Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

[*](cfr. Plin. XX 1. 2. XVII 130. Colum. arb. 17, 3. V 8, 7. —cfr. Plin. XVII 91. XX 92. Geop. V 11, 3. XII 17, 20.) Ne silvae quidem horridiorque naturae[*](narratae d. namr- x.) facies medicinis carent, sacra illa parente rerum omnium nusquam non remedia disponente homini, ut medicine[*](medicina Vdxv. -ne a. -nae D.) fieret etiam solitudo[*](solido dx.) ipsa, et[*](et ego. sed ll. v.) ad[*](ad V1dTxv. at a. et V2.) singula[*](singulas a. stgula V1. est gula V2.) illius[*](illis VTx.) discordiae atque concordiae miraculis occursantibus[*](occurren- tibus dTx.). quercus et olea tam pertinaci odio dissident, ut altera in alterius scrobe depacta emoriantur[*](depacta emoriantur D. -tae (-te x) morian- tur ll.v.), quercus vero et iuxta nucem iuglandem. pernicialia et brassicae cum vite odia; ipsum olus, quo vitis fugatur,[*](cfr. XXIII 116.—Colum. X 118.) adversum cyclamino et origano arescit. quin et annosas iam et quae sternantur arbores difficilius caedi, celerius marcescere[*](marcescere Vfa. maturesc- Tx. inaresc- d(?)v. cfr. nota ad XXV 90.) tradunt, si prius manu quam ferro attingantur. pomorum onera a iumentis[*](a iumentis Vdxv. iumenta aD.) statim sentiri[*](sentiri Vdxv. -re aD.), ac[*](ac om.a.), nisi prius ostendantur iis[*](its v. his ll. C.), quamvis pauca portent, sudare ilico[*](illico Dal.). ferulae asinis gratissimo sunt in pabulo, ceteris vero iumentis praesentaneo veneno, qua de causa id animal Libero patri adsignatur, cui et ferula.[*](cfr. Plin. XXXI 36) surdis etiam rerum sua cuique sunt venena ac minimis quoque. philyra [*](phylira VB.) coci et polline[*](pilline V.) nimium salem cibis[*](cibi d(?) H.) eximunt; praedulcium

fastidium sal temperat; nitrosae aut amarae aquae polenta addita mitigantur[*](mitigaretur V.), ut intra duas horas bibi possint , qua de causa in saccos vinarios additur polenta. similis vis[*](uis dxv. suis r.) Rhodiae cretae et argillae nostrati[*](nostratis B (puncto sublato).). concordia valent[*](ualentium Tv. a. G.), cum pix[*](pia V.) oleo extrahitur, quando utrumque pinguis naturae est. oleum solum calci miscetur, quando utrumque aquas odit. cummis[*](cummis (a?)S. gu- VH. gumis x. -mmi dv.) aceto facilius eluitur, atramentum[*](atramento a.) aqua, innumera praeterea alia[*](alia praeterea Vx. (-reo coni. Gron.).), quae suis locis dicentur adsidue.

Hinc[*](hic Vdx.) nata medicina[*](medicinae Vdx.). haec sola naturae placuerat[*](pla- cuit a.) esse remedia, parata vulgo, inventu facilia ac sine inpendio[*](facile sine dispendio a.) e[*](e a. et VdxH. ex v.) quibus vivimus[*](bibimus dx.). postea fraudes hominum et ingeniorum capturae officinas invenere istas[*](sitas V.), in quibus sua cuique homini venalis promittitur[*](uita promittitur dTx. yro- mititur uitia V.) vita. statim compositiones[*](cum positiones V.) et mixturae inexplicabiles decantantur[*](decantatur V.), Arabia atque India remedia[*](remedia ego. in rem- coni. H. in media VdTfx. -dio av. de mendo cfr. XXVI 10. (an uel Media?)) aestimantur, ulcerique parvo medicina a Rubro mari inputatur[*](inportatur D.), cum remedia vera cotidie pauperrimus quisque cenet[*](cenet S. coenet d(?)v. tenet xa. cente V.). nam si ex horto[*](ortu V.) petantur aut herba vel frutex quaeratur[*](quaeratur om.x.), nulla artium vilior fiat[*](fiet dTxv.a. Verc.). ita est profecto, magnitudine[*](magnitude v. a. D. popul; ego. -li ll. v.) populus R.[*](R. aD. om. r. Romani v.) perdidit[*](perditit x. periit D.) ritus, vincendoque[*](uicendo a.) victi sumus. paremus externis, et una artium imperatoribus quoque imperaverunt. verum[*](uerum om.Vx. (imperat. uerum v. a. H).) de his alias plura.

[*](Diosc. I 171.—cfr. Marc. 27, 112.) Loton[*](lothon Vx.) herbam[*](herba V.) itemque Aegyptiam[*](aegyptia V.) eodem nomine , alias et Syrticam arborem, diximus suis locis.[*](13,104 sqq.)

haec lotos, quae faba Graeca appellatur a nostris, alvum[*](aluo V.) bacis sistit. ramenta ligni decocta in vino prosunt dysintericis , menstruis, vertigini, comitialibus, cohibent et capillum . mirum his ramentis nihil esse amarius fructuque dulcius. fit et e scobe[*](e scobe dVerc. ex co- Va. e scro- xv.) eius medicamentum ex aqua myrti 5 decocta subacta et divisa in pastillos, dysintericis utilissimum [*](tribus ll. v.) pondere victoriati cum aquae cyathis III.

[*](Diosc. I 143. 142. Pl. iun. 77, 11–13. Marc. 4, 52. 27, 12. Diosc. I 143. (144).) Glans intrita[*](an inlita trita? cfr. Diosc.) duritias, quas cacoēthe[*](cacoethe av(S). -thes C. cachoete V. cacocte x. choete d.) vocant, cum salsa[*](falsa dxaC. fa- v. folia V.) axungia sanat. vehementiores[*](uehementiores ll. J. -resque v. -or est S. -ora sunt G.) iligna[*](iligna S e Diosc. -nae D. ligna VaG. lichenas dxv.) et[*](et om.dxv. a. G.) in omnibus cortex ipse corticique[*](corticisque dx.) tunica subiecta[*](subtecta V.). haec decocta iuvat coeliacos[*](coe- liacos dB. cel- x. cil- a. il- v. elia eos V.). dysintericis et inlinitur vel ipsa glans. eadem resistit serpentium ictibus, rheumatismis, suppurationibus . folia et bacae vel cortex vel sucus decocti prosunt [*](a v. pro- sunt rursus incipitE.) contra toxica. cortex inlinitur decoctus lacte vaccino serpentis plagae; datur et ex vino dysintericis. eadem et ilici vis.

[*](Diosc. IV 48.) Coccum ilicis vulneribus recentibus ex aceto inponitur, epiphoris ex aqua, oculis subfusis sanguine instillatu r[*](instillatur (X?)v. -tum ll.S.). est autem genus ex eo in Africa[*](africa J coll. XVI 32. XXII 3. attica ll. v.) fere et Asia[*](asia EXv. ania r.) nascens, celerrime in vermiculum id[*](uermiculum id ego. -lum EXv. uermis ultimis (subtilis S) rTS.) se mutans[*](remutans V.), quod ideo 20 scolecium[*](scolecion B. -licinon X. -lechilum E. -lethylon v. stultilum rT.) vocant inprobantque. principalia eius genera diximus.

[*](Diosc. I 146. Marc. 14, 10. Pl. iun. 52, 9–11. Marc. 27, 73. 9, 87. 8, 33. 38.) Nec pauciora gallae genera fecimus, solidam perforatam

, item albam nigram, maiorem minorem. vis[*](ui S.) omnium[*](16,26) similis[*](simili VS.) ; optima Commagena. excrescentia in corpore tollunt, prosunt gingivis, uvae, oris exulcerationi. crematae et[*](et dTEXH. ex V. et in v.) vino extinctae[*](lac. ego indicavi; exciderunt fere sanguinem sistunt; ex aqua aut uino tritae. cfr. Diosc.)...... coeliacis, dysintericis inlinuntur , paronychiis ex melle et unguibus scabris, pterygiis, ulceribus manantibus, condylomatis, ulceribus quae[*](ulceribus quae S cum man. Dal. uulneribus quae ll.v(J).cfr. U 510 et XXVI 110. XXVIII 242. XXXV 189. Cels. V 28, 3. VI 18, 4, de mendo XXVI 146.) phagedaenica vocantur. in vino autem decoctae auribus instillantur [*](instillatur V.), oculis inlinuntur[*](illiniuntur X (ut fere semper).), adversus eruptiones, panos cum aceto.[*](Pl. iun. 27, 3. Marc. 12, 58. 32, 34. Diosc. I 146.) nucleus[*](nucleus—10 aceto om.Vd.) commanducatus dentium[*](dolorem dentium X.) dolorem sedat, item intertrigines et ambusta. inmaturae[*](immatura X.) ex iis[*](iis v. his EXC.)ex[*](ex v. om.EX.) aceto potae[*](pota X.) lienem consumunt; eaedem crematae et aceto salso[*](salse V.) extinctae menses sistunt vulvasque procidentes[*](procedentes X.) fotu[*](fotu E(?)B e Diosc. potu Vdv. -ta X.). omnis[*](omnis VEXH. -nes dTv.) capillos[*](capillum dTf.) denigrat[*](denigrat VEXH. -ant dTv(D).).

