Naturalis Historia

Peracta cerealium in medendo quoque natura est omniumque[*](omnium V.), quae[*](quae om.v.a.B.) ciborum aut florum odorumve gratia proveniunt supina tellure. non cessit iis[*](iis ego. is V. his r v.) Pomona partesque [*](an artesque? cfr. § 2 (v. 9).) medicas et pendentibus[*](medicasset peridentibus V.) dedit, non contenta protegere arborumque umbra alere quae diximus, immo velut[*](neluti VdS.) indignata plus auxili inesse his[*](iis v.a.C.), quae longius a caelo abessent quaeque postea coepissent; primum enim homini cibum fuisse inde, et sic[*](an sic et? (cfr. Müller de stilo p.15).) inducto[*](inductos Ev.a.H.) caelum spectare, pascique et nunc ex se posse sine frugibus. ergo, Hercule, artes[*](artes ll.v (Brot.). cfr. XXI 15. has G. has partes man. Dal. S.) in primis dedit vitibus, non contenta delicias etiam[*](delicta sed etiam d.) et odores atque unguenta omphacio et oenanthe ac massari[*](masuari E.), quae suis locis diximus, nobiliter instruxisse. 'Plurimum, inquit, homini[*](hominis Vd.)[*](12, 130 sqq.) voluptatis[*](uoluptati E.) ex me est. ego sucum vini, liquorem olei gigno, ego palmas et poma totque varietates, neque, ut Tellus[*](ut tellus dv. uitellus V. t& ubis E.), omnia per labores, aranda tauris[*](aranda tauris Ev. arant data curis r.), terenda areis, deinde saxis, ut quando quantove opere cibi fiant? at ex

[*](Diosc. V 1.)[*](Pl. iun. 72, 5–7.—52, 5.) Folia vitium et pampini[*](pampina E.) capitis dolores inflammationesque corporum mitigant cum polenta, folia per se ardores stomachi ex aqua frigida, cum farina vero hordei articularios morbos. pampini triti[*](trita V.) et inpositi tumorem[*](an umorem? cfr. XX 33. XXI 172. de mendo XXIV 11. 16.) omnem siccant, sucus eorum dysintericis infusus medetur[*](medetur infusus d.). lacrima vitium, quae veluti cummis[*](cummis S. gummis VBrot.(D). -mi rv.) est, lepras et lichenas et psoras nitro ante praeparatas sanat. eadem cum oleo saepius pilis inlitis psilotri effectum habet, maximeque[*](maximeque dTEH. -me quae V. -meque aqua v.) quam[*](cum (proquam) dT.) virides accensae vites exudant, qua et verrucae tolluntur .[*](Pl. iun. 73, 5–7.—(cfr. Marc. 31, 53. 23, 46).) pampini sanguinem excreantibus et mulierum a conceptu defectioni diluti potu prosunt. cortex vitium et folia arida vulnerum sanguinem sistunt ipsumque vulnus conglutinant. vitis albae, viridis tusae, suco inpetigines[*](inpetiginis VD.) tolluntur. cinis sarmentorum vitium[*](uitium (V?)D cum U 493. uitiumque dEv.) et vinaceorum[*](uina eorum V.) condylomatis [*](condylomati d. -dilimati V.) et sedis vitiis medetur ex aceto, item luxatis et ambustis et lienis tumori cum rosaceo et ruta et aceto. item igni sacro ex vino citra oleum aspergitur et intertrigini [*](intertrigines Ev. a. H.).[*](Pl. iun. 56, 1–4.) et pilos absumit. dant et bibendum cinerem sarmentorum [*](sarmento E1. -ti E2.) ad lienis[*](lienis ad d.) remedia aceto conspersum[*](consparsum VS. compressum E. | uini Vv. a. G.) ita, ut bini cyathi in tepida aqua bibantur utque qui biberit in lienem[*](liene Vd.) iaceat. claviculae ipsae, quibus repunt vites, tritae ex[*](tritae et ex dv.a.S.)

[*](Diosc. V 6.) Omphacium[*](omfacium V.) qua fieret ratione incipientis uvae pubertate, in unguentorum loco docuimus. nunc ad[*](12, 130) medicinam de eo[*](de eo dEv. deo V.) pertinentia indicabimus. sanat ea quae in umore[*](numero E1. -ra E2. humido v.a.S. -dis coni. Dal.) sint[*](sunt dTv.a.S.) ulcera, ut oris, tonsillarum[*](tonsellarum V.), genitalium. oculorum claritati plurimum confert, scabritiae genarum ulceribusque angulorum, nubeculis, ulceribus quacumque[*](quacumque dv. quamc- r.) in parte manantibus, cicatricibus marcidis, ossibus[*](ossibus (uss- V) ll.v. auribus S cum H e Diosc., sed Pliniumὀστᾶproῶταlegisse coni. J.) purulente limosis. mitigatur[*](fatigatur E. frangitur v.a. H.) vehementia eius melle aut passo. prodest et[*](et om.Ev.a.Bas.) dysintericis, sanguinem[*](sanguinis E.) excreantibus, anginis.

[*](Diosc. V 5.) Omphacio cohaeret oenanthe, quam vites silvestres ferunt[*](ferunt V.), dicta nobis[*](a nobis dv.a.S.) in unguenti ratione. laudatissima[*](12, 132) in Syria, maxime circa Antiochiae et Laodiceae[*](laoditiae V. -iciae D.) montes et ex alba vite. refrigerat, astringit, vulneribus inspergitur, stomacho[*](in stomacho Vd.) inlinitur, utilis urinae, iocineris[*](iocineri Ev. a. J. (cfr. XXVIII 197).), capitis doloribus[*](dolori Vf.), dysintericis, coeliacis, cholericis[*](coeliacis cholericis Vv(S). om.dEman.Dal.H.), contra fastidia obolo ex aceto pota. siccat manantes[*](manantes v. -tis ll. (?) S. cfr. XXII 54. 64.) capitis eruptiones, efficacissima ad vitia, quae sint[*](sunt Ev. a.S.) in umidis, ideo et oris ulceribus

[*](Diosc. V 3.) Maturescentium autem uvae vehementiores nigrae —ideo vinum ex his minus iucundum -, suaviores albae, quoniam e[*](e V1dv. et r.) tralucido[*](lucido E. translu- v.a.S.) facilius accipitur aër. recentes stomachum et spiritus[*](spiritus Brot. -tum (ortum e -tuuf) ll.Tv.) inflatione[*](inflant v.a.Brot.) alvum[*](aluum ll.TfBrot. aluumque v. et aluum (priore et deleto) U 494.) turbant. itaque in febri damnantur, utique largiores; gravedinem[*](grauidinem V.) enim capiti morbumque lethargum faciunt. innocentiores quae decerptae diu pependere, qua ventilatione etiam utiles fiunt stomacho aegrisque, nam et refrigerant leviter et fastidium auferunt.

[*](Pl. iun. 38, 21.) * Proximae a[*](a VdTfS. ea E. sunt v. paleas V.) pensilibus in palea servatae; nam et in[*](et in ego. et Vv. e r S. in G. cfr. CFW Müller p. 25 et XIX 115.) vinaceis servatae et caput et vesicam et stomachum infestant, sistunt tamen alvum, sanguinem excreantibus utilissimae. *quae in[*](quae autem in Ev.a.S.) vino aut in[*](aut in Vd.Murb. S. aut E.del. v.) dulci conditae[*](condita Vd.) fuere, caput temptant[*](quae—temptant huc transposui ex v. 18, ubi ante proximae habent ll.v.) *; quae vero in musto fuere, peiorem vim etiamnum[*](etiamnunc Vd.) habent quam quae in vinaceis. sapa quoque inutiles stomacho[*](stomacho inutiles Ev.a.S.) facit.[*](Col. VIII 5, 23. cfr. Plin. XIV 99.) saluberrimas[*](saluberrimum Vd.) putant medici in caelesti

[*](Pl. iun. 52, 2–4.)[*](Diosc. V 3.) Sarmenta earum, in quibus acini[*](acinis V.) fuere, adstringendi vim[*](adstringendi uim Ev. -dum r.) habent, efficaciora ex ollis.

Nuclei acinorum eandem vim optinent. hi sunt qui in vino capiti[*](capiti VdTfS. -tis Ev.) dolorem faciant[*](faciunt dTv.a.S.). tosti tritique stomacho utiles sunt. inspergitur farina eorum polentae modo potioni et[*](potioni et S. -nis et VTf. -ni r H. -nis v.) dysintericis et coeliacis et dissoluto stomacho. decocto etiam eorum fovere psoras et pruritum utile est.

[*](extr.: Geop. IV 8.) Vinacei per se minus capiti aut vesicae nocent quam nuclei, mammarum inflammationi utiles[*](triti cum sale utiles Ev.a.S.) cum sale triti. decoctum eorum[*](earum Vd.) veteres dysintericos et[*](et (ac ES) fotu Ev. et potu r.) coeliacos iuvat et potione et fotu.

Uva theriace, de qua suo loco[*](luco V.) diximus, contra 14, serpentium ictus estur. pampinos quoque eius edendos censent inponendosque. et vinum[*](et uinum ED. om. r. uinumque v.) et acetum ex his factum auxiliarem contra eadem vim habet.

[*](Diosc. V 4.) Uva passa, quam astaphida vocant, stomachum, ventrem et[*](et ll.TfH. del. v. cfr. § 30.) interanea temptaret[*](temptarent Vd.), nisi pro remedio in ipsis acinis[*](seqq. dist. ego coll. Diosc.) nuclei essent. iis[*](iis Ev. his r D.) exemptis vesicae utilis habetur

[*](Diosc. IV 153.)[*](cfr. Cels. III 21.) Astaphis[*](astafis V.) agria sive staphis[*](statis V.), quam uvam taminiam aliqui vocant falso—suum enim genus habet—, cauliculis nigris, rectis[*](rectis dEv. erectis VTD. cfr. XXV 110 et 129.), foliis labruscae, fert folliculos verius quam acinos, virides, similes ciceri[*](cineri V.), in his nucleum triangulum. maturescit[*](maturescitque E.) cum[*](cum om.V.) vindemia nigrescitque, cum taminiae[*](taminia d.) rubentes norimus acinos sciamusque illam[*](illam Vdv. nullam E.) in apricis nasci, hanc non nisi in opacis. his nucleis ad purgationem uti non[*](an suaserim? cfr. XXII 106 et XXI 153. XXIV 18. XXIX 142. XXXIII 124.) censuerim propter ancipitem strangulationem, neque[*](nec Ev.a.S.) ad[*](ad om.d.) pituitam oris siccandam, quia[*](quia J. quae ll.f. quod TS. om. v.) fauces[*](fauces enim v.a.S.) laedunt.[*](cfr. Plin. XXVI 138.) phthiriasi caput et reliquum[*](relicum VS.) corpus triti liberant, facilius admixta sandaraca, item pruritu et psoris. ad dentium dolores decocuntur[*](decoquntur V.) in aceto, ad aurium vitia, rheumatismos[*](rheumatismum Ev.a.S.) cicatricum , ulcerum manantia[*](manantium d.). flos tritus in vino contra serpentes bibitur; semen enim abdicaverim propter nimiam vim ardoris. quidam eam pituitariam vocant. plagis[*](et plagis Ev.a.S.) serpentium utique inlinunt.

