Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

Hactenus in odoribus habent pretia silvae, erantque per se[*](an parum per se?) mira singula, iuvitque[*](iuitque Rs. (cfr. IX 139)) luxuria[*](luxuriam va. H) omnia ea miscere et e[*](e om.Rs) cunctis unum odorem facere: ita reperta sunt unguenta. [*](cfr. Athen. XV 688cd. Hom. ψ 186.)

quis primus invenerit non traditur[*](traditur Rsav. -datur FE). Iliacis temporibus non erant, nec ture supplicabatur: cedri tantum et citri[*](citri D2v. -riis Rs. in citri r), suorum fruticum, et[*](et om. v. a.S) in sacris fumo convolutum nidorem verius quam odorem[*](uerius quam odorem Rsv(S). om. r H) noverant, iam rosae suco reperto; nominatur enim hic[*](hic RsS. id DFav. om.EH) quoque in[*](in om.FEa) olei laude.[*]((2. 3) Sol. 46, 1. cfr.Pl. VII 108. —) unguentum Persarum gentis esse debet[*](gentis esse debet RsS. esse debet gentis v. gentis (-tes E1) sedebat r. -ti se debet H). illi madent eo[*](madente eo E. -te a. mamdente (-ent F2) eo F) et accersita[*](an arcessita? cfr. XV 16 et n. luc. p. 53) commendatione

inluvie natum[*](inluuie (ingl- va.S) natum Rsv. inlubi (-bie F2) natum FE1a. inlumin- E2) virus extingunt. primum, quod equidem inveniam, castris Darii[*](darei FE1J) regis expugnatis in reliquo eius apparatu Alexander cepit[*](coepit FEva.C) scrinium unguentorum. postea voluptas[*](uolupta F1E1) eius[*](an rei eius?) a nostris quoque inter lautissima[*](lautissima RsS. laudat- rv. cfr. VIII 183. 195. XV 5. XVIII 86. (item XXXI 94 et fortasse XXXVI 110 scribendum erat)) atque etiam honestissima vitae bona[*](bone F1Ea) a imissa est, honosque et ad[*](iis (is C) et ad va.H) defunctos pertinere coepit. quapropter plura de eo dicemus. quae ex[*](ex om.E) his non erunt fruticum, ad praesens nominibus tantum indicabuntur, natura[*](naturae Rs) vero eorum suis reddetur locis[*](locis om.Rs).

Vnguentis cognomina dedere aliis patriae, aliis suci, aliis arbores, aliis causae, primumque id scire convenit , mutatam auctoritatem[*](mutata auctoritate DFEazva. G(D)) et saepius[*](et sepius Fa. et (ad v) peius Eva. G) transisse[*](traxisse Rs) gloriam. laudatissimum fuit antiquitus in Delo insula, postea Mendesium . nec mixtura et compositione tantum hoc accidit, sed iidem suci varie[*](uariae FE) alioi atque alibi[*](atque libet Fa. at (ad v) quaelibet Eva.S) praevaluere aut degeneravere .[*]((15–422, 2) Apollon. ap. Athen. XV 688ef.) irinum Corinthi[*](corinthidium FE. -thium az) diu maxime placuit, postea Cyzici[*](cizicis Ea. -isis F), simili modo rhodinum Phaseli, quam gloriam abstulere Neapolis, Capua, Praeneste[*](praeneste Rsav. paenestae E. peneste Funcos ego posui). crocinum [in] Solis Ciliciae diu maxime laudatum est[*](est om. va.S), mox Rhodi, oenanthinum in Cypro[*](ad Cypro add. deinde in Aegypto praepositum oa. H (S)), post[*](post ex Rs) Adramytteo[*](adramyteo E. -mateo Fva.G. om.a), amaracinum[*](aramacinum F. -cynum Ea) in Coo, postea[*](posit DFE. -ita a. postea va.S) eodem[*](eadem... 20 praelata DFEa) loco praelatum est melinum, cyprinum in Cypro, deinde in Aegypto, ubi Mendesiam et metopium subito gratius factum est. mox haec abstulit Phoenice[*](hoenice FEa) et cyprini laudem