[*](Diosc. III 93.)[*](Seren. 746. Pl. iun. 79, 7.) Viscum e robore praecipuum haberi[*](habere Vd.) diximus[*](diximus d.om. rX. (diximus haberi v).) et quo conficeretur[*](conferetur EX.) modo. quidam contusum in aqua decocunt,[*](16,30 245) donec nihil[*](nihil VdTfB(S). om.EXv(G).) innatet[*](innatat E.), quidam commanducantes[*](commanducants V1. -ant V2S.) acinos expuunt cortices. optimum quod sine cortice[*](cortice est X.) quod- que[*](quodque v. quoque ll.X.) levissimum, extra fulvum, intus[*](intus d2TEv. in his Vd1X.) porraceum. nihil est glutinosius[*](glutino siue se mollit V.). emollit, discutit tumores[*](tumores G. um- VE. humores dTX. -re v.), siccat strumas; cum resina et cera panos mitigat omnis[*](omni V.) generis.[*](cfr. Plin. XVI 250. 251. Marc. 34, 77.) quidam et

galbanum adiciunt pari pondere singulorum eoque modo[*](eo modo quo X.) et ad vulnera utuntur. unguium[*](in gaium V.) scabritias expolit[*](expellit V2Tv. a. B.), si[*](si EXv. om. r.) septenis diebus illinantur[*](illinantur ego. folua- ll.v. cfr. Diosc. et XX 39. 93. 101. 103. XXI 142. XXVI 148. XXVIII 222. 243. XXX 108.) nitroque conluantur. quidam id religione efficacius fieri putant prima luna collectum e robore sine ferro, si terram non attigerit[*](attigerit Xv. cfr. XXIII 138. XI 203. -git EG(D). attingat V2dTfS. -guat V1. an potius sic ut . . non attingat? cfr. XVI 210. XVII 154. XVIII 149 et XXIV 68. 172.171. XXVII 141. XXIX 42. XXX 52.) ; comitialibus mederi, conceptum feminarum adiuvare, si omnino secum habeant; ulcera commanducato inpositoque efficacissime sanari.

[*](Seren. 109 Pl. iun. 15, 4. Marc. 6, 17.—Seren. 641–643. 374.) Roboris pilulae ex adipe ursino[*](ursino v. uero ursino ll.fXS (lac. ante ex indicata). uere ursino D cum Strackio. sed cfr. Pl. iun.) alopecias capillo[*](capillo Xv. -os ll.) replent[*](replet Vd.).—Cerri folia et cortex et glans siccat[*](siccant X.) collectiones suppurationesque, fluctiones sistit. torpentes membrorum partes conroborat decoctum eius fotu[*](fucum V2 (pro fotu cui).), cui et insidere[*](insedere Vd2. sed- d1.) expedit siccandis adstringendisque partibus. radix cerri adversatur scorpionibus.

Suberis[*](suberi V2d. sib- V1.) cortex tritus ex aqua calida potus san- is guinem fluentem ex utralibet[*](utralibet EXv. -bus ex (et d) V1df. uteralibus V2.) parte[*](parte EXfv. -tes V1d. -tibus V2.) sistit. eiusdem cinis ex vino calido sanguinem excreantibus magnopere laudatur.

[*](Pl. iun. 25, 2–4. Marc. 11, 9. Pl. inn. 15, 5 Marc. 6, 18.) Fagi folia manducantur in gingivarum labrorumque [*](labrorumque VED. -brumque X1. -borumque dX2Ven. -biorumque v. cfr. XXVIII 188. XXIX 46. XXX 27. XXXIV 115. (XI 159. XXV 171).) vitiis. calculis[*](cauculis d. caulic- X.) glandis fagineae cinis inlinitur, item[*](idem dT.) cum melle alopeciis[*](alopicetis V.).

[*](Diosc. I 102.)[*](cfr. Pl. iun. 74, 7.—Pl. iun. 11, 10. Marc. 1, 62. Se- ren. 683. Pl. iun. 63, 22. 64, 1. Marc. 33, 24. Seren. 46. Pl. iun. 16, 14. Marc. 7, 9. 36, 33. Seren. 778. Nicand. ther. 585. (Marc. 16, 26). Pl. iun. 64, 1–3. Marc. 33, 24.) Cupressi folia trita serpentibus[*](serpentibus ll.T. -tis X. -tium V.)ulceribus[*](ulceribus ego e Diosc. om. ll. ictibus (X?)v. cfr. § 30 126. XXX 113. (an potius re- centibus uulneribus e Pl. iun. 74, 7?).) inponuntur , et capiti cum polenta, si a[*](si a dEXv. sua V.) sole doleat, item ramici [*](ramiti VXJ.cfr. nota ad XXVI 78.), qua de causa et bibuntur. testium quoque tumori cum cera[*](cerato EXv. a. Bas.) inlinuntur, capillum denigrant ex aceto. eadem trita cum II partibus[*](duabus ll.v.) panis mollis e vino Ammineo[*](amineo V(?)fv. a. Dal. cfr. not. ad XX 153 et XXXIV 103.) subacta pedum ac nervorum dolores[*](dolorum neruores V.) sedant[*](sedat dX.). pilulae adversus serpentium ictus bibuntur aut si eiciatur sanguis; collectionibus inlinuntur. ramici[*](ramiti VXJ.) quoque tenerae[*](tenere X.) tusae cum axungia et lomento prosunt[*](profunt EXv. ponunt r.). bibuntur ex eadem causa. parotidi et strumae cum farina inponuntur[*](ponuntur V.).[*](Pl. iun. 64, 3–5. (Marc. 33, 1). 80, 16. Seren. 591. Marc. 17, 15.) exprimitur sucus tusis[*](tusis EXv. tussi r.) cum semine. qui[*](qui om.d.) mixtus[*](mixas V.) oleo caliginem[*](caligini V.) oculorum aufert; item victoriati pondere in vino potus inlitusve [*](inlitusue ego coll. Pl. iun. -us- que ll.v.) cum fico[*](fico Vdv. uino EX.) sicca pingui exemptis granis vitia testium sanat, tumores[*](tumorem V. umores E. hu- X.) discutit et cum fermento strumas. radix cum foliis trita pota vesicae et stranguriae medetur[*](medentur Vd.) et contra phalangia. ramenta pota menses cient, scorpionum ictibus adversantur[*](aduer uensantur V.).

[*](Diosc. I 105.)[*](cfr. Scribon. 58. Marc. 12, 5. 36. Vitruv. II 9, 13. Plin. XVI 197.) Cedrus[*](cedros VX.) magna, quam cedrelaten[*](cedroelaten VdX.) vocant, dat picem , quae cedria[*](cedria EXv. deced- d. decreta V.) vocatur[*](uocantur V.), dentium doloribus utilissimam. frangit enim eos et[*](et om.Vd.) extrahit, dolores[*](dolorem dT.) sedat. cedri sucus

ex ea quomodo fieret diximus. magni[*](magna V2. -nus X.) ad volumina[*](uolumina VdTES. ef. Marcell. 12, 36. duo lu- X. lu- v. collyria D.) usus,[*](16,52) ni capiti[*](capitis Xv. a. H.) dolorem[*](dolo- rem dTXv. -re v.) inferret, defuncta corpora incorrupta aevis servat[*](aeuis seruat E(?)G. cfr. XVI 43. et uiscerat d. -ra V. conseruat Xv.), viventia corrumpit, mira differentia, cum vitam auferat spirantibus defunctisque pro vita sit.[*](Pl. iun. 34, 14. Marc. 12, 36. Pl. iun. 12, 14. Marc. 4, 2. Seren. 67. 40. 131. Marc. 19. 21.) vestes quoque corrumpit et animalia necat. ob haec non censeam in anginis[*](anguinis V.) hoc remedio utendum neque in cruditatibus [*](an raucitatibus? cfr. Diosc.), quod suasere aliqui, gustatu. dentes[*](gustatu dentes dD. gustu dentes Ev. gustu quoque dentes X. custodentes V1. -dientes V2.) quoque[*](quo- que om.X.) conluere ex aceto in dolore timuerim vel gravitati aut vermibus [*](uermium auribus EX.) aurium instillare. portentum est, quod tradunt, abortivum fieri in venere[*](inuenire V.) ante perfusa virilitate[*](uiriditate Vd.). phthiriasis [*](phthiriases v. ptiriasis E. ptyr- X. pter- r.) perunguere eo non dubitaverim, item porrigines[*](prurigines Xv. a. B.). suadent et[*](et om.V.) contra venenum leporis marini bibere in passo. facilius in elephantiasi inlinant[*](in- linant V1S. illi- V2f. -niant X. -nunt Brot.(D). -nantur d. -na- tur G(J). si illinant E. -antur v.).[*](Nicand. ther. 52.) et ulcera sordida et excrescentia [*](dist. G.) in iis[*](iis (V?)v. his rXD.) auctores quidam[*](quidem VdX.) et oculorum albugines caliginesque inunxere eo et contra pulmonis[*](pulmonibus V. -nes T.) ulcera[*](hulcera- que dT. uicia X.) cyathum eius sorberi[*](sorberi VdfXS. -re Ev.) iusserunt, item adversus taenias[*](teneas V. tin- dXv. a. H.). fit ex eo et oleum, quod pisselaeon[*](pirselaeon E. pysoleon X.) vocant, vehementioris[*](uehementiores Vd.) ad omnia eadem usus. cedri scobe[*](scrobe d.) serpentes fugari[*](fugare V.) certum est, item bacis tritis cum oleo si qui perunguantur[*](perungeatur V.).

[*](Diosc. I 105.) Cedrides, hoc est fructus[*](fructus B e Diosc. frutices ll.Tv. -trices X.) cedri, tussim sanant, urinam cient, alvum sistunt, utiles ruptis, convulsis,

spasticis[*](pasticis Vd.), stranguriae, vulvis, contra aconita[*](contra aconita ego. cfr. XXII 18. XXIII 43. XXVIII 161. XXIX 103. contra admota (ortum ex aci- nota) ll. contra aculeata D. admoti contra v. ad antidota contra J.), lepores marines, eadem quae[*](quae v. que VEX. que quae d(?)C.) supra, collectionibus inflammationibusque.