[*]((cfr. Plin. XXIII 8. XXVII 44). Diosc. IV 180. cfr. Cels. III 21.) Labrusca quoque oenanthen fert satis dictam. quae, a[*](a om.E.) Graecis ampelos agria appellata[*](appellatur (V?) v.a.S.), spissis et candicantibus foliis, geniculata, rimoso cortice, fert uvas[*](uuas dEv. quas V.) rubentes cocci modo, quae cutem in facie mulierum purgant et[*](dist.H.) varos[*](uaros EH. -rios V. riis dv.), coxendicum et lumborum vitiis tusae cum foliis et suco prosunt. radix decocta in aqua pota in vini Coi[*](coi Ev.om.r.) cyathis[*](duobus ll. v.) II umorem alvi ciet et[*](et VT.om. rv. cfr. §77. 86. XXIV 29. 68. 105. XXV 144. XXVI 86. XXVII 72. 74. XXVIII 51. 146. 148. XXI 128. 166. XVI 113. 209. XII 73. XIII 96 al.) ideo hydropicis datur. hanc potius crediderim esse quam vulgus uvam taminiam vocat. [*](extr.: cfr. Scribon. 243.) utuntur ea pro amuleto et ad expuitionem[*](expuitionem B e codd. Rom. (G). expiationerm ll.Tv. lac. statuit J, ad exscreationem excidisse ratus. sed cfr. XXVI 34. XXVIII 194. XXXV 191.) sanguinis quoque adhibent[*](dist.ego.), non ultra gargarizationes et ne quid devoretur, addito[*](cymo V.) sale, thymo, aceto mulso. ideo[*](idem Vv.a.B.) et[*](et om.d.) purgationibus ancipitem[*](ancipiti d.) putant[*](putant VEG. temptant dv. -perant B.).

Est huic[*](Et huic d.) similis, sed in salictis nascens; ideo distinguitur nomine, cum eosdem usus habeat, et salicastrum [*](saliscastrum E.) vocatur. scabiem et pruriginem hominum quadripedumque aceto[*](an ex (vel in) aceto?) mulso trita haec efficacius tollit.

[*](Diosc. IV 181.) Vitis alba est quam Graeci ampelon leucen[*](ampelon leucen (-chen E) dEJ. -loleucen Vv.), alii staphylen[*](staphylen v(S). stafilen ll. ophiostaphylon B.), alii[*](alii Vdv. afi E.) melothron[*](melotrum d.), alii psilotrum, alii archezostim, alii cedrostin[*](cedrostin B -sin VEv. cedrusin d. agrostin T.), alii madon appellant. huius sarmenta longis et exilibus internodiis geniculata scandunt. folia pampinosa ad magnitudinem hederae dividuntur ut vitium. radix alba, grandis, raphano similis initio. ex ea[*](ex eo VE.) caules asparagi[*](asparagis d.)

§27 [*](Diosc. IV 182.) Est ergo[*](est ergo—p. 10 v. 13 adferat om.Vd.) et nigra, quam proprie bryoniam[*](bryenia v.a.C.) vocant , alii Chironiam, alii gynaecanthen aut aproniam, similem priori, praeterquam colore[*](colore v. -rem Ea.) ; huius enim[*](enim EaG. enim colorem B. semen v.) nigrum esse diximus[*](diximus. cuius B.). asparagos eius Diocles praetulit veris asparagis[*](asparagos (-go Ea) eius EaG. -gos B. -go simile v.) in[*](24) cibo urinae ciendae lienique minuendo.[*](cfr. Diosc. IV 181.—cfr. Festus s. v. flemina.) in frutectis et haraundinetis maxume nascitur. radix foris nigra, intus buxeo[*](buxeo av. om.E.) colore[*](colore Ev. om.a.). ossa infracta vel[*](uel om. v.a.G.) efficacius extrahit quam supra dicta[*](dist.D.), cetera[*](cetera aD. -rum Ev. cfr. Diosc.) eadem. peculiare[*](eidem peculiare est v.a.D.) quod iumentorum cervicibus[*](24) unice medetur. aiunt, si quis villam[*](in uilla v.a. G.) ea[*](ea G. ex Ea. eam v.)cinxerit[*](cinxerit S cum anon. ap. Dal. tinxerit aG. -rint E. extruxerit v. praecinxerit H.), fugere accipitres tutasque fieri[*](fieri B. aues fieri E. fieri aues av.) villares[*](uillares ego. cfr. X 116. -aticas B. -arum Eav. del. D.). alites[*](alites B. -ter Eav. altiles D (cfr. XXIV 71).) eadem in iumento homineque flemina[*](flemina EH. -ne a. phlegma v.) aut sanguinem[*](sanguine a.), qui se ad[*](se ad EaG. screatur v.) talos[*](talo v.a.B.) deiecerit[*](disiecerit a.del.v.a.G.), circumligata sanat. et hactenus de vitium generibus.

[*](cfr. Diosc. de venen. 34.) Musta differentias habent naturales has, quod sunt

Vini genera differentiasque perquam multas exposuimus et fere cuiusque proprietates. neque est[*](est Vdv(S). om.EH.) ulla[*](14, 59 sqq.) pars difficilior tractatu aut numerosior, quippe cum sit arduum[*](arduum D e coni. H. tardum ll. v.) dictu, pluribus prosit an noceat. praeterea quam ancipiti eventu potum[*](potu Ev.a.S.) statim auxilium fit aut venenum! etenim de natura ad remedia tantum pertinente nunc loquimur .[*]((cfr. Cels. III 14).) unum de dando eo volumen Asclepiades condidit , ab eo cognominatis[*](cognominatis V. -tus rS. -tum v.) qui postea uno[*](postea uno ego. postea uero VdS. uero postea Ev(D).) de volumine illo disseruere innumera[*](innumera ll. G(J).cfr. XXXV 85. -ri Tv(S).). nos ista Romana gravitate artiumque liberalium adpetentia non ut medici[*](medicis V.), sed ut indices[*](indices fS. iud-ll. v.) salutis humanae diligenter distinguemus[*](distinguimus E.).

De generibus singulis disserere inmensum et inexplicabile est, discordibus medicorum sententiis. Surrentinum veteres maxime probavere, sequens aetas Albanum aut Falernum, et[*](et om.Ev.a.S.) deinde alia alii iniquissimo genere

Vino aluntur[*](uino aluntur—§ 54 extr. saluber{rimum] desunt inE.) vires, sanguis colosque[*](colosque v. -orque a. dolosque V. -lusque dx.) hominum. hoc distat orbis medius et mitior plaga circumiectis[*](circumiectis v. -mtectis ll.). quantum illis[*](illi dx.) feritas facit roboris, tantum nobis hic sucus. lactis[*](lactis av. -tus V1f. -teus V2S. letus dTx.) potus ossa alit, frugum nervos, aqua[*](aquae d(?)v.a.D.) carnes; ideo minus ruboris est in corporibus illis et minus roboris contraque labores patientiae.[*](cfr. Diosc. V 11 (Martial. V 78, 17). Seren. 581.) vino modico nervi iuvantur, copiosiore laeduntur; sic et oculi. stomachus recreatur[*](recreantur x.) et[*](et om.dxv.a.S.) adpetentia ciborum invitatur[*](inuitatur v. -antur ll.) ; tristitia[*](tristitia et TG. -iae v.), cura hebetatur[*](habetatur V.), urina et algor expellitur, somnus conciliatur. praeterea vomitiones sistit, collectiones extra[*](extrahit a.) lanis umidis inpositis[*](inpositus V.) mitigat . Asclepiades utilitatem vini aequari vix deorum potentia posse[*](posse om.d (?) H.) pronuntiavit. vetus copiosiore aqua miscetur ; quo magis[*](quo magis aD. magis ouo (otio dT. nouo V2. nouum v) rTv. magisque G.) urinam expellit, minus siti resistit. dulce minus inebriat, sed stomacho innatat; austerum[*](austerum dxav. ueter- V.) facilius concoquitur.[*](cfr. Diosc. V 11. 9. Cels. II 24.) levissimum est quod celerrime[*](a celerrimo V.) inveteratur. minus infestat nervos quod vetustate dulcescit. stomacho minus utile est pingue, nigrum[*](nigrum Vdxv. cfr. Diosc. merum aD.), sed corpora magis alit. tenue et austerum minus alit, magis stomachum nutrit, celerius[*](an exciderunt aliqua ante celerius? cfr. Diosc.) per urinam transit; tanto magis capita temptat,

[*](cfr. Plin. XIV 143.—Homer. 8 20.) Corpus augere volentibus aut mollire alvum conducit [*](condecet V2.) inter cibos bibere, contra minuentibus alvumque cohibentibus sitire in edendo, postea parum bibere. vinum ieiunos bibere novicio invento inutilissimum est curiosis[*](curiosis ego. cum suis a. curis rxH. curas v.) vigoremque animi ad[*](animi impedit ad v.a. H.) procinctum tendentibus; somno vero ac securitatibus iamdudum hoc fuit, quod Homerica illa Helena ante cibum ministravit. sic quoque[*](sic quoque ll. v. cfr. Müller de stilo p. 15, 2.) in proverbium cessit sapientiam vino[*](uino ll.Bas. cum B2. uitio B1 uinosos v.) obumbrari.[*](Diosc. V 11.)[*](Cels. I praef.) vino demus[*](demus VfaU (D). damus dTxB1 (Brot.). debemus Bas. cum B2(S). dicimus v.)

[*](Col. XII 19, 2. Diosc. V 9.) Nunc circa aegritudines sermo de vinis erit. saluberrimum liberaliter genitis Campaniae quodcumque tenuissimum, vulgo vero quod quemque maxime iuverit validum[*](ualidam V.). utilissimum omnibus sacco viribus fractis. meminerimus sucum esse, qui fervendo vires e musto sibi fecerit. misceri plura genera omnibus inutile. saluberrimum

[*](Seneca ep. II 3, 3. Cels. III 19.—) Cardiacorum morbo unicam spem hanc e[*](hanc e ego. hanc ll.fxJ. hanc in Verc. in v(D).) vino esse[*](esse uino a. esse J. uini esse U 498.) certum est[*](certum est om.a). sed id[*](id del. J.) dandum non[*](dandum quidam non d(?)v.a.D.) nisi in accessione censent[*](cessent V.), alii[*](alii Vdfxv(J). alii non nisi aG(D).) in remissione, illi, ut sudorem coerceant[*](coherceant V.), hi, quia tutius putant minuente se morbo, quam plurium[*](plurium dxVerc. -imum rv.)