Aegypto reliquit[*](Reliqua FEa). Panathenaicum suum[*](panthene (om. athenaicum suum a) Rs) Athenae perseveranter optinuere. fuerat et pardalium in Tarso, cuius etiam conpositio et mixtura oblitterata est. narcissinum[*](narcissi va. H) quoque ex[*](et (pro ex) FEa) flore narcisso desiit[*](desit FEa) conponi.[*](cfr. Th. od. 14. 31. —) ratio faciendi duplex[*](duplus FEa), sucus et corpus: ille olei generibus fere constat, hoc odorum; haec stymmata[*](stymmata B. statim mata Rs. stin m- DF. stigm- Ea. stagm- v) vocant, illa hedysmata[*](haedismata FE. edis- a). tertius inter haec est colos multis neglectus; huius causa adduntur cinnabaris et anchusa[*](hanc hiusa F. hanc uisa Ea). sal adspersus olei naturam coercet. quibus anchusa [*](hanc usa F) adiecta est, sal non additur. resina aut cummis adiciuntur ad continendum odorem in corpore; celerrime is evanescit atque defluit, si non sunt[*](sunt ll. H. sint G. sit v) haec addita.[*]((13) Diosc. I 20 extr. — (14) ib. 72. — (15) ib. 71. Apollon. ap. Athen. XV 688f. —) unguentorum expeditissimum fuit primumque, ut verisimile est, e bryo[*](ebrio a. et bryo Rs) et balanino oleo, de quibus supra diximus[*](de — diximus Rsv(S). om. rz H) et[*](et Rs. om. rv) increvit[*](12,108.) deinde Mendesium[*](indesium Rs) balanino, resina, murra[*](myrra E. -rro a. mixta va.S), magisque etiamnum[*](100) metopium[*](metopium coni. Dal. -io ll.v. cfr. Diosc. I 71). oleum hoc est amygdalis amaris expressum in Aegypto, cui addidere omphacium, cardamomum, iuncum, calamum, mel, vinum, murram, semen balsami, galbanum, resinam terebinthinam.[*]((22) cfr. Diosc. I 53. (Th. od. 25).) e vilissimis quidem hodieque est— ob id creditum et id e[*](id e DFD. id Ea. in Rs (?)G(H). id in v(L)) vetustissimis esse — quod[*](quod om.Rs) constat oleo myrteo, calamo, cupresso[*](cypressio Rs), cypro, lentisco, mali granati[*](mali granati RsS. malogr- v. -li granatici r) cortice. sed divulgata[*](diuulgato FEa) maxime unguenta crediderim rosa[*](rosae H Brot.), quae plurima ubique gignitur. itaque simplicissima rhodini mixtura diu fuit additis[*](addita Rs. -to S) omphacio, fore rosae, crocino,

cinnabari, calamo, melle, iunco, salis flore aut anchusa[*](angusta Fa. aug- E), vino. [*]((3) cfr. Diosc. I 64. ~– (4) ib. 58. III 41a. cfr. Pl. XXI 163. — (5) cfr. Th. od. 28. —)similis ratio[*](ratio — 3 similis RsD2v.om. r) et in crocino additis cinnabari, anchusa, vino. similis et in sampsuchino[*](sampsuchino L. samphsuco Rs. samsucino rv. cfr. XV 30. XXI 163) admixtis omphacio, calamo. optimum hoc in Cypro, Mytilenis, ubi plurima sampsuchus[*](sampsucus Rs. sams- rva.L (passim)). miscentur et viliora genera olei[*](elei Rs) e[*](e D2G(D). om. rv(S)) myrto, lauru[*](lauro FEava.S), quibus additur sampsuchum[*](sampsuchum (coni. Dal.) S. -cum Rs. samsucum D2a. -cium r. -chi- num L. -cinum v), lilium[*](illium FEa), faenum Graecum[*](faenum Graecum om.Rs), murra[*](myrra Eava.S. mirra F), casia[*](cassia Rs), nardum[*](& Rsv. e r), iuncus, cinnamomum.[*]((10) Diosc. I 62. —) e[*](& (pro e) Rs) malis quoque cotoneis et strutheis[*](strutheis C(S). -teis Rsv. srutiis a. -thiis FE. stru- H) fit oleum, ut dicemus[*](dicimus FEa. dixi- va. G), melinum, quod in unguenta[*](23,103) transit admixtis[*](admixtis om.Rs) omphacio, cyprino, sesamino[*](sesamino B. -io D2. samio rv) , balsamo, iunco, casia, habrotono[*](habrotano Ea. abr- va.S. (item infra)). susinum tenuissimum omnium est; constat ex liliis[*](ex iliis F. exilis Fa), balanino, calamo, melle[*](melle B e Dios. -llo v (cfr. § 13). melius D2D. om. r. cfr. ??? luc. p. 69), cinnamo[*](cinnamo D2D. -momo v. om. r), croco, murra[*](myra Rs. myrra Ea. mirra F. myrrha aspalatho B e codd.); [*](ib. 65. (Th. od. 25).— (14) Apollon ap. Athen. XV 688f. —) et dein[*](et dein ego. et idem (isd- Rs) ll.v. et item P) cyprinum[*](cyprio Ea. cip- F) ex cypro et omphacio et cardamomo, calamo , aspalatho[*](aspalatho v. spal- FE. -to Rsa), habrotono; aliqui et[*](et om. va.S) cyperum[*](cyperum D. cip- F. cyprum Rs 1Ea. cuprum Rs 2. cyprinum v de cypero cfr. XII 42. 43) addunt et[*](et Rs. et in rv. (an etiā?)) murram [*](myrram Eava.S. myrum F. maix Rs)[*](dist. D) et panacem. hoc optimum Sidone, mox Aegypto. si non[*](an uero (ů) pro non (n???)?) addatur sesaminum[*](resaminum Rs. sesamnum r) oleum, durat et quadriennio; excitatur cinnamomo.[*](Diosc. I 57.)[*]((3) Th. od. 30. Diosc. I 69. cfr. Athen. XV 690ef. —) telinum fit ex oleo recenti, cypiro[*](cypiro RsS. -pero B. -pro rv), calamo