[*](Diosc. III 87.)[*](Pl. iun. 36, 2. Marc. 32, 12. Pl. iun. 79, 8. 80, 17. 72, 16. Marc. 15, 51. Pl. iun. 13, 20. Marc. 9, 92. 19. Cels. III 20.) De galbano diximus. neque umidum neque aridum probatur[*](pro- batum EX.) et[*](et ll.J. sed v.) quale[*](quales E. -le esset X.) docuimus. per se bibitur ad tussim[*](12,126) veterem, suspiria, rupta, convulsa, inponitur ischiadicis [*](scia- dicis V. cyatis X (ut § 23).), lateris doloribus, panis, furunculis, corpori ab ossibus[*](et ossibus Xman. Dal.) recedenti[*](recidendi V. recedentibus EXman. Dal.), strumis, articulorum nodis, dentium quoque doloribus. inlinitur et cum melle capitis ulceribus. purulentis infunditur auribus cum rosaceo aut nardo[*](et nardo X.). odore comitialibus subvenit et vulva[*](uuluae Xv. a. G.) strangulante[*](in strangulante E. in -latu Xv. a. G.) vel[*](uel ll.TfXS. et v.) in[*](in om.EXv. a. G.) stomachi defectu.[*](Nicand. ther. 51.) abortus non exeuntes trahit adpositu[*](adposito V.) vel suffitu, item ramo[*](rami E. -is v. a. S.) hellebori circumlitum atque subiectum. serpentes[*](12,126) nidore urentium fugari diximus. fugiunt et perunctos [*](peruncto E.) galbano. medetur et a[*](ab (V?)ED.) scorpione percussis. bibitur et in difficili partu fabae magnitudine in cyatho[*](cyato X. cia- V2. quia- V1.) vini, vulvasque conversas corrigit, cum murra[*](myra V.) autem et vino[*](uino VTS. in uino rXv.) mortuos [*](an emortuos?) partus[*](partus om.EX.) extrahit. adversatur et venenis, maxime toxicis , cum murra et vino[*](in uino EXv. a. S.). serpentes oleo et spondylio[*](spondilio X. spod- V.) mixto tactu necat. nocere urinae existimatur.

[*](Diosc. III 88.—Pl. iun. 47, 1. 68, 3. 35, 5.) Similis hammoniaci natura atque lacrimae, probandae[*](dist. ego. cfr. nota ad XXV 130.) ut diximus. mollit, calefacit[*](calfacit EXH.), discutit, dissolvit.[*](12,107)

claritati visus in collyriis convenit, pruritum, cicatrices, albugines oculorum tollit, dentium dolores sedat, efficacius accensum. prodest dyspnoicis[*](dypsanoicis Vd. dyptin- X.), pleuriticis[*](pleureticis Xv. a. G. -ricis E.), pulmonibus, vesicis , urinae cruentae, lieni, ischiadicis potum—sic et alvum solvit—, articulis et podagrae cum pari pondere picis aut cerae et rosaceo coctum[*](coctum ll. v. an illitum? cfr. Diosc.). maturat panos, extrahit clavos cum melle; sic et duritias emollit; lieni[*](lienis Vd.) cume aceto et[*](et EXv. cum r.) cera Cypria[*](cypra V.) vel rosaceo efficacissime inponitur. lassitudines perungui cum aceto et oleo exiguoque nitro utile.

[*](Diosc. I 79.—Pl. iun. 72, 16. Diosc. eupor. I 236. II 142.) Et styracis[*](syracis Vd.) naturam in peregrinis arboribus exposuimus [*](di- ximus (pro exposuimus) Xv. a. G.). placet praeter illa, quae diximus, maxime[*](12,124) pinguis, purus, albicantibus fragmentis[*](fragmentis Vdv. ftrange- E. ftringe- X.). medetur tussi, faucibus, pectoris vitiis, vulvae praeclusae duritieve[*](duritiaue fXVen.) laboranti , ciet menses potu adposituque[*](adpositoque E. -tu X.), alvum mollit. invenio potu[*](potum V.) modico[*](modicae E.) tristitiam animi resolvi, largiore[*](largiori d. -reque X.) contrahi . sonitus aurium emendat[*](emendat dEXv(J). -ati V1. -ari V2. -are S.) infusu[*](infusu v. -sum ll.XG(S). -sus vet. Dal.), strumas illitu[*](illitu v. - tum ll.XG(S). -tus vet. Dal.) nervorumque nodos. adversatur venenis, quae frigore necent[*](necent ego. noc- ll.v. cfr. XXV 151, de mendo XVIII 196 extr. (idem fortasse XXIII 43. 87 scribendum).), ideo et cicutae.

[*](Diosc. III 80.)[*](Pl. iun. 92, 2. 91, 12. 97, 16. 77, 14.) Spondylium[*](spon- dylium S. -ion v. -dilium ll. -ion X.) una demonstratum infunditur capitibus phreneticorum[*](freneticorum VX.) et lethargicorum, item capitis doloribus[*](12,128) longis cum oleo vetere; bibitur et in iocinerum vitiis [*](dist. ego e Diosc.)[*](ueteri d.), morbo regio, comitialibus, orthopnoicis, vulvarum strangulatione, quibus et suffitu prodest. alvum mollit.

illinitur ulceribus, quae serpunt[*](serpent E. -tibus (del. quae) v.a.Brot.an serpant?), cum ruta.[*](Pl. iun. 16, 15.) flos auribus purulentis efficaciter infunditur, sed sucus, cum exprimitur , integendus est, quoniam mire adpetitur a muscis et similibus. radix derasa et in fistulas[*](fistula VX.) coniecta callum earum erodit. auribus quoque[*](quoque om.d.) instillatur cum suco. datur et ipsa contra morbum regium et in iocineris vitio et vulvarum. capillos crispos facit peruncto capite.

[*](Diosc. I 20.—I 91.) Sphagnos[*](sphagnos Verc. (G). -non C. -acnos V2E2. spagnos X. phagos dE1. phaonos V1. -agnos v. splachnon B e Diosc.) sive sphacos[*](phacos VX.) sive bryon[*](brion V. -os X.) et in Gallia, ut indicavimus, nascitur, vulvis insidentium[*](insidentium ll.v.(D). decocto insid- C e Diosc.) utilis, item[*](12,108) genibus et feminum tumoribus mixtus nasturtio et aquae salsae[*](aqua salsa Ev. a. S.) tritus. cum vino autem et[*](autem et VdTXJ. autem ac fEH. ac G. ant v.) resina sicca potus urinam pellit celerrime. hydropicos inanit cum vino et iuniperis tritus ac potus.

Terebinthi[*](terebinti V (ut plerumque) Ven. ther- X.) folia et radix collectionibus inponuntur . decoctum eorum stomachum firmat. semen in capitis dolore bibitur in vino et contra difficultatem urinae , ventrem leniter[*](le- uiter EX. linit V.) emollit, venerem excitat.

[*](Diosc. I 86. Pl. iun. 41, 13–16. Marc. 16, 66. cfr. Vi- truv. II 9, 17. Cels. III 22 p. 111. Plin. XXXI 63. XXV 94.) Piceae et laricis folia trita[*](lac. indic. J e Diosc. sic fere explen- dam: inflammationibus medentur, trita.).... et in aceto decocta dentium dolori. prodest[*](prodest ll.XJ. prosunt v. prosunt, prodest D.) cinis corticum intertrigini[*](intertrigini ES. -nibus X. -nia d. -ni et Vv (J).), ambustis; potus alvum sistit, urinam movet, suffitu vulvas corrigit. piceae[*](picee X. -ce V.) folia privatim iocineri utilia sunt drachmae pondere in aqua mulsa pota[*](potata d.). silvas eas dumtaxat, quae picis resinaeque gratia radantur, utilissimas esse phthisicis[*](ptisicis X. phi- V.) aut qui longa aegritudine non recolligant[*](recolligantur essatis V. -tur esse satis d.) vires

satis constat et illum caeli[*](celi X. caeri V. ceri d.) aëra plus ita quam navigationem Aegyptiam proficere, plus quam lactis herbidos per montium aestiva potus.

[*](Diosc III 165. 166. 165.)[*](Marc. 26, 38.) Chamaepitys Latine abiga[*](abiga EG. auiga X. aiuga v.) vocatur[*](latine—uocatur om.Vd.)[*](uocatur G. uocatur dicitur EX. appellatur diciturque v.) propter abortus[*](propter abhortus V. abortus propter EX. (fortasse abortus propter Latine abiga uocatur, ut omis- sionis causa simul patefiat. cfr. Müller de stilo p. 16).), ab aliis tus terrae, cubitalibus ramis, flore pinus et odore. altera[*](alter V.) brevior[*](breuis est X. aluior V1. albior V2. leuior B e Diosc.) et incurva[*](incurua VdX. -uae E(?)v.),.... similis[*](lac. ego indicavi; exciderunt foliis aizoo. cfr. Diosc.). tertia eodem odore et ideo nomine quoque, parvola, cauliculo[*](cauliculo dEC. col- VB. -lycula (-llic- v)Xv.) digitali, foliis scabris, exiliblls, albis, in petris nascens, omnes herbae, sed propter cognationem nominis non differendae. prosunt adversus scorpionum ictus, item iocineri[*](iocineris VX.) inlitae cum palmis aut cotoneis; renibus et vesicae decoctum earum cum farina hordeacea.[*](Marc. 30, 43. (54). 25, 23.) morbo quoque regio et urinae difficultatibus ex aqua decoctae bibuntur. novissima contra serpentes[*](serpentes Xv. -tis ll.S. an serpentia (sc. ulcera)? cfr. Diosc. et § 15, nisi forte Plinius con- fuditἕρπηταςetἑρπετά.) valet cum melle; sic et adpositu[*](apposita Xv. a. H.) vulvas purgat. sanguinem densatum extrahit pota[*](potata d.). sudores facit perunctis ea, peculiariter renibus utilis[*](utilis est Xv. a. G.). fiunt ex ea et hydropicis pilulae cum fico[*](ficu dv. a. H.) alvum trahentes. lumborum dolorem victoriati pondere in vino finit[*](finit VEXv. fanat dT.) et tussim recentem . mortuos[*](an emortuos?) partus ex aceto cocta et pota[*](et pota VdH. pota EX. -taque v.) eicere protinus [*](statim dT.) dicitur.

