibus substrato sulpure[*](sulpure B1J. -phure B2hv (S). -ri a. -furi VR. -phuris, dTH.) minuto, lamnis inpositis tenuibus opertisque sulpure [*](sul- fore R.) et ferro[*](& ferro Bdav. est et foro r. (an ueru ferreo mixtis, cum coquuntur? cfr. Diosc. et § 176. XXXIII 107. U 760).) mixtis. cum coquatur[*](coquatur BS. -uitur rv.), munienda in eo opere foramina[*](fornamina V. formica B1. -cia B2.) spiritus convenit; alioqui plumbi fornacium [*](fornacium del. voluit U 760.)[*](dist. ego.) halitus noxius sentitur. et pestilens est[*](est ego. et ll.v.), canibus ocissime, omnium vero metallorum muscis et culicibus, quam ob rem non sunt ea taedia in metallis.[*](Diosc. V 95.) quidam in coquendo scobem plumbi lima quaesitam sulpuri miscent, alii cerussam potius quam sulpur. fit[*](fit ei V. ficti R.) et lotura plumbi[*](plumbi VdTahv(S). pumbi B. plurimi R(?)B.) usus in medicina. cum se ipso teritur in[*](& (pro in) B.) mortariis plumbeis addita aqua caelesti, done crassescat; postea supernatans aqua tollitur spongeis; quod crassissimum fuit, siccatum dividitur in pastillos. quidam limatum plumbum sic terunt, quidam et plumbaginem admiscent, alii vero acetum[*](acceptum B1. (cfr. § 149).), alii vinum, alii adipem, alii rosam.[*](Diosc. V 95. 96. 95. eupor. I 182. 189. 212.) quidam in lapideo mortario[*](moriario VR.) et maxime Thebaico plumbeum[*](plum- beo Rdhv.a.S. -bum U 762. lapideo Diosc.) pistillum[*](pistillo dhv.a.S(U).) terere malunt, candidiusque ita fit medicamentum. id

autem quod ustum est plumbum lavatur[*](labatur V.) ut[*](ut B(S). ui B. et rv(H).) stibis[*](ftibif BS. -bi B. -biis av. istius r. teritur H.) et[*](et ll.v(S). uis h. ut H.)[*](33, 103) cadmea[*](cadmiae (cathm- h) dhv.a.B.). potest adstringere, sistere, contrahere cicatrices;[*](34,104) usu est[*](usu est ego. usus et ll. usus ex (enim ex v)S.) eodem et in oculorum medicamentis, maxime contra procidentiam[*](procidentiam Bav. -tia r. cfr. XXIII 56.) eorum et inanitates[*](inanitatef BS. -tate VT. -tatem Rdav.) ulcerum excrescentiave rimasque sedis aut haemorroidas[*](he- moroidaf B. hae- D.) et condylomata .[*](Diosc. V 96. (103).) ad haec maxime lotura plumbi facit, cinis autem usti ad serpentia ulcera aut sordida, eademque quae chartis[*](chartis ll.v. spodi Diosc. an chal- citidis? cfr. § 118. 119.) ratio profectus[*](profectuf B2dv. -tuuf B1D. pro- uectus r.). uritur autem in[*](in om.R.) patinis per lamnas minutas cum sulpure, versatum rudibus ferreis aut ferulaceis, donec liquor mutetur in cinerem; dein refrigeratum teritur in farinam. alii[*](alie Ra. -iae V.) elimatam[*](elimatam Bv(S). lima- TH. linea- h. lianitam a. lanit- r.) scobem in fictili[*](fictile VR.) crudo[*](crudo BB e Diosc. cado dahv. -du V. tadu R.) cocunt[*](cocont R.) in caminis, donec percoquatur figlinum . aliqui cerussam admiscent[*](miscent VRdhv.a.S.) pari mensura aut hordeum teruntque ut in crudo dictum est, et praeferunt[*](168) sic[*](ri B1. sic tritum hv.a.S.) plumbum spodio[*](spondio Rh. -ion Vd.) Cyprio.