[*](calamum FEa), meliloto[*](melio loto Rs. eliloto E. elitoto Fa), faeno Graeco, melle[*](melle ll.H. melle mello (melino Verc.) v), maro, amaraco. hoc[*](hęc FEa) multo[*](multo RsS. om. rv) erat celeberrimum Menandri poetae comici aetate; postea[*](postea S. -tea multo (-tos FE) ll.v) successit propter gloriam appellatum megalium, ex oleo balanino, calamo[*](balanino balsamo calamo v), iunco, xylobalsamo, casia, resina. huius[*](huius FEav. ius Rs) proprietas ut ventiletur in coquendo, donec desinat olere[*](olere RsD2v. col- D1F. cal- z. colore Ea); rursus refrigeratum odorem suum capit.[*]((8) cfr. Pl. XXI 40. Diosc. I 1. ib. 68. —) singuli quoque suci nobilia unguenta faciunt: in primis malobathrum[*](malobatherum Fa. -thorum E), postea iris Illyrica et Cyzicena amaracus, herbarum[*](herbarii in va.H) utraque . vel[*](uel Rs (D?)S(D). om. rv(J)) pauca his et[*](his (iis v) et ll.v(H). sed B) alia alii[*](alii B. a Rs. aliis rv) miscent; qui plurima, alterutri [*](dist. J) mel, salis florem, omphacium, agni folia[*](agni folia RsG. hac (ac a) nipolia r. anguifoliam v. agnon polium B), panacem. externa omnia et[*](et ll.v(J). om. H) prodigiosa cinnamomino[*](cinnamomo Eava.C) pretia[*](pretia ll.v(H). om. G):[*](Diosc. I 74. — (14) ib. 75. —) adicitur[*](addicitur FEa) cinnamo[*](cinnamo ll.H. om. G. -momo v. -momino C) balaninum oleum, xylobalsamum, calamus, iunci[*](tumci F. tunfi Ea. iuncus va.S), balsami semina, murra, mel odoratum. unguentorum hoc crassissimum. pretia ei[*](eis (pro ei a) Rs. eius D2) a $X$[*](X del. G. denaris Rsv) XXXV[*](XXV EaH) ad $X$ CCC[*](X. CCC ll.L. CCC G. CCCX v). nardinum sive foliatum constat omphacio[*](ompha F) aut[*](ut D1F.om.Eava.S) balanino, iunco, costo, nardo, amomo[*](casto nardaro momo Rs), murra, balsamo.[*]((20) cfr. Th. od. 32. Diosc. I 74 med.) in hoc genere conveniet meminisse herbarum, quae nardum Indicum imitarentur, species VIIII a nobis esse dictas: tanta materia adulterandi[*](12,43 sq.) est. omnia autem acutiora fiunt costo, amomo, quae maxime nares[*](naris MRsS) feriunt, crassiora murra suavioraque, medicinae autem utiliora croco, acerrima per se amomo; hoc et capitis dolores

facit. quidam satis habent[*](hab& Rs) adspergere quae sunt pretiosissima ceteris[*](e ceteris Rs. a cet- FEa) decoctis, inpendio[*](inpendio (-edio Rs) — 3 decoctis om.EzH Brot.) parcentes, sed non est[*](est MRsv. om.Fa) eadem vis nisi una decoctis.[*](Diosc. I 73. (Th. od. 32). —) murra et per se unguentum facit sine oleo, stacte[*](stacteo M) dumtaxat, alioqui nimiam amaritudinem adfert. cyprino viride fit, susino unguinosum[*](unguinosum Rsv. om.M. ing- r), Mendesio [*](Mendesio om.M) nigrum, rhodino candidum, murra pallidum. haec sunt antiquae inventionis genera et postea[*](poster F1. an postera?) officinarum furta.

Nunc dicetur cumulus ipse deliciarum et summa auctoritas rei.[*](Athen. XV 690e. (Th. IX 7, 3). — (14) Th. IX 7, 4. —) ergo regale unguentum, appellatum quoniam Parthorum regibus ita temperatur, constat[*](constat om.Rs) myrobalano, costo, amomo, cinnamo comaco[*](camaco M. mom- Rs. (comaro C errore). cfr. XII 135), cardamomo, nardi[*](nardi v. -dis ll) spica[*](spica om.MRs), maro, murra, casia, styrace, ladano, opobalsamo, calamo iuncoque[*](iuncoque syris (-io v) MRs(v)S. iunco r H) Syriis, oenanthe, malolathro, serichato[*](sericath??? Rs. -to Mva.C. -ton r) , cypro[*](cypro (-rio M) ll.v(H). -pero C), aspalatho, panace, croco, cypiro[*](cypiro RsDFEaH. cyapro M. cyprio dzv. -ro C) , amaraco, loto[*](lato Ea. colato va.H), melle, vino. nihilque eius rei causa[*](eius rei causa damn. P) in Italia victrice omnium, in Europa vero tota praeter irim Illyricam[*](iri in yllirica Ea) et nardum Gallicum gignitur. nam[*](etiam (pro nam) Rs) vinum et rosa et myrti folia oleumque communia fere omnium terrarum intellegantur[*](intelliguntur va.S).