[*](Diosc. IV 163.) Cum honore[*](cum honore (-nere X) EXv. om. rT.) et pityusa simili de causa dicetur[*](dicitur VX.), quam quidam[*](quidem V.) in tithymali[*](thitimalli X. intym- V. fuit ex V.) genere umerant. frutex est[*](est om.Vd.)

similis piceae, flore parvo, purpureo. bilem et pituitam per alvum detrahit radix decocti hemina aut seminis lingula [*](lingula v(Brot.). -lam V2X. lincu- V1. ligula dEVerc.) in balanis. folia in aceto decocta furfures[*](furfuris V.) cutis emendant, mammas quoque mixto[*](mixta, dT. an recte?) rutae decocto[*](ruta decocta dT.) et tormina [*](turbina Vd.) et serpentium ictus[*](ictus emendant X.) et in totum collectiones incipientes .

[*](extr.: cfr. Th. H. IX 2, 2.) Resinam supra[*](e supra EXv.a.S(D).) dictis arboribus gigni docuimus et genera eius[*](eius et EXv. eius r.) et nationes in ratione vini ac postea in,[*](14,122) arboribus. summae species duae, sicca et liquida. sicca[*](16,38) e pinu et[*](et pinu X.) picea[*](pice V.) fit, liquida terebintho, larice, lentisco, cupresso ; nam et hae[*](hae VfS. he X. eae TEv. ea d.) ferunt in Asia ac[*](ac VXS. et rv.) Syria.[*](Diosc. I 92. 91. 90.)[*](cfr. Pl. iun. 37, 24.) falluntur qui eandem putant[*](putant eam esse picem atque laricem V.) esse e picea atque larice; picea enim pinguem [*](pingue Vd.) et turis[*](turis dEB. tursi V. tyrsi X. (et—modo om. v).) modo sucosam fundit, larix gracilem ac mellei[*](melli V.) coloris[*](liquoris E(?)v.a. S. sed cfr. Diosc. et XVI 43.), virus[*](uerius EX.) redolentem. medici liquida raro utuntur [*](dist. v.a.S.) et in ovo fere, e[*](e G. om. ll. v.) larice propter tussim ulceraque viscerum—nec[*](nec Vdv.. ut E. et X.) pinea magnopere in usu[*](usus VX.) —, ceteris non nisi coctis. et coquendi[*](equoquendi V.) genera satis demonstravimus.

[*](16,54)

[*](Th. H. IX 2, 2. 3.) Arborum[*](in arborum v.a.D. de nudo ablat. cfr. XIX 80. (an potius arborum in?))[*](dist. v.a.D.) differentia placet terebinthina odoratissima[*](odorantissima E.) atque[*](atque EXv. quae r.) levissima, nationum Cypria et Syriaca, utraque mellis Attici colore[*](colores et V1. -ris et V2.), sed Cypria carnosior crassiorque[*](crassiorque (-uoc V) VdTD. sic- ciorque EXv.). in sicco genere quaerunt[*](querunt X. quaesunt Vd.) ut sit candida, pura, perlucida, in omni[*](in omni EXV. nomini V. -na d.) autem ut montana potius quam campestris, item aquilonia[*](adaquilonia V.)

potius quam[*](quam quae X.) ab alio vento. resolvitur resina ad vulnerum usus et malagmata oleo[*](cum oleo dT.), in potiones[*](in petiones V. im- petigines dT. -positiones X.) amygdalis amaris. [*](Marc. 17, 13. (16, 16). Cels. IV 8.) natura in medendo contrahere vulnera, purgare, discutere collectiones[*](dist. H.). lenit[*](lenit ego. item ll. v.) pectoris vitia[*](uia V.) terebinthina[*](terebinthina uncis inclusit J. lac. statuit S.) ; inlinitur[*](inlinitor V.) eadem[*](dist. ego. cfr. XXXV 195.) calida[*](callido E. candida X) membrorum[*](memorbum V.) doloribus spasticisque[*](spasticisque (f man. Dal.?) v. spatiatisque VdS. -ia usque EX.) —in sole abluitur[*](abluitur ego auelli- VdTfS. euelli- EX.man. Dal. illini- v (puncto post sole posito). cfr. XXVIII 244. XXXII 35. 85. XXXIV 113. XXI 125. XXX 38.) —et totis corporibus mangonum[*](angonum V.) maxime cura[*](crura Vd.) ad gracilitatem[*](a gracilitate Vd.) emendandam, spatiis ita laxantium cutem per singula membra, capacioraque ciborum facienda corpora . proximum locum optinet e lentisco. inest ei vis adstringendi[*](uis et adstringendi V.), movet et ante ceteras urinam. reliquae ventrem emolliunt[*](emolliunt Xv. mo- (-tur V) ll. G.), cruda concocunt, tussim veterem sedant, vulvae onera extrahunt etiam suffitae. privatim adversantur visco, panos et similia cum sebo taurino et melle sanant[*](sanat Vd.). palpebras lentiscina commodissime[*](commodissima Vd.) replicat, fractis quoque utilissima et auribus purulentis, item in pruritu genitalium. pinea capitis vulneribus optime medetur.

[*](Diosc. I 97.—cfr. Plin. XVI 58. Th. H. IX 2, 3.) Pix quoque unde et quibus conficeretur modis indicavimus[*](dist. Lugd. cfr. § 32 et 54. puncto ante et dist. v(D).) et[*](et om.Vd.) eius duo genera, spissum liquidumque.[*](14,127 sqq.) spissarum[*](spissimarum E. spississim- X.) utilissima medicinae Bruttia[*](bruttea V. -utea dX.), quoniam pinguissima[*](16,52 sqq.) et resinosissima utrasque praebet utilitates, ob id et[*](et ego. a (= &) V.om. rv(J) autem S.) magis rutila quam ceterae. id enim quod in hoc[*](hac coni. S.) adiciunt , ex[*](ex VS. et X. e rv.) mascula[*](masculam X.) arbore[*](arborem VX.) meliorem[*](meliorem om.V.) esse, non arbitror

posse intellegi.[*](Diosc. I 94.)[*](Pl. iun. 31, 11. (Marc. 19, 11). 83, 6–8. 77, 16–18. Marc. 4, 53.) picis natura excalfacit, explet. adversatur privatim cerastae morsibus cum polenta, item anginae cum melle, destillationibus[*](destinationibus Vd.) et sternumentis[*](sternumentis VVen.(S). -nutamentis dTfv(D). -ta EX.cfr. § 97.) a[*](a fS. e VdTH. om.EXv.) pituita[*](pituita VdTfH. -tas EX. -tis v. purulentis C.). auribus infunditur cum rosaceo, inlinitur cum cera[*](inlinitur cum cera videntur a sua sede aberravisse; pertinent fortasse ad v. 3 post pituita.). sanat lichenas , alvum solvit, excreationes[*](excreationis VD.) pectoris adiuvat ecligmate[*](eligmate XVerc. -icmatae V.) aut[*](dist. H.) inlitis tonsillis cum melle; sic et ulcera purgat, explet. cum uva passa et axungia carbunculos purgat et[*](et (post purgat) om.Vd. (explet—axungia hic iteravitV).) putrescentia ulcera; quae vero serpunt[*](an serpant?), cum pineo cortice aut sulpure.[*](cfr. Marc. 16, 67. 31, 42.—Cels. III 20. Diosc. I 95.) phthisicis[*](phthisici d.) cyathi[*](cyathi dEBrot.(D). etiam cy- V(?)v(S).) mensura[*](mensuram EX.) quidam dederunt et contra veterem tussim. rhagadas[*](rha- gadas v. ra- VdX. ragadis E.) sedis et pedum panosque et ungues scabros emendat, vulvae duritias et conversiones [*](dist. U 511.), item odore[*](item odore ego. odore item ll.v.) lethargicos. strumas cum[*](strumas item cum EXv.a. S.) farina hordeacea et pueri inpubis urina decocta ad suppurationem perducit. et ad alopecias sicca pice utuntur, ad[*](ad dEXv. et V.) mulierum mammas Bruttia[*](bruma V.) ex vino[*](ex uino om.EX.) subfervefacta cum polline farraceo quam calidissimis linteis[*](linteis ego. efr. XXVIII 223. XXIX 32. om. ll.v.) inpositis.

[*](Diosc. I 97 (94). 95. Scribon. 40. Marc. 9, 31. Pl. inn. 37, 24. Geop. XVII 24. cfr. Plin. XXIII 96. XXXV 178. 179.) Liquida pix oleumque[*](picae oleum- que eo quod V.), quod pisselaeon[*](pissaeleon V. pissel- Xv.a.G.) vocant, quemadmodum fieret diximus. quidam iterum decocunt[*](16,52) et vocant palimpissam[*](palim- pissa Vd.). liquida anginae perunguntur intus et[*](et una X. iuuat D.)[*](lac. ego indicavi; exci- derunt oleum iuuat.) uva,.. aurium[*](arium E. ad anrium v.a.J.) dolores, claritatem[*](claritati Vd.) oculorum, oris circumlitiones

, suspiriosos[*](suspiriosos Verc. -sas Vdfv (S). Susp—2 pectoris om.EX.), vulvas, tussim veterem et crebras exscreationes pectoris, spasmos, tremores[*](tremoles V. -mulos d.), opisthotonos, paralysis[*](paralysin X.), nervorum dolores, praestantissimum ad canum et iumentorum scabiem.

[*](Diosc. I 100. cfr. Plin. XXXV 178.—Diosc. I 98. —Pl. iun. 27, 4–6.) Est et pissasphaltos[*](pissa- spaltos d. pisa- V.), mixta bitumini[*](bituminis Vd.) pice naturaliter [*](distiixi cum U 512.) ex Apolloniatarum agro—quidam ipsi miscent—, praecipuum ad scabiem pecorum remedium aut si fetus mammas laeserit. nativum[*](natiuum ego. maturum ll.v(G). matrum S cum vet. Dal. et P. naturale B. cfr. XX 29. XXXI 77. XXXII 74. XXXIII 81. 87.) optimum ex eo, quod, cum fervet, innatat[*](feruent innatant VdX.).

Zopissam eradi navibus diximus, cera marino[*](16,58) sale macerata. optima haec a tirocinio navium. additur autem in malagmata ad discutiendas collectiones.

Taedae[*](taedae v. -de V. -da S. teda dXH. -de T. dete E.)[*](lac. ego indicavi e Pl. iun. sic explendam: in astulas concisae.)..... decoctaeque[*](decoctaeque V. -teeque dT. -taque E1X. -toque E2. -ta H. -tae v.) in aceto dentium dolores efficaciter colluunt[*](coluunt VD.).