[*](cfr. Diosc. V 28. V 56. (coll. Plin. XX 21). Marc. 20, 28. Diosc. V 46. 49. 40.) Vini[*](dist. U 499.) genera, quae fingi docuimus[*](fingi non docuimus a.), nec fieri iam arbitror et[*](et VdxG. ut a. est et v.) supervacuum[*](superuacuum H. -acum N. -acuae V2. -aeu V1. -acue a. -acaneum G. -us v. superbire d. -ia x.) eorum[*](est eorum S cum vet. Dal.) usum[*](usus v.a.G. usum docere S cum vet. Dal.), cum ipsis rebus,[*](14,98 sqq.) ex quibus finguntur[*](fingitur Vdxv.a.G.), doceamus uti. et alias modum excesserat medicorum in his ostentatio, veluti e napis[*](napis B. ex ap. . N. mapis a. in apis (-iis v) rv.) vinum utile esse ab armorum equitandive[*](equitandi uel V.) lassitudine praecipientium atque, ut reliqua omittamus, etiam e[*](e aG. et rx. in v.) iunipiro[*](iunipino Vd.). et quis[*](et si quis dxv.a.G.) satius censeat apsinthite[*](absentite Vx.) vino utendum potius quam apsinthio[*](absintio x. -sentio V.) ipso? in reliquis omittatur[*](omittatur dxv. ... itta . . . N. -ttetur a.om.V.) et palmeum, capiti noxium ventrique tantum molliendo[*](morando Cornarius e Diosc.) et sanguinem excreantibus non inutile.[*](Diosc. V 12.) ficticium[*](facticium V2.) non potest videri quod bion appellavimus, cum sit in eo sola pro arte festinatio[*](festinato Vx.). prodest[*](14,77)[*](dist. ego cum H coll. § 4 et Diosc.) stomacho dissolute aut cibos non perficienti[*](perficienti d(?) C. -te rv. per... ci.... N.), praegnantibus

[*](Diosc. V 21. Cels. V 27, 4.) Vini[*](dist.ego.) etiam vitium transit in remedia aceto. summa vis ei[*](ei ego. et ll.Nx. est (d?)v.) in refrigerando, non tamen minor[*](maior V.) in discutiendo; ita fit, ut infuso[*](infuso Vdxv (S). -sa a. -sum Verc.) terra[*](terra S cum vet. Dal. coll. Celso. terrae (-rre xa) ll.v(J) (fictum ex terra espumet).) spumet. dictum est saepius diceturque , quotiens cum[*](cum Nv. cumque ll.fx.) aliis[*](aliis v. alis ND. alii dx. alia V. -ias f. -icui a.) prosit. per se haustum fastidia discutit, singultus cohibet[*](prohibet V1f.), sternumenta olfactatum[*](olfactatum S. -ctat (-cta a) uini (uim d) ll.x. -ctu uim v.). in[*](in dxv. om. r.) balineis [*](dist. J.) aestus arcet, si contineatur ore. quin et cum aqua bibitur multorum stomacho utiliter, gargarizatur cum eadem convalescentium[*](dist. ego. (an cum vet. Dal. lacuna ante et a solis sta- tuenda est?)), et a solis ardoribus oculis quoque illo modo[*](dist.P.) saluberrimum[*](.....rimum E. saluberrimum plurimum v. a. H.) fotu[*](fotu dTEv. potu Vf.).[*](Cels. V 27, 12. Scribon. 199. Pl. iun. 86, 9. 109, 14–16. Diosc. V 23.) medetur pota[*](pota ego. post ll. v. potae H. -tis D. post potas J.) hirudine[*](hirudine ego. -nes (iru- V) Vf. -ni H. -nibus D. hirundines dT. erud- E. ured- v.), item lepris, furfuribus, ulceribus manantibus, canis morsibus, scorpionum ictibus, scolopendrarum, muris aranei contraque [*](aranei contraque Ev. -neique (quae V) contra rT.) omnium aculeatorum[*](aculeatorum Murbac. v. -leor... N. -leorum dTE. oculorum Vf.) venena et pruritus, item contra multipedae[*](dist. ego e Pl. iun.) morsum calidum[*](calidum in v. in cal- ll. adiecto aut ego. aut adiecto VdTD. adiecto EH. appositum aut (del. G) adi- Murbac. v.) in spongea adiecto aut sulphuris sextante sextariis III aut[*](tribus aceti aut v.a.S. fasciculi V.) hysopi fasciculo. medetur et sedis[*](et sedis VMurbac. S. sedis rv.) vitiis, in sanguinis fluctione post excisos calculos et omni alia[*](omni alia G. omnis (-nes dv) alias (alas Vd) ll.v (add. rosiones).) foris in spongea[*](spongea S. -geas E. -gia C. -gias dv. spotigeas V.) inpositum, intus potum cyathis

[*](Diosc. V 25. Marc. 12, 27. Pl. iun. 26, 19. 17, 21.) Acetum scillinum inveteratum magis probatur. prodest super ea, quae diximus, acescentibus cibis[*](cibis Ev. ubi r.), gustatu[*](gustatu VdfJ. -atum Ev(D). cfr. § 72. 107. XXVII 7. 138. X 185. XV 132. XXI 139; praeterea XXVII 22.)[*](20,98 sqq.) enim discutit poenam eam; item[*](item ego. et in VdT. et Ev. cfr. XXVII 24. XXVIII 71. an etiam, ut XXXVI 156. XXXVII 22?) iis[*](iis v. his ll.C.) qui ieiuni vomant [*](uomant VS. -munt rv.), callum enim faucium facit ac stomachi. odorem[*](odorem Ev. dolor- rTf.) oris tollit, gingivas adstringit, dentes firmat, colorem meliorem praestat. tarditatem quoque aurium gargarizatione purgat et transitum auditus[*](aditus V.) aperit. oculorum aciem obiter exacuit, comitialibus, melancholicis, vertigini[*](uertigini TS. -gi ll. -ginosis v.), volvarum strangulationibus, percussis aut praecipitatis et ob id sanguine conglobato, nervis infirmis, renium vitiis perquam utile, cavendum exulceratis[*](exulcerandis VdT.).

[*](Diosc. V 22. (23).)[*](cfr. Plin. XIV 114.) Oxymeli antiqui, ut Dieuches[*](die uehes V. diodes dT.) tradit, hoc modo temperabant: mellis minas[*](minas B e Diosc. eminas E. hem- rv.) x, aceti veteris heminas[*](X—heminas om.Vd.) v, salis marini pondo libram[*](libram ll.TS. -am et H. liberam f. thymbrae v.) quadrantem, aquae[*](aquae J. -ae marinae ll. v. -ae pluuiae S.) sextarios v pariter coquebant deciens defervescente[*](deferuente dT.) cortina atque ita diffundebant[*](diffundebat V.) inveterabantque. sustulit totum id Asclepiad es coarguitque—nam etiam in[*](in om.E.) febribus databant[*](dotabant dT. dabant v.a.S.) —, profuisse tamen fatetur[*](fatetur J e coni. S. -entur ll.v.) contra serpentes, quas sepas vocant , et contra meconium ac viscum, et anginis calidum gargarizatum et auribus, oris[*](et oris E(?) v.a.S.) gutturisque desideriis. quae nunc[*](dist.J.) omnia oxyalme[*](oxyalme EJ. oxyha- (-mae Verc.) Vv. oxia- d. oxa- C e Diosc.) contingunt, id est[*](id est VJ. idem dTS. id Ev.) sale et aceto recente , efficacius[*](efficacius est v.a.S.).

[*](cfr. Plin. XIV 80.) Vino cognata[*](gnata V.) res sapa est musto decocto[*](decocta V1.), donec tertia pars supersit. ex albo hoc melius. usus contra cantharidas, buprestim, pinorum[*](bupraestim pinorum V. -restinorum E.) erucas[*](urucas S.), quas pityocampas vocant, salamandras[*](salamandras quas pityocampas uocant V.), contra[*](et contra Ev.a.S.) mordentia venenata. secundas partusque emortuos[*](mortuos Vv.a. C.) trahit cum bulbis potum[*](potu f.). Fabianus auctor est venenum esse, si quis ieiunus a balineis[*](a balneis E.v.a.G. ab alimentis dT.) id bibat.

[*](Pl. iun. 63, 21. Diosc. eupor. I 141. 135.) Consequens horum est faex[*](fex VT.add. uini v.a.S.), sui[*](sui VdTv(S). uini E.del.H.) cuiusque generis. ergo vini faecibus[*](faecibus J. fec- VTf. feci (vel faeci) v.) tanta vis est, ut descendentes in cupas enecet[*](an quando?). experimentum demissa[*](dimissa E.) praebet lucerna, quamdiu extinguatur, periculum denuntians[*](denuntians dv. dent- V. dentionis E,). inlota miscetur medicamentis , cum iridis vero pari pondere eruptionibus pituitae inlinitur[*](inlinitur v. -nuntur ll.), et sicca vel madida contra phalangia et testium mammarumque inflammationi[*](inflammation S. -nes v. inflationi ll. -nes Brot.) vel in quacumque[*](uel in quacumque inflatione uel (seu dT) in quacumque parte VdT.) parte corporis , item cum hordeacia farina et turis polline in vino cocta[*](coctę E. decocta v.a.S.).[*](Diosc. V 131.) crematur et siccata. experimentum[*](in perimentum E. indeque exper- v.a. G.) est legitime coctae, ut refrigerata linguam tactu videatur urere. celerrime exanimatur non[*](non Vfv (S). loco non (dE?) C(D).) inclusa[*](inclusa VfVerc. (S). so rv(D).) condita. crematio ei[*](ei Ev. et r.) multum [*](dist.ego.) virium adicit, utilissimae[*](utilissimae V. -me d. -ma est Ev.) ad conpescendos[*](compescendas dv.a.H.) lichenas, furfures cum fico decocta. sic et lepris et ulceribus manantibus inponitur.[*](Diosc. eupor. II 160.) fungorum naturae contraria est pota, sed magis cruda. oculorum medicamentis cocta et lota miscetur. medetur inlita et testibus et genitalibus, in vino

[*](Diosc. V 131.) Faex[*](fex V.) aceti pro materia acrior sit necesse est multoque magis exulceret[*](exulcerat d.). resistit suppurationum incrementis ; stomachum, interanea, ventrem inlita adiuvat. sistit rheumatismos[*](rheumatismos (reu- Vd)Vdv. om.E.) earum partium et mulierum menses[*](meses V.). panos discutit nondum exulceratos et anginas, ignes[*](ignes om.E.) sacros cum cera.[*](Diosc. eup. I 135. Seren 347.—Pl. iun. 86, 16.—Seren. 53.—) mammas lactis sui inpatientes eadem extinguit, ungues scabros[*](scabras E.) aufert. e serpentibus contra cerastas validissima cum polenta[*](pulenta V.), cum melanthio[*](melantio V.) autem contra crocodili [*](crocodilli V.) morsus et canis. et haec cremata[*](haecmata E.) ampliat vires. tunc addito[*](adito V.) lentiscino oleo inlita una nocte rufat capillum. eadem ex aqua in linteolo adposita vulvas purgat.

[*](Pl. iun. 83, 24.) Sapae[*](sapae dEVerc. (H). -pe VT. saepe v(Dal.).) faece[*](faece dv. feci r.) ambusta[*](ambustas E.) sanantur, melius addita lanugine harundinis, eadem faece[*](eam faece E.) decocta potaque tusses[*](tussis VD.) veteres. decoquitur in patinis cum sale et adipe ad tumorem quoque maxillarum et cervicium.