[*](Th. od. 8. — (20) ib. 17. —(22) ib. 41. cfr. Pl. XXXVI 60. Isid. XX 7,2. —(22.426,1) Th. od. 14.)[*]((2) ib. 34. — (2. 3) ib. 40. 41. — (4) ib. 53.) Siccis odoribus constant[*](constat FEa) quae diapasmata vocantur. nam[*](Iam a) faecem[*](fecen E. fece Fa. faeces va.G) unguenti magma[*](magma DaG. -mā M. magna FE. -na appellant. Magma Rs) appellant. inter omnes potentissimus [*](omnnepotentissimos Rs) odor quisquis novissime additur. unguenta optime[*](optima FEa) servantur in alabastris, odores[*](alabastri odore M) in oleo, quod diuturnitati[*](diuturnitate FEa)

eorum tanto[*](tanta FE1a) utilius[*](utilius M. -us est rv) quanto pinguius, ut ex amygdalis. et ipsa unguenta vetustate meliora. sol inimicus iis[*](iis Mv(D). as F. his rC), quam ob rem in umbra conduntur[*](conduntur (coni. Chiffl.) S e Th. coquuntur (co- qun- DF) ll. v) plumbeis vasis. experimentum[*](experimenta M) eorum inversa manu capitur, ne carnosae partis calor vitiet.

Haec est materia luxus[*](lusus F1Ea) e cunctis maxime[*](maxuma M) supervacui . margaritae enim gemmaeque ad heredem[*](addere dem Rs) tamen transeunt, vestes prorogant tempus: unguenta ilico expirant ac suis moriuntur horis. summa commendatio eorum ut transeuntem feminam[*](transeuntem feminam Mzv. -nte (-nt Rs) femina rG) odor invitet[*](inuitat Ea) etiam aliud agentis[*](agentis MFEaS. -tes Rs (?)G. -tem zv). exceduntque quadringenos[*](quadringenos MRsG(S). quadrig- FT. quadrag- (drag- E1) Eav(H)) denarios librae: tanti[*](tantui F. -tum EazVen.) emitur voluptas aliena; etenim odorem qui gerit,[*](Cic. de or. III 99. cfr. Pl. XVII 38. —) ipse non sentit[*](fent Rs. fetit D1F1. fecit Ea). si[*](si ll.J. sed v. om. S) tamen[*](tamen om. C) et[*](an et inter haec?)[*](dist. J) haec aliqua differentia signanda sunt[*](sint RsS), in M. Ciceronis monumentis invenitur unguenta gratiora quae[*](quae MRsD2F2S. ti r. (om.a). esse quae v) terrain quam[*](quam om.R) quae crocum sapiant[*](fapiunt F. faciant Rs), quando etiam corruptissimo in genere magis tamen iuvat quaedam ipsius vitii[*](uitii Mv. -tiis r) severitas. sed quosdam crassitudo maxime delectat, spissum[*](spissum MRsD2G. is (si D1. id v) ipsum rv) appellantes, linique iam[*](neque iam M), non solum perfundi[*](perfundi MRs. -di un- guentis rv), gaudent.[*]((21) cfr. Suet. Cal. 37 init.) vidimus etiam vestigia pedum tingui, quod monstrasse M. Othonem[*](cithonem Ea. ////honem F1) Neroni principi ferebant, quaeso ut qualiter sentiretur iuvaretque ab ea[*](iuuaret ea F. -ret Ea. -ri va.G) parte corporis? nec non aliquem[*](aliter Rs) e[*](e MD. et r. ex v) privatis audivimus[*](audimus MRsSJ) iussisse spargi parietes balnearum unguento atque Gaium principem

solia temperari ac, ne principale videatur hoc bonum, et postea quendam e[*](e MJ. ex RsEv. et Fa) servi; Neronis. maxime tamen mirum est hanc gratiam penetrasse et in castra; aquilae certe[*](certa (-te F) ea digna FEa) ac signa, pulverulenta illa et[*](ex Ez) cuspidibus[*](cuspidibus MRsS. custod- rH. -diis v) horrida, unguuntur[*](inun- guntur va.S) festis diebus, utinamque dicere possemus[*](possimus F. -ssent RsS) quis primus instituisset ! ita est nimirum: hac mercede corruptae orbem terrarum devicere aquilae. ista patrocinia quaerimus vitiis, ut per hoc ius sub[*](sub MS. su Rs. sumantursumantur MRsS. om. rvr. -tur sub v) casside unguenta sumantur.

[*]((11) Sol. 46, 2. (cfr. Pl. XIV 95). —) Quando id primum ad Romanos penetraverit[*](penetrauerat FEa), non facile dixerim. certum est Antiocho rege Asiaque devictis, urbis anno DLXV[*](DLVI Rs), P. Licinium[*](licinum FEa) Crassum L. Iulium Caesarem censores[*](censores edi- xisse Rsv. -rem se dix- FEa. -res reticuisse M) edixisse ne quis venderet unguenta exotica[*](exortica F1E1aVen.); sic enim appellavere[*](appellauere id M. -re ut Ea. -re te F1. -rat F2).[*](cfr. Th. od. 32. 67. — (15) Val. M. VI 8, 5. Sol. 46, 3.) at Hercules iam[*](iam om.Rs) quidam[*](an quidem?) etiam in potus[*](potuus MD. pomtus Rs. potu v a.L) addunt, tantique est amaritudo, ut odore prodigo fruantur[*](fruatur ... corpus M) ex utraque[*](I. a)[*](I. FE2a)[*](tor (pro cof.) FEa) parte corporis. L. Plotium[*](politium E. -icium DFa.), L. Planci bis[*](bus Rs) consulis censorisque[*](censoresue FEa. -risue v a. L) fratrem, proscriptum a triumviris in Salurnitana[*](Salernitana va.J. (cfr. codd. III 70)) latebra unguenti odore proditum constat, quo dedecore tota absoluta proscriptio est: quis enim non merito iudicet[*](iudices (-cis F) perisse??? D1FEa) perisse tales?