[*](Diosc. I 89. 90.)[*](Pl. iun. 77, 18–20. Marc. 4, 54.—Scribon. 61. Marc. 11, 26. Pl. iun 27, 6. Seren. 47.—Pl. iun. 21, 19.) Lentisci[*](lentiscis EX.) arboris[*](arboris ego. & (est E) arbores VEv. & arbor dT. ex arbore (X?) man. Dal. H. (& ortum ex a).) et semen et cortex et lacrima urinam cient, alvum sistunt; decoctum eorum ulcera, quae serpunt, fotu[*](potu V.). inlinitur in umidis et igni sacro, gingivas conluit. folia dentibus in[*](in v. om. ll.S. cfr. Frobeen. p. 88.) dolore atteruntur; mobiles decocto colluuntur[*](coluuntur VD.) ; rcapillum tingunt[*](tingunt v. cfr. Seren. -uit ll.S.). lacrima sedis vitiis prodest, cum quid siccari excalfierive opus sit. decoctum et[*](uncos ego posui. (et deleri voluit S).) [e lacrima] stomacho utile[*](utile ructus T. -liter uetum V.), ructum et urinam movens.

quod et capitis doloribus cum polenta illinitur[*](linitur V.).[*](Seren 154.) folia tenera oculis inflammatis illinuntur. mastiche[*](mastice VdX.) lentisci replicandis palpebris et ad extendendam cutem in facie et zmegmata[*](zmegmata XS. zmecm- V. smegm- rv.) adhibetur et sanguinem reicientibus, tussi veteri et ad omnia[*](ad omnia fEXv. amonia dT. omnia V.), quae acaciae[*](quae acaciae uis S e Diosc. quaeuis dT. qua (que V2) eius VE. quae eis f. que uis X. quae hammoniaci uis v.) vis. medetur et attritis[*](atritis V.) partibus [*](paribus B(G).) sive oleo e semine eius facto ceraeque mixto sive foliis ex oleo decoctis, si[*](si hę ego. siue ll.v.)hae cum aqua ita[*](ita ego. ut ita VdT. utilia X. uiti- v. uirilia E(?)B.) foveantur. scio Democratem medicum in valitudine Considiae[*](considente d.), M.[*](M.om.V2d.) Servili consularis filiae, omnem curationem austeram recusantis diu efficaciter usum lacte caprarum, quas lentisco[*](lentiscon E.) pascebat[*](pascebant VdfS.).

[*](Diosc. I 107.)[*](Geop. XIII 13. XV 1, 18. Aelian. nat. an. I 37. Nicand. ther. 584. Seren. 378. Pl. inn. 73, 8.—77, 20–22.) Platani adversantur vespertilionibus, pilulae earum in vino potae $X$[*](X om.V.) IIII pondere omnibus serpentium et scorpionum[*](et scorpionum om.VdTf.) venenis, item[*](item Vdv. et X.om.E.) ambustis. tunsae autem cum aceto acri magisque scillite[*](scillite Vdverc.(G). -ti EH. -tino Xv. -tico C.) sanguinem omnem[*](om- nem—lentiginem om.Vd.) sistunt et lentiginem et carcinomata malandriasque[*](malandriasque fXJ coil. XXVI 149. cfr. Pl. iun. mel- (quoque v) ll.Tv. melanias quo- que (que H) B.) veteres addito melle emendant.[*](Seren. 1042.) folia autem[*](autem ll.TXS. del. v.) et cortex inlinuntur collectionibus et suppurationibus, his[*](his ego. om. ll. cfr. § 52. (an sic?).) et[*](et—eorum deleri voluit Dal.) decoctum[*](de- cocto Vd.) eorum[*](an foliorum?), corticis [*](cortex XVerc.) autem in aceto[*](cum aceto d.) dentinm remedium est, foliorum[*](folia eorum Xv.a. H.) tenerrima in vino albo[*](aluo V.) decocta oculorum. lanugo foliorum[*](foliorum ego. -um ut V1dE. -um et V2(X)v.)

auribus et oculis inutilis. cinis pilularum sanat ambusta igni vel frigore. cortex e vino scorpionum[*](scorpiones Xv.a.B.) ictus restinguit .

[*](cfr. Plin. XVI 64; adde Colum. VI 17, 4. Geop. XIII 8. 9.—Seren. 382. 500. Diosc I 108.—Seren. 390.) Fraxinus quam vim adversus serpentes haberet indicavimus. semen foliis eius inest, quo[*](quo dEC. cfr. Seren. que X. quae Vfv (S). quod T.) medentur[*](medetur T.) iocineris,[*](16,64) laterum doloribus in vino, aquam, quae subit cutem, extrahunt. corpus obesum levant onere[*](onerem V.) sensim ad maciem reducentibus[*](redu- centib; ego. -tia ll.Xv(S). -tes Verc.) isdem[*](hisdem X.) foliis cum vino tritis ad virium portionem , ita ut puero v[*](quinque ll. v.) folia III cyathis diribeantur[*](diribeantur ego. cfr. XI 44. XXXVI 118. diriuantur E. dari iubea- X. dilua- VdG. dentur v.), robustioribus [*](tribus ll. v.) VII folia quinis[*](quinque v.a.H.) vini[*](cyathis uini d(?)v.a.S.). non omittendum[*](sep- tem ll.v.) ramenta eius et scobem a[*](a VdTfv(H) om.EG.) quibusdam cavenda praedici.

Aceris radix contunsa e vino[*](e uino om.Xv.a. H.) iocineris doloribus efficacissime[*](utilis- sime Xv.a.G.) inponitur.

[*](Diosc. I 109. Seren. 697. 164.—Diosc. I 110.) Populi albae uvarum in unguentis usum exposuimus . cortex potus[*](potu d.) ischiadicis, stranguriae[*](et stranguriae E(?)v.a. S) prodest, foliorum[*](12,132) sucus calidus aurium dolori. virgam populi in manu tenentibus intertrigo non metuitur[*](metuitur dTXBrot. -uatur rv(J).). populus nigra efficacissima habetur, quae in Creta nascitur; comitialibus semen ex aceto[*](aceato V.)utile[*](utile v. in ll. del. J. nditur D (contra usum Plinii). an potu (sc. effi- cacissimum) e Diosc.? (scriptum acetoto tu).). fundit illa et resinam exiguam, qua utuntur ad malagmata. folia podagris in aceto decocta inponuntur. umor e cavis populi nigrae effluens verrucas papulasque[*](uerrucas pa- pulasque D cum U 513 post odoratus transposuit.) —est[*](est ego (et distinxi). et EXVerc. ex rTfv(H)) attritu[*](attritu EXman. Dal. v(H). -ta dTfVerc. atrita VBas.) odoratus[*](odoratus Xman. Dal. v (U 513 e Diosc.) D. -tas ll.Tf. obortas S. ortas H cum Gron. corporis Verc.) —tollit. populi

ferunt et in foliis guttam, ex qua apes[*](apes—2 ex aqua om.EX.) propolim faciunt . gutta quoque ad quae[*](ad quae J. cfr. § 50. 72. XXV 159 al. aquae VdTv. aeque H. aeque ac S cum Handio.) propolis[*](propoli H.) ex aqua efficax.

[*](Diosc. I 112.)[*](Pl. iun. 47, 2.) Ulmi et folia et cortex et rami vim habent spissandi et volnera contrahendi. corticis[*](cortices V. -tex X.) utique interior tilia lepras sedat et folia ex aceto inlita. corticis denarii pondus potum in hemina aquae frigidae alvum purgat pituitasque et aquas privatim trahit[*](trahit EXv. tradit d. tardit V.). inponitur et collectionibus lacrima et volneribus et ambustis, quae decocto fovere prodest. umor in folliculis arboris huius nascens cuti nitorem inducit faciemque gratiorem praestat. cauliculi foliorum primi vino[*](primi uino v. -mo uini (-no dX)ll.fX.) decocti[*](de- cocto Vdf.) tumores sanant[*](sanat V.) extrahuntque per fistulas. idem praestant et tiliae[*](et tiliae—13 putant om.EX.)[*](et tiliae dv. e italia V.) corticis[*](corticis VfB. ces dv.). multi corticem commanducatum volneribus utilissimum putant, folia trita aqua adspersa[*](aspersa EXv. adasp- VdTS.) pedum tumori. umor quoque e medulla, uti diximus, castratae arboris effluens capillum[*](16,192) reddit capiti inlitus[*](inlitos V.) defluentesque continet.

[*](Diosc. I 125.) Arbor tilia[*](abortilia V.) lenius[*](lenius VfS. -iter d. -iter tusa EXv.) ad eadem[*](ad quae X.cfr. § 47. atque ll.v (contra Plinii usum, ut videtur).) fere utilis est, ad quae oleaster. folia autem tantum in usu et[*](et del. S.) ad infantium ulcera[*](dist. ego e Diosc.) et in ore[*](et in ore VdS. cfr. XXVIII 71. XXII 65. in ore EXv.) et commanducata[*](commanducata v. -tā ll.X.) et decocta[*](decocta v. -tū ll.X.). urinam cient, menses sistunt inlita, sanguinem pota detrahunt.