[*](Diosc. I 136.)[*](Pl. iun. 76, 21–23. Marc. 4, 48.) Olearum proxima auctoritas intellegitur. folia earum vehementissime adstringunt, purgant, sistunt. itaque commanducata inposita ulceribus medentur et capitis doloribus inlita cum oleo, decoctum eorum cum melle iis[*](his dEC.), quae medici usserint[*](iusserint V.), gingivarum inflammationibus et[*](et VfS.om.rv.) paronychiis sordidisque ulceribus et putrescentibus. cum melle sanguinis profluvium e nervosis partibus cohibet. sucus eorum carbunculantibus circa oculos ulceribus et

[*](extr.: Diosc. I 137.) Eosdem effectus et flos earum habet. uruntur[*](uruntur v. utun- dE. utuntun- V.) cauliculi[*](cauliculis d.) efflorescentes[*](efflorescentes S. et flor- d. (an ecflor-?). exflor- VD. flor- Ev.), ut cinis spodi vicem praestet, vinoque infuso iterum uritur. suppurationes et panos inlinunt cinere eo vel foliis tusis cum melle, oculos vero cum polenta . sucus fruticis recentis accensi destillans[*](distillans et14 distillat dEv.a.S.) sanat lichenas, furfures, manantia ulcera. nam lacrima, quae ex arbore ipsa destillat,[*](Diosc. I 141.) Aethiopicae maxime oleae, mirari[*](mirari oleae dE.) satis non est repertos, qui dentium dolores inlinendos[*](illiniendos d.) censerent, venenum esse praedicantes atque etiam in oleastro quaerendum[*](quaerendam v.a.H.).e radice oleae quam tenerrimae[*](tenerrimae Ev. -erum e r.) cortex[*](cortice dT.) derasus [*](derasus v. -sum ll.T.) in mel[*](melle dTv.a.S.) crebro gustatu[*](gustatum dT.cf. § 59.) medetur sanguinem reicientibus et suppurata extussientibus[*](et tussientibus E. tuss- v.a.Bas.). ipsius oleae cinis cum axungia tumores sanat extrahitque fistulis vitia et ipsas[*](ipsa Vd.) sanat.

[*](Diosc. I 138.—Pl. iun. 83, 25. 84, 1. 2.) Olivae albae stomacho utiliores, ventri minus. praeclarum habent usum[*](usum om.Ev.a.S.), antequam condiantur, recentes[*](usum recentes v.a.S.) per se cibi[*](fibi Vd.) modo devoratae[*](deuorata V.). medentur enim harenosae

[*](Diosc. I 140.)[*](Pl. iun. 26, 10. 20. 98, 4.) De amurca poteramus videri satis dixisse Catonem secuti, sed reddenda medicinae[*](medicina dT.) quoque est[*](ratio est v.a.G.).[*](15,33 sqq.) gingivis et oris ulceribus, dentium stabilitati efficacissime subvenit, item ignibus sacris infusa et iis[*](iis v. his ll.C.), quae serpant[*](serpant ego. -punt ll. v. cfr. Frobeen p. 41.). pernionibus nigrae olivae amurca utilior, item infantibus fovendis, albae vero mulierum vulvae in lana admovetur. multo autem omnis amurca decocta efficacior. coquitur in Cyprio[*](cyprio EH. -pro T. qui pro r. cupreo v.) vase ad crassitudinem mellis. usus eius cum aceto aut vino vetere aut mulso, ut[*](ut Ev. aut r.) quaeque causa exigat[*](exigat VEv. -git dS.an exiget?), in curationem[*](curationem VdTfS. -one Es.) oris, dentium, aurium, ulcerum manantium, genitalium, rhagadum[*](hagadum V. ag- d.).[*](Cato 96, 2.) vulneribus in linteolis inponitur, luxatis in lana. ingens hic usus[*](ufus Ev. fucus r.) utique inveterato medicamento ; tale enim fistulas sanat. infunditur sedis, genitalium , vulvae exulcerationi, inlinitur vero podagris incipientibus , item articulariis morbis. si vero cum omphacio recoquatur ad mellis crassitudinem, causarios[*](casuros v.a.S.) dentes extrahit ; item iumentorum scabiem cum decocto lupinorum et chamaeleonte[*](chamaeleone H. cfr. not. ad XXII 45.) herba mire sanat. cruda amurca podagras[*](podagras H. -rosll.TfD. -ris v. an podagricos? cfr. § 126. XXV 60. XXVII 25. XXVIII 105. 116. 140. XXXVI 133. XXI 174. (XXIV 147) al.) foveri utilissimum.

[*](Diosc. I 136.)[*](Pl. iun. 38, 22.) Oleastri foliorum eadem natura. spodium[*](spondium Vd.) e[*](e Vdv. a E.) cauliculis vehementius inhibet rheumatismos. sedat et inflammationes [*](dist.ego.) oculorum, purgat ulcera alienata et[*](et Vd.om.Ev.) explet, excrescentia leniter erodit[*](erodit v. et ero- E. odit rT.) siccatque et ad cicatricem perducit . cetera ut[*](ut EB. aut dT. autem V. et v.) in oleis, peculiare autem, quod folia decocuntur ex melle et[*](ex melle et VdH. et (ex v) melle Ev.) dantur[*](danturque v.a.H.) coclearibus III[*](III ego. tribus Val. Rose e Pl. iun. om. ll.v.) contra sanguinis excreationes[*](tamen v.a.H.).[*](Diosc. I 139. Seren. 226. Pl. iun. 77, 1–4.) oleum tantum acrius efficaciusque, et ideo[*](et ideo ego. cfr. nota ad § 19. et de eo VdTH(D). et de E. ideo S cum P. est de eo J. et v.) os quoque colluitur[*](coluitur VD.) illo[*](illa E.del.H.) ad firmitatem dentium. inponuntur folia et paronychiis[*](paronycis V. -chis D.) et carbunculis et contra omnem collectionem cum vino, iis[*](his V.) vero, quae purganda[*](purganda Vdv. curanda E.) sint[*](sunt v.a.S.), cum melle. miscentur oculorum medicamentis decoctum[*](decoctum ego. et coct- ll. v. et decoct- G.) foliorum et sucus oleastri. utiliter et auribus instillatur cum melle vel si pus effluat.[*](Pl. iun. 76, 23–77, 1. Marc. 4, 49.) fore oleastri condylomata inlinuntur et epinyctides, item cum farina hordeacia venter in rheumatismo, cum oleo capitis dolores[*](doloribus VTv.a.G.). cutem[*](cute Vd.) in capite ab ossibus recedentem cauliculi decocti et cum melle inpositi conprimunt. ex oleastro maturi in cibo sumpti sistunt alvum, tosti autem et cum melle triti nomas[*](nomas v. nomanas V. manas r.) repurgant [*](se purgant Vd.), carbunculos rumpunt.

[*](Diosc. I 29.) Olei naturam causasque abunde diximus. ad medicinam ex olei generibus haec pertinent, utilissimum[*](15,4 sqq.) esse[*](esse VfEH. est dv.) omphacium, proxime viride, praeterea quam maxime recens—nisi cum vetustissimum quaeritur—, tenue, odoratum quodque non mordeat[*](mordeas V.), e diverso quam cibis[*](cibis ego. cfr. XXI 79. cibus VdS. in cibis ED. in cibos v.)

[*](cfr. Plin. XV 25.—Diosc. I 38.—Marc. 6, 33.—) Oleum cicinum[*](cicinum dEB. cfr. XV 25. cyc- V. coc- v. cnic- P.) bibitur ad purgationes ventris cum pari caldae[*](calidae d.) mensura. privatim dicitur purgare praecordia . prodest et articulorum morbis, duritiis omnibus, vulvis, auribus, ambustis, cum cinere vero muricum sedis inflammationibus, item psorae[*](psorae Vdv..... ae N. ipsum E.). colorem cutis commendat capillumque fertili natura evocat. semen, ex quo fit, nulla animans attingit. ellychnia[*](elychnia V.) ex uva fiunt claritatis praecipuae , ex oleo lumen obscurum propter nimiam pinguitudinem . folia igni sacro inlinuntur ex aceto, per se autem recentia mammis et epiphoris, eadem decocta in vino inflammationibus cum[*](com. V.) polenta, croco[*](et croco v.a.S.) ; per se autem triduo inposita faciem purgant.

[*](cfr. Plin. XV 26.—Diosc. I 39.—Pl. iun. 101, 2.— Marc. 1, 62. Pl. iun. 13, 19. 77, 4. Marc. 4, 12. Pl. iun. 11, 4. Marc. 1, 77.) Oleum amygdalinum purgat, mollit corpora[*](cor .... a N. corporum E.), cutem erugat, nitorem commendat, varos cum melle tollit e facie[*](a facie Ev.a.Bas.). prodest et auribus cum rosaceo[*](rosacio VD.) aut[*](aut ND. et ll. v.) melle et mali punici tegmine[*](tegmine S cum vet. Dal. germine (fictum e getmine) ll.v(D). cfr. XXII 90. 103.) decoctum vermiculosque in his necat et gravitatem auditus[*](audituus D. aud. t... N. | innitus E .....t. us N. (-tuus D).) discutit, sonos incertos et tinnitus, obiter capitis dolores et oculorum. medetur furunculis et a sole ustis cum cera. ulcera[*](ulcera om.d.) manantia et furfures cum vino expurgat[*](et purgat Vd.), condylomata cum meliloto; per se vero capiti inlitum somnum adlicit.

[*](cfr. Plin. XV 26.—Diosc. I 49. Marc. 9, 83.) Oleum laurinum utilius, quo[*](quo dNv. quod r.) recentius quoque[*](uoque N. quodque E.) viridius colore. vis eius excalfactoria, et ideo[*](et ideo ll.v. id ... N. ideo D. cfr. nota ad § 19.) paralyticis, spasticis[*](pasticis Vd.), ischiadicis[*](sciadicis Vd.), suggillatis, capitis doloribus, inveteratis

[*](cfr. Plin. XV 27.—Diosc. I 48.) Similis et myrtei olei ratio. adstringit, indurat. medetur gingivis, dentium dolori, dysinteriae, volvae exulceratae , vesicis, ulceribus vetustis vel manantibus cum squama aeris et cera, item eruptionibus, ambustis[*](ambustis ego. -stionibus ll.v (contra constantem Plinii usum). an adustionibus? cfr. XVII 116. XX 61. XXVIII 65. XXX 135.). adtrita sanat et furfures, rhagadas[*](ragadas d. hag- V.), condylomata, articulos luxatos[*](laxatos T.an recte?κεχαλασμέναDiosc.), odorem[*](sudorem Diosc.) gravem corporis. adversatur cantharidi, bupresti aliisque[*](alisque VD.) malis medicamentis, quae exulcerando nocent.

[*](cfr. Plin. XV 27. 28.)[*](Diosc. I 41. Marc. 9, 118. 1, 51.—) Chamaemyrsinae sive oxymyrsinae eadem natura. —Cupressinum oleum eosdem effectus habet quos myrteum , item citreum.—E nuce vero[*](uero om.E.) iuglande, quod[*](15,28) caryinum[*](caryinum G. -ynium v. -ynum VdfPar. carenum E.) appellavimus, alopeciis utile est et tarditati aurium infusum, item capitis dolori inlitum[*](dolor inlifum V.), cetero[*](ceterum Ev.a.S.) iners et[*](iners et dEv. inesset V.) gravi sapore. enimvero[*](enimuero ll. v. particular Plinio fere aliena (praeter XVI 249). an non raro vel quin immo?) si quid in nucleo putridi[*](putidi VS.) fuerit, totus modius[*](modius S cum vet. Dal. modiis V. -dus rv. del. P.) deperit[*](perit dT.).[*](Diosc. I 43. (cfr. Scribon. 268). 50. 40.) —Ex Cnidio grano factum eandem vim habet quam cicinum[*](cnicinum P.).—E lentisco factum utilissimum acopo est idemque proficeret[*](proficeret dv. -ret et VED.) quod[*](quod dS. qua d V. que E. aeque ut v. an quod et? cfr. § 91 extr.) rosaceum, ni durius paulo intellegeretur. utuntur eo et contra nimios sudores papulasque sudorum. scabiem iumentorum efficacissime sanat.—Balaninum[*](balaninum dv. -anium E. balinium V.) oleum repurgat varos, furunculos, lentigines , gingivas.