[*]((2) cfr. Th. III 3, 5. —) Cetero[*](cetera Ea. -rum va.H) terrarum omnium Aegyptus accommodatissima[*](accommodissima F. acomo- Ea) unguentis, ab ea Campania est copia rosae.

Iudaea vero[*](uero om.FEav a. G) incluta[*](incluta RsS. -lyta rv) est vel magis palmis, quarum natura nunc dicetur[*](dicitur FEa).

sunt quidem et[*](et om.FEava. G) in Europa vulgoque Italia, sed steriles. ferunt[*](fuerunt Rs. ut M) in maritimis Hispaniae fructum, verum[*](uero M) inmitem; dulcem [*](dulce ... 4 euanescente F1Ea) in Africa, sed statim evanescentem.[*](Herod. 1 193 extr. —) contra in oriente[*](oriented M) ex iis vina gentiumque aliquis[*](aliquibus va.S.) panis, plurimis vero etiam quadrupedum[*](quadripedum FSJ. -rupedo Rs) cibus; quam ob rem iure dicentur externae. 5 nulla est in Italia sponte[*](sponte — alia (italia M1) MD2F2v. sponte et ratio Rs. om. r) genita nec in alia parte terrarum nisi in calida[*](galida Rs. calica F1. gallica Ea), frugifera vero nusquam nisi in fervida.[*](Th. II 6, 2. 3. Pallad. XI 12, 1. 2. Geop. II 10, 8. 9. X 4, 1. 2. cfr. Pl. XVII 261. —) gignitur levi sabulosaque terra, maiore in parte et nitrosa. gaudet[*](gaudet et FEava.S)[*](dist. ego) riguis totoque anno bibere, cum amet[*](amet MRsJ. amet anno rv(D)) sitientia[*](sitientia z. -ti a ll.v) . fimo quidam[*](quedam F1a. quaed- E. quidem Dal.) etiam laedi putant[*](putant et FEava.S), Assyriorum pars aliqua, si non rivis misceat[*](misceatur va.S). genera earum plura, et prima frutice[*](fruticem v. sq. dist. ego) non excedentia sterilem hunc — aliubi et ipsum fertilem — brevisque[*](breuisque MJ. -uemq; Rsv. -uesque r. -uique G) rami[*](rami ll. J. -morum G. -mis v) orbe[*](orbe MG. -bem Rs. obre r. an in orbem?) foliosum[*](foliorum (flol- E1) F2Eava.G (J puncto ante orbe posito)). tectorii vicem hic parietibus plerisque in locis praestat[*](praeconstat M) contra aspergines[*](asparagines F2. -ine F1Ea) .[*](Lucian. Syr. dea 29 init.) est et[*](est et MRsJ. est rS. del. G. sunt e v) procerioribus [*](dist. va.H) silva[*](silue F1a. -uae Eva.G) arbore ex ipsa, foliorum aculeo fruticante[*](fructicante F2. -ifi- cante F1Eaz) circa totas pectinatim. quas silvestres intellegi necesse est, incerta tamen libidine etiam mitioribus se[*](sed F1Ea) miscent. reliquae, teretes atque procerae[*](procere F1E. -res a) , densis gradatisque[*](cra- datisque F1. tradat hisque Ea) corticum pollicibus aut[*](aut (ut v) orbibus MRs (v)S. auctoribus (augur- F2) r) orbibus faciles[*](facile FEa) ad scandendum orientis se populis[*](populis praebent (-ns F2) MRsF2v. -li praebenti r)