[*](Diosc. IV 172.)[*](cfr. Marc. 30, 43.—Seren. 97.) Sabucus[*](sabucus VXv (J). samb- r(?)v. cfr. XVI 103.) habet alterum genus magis silvestre, quod Graeci chamaeacten[*](achameeten X. ameactem V2. -te V1. ineacte d.), alii[*](alii om.Vd.) helion[*](helion B. hellon ll.Xv.) vocant, multo brevius.

utriusque decoctum in vino vetere[*](uetere ego. -ri et Vd. -ri EXv.) foliorum vel seminis vel radicis ad cyathos binos potum stomacho inutile[*](inutilis E. ut- X.), set[*](set ego e Diosc. (μέντοι). est ll.Xv.) alvo detrahens aquam. refrigerat etiam inflammationem, maxime recentia ambusta[*](recentia ambusta ego. cfr. XXXI 97 et Diosc. -tis ambusti ll.Xv.) et canis morsus[*](morsus EX.cfr. § 136. XXIII 55. 67. XXXI 96. XX 133. XXI 150 al. -sum (ortum ex -fuuf) rv.), cum polenta mollissimis foliorum inlitis. sucus cerebri collectiones privatimque membranae, quae circa cerebrum est, lenit infusus.[*]((Plin. XVI 180). Marc. 7, 13. Seren. 47. 582.—Pl. iun. 95, 22. (cfr. Plin. XXVI 119). Seren. 498. Marc. 30, 73. Seren. 523. 831.) acini eius infirmiores quam reliqua; tingunt capillum , poti acetabuli mensura urinam movent.foliorum mollissima ex oleo et sale eduntur ad pituitam bilemque detrahendam. ad omnia efficacior quae minor. radicis eius decoctae in vino II cyathi poti hydropicos exinaniunt, volvas emolliunt, has et[*](has et fEXv(G). basses V. bases d. hoc est Verc. del. C.) foliorum decoctum[*](decoctū G. -ta ll.fBrot. -te X. -to v.) insidentium. caules[*](caudis Vd. -ulis D.) teneri mitioris sabuci in patinis cocti alvum solvunt . resistunt folia et serpentium ictibus in vino pota. [*](Scribon. 160. Marc. 36, 45. 21. Seren. 780.) podagris[*](podagris VdS. -icis EXv(D).) cum sebo hircino vehementer prosunt cauliculi inliti. iidem[*](iidem S. idem VX. -emque r (?)v.) in aqua macerantur, ut sparsa ea[*](sparsa ea VdS. -sae E. -se X. ea sparsa v.) pulices necentur ; foliorum decocto si locus spargatur, muscae necantur . boa[*](bona X.) appellatur morbus[*](apellantur morbos V.) papularum, cum rubent corpora; sabuci ramo verberatur. cortex interior tritus ex vino albo potus alvum solvit.

[*](Diosc. I 103.) lunipirus vel ante cetera omnia[*](omnia cetera d.) excalfacit, extenuat , cedro alias similis[*](ata similis X. assim- v. a. Brot eius EXv. a. S. aliter § 37.). et huius duo genera, altera[*](altera ll. D. -era maior altera v.) minor[*](minor EXv. minuta VdS. minor altera aD. at cfr. XXIX 60 et Müller de stilo p. 91. 92.).

utraque[*](utraque om.a.) accensa serpentes fugat. semen stomachi, pectoris, lateris doloribus utile. inflationes[*](inflammationes EXv. a. B.) algoresque discutit, tusses [*](tussis TS. usis V.) ;[*](dist. D. cfr. XXXI 104.) concoquit[*](conco- quid V. -it et v. a. D.) duritias.[*](Pl iun. 35, 5. Marc. 27, 126. (20, 88). Cato 123.) inlitum tumores[*](tumore V.) sistit, item alvum bacis ex vino nigro[*](nigro uino VdS. uino X.) potis, item ventris tumores inlitis. miscetur[*](dist. ego. cfr. Marc. 20, 88.) et[*](et om.d.) antidotis, oxyporis. urinas ciet. inlinitur et oculis in epiphoris. datur convolsis, ruptis, torminibus, volvis, ischiadicis cum vino albo potum pilulis quaternis aut decoctis xx[*](XX X. uiginti (pro uicenis) ll.v.) in vino. sunt qui et[*](et om.d.) perunguant corpus suco[*](suco ego. om. ll.v. cfr. § 148. XXIII 155. XX 74. 133.) e semine eius in serpentium metu[*](metu d(?)v. -tus EX. ictus VTfS.).

[*](Diosc. I 135.)[*]((cfr. Plin. XVI 110). Seren. 377. Marc. 16, 85. Pl. iun. 68, 4–6. Marc. 34, 108.) Salicis fructus ante maturitatem in araneam abit, sed, si prius colligatur, sanguinem reicientibus prodest . corticis e ramis primis cinis clavum et callum aqua mixta sanat. vitia cutis in facie emendat, magis admixto suco suo.[*](Marc. 9, 86.) est autem hic trium generum: unum arbor ipsa exsudat cummium[*](cuminum d. gummium EXH. -mi v.) modo, altero[*](altero J coll. XIV 122. XXIII 70. XXXVII 170. -erū ll. v. -er S.) manat in plaga, cum floret[*](floret B. -re ll.v.), exciso cortice III digitorum[*](trium ll.v.) magnitudine. vis[*](uis ego. cfr. XXII 60. XXV 140. hic ll.Xv. hic ualet S cum man. Dal. datur exci- disse post extrahendas (v. 19) coni. J. (an uis huic, ut XXV 158. XXVI 46. XXVII 132?).) ad expurganda quae obstent[*](obsistent V. -tunt dT.) oculis, item ad spissanda quae opus sit[*](sit ego. cfr. nota ad XXVII 56. sint dT. sunt rXv.), ciendamque urinam et ad omnes collectiones intus extrahendas. tertius sucus est detruncatione ramorum a falce destillans. ex[*](et (pro ex) V.) his ergo aliquis cum rosaceo in calice punici[*](punici (dE?)B. -co VTfXv.) calfactus auribus infunditur vel[*](uel Ev(D). item X.om. rS.)

folia[*](dist. ego e Diosc. et Sereno.) cocta et cum cera trita inponuntur.[*](Diosc. eupor. I 235 extr. Seren. 771. 148. (cfr. Plin. XVI 110). Pl. iun. 105, 16–18.) item podagricis cortice et foliis in vino decoctis[*](decoctis dXv. -ti r.) foveri nervos utilissimum. flos tritus cum foliis furfures purgat in facie. folia contrita et pota intemperantiam libidinis coercent atque in totum auferunt usum saepius sumpta[*](sumptus E.). Amerinae nigrae semen cum spuma argenti pari pondere a balneo inlitum psilotrum est.

[*](Diosc. I 134.)[*]((Geop. It 4, 1), Aelian. nat. an. IX 26. schol. Nicand. ther. 71.) Non multum[*](nomen V.) a salice vitilium[*](uitidium V. utili- X.) usu distat vitex[*](itex V.), foliorum quoque adspectu, nisi odore gratior esset[*](est. sed X. esset. Sed v. a. Bas.). Graeci lygon[*](lygon C e Diosc. lycon ll. ligon v.) vocant, alias agnon[*](agmon E. spagon X.), quoniam matronae Thesmophoriis Athenieniensium castitatem custodientes his foliis cubitus sibi sternunt[*](an sternant? cfr. § 168 et CFW Müller p. 6.). duo genera eius: maior in arborem[*](in arborem v. arborem in X. -orem VE. -or est d.) salicis modo adsurgit, minor ramosa, foliis candidioribus, lanuginosis. prima[*](primo V.an prior?) album[*](album B e Diosc. arborum ll. v.) florem emittit[*](emittit ego. mi- ll. v. cfr. vol. III p. 493.) cum purpureo; quae et candida vocatur, nigra quae tantum purpureum. nascuntur palustribus[*](palustribus VdX. in pal- E(?)v. cfr. X 62. XXI 53. XXV 29. 63. 111. 135. XXVII 63 al.) campis. semen potum vini quendam saporem habet et dicitur febres solvere et, cum unguantur [*](unguantur dE2S. -gantur VE1Xv. -guntur H.) oleo admixto[*](admixtu Vdv. a. H.), sudorem facere, sicut[*](sic et v.a.S. probat CFW Müller p. 15. sed cfr. § 187. XXIII 46. 93. XXV 34. XXVI 8. 145. XXVII 47 al.) lassitudines[*](lassitudines TEXv. -nem rS. cfr. § 23. XX 192. 240. XXII 32. XXIII 81. XXVII 130. XXVIII 137.) dissolvere. urinam cient[*](ciet VdS. ciunt Xv. a. G.) et menses. caput temptant vini modo—nam et odor[*](nam odor EX.) similis—, set[*](set ego. est dEXv(D). et VfS.) inflationes[*](inflam- mationes E.) pellunt

in inferiora, alvum sistunt, hydropicis et lienibus perquam utiles. lactis ubertatem faciunt.[*](Aelian. nat. an. IX 26.) adversantur venenis [serpentium [*](serpentium om.X(E?). uncos ego posui.) ], maxime quae[*](que f. qui dT.) frigus inferunt[*](an inferant?) ; minor efficacior ad serpentes: bibitur seminis[*](eminis V hem- d.) drachma in vino vel posca aut[*](duabus Vdv. duobus E. (scribendum erat binis).) II foliorum tenerrimorum[*](tenerissimorum EX.). et inlinuntur[*](illiniuntur et X. -nuntur et v. a. G. -nitur et Ven.) utraque[*](an utrae- que?) adversus araneorum morsus; vel perunctis tantum, suffitu quoque[*](an suffituque aut? cfr. XV 1.) aut substratu fugant venenata. ad venerem[*](at ueneriae X. -iae rei v. a. G.) impetus inhibent[*](inhibet V.) eoque maxime phalangiis adversantur, quorum morsus genitale excitat. capitis dolorem ex ebrietate sedant cum rosaceo flos tenerique cauliculi[*](cauli d.). seminis decoctum vehementiorem capitis dolorem dissolvit fotu[*](potu Vf.) et volvam etiam suffitu vel adpositu[*](adpositae V. -ta fX.) purgat, alvum cum puleio et melle potum. vomicas et panos, difficile[*](facile Xman. Dal. S.) concoquens[*](concoquens ego. -uentes ll. v. -uent. tusi X. -uit tusum man. Dal. S. de mendo cfr. § 65 (v. 14 nascens), ad rem XXI 161.), cum farina hordeacea mollit.[*](Diosc. eupor. I 226. 228.) lichenas et lentigines cum aphronitro[*](afonitro Vd.) et aceto semen sanat et oris ulcera et eruptionum [*](eruptionum ll.TfJ. -nes Xv. (ul- cera supplevit J, sed cfr. XXII 54, unde conicias potius erup- tiones ulcerum vel eorum).) cum melle, testium cum butyro et foliis vitium, rhagadas sedis cum aqua illitum[*](illitum EXv. buli- rT.). luxatis[*](luxatis VdXv. -ta E(?)G.) cum sale et nitro[*](dist. v. a. G. cfr. Diosc.) et cera et semine[*](semen (E?) G.)utilissimae[*](utilissimae ego. om. ll. v.) et folio[*](folium (E?)G.). additur in malagmata[*](dist. ego.)ad vitia[*](ad uitia ego. om. ll. v. ad curationem coni. S. cfr. XXII 101. (intelleguntur nodi, ut § 24, vel collectiones, ut § 41: cfr. Diosc. eupor. I 236.) nervorum et podagras[*](podagra Vd.) semen; instillatur in oleo decoctum capiti in lethargia[*](lethargia dEv. -gica X. -gi V. -go fS.) et phrenesi[*](phrenesi v. fre- X. phreni E. freni r.).

virgam qui in manu habeant aut in cinctu, negantur[*](necantur V.) intertriginem sentire.