[*](Diosc. V 97. Celsus V 15. Scribon. 48.) Scoria[*](fcor//ea B1.) quoque plumbi in usu est. optima quae[*](quae BS. que quae Rhv. quaeque Vd.om.a.) maxime ad luteum colorem accedit[*](accendit B.), sine plumbi reliquiis[*](reliquif B1Vv.a.C.) aut sulpuris specie[*](an ac uitri specie? cfr. Diosc. aut sulpuris speciem (transpositum post colorem) U 763.) et terra[*](fpecie terrae B.) carens. lavatur haec in mortariis minutim fracta, done aqua luteum colorem trahat, et transfunditur in vas purum, idque saepius, usque dum subsidat quod utilissimum est. effectus[*](effectuuf B1D.) habet eosdem quos

plumbum[*](plumbum—-4 modo quo Bav. om. r.), sed acriores[*](cariores a.). mirarique[*](mirarique B1aJ. -raque B2S. -rari v. cfr. XVII 1. XVIII 291. XXXVI 200. XXXV 49.) succurrit experiential[*](experientiam av(J). -tia BS.) vitae, ne faece quidem rerum[*](rerum BB. ne (neu v) rerum av.) excrementorumque foeditate intemptata tot modis.

Fit[*](& Bv. om.a.) et spodium ex[*](ex B2v. & B1. est a.) plumbo eodem modo[*](modo BC. omav.) quo ex Cyprio aere; lavatur[*](laudatur Ba.) in linteis raris aqua caelesti separaturque [*](feparanturq. B. (an recte et deinde terrena, ut XXX 116. IX 140? contra XXX 32. XXXVII 194).)[*](130) terrenum transfusione; cribratum[*](crebratum B1.) teritur. quidam pulverem eum[*](eum BVaS. eam R. cum dhv. del. G.) pinnis digerere[*](detergere v.a.S.) malunt ac terere in vino odorato.

[*](Diosc. V 100.) Est et molybdaena, quam alio loco galenam appellavimus , vena[*](uena Bhv. -nar r.) argenti plumbique communis. Melior [*](33,95) haec, quanto magis aurei colors quantoque minus plumbosa,[*](34,198) friabilis et modice gravis. cocta cum oleo iocineris colorem trahit. adhaerescit et auri argentique fornacibus; hanc metallicam vocant. laudatissima quae in[*](in hman.Dal.v. om. ll.S. cfr. CFW Müller p. 24 n. 2.) Zephyrio fiat; probantur minime terrenae minimeque lapidosae[*](lapidiose V. -sae Ven.). coquuntur[*](cocuuntur B1. -cuntur: S. uocantur V.) lavanturque scoriae modo.[*](Diosc. V 100. cfr. Celsus V 19, 26. Diosc. eupor. I 182. II 52.) usus in lipara[*](in lipara (lipp- dVen. lypp- a) ll.dav(J). illi par B2. in liparas C. cfr. XXXIII 105. XXIII 162, sed singul. num. etiam ap. Scribon. 222. 223.) ad lenienda ac refrigeranda ulcera et emplastris, quae non inligantur[*](alligantur Vd(?)v.a.S.), sed inlita ad cicatricem perducunt in teneris[*](temporis R.) corporibus mollissimisque[*](mol- liffimafq. B1.) partibus. compositio[*](compofito B1.) eius e[*](e BS. est rv.) libris[*](tribus ll.v (bis).) III et cerae libra, olei III heminis, quod in senili corpore cum fracibus[*](fraucibus R.) additur. temperatur cum[*](cum BS. et cum rv(D).) spuma

argenti et scoria plumbi ad dysenteriam et tenesmum fovenda[*](fouemda V. -em uia R. -endo av.a.S.) calida.