praebent, vitilem[*](uitilem DF1dH. uti- rv) sibi arborique[*](arborique MRsH. -rem quę r. -risque v) indutis[*](indutis MDFdH. -uctis Eaz. -uciis Rs. -uuiis v) circulum mira pernicitate cum[*](tum va.S) homine[*](homines Rs) subeuntem[*](subeunte Rsva.S).[*]((2) Th. I 14, 2 extr. — (6) cfr. Pl. XVI 89. —) coma omnis in cacumine et pomum est, non inter folia hoc[*](hoc om. va.H) , ut[*](ut inter MRs. ut in/// E) in ceteris, sed[*](se Rs) suis inter ramos palmitibus racemosum[*](racemosos Rs) , utraque natura[*](naturae MRs) uvae atque pomi. folia, cultrato mucrone lateribus in sese bifida, tabellas[*](sese bifida tabellas MJ. -datas bellas DF. -datas a. -datis bellas (-lla H) Ev. ereb; fidata bellas Rs) primum demons;ravere geminas[*](geminas ll.J. -na Rs (?)H. gemmas v) , nunc ad funes vitiliumque [*](utiliumque F1Ea) nexus et capitum levia umbracula finduntur[*](funduntur M). [*](Th. II 6, 6. I 13, 5. (C I 20, 2). — (12) Th. II 6, 4 extr. —) arboribus, immo potius omnibus quae terra gignat[*](gignat MRsL. -nit rv) herbisque etiam, utrumque[*](etiam utrumque om.Rs) esse sexum diligentissimi naturae tradunt , quod[*](quod MRsF2v. hoc r) in plenum satis sit dixisse hoc in loco, nullis tamen arboribus manifestius. mas palmite[*](palmite M. in pa- rv. cfr. Fels p. 55) floret, femina citra florem germinat[*](germana F1Ea) tantum spicae[*](spicae MRsD2H. spinae rv) modo. utrisque[*](utris- que MRsv. -iusque r) autem prima nascitur pomi caro, postea lignum intus, hoc est semen eius. argumentum quod parvae sine[*](sin (om. e hoc — in) M) hoc reperiuntur in eodem palmite.[*]((17) Th. ib. 1.) est autem oblongum, non ut olivis orbiculatum , praeterea caesum[*](cae- sum a MRsF2v. suma F1 -mma Ea. -mmo z) a dorso pulvinata[*](dorsa puluinato F1. -so paluinato (palmi- E. pului- v) Eava. G) fissura[*](fistura F1E1. fistu a) et in alvo media plerisque umbilicatum. inde[*](inde MRsS. un- rv) primum spargitur radix. seritur autem pronum et bina iuxta composita semina superque totidem; quoniam infirma e[*](infirma e ego. -mae (-me RsF) ll.J. -ma v) singulis planta est[*](planca est FEa. -ntae J), quaternae coalescunt[*](quae ternae qualescunt M).[*]((3) Th. II 6, 7. 8. —) multis candidisque lignum hoc

a carnibus discernitur[*](discedituri E. disinditur a. discin- va. G) tunicis[*](unicis Rs), aliis corpori adhaerentibus, laxeque distans[*](distant M) tantum cacuminis[*](cacuminis ll.J. -ni G. -nibus v) filo[*](filo MD2F2v. -lio r) adhaeret[*](adhaeret MG(J). -rentibus Rs. -rens rv(S)). caro maturescit anno. quibusdam[*](quibus- dam MF2av. -bus r) tamen in locis, ut[*](ut om.E) in[*](in om. va. G) Cypro, quamquam ad maturitatem non perveniat, grato sapore dulcis est[*](est MJ. est et Rs (?)v. et rS) . folium ibi latius, fructus quam[*](que (pro quam) va. H) reliquis rotundior[*](rutundior F. iucu- M) nec ut devoretur corpus, verum ut expuatur suco modo expresso .[*](Iuba fr. 53 Mü. — (9) Th. II 8, 4. Geop. X 4, 5. —) et in Arabia languide[*](languide om.Rs. del.F2) dulces traduntur esse palmae[*](palmam F1Ea), quamquam Iuba[*](iuua F1E2a. iua E1) apud Scenitas[*](aenitas M. en- Rs. cfr. V 87) Arabas praefert omnibus saporibus quam vocant dablan[*](dabulan va. H) . cetero sine maribus non gignere feminas sponte edito nemore confirmant circaque to singulos plures nutare[*](nutare MRsF2v. naturae (-re F) r) in eum pronas blandioribus comis. [*]((14) Th. II 8, 4. (C II 9, 15. III 18, 1). Geop. X 4, 8. —) illum erectis hispidum adflatu visuque ipso et pulvere etiam reliquas maritare; huius arbore excisa viduvio[*](uiduuio coni..S. -io post J. uidi uuio Rs. uid... o M. biduuio po F1. -io post D(?). biduo post E. -uo (om. sqq. — 15 lanugine) a. bidubias post F2. uiduas post v) sterilescere feminas. adeoque est veneris intellectus, ut[*](uti FEva.L. ut —) coitus[*](coitu M) etiam excogitatus[*](excogitatus om.Rs) sit ab homine, e[*](ex FEva. S) maribus flore ac lanugine, interim vero tantum pulvere, insperso[*](in perso FE1a) feminis.

[*](Th. II 6, 2. — (19) Geop. X 3, 9.) Seruntur autem palmae et trunco[*](truncū erat Rs. -co ad S) duum cubitorum longitudine[*](longitudine MRsv(J). -nem r) , a cerebro ipso arboris fissuris diviso atque defosso [*](defesso D1F1Ea. -fisso D2). et ab radice avulsae[*](auolse F. euulse a. auulso R) vitalis est satus et ramorum[*](arborum F) tenerrimis . in Assyria ipsa quoque arbor[*](arbor—solo om.M) strata[*](stracta Ea -in om.Ea) in solo[*](solom F1. -lum Ea) umido[*](umido MRsv. -da (hu- Ea) r)