[*](Diosc. I (65). 124. cfr. Plin. XXIV 74.) Cypros qualis esset et quemadmodum ex ea fieret oleum docuimus. natura eius excalfacit, emollit nervos.[*](12,109) folia[*](folia a E.) stomacho inlinuntur et vulvae concitatae[*](concitat Vd.), sucus quoque eorum adponitur. folia recentia commanducata ulceribus in capite manantibus, item oris[*](moris V.) medentur et collectionibus, condylomatis. decoctum foliorum ambustis et luxatis prodest .[*](cfr. Plin. XV 29. Diosc. I 67.) ipsa rufant capillum tusa adiecto struthei[*](strutei Vv.a.C.) mali suco. flos capitis dolores sedat cum aceto inlitus, item combustus [*](combustis V.) in cruda olla nomas sanat et putrescentia ulcera per se vel cum melle. odor floris oleique[*](oleique D cum U 500. olet qui ll. v. qui olet J.) somnum facit. —Adstringit gleucinum[*](leucinum E.) et refrigerat eadem ratione qua[*](qua VS. et qua r. qua et v.) oenanthinum.

[*](Diosc. I 18.—Seren. 11. 28.) Balsaminum longe pretiosissimum omnium, ut in unguentis diximus, contra omnes serpentes efficax[*](efficax (serpentes?)—16 omnes om.E.), oculorum[*](12,111) claritati plurimum confert, caliginem discutit, item dyspnoeas, collectiones omnes duritiasque lenit. sanguinem densari prohibet, ulcera purgat, auribus, capitis doloribus, tremulis, spasticis, ruptis perquam utile. adversatur aconito ex lacte potum, febres cum horrore venientes perunctis leviores facit. utendum tamen modico[*](modice v.a.H. cfr. XXI 155. XXVI 122.), quoniam adurit augetque vitia non servato temperamento.

[*](Diosc. I 11.) Malobathri[*](malobathri v. -athi (mol- E) ll.) quoque naturam et genera exposuimus. urinam ciet, oculorum epiphoris in vino[*](in uino ego. cfr. § 132. uino Vdv. -num E. (an potius uino excoctum? ἀναζεσθὲν ἐν οἴνῳDiosc. cfr. XXXII 38. XXXVII 194. XXVIII 206).) expressum utilissime[*](12,129) inponitur, item frontibus dormire volentibus[*](an uolentium?), efficacius , si et nares inlinantur aut si ex aqua bibatur. oris et halitus[*](alitus V.) suavitatem commendat linguae subditum folium, sicut et vestium odorem interpositum.

[*](cfr. Plin. XXV 37.—Diosc. I 42. 45.) Hyoscyaminum emolliendo[*](emolliendo dv. emoli- Vf. molli- E.) utile est, nervis inutile . potum quidem cerebri motus facit.—Therminum e lupinis emollit, proximum rosaceo effectu[*](effectu dS. -tum r. -tum habens v.).—Narcissinum dictum est cum suo flore.—Raphaninum phthiriasis[*](21,129) longa valitudine contractas tollit scabritiasque cutis in facie emendat[*](emendauit V.).[*](Diosc I 41. (cfr. Plin. XXI 127). III 106.) —Sesaminum aurium dolores sanat et ulcera, quae[*](quae om.E.) serpunt, et quae cacoēthe vocant[*](uocant ulcera Vdv.a.C.).—Lilinum[*](lilinum ll.fv(J). lirinon C. -num S. cfr. XXI 22.), quod et syrium[*](syrium ll. D. Phaselinum (C. phyllinum v) et Syrium v (coll. XXI 24).) vocavimus, renibus utilissimum est sudoribusque[*](21,127) evocandis, vulvae molliendae concoquendisque[*](concoquendisque ll.TfS. -doque Ev.) intus. —Selgiticum[*](selgiticum Ev(G). cfr. XV 31. -itium rf. selgium S e Strab. XII 7, 3 p. 571. seleucicum B.) nervis utile esse diximus, sicut herbacium[*](herbaceum Ev.a.S.)[*](15,31) quoque, quod Iguvini[*](iguuini EH. igui- G. egoui- rf. eugubi- vel engui- v.) circa Flaminiam viam vendunt.

[*](Diosc. I 37. 95 (coll. 94). cfr. Plin. XV 31. XXIV 40 extr.) Elaeomeli, quod in Syria ex ipsis oleis manare diximus, sapore melleo, non sine nausea alvum[*](aluum emollit v.a.H.) solvit,[*](15,32) bilem[*](duobus ll. v.) praecipue detrahit II cyathis in bemina aquae[*](aquae B e Diosc. om. ll. v.) datis; qui bibere, torpescunt excitanturque crebro. potores certaturi [*](crebro potores (pugnat- v) dEG. ore probotores V.) praesumunt ex eo cyathum unum.—Pissino[*](pisino V.) oleo usus ad tussim et[*](ad tussim et VdTfH. et (est v) passim ad EG.) quadripedum scabiem est.

[*](Diosc. I 148. 149. Pl. iun. 38, 24. 60, 16. Diosc. I 148. 149.) A vitibus oleisque proxima nobilitas palmis. inebriant [*](dist. v.a.H.) recentes, capitis dolorem adferunt minus siccae, nec, quantum videtur, utiles stomacho. tussim exasperant[*](exasperant = τραχύτηα ἰῶνται (Diosc.). cfr. not. ad § 143.), corpus alunt. sucum decoctarum antiqui pro hydromelite dabant aegris ad vires recreandas, sitim sedandam, in quo

[*](Diosc. I 148. Pl. iun. 46, 15–17. 74, 6.) Palma, quae fert[*](refert coni. H coll. Diosc. et XII 103. prae se fert Beinesius.) myrobalanum, probatissima in[*](in om.d.) Aegypto, ossa non habet reliquarum modo in balanis. alvum et menses ciet[*](ciet ll.TfH. cit v. fiftit B e Diosc.) in vino austero et vulnera conglutinat.

[*](Diosc. I 150.) Palma[*](palma dTfEv(H). -mae V. -ma et Salm. -ma siue C.) elate[*](elatae f.) sive spathe[*](spathe B. stathe E. state rv.) medicinae confert[*](conferet V.) germina , folia, corticem. folia inponuntur praecordiis, stomacho , iocineri, ulceribus[*](uulceribus V.), quae serpunt cicatrici repugnantia . psoras[*](psoras v. -ra Vd. ipsora E.) cortex eius tener cum[*](tener cum v. -rum ll.) resina et cera sanat diebus XX. decoquitur et ad testium vitia. capillum denigrat[*](dist. ego e Diosc.). suffitu partus extrahit. datur bibendus renium vitiis et vesicae et praecordiorum, capiti et[*](et capiti EC.) nervis inimicus. vulvae ac ventris fluctiones[*](fluctionem Ev.a.H.) sistit decoctum eius; item cinis[*](dist.U.) et[*](et ll.D cum U 501. ad v.) tormina, potus in vino albo in vulvarum vitiis efficacissimus.

[*](Diosc. I 159. 160.)[*](Pl. iun. 38, 24. 52, 6. Marc. 16, 76. Pl. iun. 49, 9. Marc. 30, 65. Gargil. 186, 3–5. 187, 21. 188, 18.) Proxime[*](proxime V.cfr. § 158. XXV 94. XXVIII 107. -mae rv.) varietates generum medicinarumque[*](medicinarumque Vd. -rum quae S. -rumque quae v. macerarumque E.) mala[*](malas V.) habent. ex his verna acerba[*](acerua V.) et[*](et VdTS. om.Ev(D). (num propter § 104?).) stomacho inutilia sunt, alvum, vesicam[*](uesicam dEv. -cissam V1. -cassam (supra script uesicas sanat) V2.) circumagunt, nervos laedunt. cocta

[*](Diosc. I 161. 162. 163. Diphilus ap. Athenaeum III 20 p. 80f. Pl. iun. 47, 21.) Melimela et reliqua dulcia[*](dulcis V.) stomachum et ventrem solvunt, siticulosa[*](sticulosa V.), aestuosa, sed nervos non laedunt.— Orbiculata sistunt alvum et vomitiones, urinas cient.— Silvestria mala similia sunt vernis acerbis alvumque sistunti sane in[*](acerbis—sane in Ev. om. r.) hunc[*](hac V.) usum inmatura opus sunt.

[*](Diosc. I 166.—Isidor. XVII 7, 8. Th. H. IV 4, 2. Athen. III 28 p. 84d. (cfr. Plin. XII 15). Gargil. 191, 25. 190, 2. Verg. Georg. II 126.) Citrea contra venenum in vino bibuntur vel ipsa vel semen. faciunt oris suavitatem decocto eorum[*](earum Vd.) colluti[*](colluti dTEH. -to v. collū V.) aut suco expresso[*](expraessu V.). horum semen edendum praecipiunt in malacia[*](praecipium in malicia V.) praegnatibus, ipsa vero contra[*](contrita Vd.) infirmitatem stomachi , sed[*](sed VdBas. et Ev.) non nisi ex aceto facile[*](facile EG. -llime rv (D).) manduntur[*](mandantur E.).

[*](Diosc. I 151. Gargil. 180, 1. 2. 3.) Punici mali novem genera nunc iterari[*](iterati E. -are v.a.S.) supervacuum [*](superuacuum v. -cuum cum ll.). ex iis[*](iis v. his ll.C.) dulcia, quae apyrena[*](apyrena S. -rina dEv. apirina V.cfr. XIII 112.) alio nomine appellavimus[*](appellamus Vf.),[*](13,112) stomacho inutilia habentur; inflationes pariunt, dentes[*](dentes om.V.) gingivasque laedunt. quae vero ab his sapore[*](13,113) proxima vinosa diximus, parvum nucleum habentia, utiliora paulo intelleguntur; alvum sistunt et stomachum, dumtaxat pauca[*](dist.ego.), ultraque[*](ultraque ego. cfr. § 20. citr- ll.v.) satietatem et[*](et VdS. sed Ev.) haec minime danda, quamquam omnino nulla in febri, nec carne acinorunm utili[*](utile VVen.) nec suco. caventur aeque vomitionibus ac bilem reicientibus[*](ac bilem reicientibus om.E.). [*]((cfr. Plin. XIII 113). Gargil. 180, 7. Cels. II 33. VI 9. Diosc. I 153 (coll. 152). Gargil. 183, 15. 180, 16–18.) uvam in his ac ne mustum quidem, sed protinus vinum