[*](Diosc. V 103. (cfr. Isid. XIX 17, 23). Vitruv. VII 12, 1. cfr. Plin. XXXV 37 extr.) Psimithium[*](psinthium VR. psimmythium h(?).v.a.S. apsyntium a.) quoque, hoc est cerussam, plumbariae dant officinae[*](danda effi- cinae B.), laudatissimam[*](ladatiffimam B1. laudatissima a. -mum hv.a.S(JD).) in Rhodo[*](ripdo R.). fit autem ramentis plumbi tenuissimis[*](tenuissimi VR.) super vas aceti asperrimi inpositis atque ita destillantibus. quod ex eo cecidit in ipsum acetum, arefactum molitur[*](mollitum B. (cfr. § 152).) et cribratur[*](cribatur VR.) iterumque aceto admixto[*](mixto hv.a.S.) in pastillos dividitur et[*](ei VR.) in sole siccatur aestate. fit et alio modo, addito in urceos aceti plumbo opturatos per dies[*](decem ll.v.) X derasoque ceu[*](au (pro ceu) R.) situ ac rursus[*](acrafuf B1.) reiecto[*](itiecto R. deie- v.a.H.), donec deficiat materia.[*](Diosc. V 103.—cfr. Martial. ep. II 41, 12. VII 25, 2.) quod derasum est, teritur et cribratur [*](cribatur V. scri- a.) et coquitur in patinis misceturque rudiculis, done rufescat[*](rubescat dTH.) et simile[*](fimili B1.) sandaracae fiat. dein lavatur dulci aqua, donec nubeculae[*](nubi- culae Rd.) omnes eluantur[*](eluantur Bdv. eluent- a. eleuat- R. aluat- V.). siccatur postea similiter et in pastillos dividitur. vis eius eadem quae supra dictis[*](dictis ll.v. de structura cfr. XXVII 93.), lenissima[*](leuissima hv.a.S.) tantum[*](tamen h.) ex omnibus, praeterque ad candorem feminarum[*](feminarum om.R.). est autem letalis potu[*](potu BaS. -tus rv.) sicut spuma[*](sputa V1R. spumae h(?)Lugd.) argenti. postea cerussa ipsa, si coquatur, rufescit.

[*](cfr. Plin. XXXV 39.—Diosc. V 121. Isid. XIX 17, 11. Pl. iun. 15, 10. Marc. 6, 29. Pl. iun. 37, 15–17. Marc. 16, 51.) Sandaracae quoque propemodum dicta natura[*](dic tantura B1.) est. invenitur autem et in aurariis et in argentariis metallis , melior quo magis rufa quoque magis[*](rufa quoque magis om.B.) virus sulpuris[*](sulpuris ego e Diosc. et Isid. om. ll. v.)

redolens ac pura[*](plura VRh.) friabilisque[*](fragilifque B2.). valet purgare, sistere, excalfacere , erodere[*](erodere BS. pro- r. pro- dv.), summa eius dote[*](dos hv.a.S.) septica[*](ftiptica B2hVen.). explet alopecias ex aceto inlita; additur oculorum medicamentis; fauces purgat cum melle sumpta vocemque[*](uocemque—6 fumpta Bav(S). om. r. uocemque—5 facit om. H.) limpidam et canoram[*](ca- norem B1.) facit; suspiriosis et tussientibus iucunde[*](iocunde B2. iucum de B1.) medetur cum resina terebinthina in cibo[*](cibo av. quo B.) sumpta, suffita[*](sufficita V.) quoque cum cedro ipso nidore isdem[*](ifdem BaD. eisd- V. iisd- RdT(?)H. itid- G. eius C. eis hv.) medetur[*](uid&ur B.).

[*](Diosc. 120. Isid. XIX 17, 12. (cfr. Plin. XXXIII 79. VI 98). Diosc. V 121. Marc. 34, 57.) Et arrhenicum[*](arrhenicum BJ. arren- daBrot. arsen- v. arreoi- Vh. arroi- R.) ex eadem est materia. quod optimum , coloris etiam in auro excellentis[*](excellentius av.a.Brot.); quod vero pallidius aut sandaracae simile est, deterius iudicatur. est et tertium genus, quo miscetur aureus color sandaracae. utraque[*](utraeque B.) haec squamosa, illud[*](ilum VR.) vero siccum purumque, gracili venarum discursu fissile. vis eadem quae supra, sed acrior. itaque et causticis additur et psilotris[*](psilotris (fil- B) BVen. (S). -thris dhVerc. -tri a. -lutris r.). tollit et[*](ei (pro et) V. i R.) pterygia digitorum carnesque[*](carnes R.) narium et condylomata et[*](et om.R.) quidquid excrescit[*](an excrescat?). torretur, ut valdius[*](valdiuf (ald- B1) BJ. ualid- rv. cfr. XXXIII 147; contra XXXVII 106. XXXI 108. XXXX 14. XXVII. XVII 108. 258. XVI 186. XI 54.) prosit, in nova testa[*](innouat teftam B1.), donec mutet colorem.