tota radicatur, sed in frutices, non in arborem.[*](Th. II 6, 3. 4. —) ergo plantaria instituunt anniculasque transferunt et iterum bimas[*](bimas Mv. hub- Rs. binas r). gaudent enim mutatione sedis[*](senis Rs. sed M.del.D2) , verna alibi[*](uerna alibi (-be D1) RaD1v. -na salibe F. -nas abile Ea. hiberna niue M. uenerbili D2), in Assyria autem circa canis ortus. nec ferro attingunt[*](feruattincunt F1. -uant (-uunt a) tingunt Ea) ibi novellas, sed religant comas, ut in altitudinem[*](altitudine FEa) exeant. robustas[*](robusta DF1Ea) deputant crassitudinis[*](crassitudini F1E. -ne a) gratia, semipedales ramorum truncos relinquentes , qui decisi alibi necant[*](negant F1Ea) matrem[*](matre F1a).[*](Th. ib. 2. 9. 7. (C III 17, 1). Geop. X 4, 2. — (13) Ar. ap. Athen. XIV 652a (fr. 267 Rose). —) diximus salsum ab iis solum diligi[*](deligi M). ergo, ubi non est tale, salem aspergunt,[*](28) non radicibus, sed longius paulo. quaedam in Syria et[*](et in RsSJ) Aegypto in binos[*](in binos om.Rs) se cividunt[*](se diuidunt MdJ. diuid- se rv) truncos, in Creta et in ternos , quaedamque[*](quaedam quae MEa. -dam va. H) et[*](et in E(?)va.J) quinos. ferunt[*](quedam (quae- S) ferunt RsSJ. om.M) statim in trimatu, in Cypro[*](cy- tao M) vero[*](ucro F2) , Syria[*](syriae M), Aegypto quadrimae, aliae[*](aliae MRsS. -iquae FEH. om.a. aliae, aliaeque (aliae G) v) quinquennes, altitudine hominis, nullo intus pomi ligno quamdiu sunt novellae, ob id spadonum accepto nomine.

[*](Th. II 6, 6. Strabo XVI 739 init. — (16) Th. II 6, 11. — (21) cfr. Strabo XVI 742 extr.) Genera[*](genera—432, 17 huius om.Rs) earum multa. sterilibus ad materias operumque lautiora[*](lautiore Fa. lauci- E) utitur Assyria et tota Persis. sunt et caeduae [*](et ceduę Ea. ecce due (duo F1) F) palmarum quoque silvae, rursus germinantes ab radice succisae[*](sucis e F1Ea) . dulcis[*](dulces F2E) medulla earum in cacumine, quod cerebrum appellant, exemptaque vivunt, quod non aliae. Vocantur autem chamaeropes[*](chamaeropes J. -rhopes M. -meropes rG. -maerepes v(H). -riphes B e Th.) , folio[*](folia F1Ea) latiore ac molli ad vitilia utilissimae [*](utilissimae M. -mo rv) , copiosae in Creta, sed magis in Sicilia. e palmis prupb n=432> nae vivaces ignisque[*](signisque FEa) lentus[*](lentas Ea).[*](cfr. Th. II 6, 6. —) fructiferarum aliis brevius lignum in pomo, aliis longius, his mollius, illis[*](illis F2av. illius illis M. illius E. i/////s F1) durius, quibusdam osseum, limarum[*](limarum D. lym- M. limatumque rv. luna- B) dente contra[*](contra om.F1Ea) fascinantes religione[*](religioni M) politum. aliud[*](ali M) pluribus vestitum paucioribusve tunicis, aliud crassioribus tenuioribusve. ita fiunt undequinquaginta genera , si quis omnium persequi velit nomina, etiam barbara, vinorumque ex iis differentias[*](diffe- rentia M. (an recte? cfr. § 21)) .[*](Th. ib. 7.) clarissimae omnium, quas regias appellavere ob[*](ob EaD. ad M. ab DFv) honorem[*](honore DFG. -ribus v), quoniam regibus tantum Persidis servarentur[*](seruabantur ML(J). cfr. CFW Müller p. 6 ad X 114) , Babylone natae uno in horto Bagou[*](baguo F2. -goo (-goi B) v a.G) ; ita[*](itata M. ita enim v a.S) vocant spadones, qui apud eos etiam regnavere. hortus[*](hortos F1. ortus F2) ille numquam nisi dominantis in aula fuit. at in meridiano orbe praecipuam optinent[*](optinet M) nobilitatem syagri proximamque margarides. hae breves, candidae, rotundae[*](ro- tundae om.M), acinis quam quam balanis similiores, quare et nomen a margaritis accepere . una earum arbor in Chora esse traditur, una et syagrorum , mirumque de ea accepimus[*](accepimus Eav. accip- rJ) , cum phoenice ave[*](aue MF2v. ue F1. uel Ea), quae putatur ex huius palmae argumento nomen accepisse, intermori[*]((i)ntermori MJ. inter mon Rs. iter mori D1F1. inmori F2. iterum mori D2Eav(H). emori G) ac renasci ex se ipsa[*](ex re ipsa Rs) , eratque[*](eratquae M. erantque Rs. erat a) , cum[*](cum MRsJ. quam r. cum haec G) proderem[*](prodere RsEa), fertilis[*](fertis F1Ea) . pomum ipsum grande, durum, horridum et a[*](a om.RsS) ceteris generibus distans sapore quodam[*](quo- dam MS. quid- Rs. quoa.qmr. ferino quem v) ferinae[*](fertinae M1. -rine Ea. -rme v a. S) in apris[*](apris nouimus v a.S) evidentissimo [*](euentissimo quae F1. seuent- Ea. uidentissimeque Rs. euid- (quae S) v a. J), quae causa[*](causa est v a. S) nominis[*](numinis F1Ea). quarta auctoritas sandalidum a