[*](Gargil. 182, 1–10. Diosc. I 151 extr. eup. II 156. (Scribon. 186).) Ex acerbo[*](aceruo V.) fit medicamentum quod stomatice vocatur , utilissimum oris vitiis, narium, aurium, oculorum caligini, pterygiis, genitalibus et iis[*](iis v. his ll.C.), quas nomas vocant et quae in ulceribus excrescunt[*](an excrescant?), contra leporem marinum[*](dist. ego. contra—marinum del. voluit H.) hoc modo: acinis detracto cortice tunsis sucoque decocto[*](decocta V.) ad[*](ternas Vf.) tertias cum[*](cum EG(D). de cum V. dein cum dTB(S).) croci[*](croco VT.) et aluminis scissi, murrae, mellis Attici selibris[*](sex libris dT.).[*](extr.: Cato 126. Pl. iun. 50, 6. (Marc. 28, 24). 55, 8–10. 50, 8–10. Gargil. 180, 18–21. Marc. 27, 116.) alii et hoc modo faciunt: punica acida. multa[*](acida multa om.E(U 502),acida mixta coni. S. (an acida mala?).) tunduntur, sucus in cacabo novo coquitur mellis crassitudine[*](crassitudo Vd.) ad virilitatis et sedis vitia et omnia, quae lycio curantur, aures purulentas, epiphoras incipientes, rubras[*](dist. S eV.) maculas in manibus. rami punicorum serpentes fugant. cortices[*](cortices Müller emend. IV 19. -ce ll. v.) punici ex vino cocti[*](decocti Ev.a.S. -to [et inposito] coni. Dal.) et inpositi perniones sanant[*](sanant Müller l. l. -tur ll.v.)[*](tribus ll.v.). contusum malum ex III heminis vini decoctum[*](decoctus V.) ad heminam tormina et taenias[*](tineas Ev.a.H.) pellit. punicum in olla

[*](Diosc. I 152. eupor. I 35. Gargil. 181, 5–10. 10–12.) Primus pomi huius partus florere incipientis cytinus vocatur a[*](a VdTfv(S). om.EG.) Graecis, mirae observationis multorum experimento . si quis unum ex his, solutus vinculo omni cinctus et calciatus[*](vinculo—calciatus om.E.) atque etiam anuli, decerpserit II digitis, pollice[*](duobus ll. v.) et quarto, sinistrae manus atque ita[*](etiam Vdv. ita E.) lustratis levi tactu[*](tractu d.) oculis in os additum devoraverit, ne dente contingat[*](continguat V.), adfirmatur nullam oculorum inbecillitatem passurus eodem[*](eodem VTfS. eo (d?)Ev.) anno. iidem[*](item d.) cytini siccati tritique[*](iritique V.) carnes excrescentes. cohibent, gingivis et dentibus medentur, vel si mobiles sint, decocto suco. ipsa corpuscula trita ulceribus, quae serpunt putrescuntve, inlinuntur, item oculorum inflammationi intestinorumque et fere ad omnia quae cortices malorum . adversantur scorpionibus.

[*](Diosc. I 154. Gargil. 181, 13–15. (cfr. 183, 19–24). 181, 15–20. Isidor. XVII 7, 6.) Non est satis mirari curam diligentiamque priscorum , qui omnia scrutati nihil intemptatum reliquerunt[*](reliquere dv.a.S.). in hoc ipso cytino flosculi sunt, antequam scilicet malum ipsum prodeat, erumpentes, quos[*](quod d.) balaustium[*](balaustium dv. -autium E. -atium V.) vocari diximus . hos quoque ergo experti invenere scorpionibus[*](13,113) adversari. sistunt potu menses feminarum, sanant ulcera oris[*](oris ulcera Ev.a.S.), tonsillas[*](et tonsillas EH.), uvam, sanguinis excreationes, ventris et stomachi solutiones[*](excreationis et solutionis VD.), genitalia, ulcera quacumque in parte manantia.[*](Diosc. I 151. (cfr. Scribon. 112. 85). I 153. (cfr. Marc. 28, 10).) siccavere etiam, ut sic[*](ut fic dEv. ut fif V1. tuffif V2.) quoque experirentur, inveneruntque tusorum farina dysintericos a morte revocari

Est et silvestre punicum a similitudine appellatum. eius radices rubro cortice denari pondere ex vino potae somnos faciunt. semine poto aqua[*](poto aqua (-am v) quae EG. pota quaque r.), quae subierit[*](subterit V.) cutem[*](cute d.), siccatur[*](siccat v.a.G.). mali punici corticis[*](cortices V.) fumo culices fugantur.

[*](Diosc. I 167. cfr. Plin. XXII 99.) Pirorum omnium cibus, etiam valentibus onerosus , aegris vini quoque modo negatur. decocta[*](dein cocta E.) eadem mire salubria et grata, praecipue Crustumina; quaecumque vero cum melle decocta stomachum adiuvant. fiunt[*](fluunt Vd.) cataplasmata e piris[*](cataplasmate piris Vd.) ad discutienda corporum vitia, et decocto [*](decocta Vdf.) eorum ad duritias utuntur. ipsa adversantur boletis atque[*](adque V.) fungis pelluntque[*](an pollentque? lac. statuit J: pondere < drachmae vneneum gt; repugnante.) pondere et pugnante suco.— Pirum silvestre tardissime maturescit.[*](Diosc I 168 (167). Pl. inn. 47, 22. Diosc. eupor. II 160. (cf. Plin. XXIV 2). Isidor. XVII 7, 15.) conciditur suspensumque siccatur ad sistendam alvum, quod et decoctum eius potu praestat. decocuntur et folia cum pomo ad eosdem usus. pirorum ligni cinis contra fungos[*](fungos dEv. -go sed V.) etiamnum[*](etiamnunc d.) efficacius proficit.—Mala piraque iumentis portatu[*](portatu/// d. -tum V.) mire

[*](Diosc. I 183 post med. Colum. VII 8, 1.) Fici sucus lacteus aceti naturam habet, itaque coaguli modo lac contrahit. excipitur ante[*](ante dEv. autem V1. autem ante V2.) maturitatem pomi et in umbra siccatur ad aperienda ulcera, cienda menstrua adpositu[*](adpositu TH. -tum Vdf. -ta E. -to G. -tus v.) cum luteo ovi aut potu cum amylo. podagris inlinitur cum farina Graeci[*](feci E. (foeni Graeci v.a. H. sed cfr. § 126).) feni et aceto. piles quoque detrahit palpebrarumque scabiem emendat, item licbenas et psoras.[*](Diosc. I 183. Pl. iun. 101, 12. 80, 15. 35, 3.) alvum solvit. lactis ficulni natura adversatur [*](adsectatur E.) crabronum vesparumque et similium venenis, privatim scorpionum. idem cum axungia verrucas tollit[*](ueruca et tollit V.). folia et[*](et om.dT.) quae non maturuere fici[*](maturuere fici dEv. -turae effitici V. inaruere et fici T.) strumis inlinuntur omnibusque, quae[*](omnibus quaeque Vd.) emollienda[*](emolienda V.) sint[*](sint VfEH. sunt dv.) discutiendave; praestant hoc et per se folia. et alius usus eorum[*](alius usus eorum dTJ. alius usus et alius eorum VfS. alii usus eorum tamquam Ev.) in fricando lichene et alopeciis [*](olopeciis V.) et[*](et om.d.) quaecumque exulcerari opus sit[*](sint VE.).[*](Pl. iun. 86, 9. 77, 5–7. Diosc. I 185. Pl. iun. 84, 25. 85, 1. Diosc. I 186.) et adversus canis morsus ramorum teneri cauliculi cuti inponuntur. iidem cum melle ulceribus, quae ceria[*](caeria V.v.a.C.) vocantur, inlinuntur . extrahunt infracta ossa cum papaveris silvestris foliis; canum rabiosorum morsus folio trito ex aceto restingunt[*](restingunt S coll. XXIV 45. 154. XXIX 62. restri- ll. v.). e nigra fico[*](ficu dEv.a.S.) candidi cauliculi inlinuntur furunculis, muris aranei morsibus[*](morsibus Ev. -sus ebu V. -su seuo d.) cum cera. cinis[*](ceracinis d.) earum e foliis gangraenis consumendisque quae[*](consumendis quaeque Vd.) excrescant[*](excrescant ego. -scunt ll. v.).[*](Diosc. I 183. § 120: Demetr. Scepsius ap. Athen. III 19 p. 80d. cfr. III 15 p. 78d. Isidor. XVII 7, 17.) fici[*](ficus d.) maturae urinam

[*](Diosc. I 184. Colum. VII 8, 2.—Seren. 527.) Caprificus etiamnum[*](etiannum V.) multo efficacior fico; * surculo [*](sarculo V.) quoque eius lacte[*](lac dEv.a.S.) coagulatur in caseo[*](caseo ll.v. -eum Verc.). *lactis minus habet[*](lactis—habet hue transposui e v. 10, ubi post fico habent ll. v. cfr. § 117.) *; exceptum id coactumque[*](ideo actumque V.) in duritiam suavitaten carnibus[*](dist. ego.) adfert fricatu. dilutum[*](fricatu. dilutum ego. -atur diluto ex ll.v. cfr. § 124 extr. XIII 99 et XIX 153. XXVIII 225. XXIX 134.) aceto miscetur exulceratoriis medicamentis. alvum solvit, vulvam cum amylo aperit, menses[*](menses VfS. pota menses r(?)v.) ciet cum luteo ovi. podagricis cum farina Graeci feni inlinitur. lepras, psoras, lichenas, lentigines expurgat, item venenatorum ictus et canis morsus.[*](cfr. Pl. iun. 27, 2.—Diosc. I 183 extr. I 185.) dentium quoque dolori hic sucus adpositus in lana prodest aut in cava[*](in caua (-uis v) eorum EH. canorum r.) eorum additus. cauliculi et folia admixto ervo contra marinorum venena prosunt; adicitur et vinum. bubulas carnes additi caules magno ligni conpendio percoquunt

[*](Diosc. IV 29. Nicand. ther. 47.) Herbam quoque[*](quoque quam v.a.S.) Graeci erinon[*](erinon ego e Diosc. -neon B. -nen E. her- r. erin v.) vocant, reddendam[*](reddenda Vdv.a.S.) in hoc loco propter gentilitatem. palmum alta est, cauliculis quinis fere, ocimi similitudine; flos candidus[*](similitudinem fios candidum V.), semen nigrum, parvum. tritum cum Attico melle oculorum epiphoris medetur. suciinstillatio[*](suci instillatio ego coll. Diosc. et XXIX 133. ut cun ciati (cyathi v) ut Ev.a.B (aut del.). >cum ut lati r. II drachmis cum cyathis Attici quattuor C(J) cum B e Diosc. utcumque autem G. cum cyathis add. lacunae signo D.) —decerpta enim[*](decerpta enim ego. -ptarum d. decreptarum V. decept- E. decerpto ramo J. -pta G. del. B. carptorum v.) manat lacte[*](dist.ego.) multo dulci[*](et dulci v.a.S.) herba—perquam utilis aurium dolori nitri exiguo addito. folia resistunt venenis.

[*](Diosc. I 174. Marc. 15, 14. 14, 9. cfr. Gargil. 192, 10–13.—Seren. 517. Pl. iun. 46, 19. Gargil. 191, 6–8. Martial. XIII 29.— (Diosc. I 164). Pl. iun. 73, 7. (Diosc. I 187). 11, 6. Gargil. 188, 17. (189, 19. 20). cfr. Marc. I 77.) Pruni[*](prunis V.) folia decocta[*](decocta del. S.) tonsillis, gingivis, uvae prosunt [*](dist. ego coll. Gargil.), in vino decocta[*](decocta (-tae VE) et ll.v.(S). -to eo H cum Gron.) et vehementius[*](uehementius ego e Gargil. cfr. XXIV 53. XXI 137. om. ll. v.), subinde conlutoore[*](conluto ore S. coluere ll. ore colluto v. ore conluendo Gargil.). ipsa pruna alvum molliunt, stomacho non[*](non ll.Tv (H). uero Verc.) utilissima, sed brevi momento.