[*](Diosc. 1 117. (cfr. Plin. XIII 114). Nicand. ther. 610.) Ericen Graeci vocant fruticem non multum a vitice[*](a uitice ego. ab ilice V2Xv. bil- V1. bul- dT. a myrice (E?) B e Diosc., sed cfr. § 67.) differentem, colore roris marini et paene folio. hoc adversari serpentibus tradunt.

[*]((cfr. Plin. XVI 176). Homerus B 135. cfr. Plin. XIX 25. Varro ap. Gellium XVII 3, 4. Diosc. IV 155.) Genista quoque vinculi usum praestat, floris[*](floris VS. -res rv.) apibus gratissimi. dubito an haec sit quam[*](quam VdXv. quod E.) Graeci auctores sparton appellavere, cum ex ea lina piscatoria apud eos[*](puteos V.) factitari docuerim, et numquid hanc designaverit[*](designauit d.) Homerus , cum dixit navium sparta dissoluta. nondum[*](19,15) enim fuisse Hispanum[*](hispanum TfS. spa- Vd.om.EXv.) Africanumve[*](efri- canumue V1. africanum uel EX. -num uel hispanum v. a. S.) spartum[*](sparthum X. siarum Vd.) in usu certum [*](an tantum?) est et, cum fierent sutiles naves, lino tamen, non sparto umquam sutas. semen eius, quod Graeci eodem nomine appellant, in folliculis passiolorum[*](passiolorum Ev(S). -lum Vd. fasiolorum X. phaseo- C.) modo nascens[*](nascens v. -entium ll.X.) purgat hellebori vice drachma et dimidia pota in aquae mulsae cyathis IIII ieiunis.[*](Diosc. IV 155. eupor. I 237. Pl. iun. 43, 9–12. Marc. 25, 43. Seren. 698.—Marc. 36, 34.) rami[*](ramis v. a. G.), similiter[*](an simul et? cfr. Diosc. eupor.) frondes[*](frondes ego. -de ll.Xv. -dei J. cum fronde C.), in[*](in del. J.) aceto macerati[*](maceratis v. a. G.) pluribus diebus et tunsi[*](tussi V. tusus X. -sis v. a. G.) sucum dant[*](iucundati X.) ischiadicis [*](sciadicis Vd. scyaticis X.) utilem cyathi unius potu[*](poti E.). quidam marina[*](an in marina?) aqua macerare malunt et infundere clystere. perunguntur eodem suco ischiadici addito oleo. quidam et ad stranguriam[*](stringuria V. stranguiria X.) utuntur semine. genista tunsa cum axungia genua dolentia sanat.

[*](Diosc. I 116.)[*]((cfr. Plin. XIII 116). Marc. 23, 49. (1. 10).—Seren. 408.) Myricen ericam[*](myricen ericam ego. -en cam (-em eam E. -en iam J) ericam ll.TfJ (dittogr. aperta). -en et amaricon X. quam et ta- maricen v. quam ericen (-cam S) H.) vocat[*](uocant VS.) Lenaeus[*](laeneus V. leneus Xv. a. C.), similem[*](similis est X.) scopis Amerinis[*](famerinis V. tamaricis cont. S coll. XVI 108.) ; sanari dicit ea carcinomata in vino decocta tritaque cum melle inlita[*](inlitā eeE.). eandem esse[*](eandem esse om.X (E?)v. a. S.) arbitrantur quidam [*](quidam hanc esse Xv. a. S.) tamaricem[*](tamaricem et ad ego. -cen (-cem v. a. H.) sed ad (sedat V) ll.Tfv. camericen fedat X.) et ad lienem praecipuam[*](praecipuam ego. -ua est ll.v.), si sucus eius expressus in vino bibatur, adeoque mirabilem eius[*](est (pro eius) V.) antipathian contra solum.hoc viscerum faciunt, ut adfirment[*](adfirmet VX.), si ex ea alveis factis bibant sues[*](sues dEv. siues X. ues V1. aues V2 .), sine liene inveniri.[*](Pl. iun. 56, 6.—Seren. 480.) et ideo homini quoque[*](quoque om.Xv. a. Bas.) splenico[*](splenetico EXv. a. H.) cibum potumque dant in vasis ex ea factis. gravis autem[*](autem VdTfv(S). quidam C. om.EXG.) auctor in medicina virgam ex ea defractam[*](ea defractam E(?)G. eadem fr- rXv(S). nec (ne V) ferrum VdS.), ut neque terrain neque ferrum attingeret [*](attingere V.), sedare ventris dolores adseveravit inpositam ita, ut tunica cinctuque corpori adprimeretur. volgus infelicem arborem eam appellat, ut diximus, quoniam nihil[*](16,108) ferat nec seratur[*](seruatur Vd1.) umquam.[*](Diosc. I 116.) Corinthus et quae circa est Graecia[*](graecia VdTfS. regio v.) bryan vocat[*](uocat Verc.(J). -ant VdTfv(S).) eiusque duo genera facit[*](graecia—facit om.EX.), silvestrem plane sterilem, alteram mitiorem[*](mi- norē X.). haec fert[*](fert EXv. fere r.) in Aegypto Syriaque etiam abundanter lignosum fructum, maiorem galla, asperum gustu[*](gusto V.), quo medici utuntur vice gallae[*](galle X. -lliae V.) in compositionibus, quas antheras[*](anteras VX.) vocant. et lignum aultem et flos et folia et cortex in eosdem usus adhibentur

, quamquam remissiora. datur sanguine reicientibus cortex tritus et contra profluvia feminarum, coeliacis quoque ; idem tunsus inpositusque collectiones omnes inhibet. foliis exprimitur sucus ad haec eadem et in vino decoquitur [*](decoquitur ego. -ocuntur ll. S. -oquuntur Xv. cfr. XXV 90. XXVII 47 al.) ; ipsa[*](lac. indicavit J. uel (E?)v. ipsa S. uel ipsa D.) vero adiecto melle gangraenis inlinuntur. decoctum eorum in vino potum ..... imposita[*](impositum v. a. G. (item sedat et sanat).) cum rosaceo et cera[*](ceria D (non conveniens sedandi verbo.) sedant; sic et epinyctidas sanant. dentium[*](ad dentium X(?)v. a. S.) dolori[*](do- lori dTS. -re VfE. -rem X(?)v.), aurium[*](aurium ll. -umque X(?)v. et aurium D. de asyndeto cfr. 54 extr. (tusses).) decoctum eorum salutare est. radix ad[*](ad om.Vd.) eadem similiter. folia[*](et folia d.) hoc amplius ad ea, quae serpunt[*](an serpant?), inponuntur cum polenta. semen drachmae pondere adversus phalangia et araneos bibitur, cum altilium[*](altilium v. -iium Vd. ad ilium EX.) vero pingui furunculis inponitur, efficax et contra serpentium ictus praeterquam aspidum.[*](cfr. Plin. XXVIII 65.) nec non morbo regio, phthiriasi[*](thiriasi X. tir- Vd.), lendibus[*](lemdibus V. lendibusque v. a. S.) decoctum infusum prodest abundantiamque mulierum sistit. cinis arboris ad omnia eadem prodest. aiunt, si bovis castrati urinae misceatur[*](immisceatur EXv. a. S (D).) vel in potu vel in cibo, venerem finiri. carbo ex eo genere urina[*](urinam V.) ea restinctus in umbra conditur: idem, cum libeat accendere, restituitur[*](restituitur ego. cfr. XXVI 183. resoluitur (sol- d) ll. v. igni add. Müller emend. IV 20.). Magi id et[*](id et VdfS. et id ei EX. et id (id et H) ex v.) spadonis urina fieri tradiderunt.

Nec virga sanguinea felicior habetur. cortex eius interior cicatrices, quae praesanuere[*](prae- sanuere ES coll. XVII 214. -nauere rXv.), aperit.

Sileris folia inlita fronti capitis[*](capiti d.) dolores sedant. eiusdem semen contritum[*](tri- tum Vv. a. S.) in oleo phthiriasis coercet[*](cohercet X. -reet V.). serpentes et hunc fruticem fugiunt[*](refugiunt (V?)Xv. a. D.), baculumque rustici ob id ex eo gerunt.

[*]((cfr. Plin. XII 109. XXIII 90. Diosc. I 124).—Pl. iun. 35, 6. Marc. 19, 60.) Ligustrum si[*](si del. v. a. H.) eadem[*](ex eadem EX.) arbor est, quae in oriented cypros, suos[*](suo sine utro pausus V.) in Europa usus habet[*](habet sucus habet EX.). sucus discutit[*](discutit ego. cfr. § 54. 11. 23. eius ll. v. eius in S (contra Plinii usum).) nervos, articulos, algores[*](neruis articulis algoribus v. a. S.) ; folia ubique veteri ulceri, cum salis mica et oris exulcerationi[*](exulcerationi dXVerc.(Brot.). -onis Ven. -one Vf. -onibus EC(D).) prosunt, acini contra phthiriasim , item contra intertrigines[*](intertrigenes V.) vel folia[*](uel folia VdTXS. foliaue E(?)v.). sanant et gallinaceorum pituitas acini.