Utiliora persica sucusque eorum[*](eorum dv. et eor- V. et ear- E.), etiam[*](etiamnum dv.a.S.) in vino aut in aceto[*](aut aceto dT.) expressus. neque[*](neque D cum U 505. que ll. qui (interrog.) S. nec est v.) alius eis[*](eis Ev(J). eius rfS.) pomis innocentior cibus; nusquam minus odoris, suci plus, qui tamen sitim[*](lac. ego indicavi. interciderunt nonnulla de Perseae arboris natura aliena (inde eius): cft. Diosc. I 187 et Plin. XV 45.) stimulet..... folia eius trita inlita haemorrhagian[*](haemorrhagiam G. -orrogiam d. -orroiam v. -orogian (emoro- V)r.) sistunt. nuclei[*](nuclei Ev. -eo V. -eus d.) persicorum cum oleo et aceto capitis doloribus inlinuntur.

[*]((Diosc. I 174). Pl. iun. 47, 23–48, 2. cfr. Gargil. 192, 6. 7. Marc. 27, 92. § 134: cfr. Diosc. I 181. 180. 182. Pl. iun. 74, 9.) Silvestrium quidem prunorum bacae, vel e radice cortex, in vino austero si decoquantur[*](decoquatur V.) ita, ut tries ex hemina supersit, alvum sistunt et tormina. satis est singulos cyathos decocti sumi[*](fumi V.).— Et in his[*](iis Ev.a.S.) et sativis prunis est limus arborum, quem Graeci lichena appellant rhagadiis[*](rhagadiis v. -dis D. ragadis Vd. tragodis E.) et condylomatis mire utilis.

Mora, in Aegypto et Cypro sui generis, ut diximus , largo suco abundant summo cortice desquamato;[*](13,56 sqq.) altior[*](altiore Ev.a.J.) plaga sicca est[*](sicca est J. -ccae si ll. -ccae S. -ccantur C. -cca v.) mirabili natura. sucus adversatur[*](16,182) venenis serpentium, prodest dysintericis, discutit panos omnesque collectiones, vulnera conglutinat, capitis dolores sedat, item aurium. splenicis[*](splenenicis V1. -neticis V2C.) ibitur atque inlinitur et contra perfrictiones.[*](Diosc. I 180. Pl. iun. 46, 20. Marc. 30, 11. Gargil. 196, 14. 15. Pl. iun. 48, 2.) celerrime teredinem sentit. neque[*](nec Ev.a.H.) apud nos suco minor usus: adversatur aconito[*](auersatur a cognito V.) et araneis in vino potus; alvum solvit, pituitas taeniasque[*](tineasque V2. ac tineas v.a.H.) et similia ventris animalia extrahit. hoc idem praestat et cortex tritus. folia tingunt capillum cum fici[*](fic' d.) nigrae et vitis cortice ve[*](corticeue ego. -cem V. -cibus (dE?)v(J). -ce S cum man. Dal.φύλλοιςDiosc. de ellipsi v. foliis cfr. nota ad XXV 121. an potius foliis corticeue?) simul coctis aqua caelesti. pomi ipsius sucus alvum solvit protinus. ipsa poma ad praesens stomacho utilia[*](inutilia coni. H. sed cfr. Gargil.), refrigerant, sitim faciunt; si non superveniat alius cibus, intumescunt[*](inacescunt Gargil. sed cfr. XXII 136.). ex inmaturis sucus sistit alvum, veluti animalis alicuius in hac arbore observandis miraculis quae in natura eius diximus.

[*](cfr. Diosc. I 180. Marc. 14, 38. 47. Pl iun. 25, 25–26, 4. Gargil. 196, 16–20. Pl. iun. 26, 4–7.) Fit ex pomo panchrestos stomatice, eadem ar-

[*](cfr. Marc. 31, 33.) Mira sunt praeterea quae produntur: prima[*](prima ego cfr. XX 254. XV 34. mira ll. J. del. D. mori G. mora v. de mendo cfr. XIX 70.) germinatione , priusquam in[*](in ll.v. om.fH. sed cfr. XVIII 130.) folia exeant, sinistra decerpi[*](decerpi iubentur v.a.S.) futura poma[*](futuri pomi Vd.). ricinos[*](cytinos coni. B.) Graeci vocant. hi terram si non attigere[*](atthingere V.), sanguinem sistunt adalligati[*](adalligati d2Ev. et all- V.om.d1.), sive ex vulnere fluat sive ore ive naribus sive haemorrhoidis[*](haemoroides Vd.). ad hoc servantur repositi .[*](extr.: Pl. iun. 110, 17.) idem praestare[*](praestari E.) et ramus dicitur luna plena defractus incipiens fructum habere, si terram non[*](non om.E.) adtigerit, privatim mulieribus adalligatus[*](adalligatos V. mensum VS. -sium v. mesum r.) lacerto contra abundantiam mensum. hoc et quocumque tempore ab ipsis decerptum ita, ut terram non adtingat[*](adtinguat V.), adalligatumque existimant praestare. folia mori trita aut arida decocta serpentium ictibus inponuntur ; aeque[*](aeque ego. alique (alii- E) ll. ad idemque v. aliquidque D. (an aliqui potu proficiunt?).) potu proficitur. scorpionibus adversatur e radice corticis[*](cortici V.) sucus ex vino aut posca potus. reddenda est et antiquorum conpositio.[*](extr. 140: Diosc. I 180. Pl. iun. 27, 1–3. Marc. 12, 57) sucum[*](conpositi usu cum V.) expressum pomi maturi inmaturique mixtum coquebant vase aereo ad mellis crassitudinem. aliqui murra adiecta et cupresso praeduratum[*](duratum dT.)in vaso sole[*](in uaso sole ego. cfr. XVIII 164. VII 30. XI 69. uas sole ll. v. ad solem H cum P eT.(an assiduo vel acri sole? cfr. XXVIII 143 et XIV 77)) torrebant, permiscentes spatha[*](spata V)

[*](141: Diosc. I 157. Gargil. 198, 1–7. Diosc. I 169 (170). cfr. Plin. XV 84. Gargil. 193, 4–6. 20. Diosc. I 173. cfr. Plin. XV 85. Gargil. 196, 7. 8. 197, 1. Martial. XIII 26.) Cerasia alvum molliunt, stomacho inutilia; eadem siccata alvum sistunt, urinam cient. invenio apud auctores[*](inuenio auctore E.), si quis matutino roscida cum suis nucleis devoret , in tantum levari alvum, ut pedes morbo liberentur.

Mespila[*](mespilis d. -pellis V.) exceptis setaniis, quae malo propiorem[*](propriorem Vd.) vim habent, reliqua adstringunt stomachum sistuntque alvum . item sorba sicca, nam recentia[*](recentia in E.) stomacho et alvo citae prosunt.

[*](Gargil. 206, 2–7. 205, 2.—Diosc. I 88. cfr. Scribon. 143.) Nuces pineae, quae resinam[*](sinam d.) habent, contusae leviter, additis in singulas[*](singulas H cum Gron. -lis ll. v. singulas singulis S cum vet. Dal.) sextariis aquae[*](aquae Ev. quae r.) ad dimidium decoctae, sanguinis excreationi medentur ita, ut cyathi bini[*](bini Ev. uini r.) bibantur ex eo. corticis e pinu in vino decoctum contra tormina datur. nuclei nucis pineae[*](piniae V.) sitim sedant et acrimoniam stomachi rosionesque et contrarios umores consistentes ibi. et infirmitatem virium roborant, renibus, vesicae utiles[*](utilis VD.).[*](Diosc. I 88. Marc. 30, 35. Cels. IV 17. Gargil. 205, 3.) fauces videntur exasperare et tussim[*](et tussi Vd. tussim et (ad seqq. relatum) D cum U 506. sed exasperare Plinio idem est ac liberare asperitate: cfr. §§ 80. 97, ut scribendum sit XXII 100 aut exasperandis (vel asperatis: cfr. XXIX 106) aut potius exulceratis (cfr. XXII 136.XXVIII 189. Cels. IV 11) et XXXI 67 exulceret (cfr. XXIII 22).). bilem

[*](Diosc. I 176.)[*](Gargil. 199, 14. 15. Pl. iun. 11, 7. cfr. Marc. 1, 14. Pl. iun 38, 25. Gargil. 200, 1. 2. Marc. 16, 84. Pl. iun. 86, 10 Gargil. 200, 3–5. 5–9. Seren. 459.) Amygdalae amarae radicum decoctum cutem in facie[*](faciem E.) corrigit[*](colligit E.) coloremque hilariorem facit. nuces ipsae somnum[*](somnium E.) faciunt et aviditatem[*](ariditatem Fröhner mus. Rhen. 47, 294. sed cfr. Gargil. (an excidit ueneream ante urinam?).), urinam et menses cient. capitis dolori[*](dolores d.) inlinuntur maximeque in febri; si ab ebrietate [*](dist.H.), in aceto et rosaceo et aquae sextario. sanguinem[*](et sanguinem Ev. a. D.) sistunt cum amylo et menta, lethargicis[*](lethargis Vf.) et comitialibus prosunt[*](dist. U 507 e Diosc. cfr. Gargil.) capite peruncto, epinyctidas sanant e vino vetere[*](uetera fS.), ulcera putrescentia, canum morsus cum melle et furfures ex facie ante fotu praeparata, item iocineris et renium dolores ex aqua potae, set saepe et[*](set saepe et ego. et saepe et (ex Ev) ll. v.(ex in hac dictione non usitatum. an vero scribendum aut sumptae? cfr. XXVI 55.) ecligmate[*](ecligmate v. eligmata ll.) cum resina terebinthina[*](terebentina V.)[*](punctum tolli voluit Val. Rose cum Gargil., sed cfr. Diosc.).[*](Gargil. 200, 10. 11. 199, 10. 11. 12–14. 201, 17. 199, 6. (201, 12).) calculosis[*](cauculosis E.) et difficili urinae in passo et ad purgandam cutem in aqua mulsa tritae sunt efficaces. prosunt ecligmate[*](eligmate Vd.)cum lacte[*](cum lacte ego e Diosc. om. ll.v.) iocineri[*](iocineris V.), tussi et colo cum elelisphaco[*](elelispaco Vd.)[*](dist. ego e Diosc. et Gargil.) modice addito e[*](e ego. cfr. § 153. et VdT. in Ev.) melle; sumitur nucis abellanae[*](auellanae dEv.a.S.)

[*](Pl. iun. 97, 7–9. cfr. Cels. III 24. IV 10.) Nucibus Graecis cum absinthi semrine ex aceto sumptis[*](sumtus V.) morbus regius sanari dicitur, isdem[*](isdem ED. iisd- S. item rv.) inlitis per se[*](per se si V.) vitia sedis et privatim condylomata, item tussis[*](tussi v.a.H.), sanguinis reiectio[*](reiectio EH. -oni B. relictio (reel- d)Vd. -to T. -tioni v (add. prodest).).