Folia alni ex ferventi aqua[*](aquae V.) remedio[*](remedium d. certissimo remedio v. a. D.) sunt tumoris[*](tumori X(?)v. a. J.).

[*](Diosc. II 210. Marc. 36, 36.—Seren. 583. Pl. iun. 11, 11–14.—Seren. 20.) Hederae[*](edera V. dere X.) genera viginti demonstravimus. natura omnium in medicina anceps. mentem turbat et caput[*](16,141 sqq.) purgat largius pota; nervis[*](alterum neruis uncis inclusit J.) intus nocet, iisdem nervis adhibita[*](adibita V.) foris prodest. eadem natura, quae aceto est[*](esto E. ei est X(?) v. a. S.), omnia genera eius refrigerant. urinam cient potu, capitis dolorem sedant, praecipue cerebro[*](crebro et crebrum V.) continentique cerebrum membranae utiliter[*](an utilia?) mollibus inpositis foliis cum aceto et rosaceo tritis et decoctis,, addito postea rosaceo oleo; inlinuntur [*](dist. ego e Pl. iun.) autem fronti.[*](Diosc. II 210. Seren. 409. Marc. 23, 53.—Pl. iun. 56, 5. 23, 19. Marc. 10, 59.) et decocto eorum fovetur os caputque perunguitur. lieni et pota et inlita prosunt. decocuntur et contra horrores febrium eruptionesque pituitae aut in vino teruntur. corymbi quoque poti vel inliti lienem[*](lienem—inliti om.V.) sanant, iocinera autem inliti[*](inlitu d. illita X.). trahunt et menses adpositi[*](appositu dT.). sucus hederae taedia narium graveolentiamque[*](grauiolentiamque VX.) emendat, praecipue albae sativae.[*](Diosc. II 210. Seren. 98. Marc. 5, 12. cfr. Scri- bon. 7. Pl. iun. 17, 17. Seren. 818.—Pl. iun. 55, 10–13. Marc. 28, 30. Pl. iun. 96, 1–5.) idem infusus naribus

caput purgat, efficacius addito nitro. infunditur etiam purulentis auribus aut dolentibus cum oleo. cicatricibus quoque decorem facit. ad lienes efficacior albae[*](alba. E d. -ba est X. -bae est v. a. S.) ferro calefactus[*](sex ll. v.)[*](duobus ll. v.). satis est acinos VI in vini cyathis II sumi. acini ex[*](ex om.E.) eadem alba terni in aceto mulso poti taenias[*](taenias S e coni. Dal. tineas ll. v.) pellunt, in qua curatione ventri quoque inposuisse eos utile est. hedera[*](hedera ego. ed- ll. -rae v.), quam[*](quam in EX.) chrysocarpon[*](chrysocarpon B e Diosc. et XVI 147 chrysolarion (-sal- V) VdTv. -rio E. chrisolariam X.) appellavimus[*](appellauimus XB. -amus v. alii ellauimus (-im V2) Vd. aluellimus E.), bacis[*](16,147) aurei coloris xx[*](XX X. uiginti ll.v.) in vini sextario tritis, ita ut terni cyathi potentur,[*](dist.Xv. a. Bas.) aquam, quae cutem subierit[*](sub- erit V.), urina[*](urinae V. -ne d.) educit[*](educit Xv. ducit E. -it[ur asistratus] V. dicit d.) ; Erasistratus eiusdem acinos v[*](Vv. quinque ll. Dal.) tritos in rosaceo oleo calefactosque in cortice punici[*](punici E(?)C. -co rTfXv.) instillavit dentium dolori a contraria aure[*](aure EXv. -ri rS.).[*](Diosc. II 210.)[*](Th. H. IX 18, 5. Pl. iun. 77, 22. Marc. 4, 55.) acini, qui croci sucum habent, praesumpti potu a[*](a om.E.) crapula tutos[*](totus V.) praestant; item sanguinem excreantes aut[*](dist. ego.) torminibus laborantes[*](aut—laborantes om.Vd1.) hederae nigrae[*](nigrae V2v. -ris r. om.Xman. Dal.). candidioris[*](candidioris ego e Theophr. -res ll.v. -ris nigri Xman. Dal.) corymbi poti steriles etiam viros faciunt. inlinitur decocta quaecumque[*](quaecumque om.Xv. a. H.) in vino[*](cum uino X.) omni[*](omni ego. -Iū ll. v. cfr. § 34. VIII 212.) ulcerum generi, etiamsi caco ëthe[*](cacoethe C. -tes Vd. -tae v. cacohestes (ea co- X) EX.) sint.[*](Seren. 67. Pl. iun. 52, 11–13. 48, 12. Marc. 27, 74. Pl. iun. 84, 3. 109, 17.—Seren. 404.) lacrima[*](lacrimae derepsi lucrum V. -me delepsylotrum X.) hederae psilotrum est phthiriasimque [*](phthiriasim aeque dT. pthiariasmiquae V.) tollit. flos cuiuscumque[*](trium ll.v (pro ternum). cfr. § 81.) generis III digitorum captu[*](carptus X. -tu v. a. G.) dysintericos et alvum citam[*](ci- tam cod. Poll. v(S). -tamen Vd. -tū E. cytū X. etiam H.) emendat in vino austero bis

die potus. et ambustis inlinitur utiliter cum cera. denigrant capillum corymbi[*](colymbi Vd.). radicis sucus[*](radicema sucos V.an radicum sucus? cfr. Diosc.) in aceto potus contra phalangia prodest. huius quoque ligni vaso[*](uaso VfS. -se dXv.) splenicos [*](spleneticos v. a. H.) bibentes sanari invenio.[*](Cels. VI 9. Marc. 12, 33.) et acinos terunt, mox[*](moxque E(?)v. a. S(D).) comburunt et ita inlinunt ambusta prius perfusa aqua calida. sunt qui et[*](qui et Xv. et E. et qui rTdD. cfr. XXVIII 231.) incidant suci[*](suci d2EXv. subici r.) gratia eoque[*](eoque EXv. quo- que r.) utantur ad dentes erosos, frangique tradunt[*](tradant coni. Dal. an fuadent? cfr. XVI 23. XVIII 187. 227. 232. XX 83. XXVIII 69. 199. 207.), proximis cera munitis[*](cerca minutis d. certaminum itis V.), ne laedantur [*](laedant E.). cummim[*](cummim S. gu- XH. gummi ll.v(D).) etiam in hedera quaerunt, quam ex aceto utilissimam[*](quod et utilissimum v. a. H.) dentibus promittunt.

[*](Diosc. I 126. (I 127).) Graeci vicino vocabulo cisthon[*](chiston V.) appellant fruticem maiorem thymo[*](timo XVen.), foliis ocimi[*](ocymi VX.). duo eius genera: flos masculo rosaceus, feminae albus. ambo prosunt dysintericis et solutionibus [*](eius ultionibus V.) ventris in vino austere ternis digitis flore capto[*](carpto Xman. Dal.) et similiter bis die poto, ulceribus veteribus et ambustis cum cera et per se oris ulceribus.—Sub his maxime nascitur hypocisthis[*](hypocisthis G. -stis Vd. -stos v. -citis (hippo- X) EX.), quam inter herbas[*](hederas EXv. a. H.) dicemus[*](diximus (V?) Xv. a. H).

[*](26,49)

[*]((cfr. Plin. XVI 147. 152. Diosc. IV 124).) Cissos erythranos[*](erytranos X. -tyanos V.) ab iisdem[*](hisdem VX.) appellatur similis hederae, coxendicibus utilis e vino potus, item lumbis, tanta vi[*](tanta ui S cum P. -tam (-tum V) uim ll.TXH. -tamque uim v.) acini, ut[*](acini ut S cum Gron. accipi ut VdT. -piunt E. -piunt ut v. adiciunt ut X. acini aiunt ut H.) sanguinem urina detrahat[*](detrahant EXv. a. H.).—Item chamaecis son[*](chamaeciffon v. cfr. ind. libri. -ifton (cha- mec- V) ll.) appellant hederam non attollentem se a terra. et haec contunsa in vino[*](a uino V.) acetabuli mensura lieni[*](alieni V.) medetur,

folia ambustis[*](ambustis dXv. -sti r.) cum axungia.—Milax[*](smilax v. a. S. cfr. XVI 153–155.) quoque, quae[*](quae v. quia E. qui et XBas. qui VdTfS.) anthophoros [*](anthophoros S cum Salm. anto- (-poros T) dT. atho- (-poros V) Vf. intho- X. into- E. nico- B. auto- v.) cognominatur, similitudinem hederae habet[*](habet om.EX.), tenuioribus foliis. coronam[*](coro- nam om.EX.) ex ea[*](ea ego. eo ll. v.) factam inpari foliorum numero aiunt capitis doloribus mederi.[*](Diosc. IV 142.) quidam duo genera milacis dixere: alteram inmortalitati[*](inmortalitati—6 arborum om.EX.) proximam[*](alteram . . proximam ego. alterum . . proximum ll.v.) in convallibus opacis, scandentem[*](candentem av. a. B.) arborum[*](arborum VdfS. -res B. alterum av. an arborem? cfr. XXVI 36. lac. statuit D cum U 517.), comantibus[*](commantibus V. commina- a.) acinorum corymbis, contra venenata omnia efficacissime iuvantem[*](efficacissime iuuantem ego. -mi (-mis v) in tantum ll.D (ut add. v). -mi in totum J. cfr. XXVIII 194.) acinorum suco: infantibus saepe[*](an quippe?) instillato nulla postea venena nocitura[*](nocitura sint v. a. J.). alterum genus culta amare et in his gigni, nullius effectus. llam[*](illa V.) esse milacem priorem, cuius lignum ad aures sonare[*](16,155) diximus.[*](Diosc. IV 179.) —Similem huic aliqui clematida[*](clematidam X. clementides Vd.) appellaverunt , repentem per arbores, geniculatam et ipsam. folia eius lepras purgant[*](purgat V.) ; semen alvum solvit acetabuli mensura in aquae hemina aut aqua mulsa. datur ex eadem causa et decoctum eius.