[*](Diosc. I 178. § 147 extr.: Seren. 1056. Pl. iun. 31, 10. Marc. 15, 32.) Nuces iuglandes Graeci a[*](a om.V.) capitis gravedine[*](grauedinem d.) appellavere . etenim arborum ipsarum foliorumque virus[*](uirus VdTfS. -res Ev.) in cerebrum penetrat[*](penetrant Ev.a.S.). hoc minore[*](minorem E.) tormento[*](tomento V1. nom- E. mom- v.a.H.), sed[*](sed ll. v. et H (D).) in cibis, nuclei faciunt. sunt autem recentes iucundiores; siccae unguinosiores[*](inuinosiores V. uino- dTv.a.B.) et stomacho inutiles, difficiles concoctu, capitis dolorem[*](dolores E.) inferentes, tussientibus inimicae, vomituris ieiunis[*](dist.B(J). cfr. Diosc.)[*](in ieiunis E.) aptae in[*](in B. om. ll.v(S).) tenesmo solo[*](colo JD.), trahunt enim pituitam. eaedem[*](eadem V.) praesumptae venena hebetant, item * adversantur cepis[*](aliis Diosc.) leniuntque earum[*](eorum d.) saporem.[*](Marc. 6, 3. 4, 51. Pl. iun. 86, 11. 77, 9 -11. 83, 5. Gargil. 205, 14. 15. cfr. Marc. 9, 89.) aurium inflammationi inponuntur, cum mellis exiguo et ruta mammis et luxatis, * anginae[*](anginae (ego. -nem V. -nam dv) cum ruta (-tae V) et oleo huc transposui ex v. 17, ubi post item habentVdv. om.E.) cum ruta et oleo*, cum cepa autem et sale et melle canis hominisque morsui[*](morsus Vd. (an ortum ex morsiuus pro morsibus?)). putamine nucis iuglandis dens cavus inuritur. putamen combustum tritumque in

[*](Diosc. I 179. Gargil. 201, 6—202, 4. (202, 15–19). Diosc. I 177. Gargil. 203, 2. (cfr. 203, 4 sqq.). Marc. 16, 99. (cfr. Diosc. I 145).) Nucis abellanae capitis dolorem faciunt et inflationem stomachi, corpori[*](corporis v.a.S.(D).) et[*](et dTfEv. et in VGron. etiam D.) pinguitudinis[*](pinguitudinis ego. -ni ll.v. -nem Gron.) conferunt plus quam sit[*](sit dTv. sunt V.om.ED.) verisimile. set[*](set ego. es V. est D cum U 508. haec d. hae TS. om.Ev.) tostae[*](tortae V.) et[*](et om.d.) destillationi medentur, tussique[*](tussique ego. -ssi quoque ll.v.) veteri tritae[*](tritae VdS. -tae et v. sumitae E.) in aqua mulsa potae; quidam adiciunt grana piperis, alii e passo bibunt.—Pistacia eosdem usus[*](usus et effectus v.a.D.) habent, quos nuclei pinei, praeterque ad[*](ad dEv. a V.) serpentium ictus, sive edantur sive bibantur.—Castaneae[*](castanea V.) vehementer sistunt stomachi et ventris fluctiones, alvum cient, sanguinem excreantibus prosunt, carnes alunt.

[*](Diosc. I 158. Gargil. 197, 9. 10. 197, 11–14 Diosc. I 172. 175.) Siliquae recentes, stomacho inutiles, alvum solvunt . eaedem[*](eadem V.) siccatae sistunt stomachoque utiliores fiunt, urinam cient. Syriacas in dolore stomachi ternas in aquae[*](aqua Vd.) sextariis[*](sextarios d.) decoquunt[*](decoquant V.) quidam ad dimidium eumque sucum[*]((sucum) per dies quinque continuos Gargil.) bibunt.—Sudor virgae corni[*](corni Ev. et (e T) cornu rT.) arboris, lamna[*](lamina dEv.a. S.) candente ferrea exceptus non contingente ligno, inlitaque inde ferrugo [*](perrugo V.) incipientes lichenas sanat.—Arbutus sive unedo[*](unede V. -done d.) fructum fert difficilem concoctioni et stomacho inutilem.

[*](Diosc. I 106.)[*](extr.: Marc. 1, 34.) Laurus excalfactoriam naturam habet et foliis et cortice et bacis; itaque[*](itaque v. cfr. Diosc.(ὅθεν). item- que ll.S.) decoctum ex his maximeque folis [*](maximeque foliis ego. -me foliisque Vd. -me (-me e v) foliis ES. (an excidit cortice ante foliisque?).), prodesse volvis et vesicis[*](uoluisse uesicis V.) convenit. inlita[*](illita v. inlata V. -tis d.) vero vesparum crabronumque et apium, item serpentium venenis resistunt[*](persistunt Vd.), maxime sepos[*](sepos (-pis v) dipsadis dTH. sepo id ips- V. se post ipsE.), dipsadis et viperae[*](uiprae V.). prosunt et mensibus feminarum cum oleo cocta, cum polenta autem, quae tenera sunt, trita ad[*](ad VEG. om.dv.) inflammationes[*](inflationes Ev.a.B.) oculorum, cum ruta[*](cumino dT.) testium, cum rosaceo capitis[*](ad capitis vet. Dal.) dolores[*](an dolori?) aut cum irino. quin et commanducata atque devorata per triduum terna liberant tussi, eadem suspiriis trita cum melle. cortex radicis cavendus[*](cauendis Vd1) gravidis. ipsa radix calculos rumpit, iocineri [*](tribus heminis d.) prodest III obolis in vino odorato pota[*](pota v. -tu ll.D.). folia potu[*](potu VED. -tae d. -ta v.) vomitiones movent. bacae menses trahunt adpositae tritae vel potae. tussim veterem et orthopnoean[*](orthopnoeam dBas. ortonoeant V. -opnoeam v.) sanant binae detracto[*](detractae V.) cortice in vino potae, si et febris sit, ex[*](sit ex dEv. silex V.) aqua

Maxime autem valet[*](ualet ego. cfr. § 158. et; Vd. ea ES. eius v(D).) aurus, quae[*](quae om.Vd.) tenuissima[*](tenuisse E. -iora v.a.S.) habet folia. bacae cum vino serpentibus et scorpionibus et araneis resistunt; ex oleo et aceto inlinuntur et lieni, iocineri [*](iocineris E.), gangraenis cum melle. et in fatigatione etiam aut perfrictione[*](prictiones V1. fri- V2.) suco eo perungui nitro adiecto prodest[*](prodes V1. prosunt V2.).[*](extr.: Pl. iun. 11, 8–10. Marc. 1, 50. (78).) sunt qui celeritati partus conferre multum[*](multum conferri (-rre v) Ev.a.S.) putent radicem[*](radicem dG. -ce rv.) acetabuli mensura in aqua[*](aqua dv. -uam r.) potam[*](pota v.a.G.), efficacius recentem quarn aridam. quidam[*](quidem V.) adversus scorpionum ictus x bacas[*](decem- ll.v.) dari iubent potui[*](potui dEv. -tu VD.), item et in remedio[*](an in remediū? cfr. XXV 145.) uvae iacentis quadrantem pondo bacarum foliorumve decoqui in aquae sextariis III[*](tribus ll.v.) ad tertias, eam calidam gargarizare et in capitis dolore inpari numero bacas cum oleo conterere et calfacere. [*](extr.: Marc. 27, 86.) —Laurus Delphicae[*](delficae V.) folia trita olfactaque[*](olfactaque Ev. quae r.) subinde pestilentiae contagia prohibent, tanto magis si et[*](si et VEv. si hae d.) urantur. oleum ex Delphica[*](delbica V. certa V.) ad cerata acopumque, ad perfrictiones[*](perfectiones V.)

[*](Diosc. 1 155.)[*](Pl. iun. 38, 27. Seren. 233. Menander: frg. com. Gr. IV p. 204. Pl. iun. 52, 7.) Myrtus sativa candida minus utilis[*](utilis TS. -le E. -lis est v. cfr. Diosc. inutilis Vd.) medicinae quam nigra[*](nigre d.). semen eius medetur sanguinem excreantibus, item contra fungos in vino potum. odorem oris commendat vel pridie commanducatum; ita[*](ita ego. itē ll.v. del. D cum vet. Dal. ideo coni. S.) apud Menandrum Synaristosae hoc edunt[*](aedunt V. edant d.). datur et dysintericis idem[*](item dT.om.Ev. a. S.) denarii pondere in vino. ulcera[*](uel cera V.) difficilia in extremitatibus corporis sanat cum vino subfervefactum.[*](Pl. iun. 92, 21. 48, 3.) inponitur lippitudini cum polenta et cardiacis in mamma sinistra et contra scorpionis ictum in mero et ad[*](meto et ad V. meteta d.) vesicae[*](uuae siccae d.) vitia, capitis dolores[*](dolore Vd.), aegilopas[*](et aegilopas Ev. a. S.), antequam suppurent[*](supurent V.), item tumoribus, exemptisque [*](ex- enntisque Vd.) nucleis in vino vetere tritum eruptionibus[*](eruptionibus Ev. -nis r. -ni S.) pituitae.

[*](Diosc. I 156. (155).) Myrtidanum diximus quomodo fieret. vulvae prodest adpositu[*](appositum v.a.H. an -itu et?), fotu et inlitu[*](inlito V.), myrto[*](myrto ego e Diosc. multo (ortum e murto) dEv. -tu V.) efficacius et cortice[*](14,104) et folio et semine. exprimitur et foliis sucus, mollissimis in pila tusis, adfuso paulatim vino austero, alias aqua[*](an statim? cfr. Diosc.) caelesti, atque etiam expresso utuntur ad oris, sedis[*](sedis VdS. -isque Ev(D).) ulcera, vulvae et ventris, capillorum nigritiam, alarum[*](alarum VS coll. Diosc. mal- Ev. mamill- dT.) perfusiones , purgationes lentiginum et ubi constringendum aliquid[*](an sit?) est.

[*](Diosc. IV 144.) Myrtus silvestris sive oxymyrsine sive chamaemyrsine bacis rubentibus et brevitate a[*](a om.VS.) sativa distat. radix eius in honore est, decocta vino ad renium dolores pota[*](potu VdD.) et difficili urinae praecipueque crassae et graveolenti[*](graue olentum V.), morbo regio et vulvarum purgationi trita cum vino; cauliculi quoque incipientes asparagorum modo in cibo sumpti[*](sumptis Vd.) et in[*](in om.d.) cinere cocti[*](coctis d.).[*](Seren. 596.) semen cum vino potum aut oleo et aceto calculos frangit, item in aceto et rosaceo tritum capitis dolores[*](dolorem d.) sedat et potum morbum[*](post morbum cetera usque ad XXIV 7 uel sucus decocti desunt inE.) regium. Castor oxymyrsinen[*](lac. ego indicavi; excidit ramulis vel cauliculis.) myrti.... foliisque[*](foliisque Vdxa. -liis v.) acutis[*](cutis a.), ex qua fiunt ruri scopae[*](ruri scopae av. ruris (tu- x) copiae rx.), ruscum vocavit, ad eosdem usus.

Et hactenus habent se medicinae urbanarum arborum; transeamus ad silvestres.