similitudine appellatarum[*](appellatorum M. -turum F1. -tum Ea) , iam[*](tam F2superscr. iam et a) in Aethiopiae fine quinque harum, qui[*](qui MRsS. om. r. nec v) plurimas[*](plures B), arbores tradunt, non raritate magis quam suavitate mirabiles.[*](cfr. Strabo XVII 818 extr. Martial. XIII 27. Isid. XVII 7, 1. — Diosc. V 40. — (Pl. XIV 102. XXIII 52). — cfr. Ios. b. Iud. I 18, 5. II 9, 1. —) ab his caryotae maxime celebrantur, et cibo quidem, sed et suco uberrimae[*](uber- rima F1Ea), ex quibus praecipua vina orienti, inimica[*](inimica CFW Müller p. 17. iniqua ll.v) capili, unde pomo nomen. sed ut copia ibi atque fertilitas, ita nobilitas[*](nobilitastes E1. -ates F1E2a) in Iudaea, nec in tota, sed Hiericunte[*](ad (pro et) M) maxime, quamquam laudata[*](laudatae et va.D) et Archelaide et Phaselide atque Liviade[*](leuia de F1E1a. libiade F2. libyadae v a.G), gentis eiusdem convallibus. dos iis praecipua suco pingui lactentibus[*](lactantibus M) quodamque vini sapore in[*](in hoc va.S) melle praedulci.[*](Athen. XIV 652a. Isid. ib. (Th. II 6, 6 extr.). —) sicciores ex hoc genere nicolai, sed amplitudinis praecipuae: quaterni[*](quaternū M) cubitorum longitudinem efficiunt. minus speciosae, sed sapore caryotarum sorores et[*](et om.Rs(?)va.S) ob hoc adelphides dictae proximam suavitatem habent, non tamen eandem. tertium ex his genus patetae[*](patetae (-te F2) nimio MF2dTH. patet aenimi (ac nimi a. enim F1) ob F1Ea. pari& e nimio Rs. pateton nimio B. patet et ni- v. dist. ego n. luc. p. 54): nimio liquore abundant[*](abundant MRs. -dat rv), rumpitque se pomi ipsius, etiam in sua matre[*](suam matrem (-re F) F1Eava.G), ebrietas, calcatis similis[*](similes F2. - le va.G) .[*](cfr. Isid. ib.)[*](cft. Pl. XIV 102. —) suum genus e[*](se F1. sed Ea. sed e va.G) sicciore turba dactylis[*](dactylis MG(J). -lis & Rs. -lis est S. iacens dactilis D2v. iaces D1F1. -ens F2Ea. iunceis H) , praelonga gracilitate curvatis interim[*](imterim F. in terram va. G(Brot.)) ; nam quos[*](nam quas Rs (?)Brot. quos D coll. luc. p. 121. namque uuas Müller em. II p. 29. (loc. corr.)) ex his honori deorum damus[*](di- camus va. S) , chydaeos[*](cydaeos Rs. chydacos a. chid- F1. -daeos F2. Idaeos va. G) appellavit Iudaea

gens contumelia numinum insignis.[*](Th. II 6, 10 (κύκας). I 10, 5 (κόιξ). Hesych. s. v. κόικες. —) in[*](in — arentes om.M) totum arentes Thebaidi[*](thebaidi J. -di in totum arentes (mar- Rs) MRs. theabide F. thebaide a. -dę E. -dis H. -des v. -aicae S) atque Arabiae[*](Arabicae va. H) macroque corpore exiles, et[*](et om. (P)S) adsiduo vapore torrente[*](torrente MRs (P)S. -tes rv) crustam verius quam cutem obducunt. in ipsa[*](et inopia Fa) quidem Aethiopia friatur[*](fricatur F2Ea) haec[*](haec (hac F2) ll.v(S). om. L) — tanta[*](tacta F1. tota Ea) est siccitas — et[*](ut (pro et) ... spissetur F2) farinae modo spissatur in panem[*](in pane Rs). gignitur autem in frutice ramis cubitalibus, folio latiore, pomo rotundo, sed maiore quam mali amplitudine; coecas[*](coecas ll.J. coicas H. cycas B. caecas v) vocant. triennio maturescunt, semperque frutici pomum est[*](et Rs) subnascente[*](subnascenti F1Ea) alio. Thebaidis fructus[*](fructu M) extemplo in cados conditur cum sui ardoris anima. ni[*](anima ni MRsG. -ma D2F2. -mi r. -mam ni v) ita[*](na (pro ita) F) fiat[*](fiet DF1Ea. fit ut F2) , celeriter expirat[*](expiret F2va. G) marcescitque non retostus[*](retortus MF1Ea) furnis. e[*](ex Rs(?)va.J) reliquo genere plebeiae videntur Syriae[*](Syriae et J. -riae.. M. -ria et Rs. -ri et r G. -ri hoc v. et S) et quas[*](quas (.. uas M) tragemata MRsS. strag- r. Iuba trag- v) tragemata appellant. nam in alia[*](in aliqua L (errore)) parte Phoenices Ciliciaeque populari etiam nomine a nobis appellantur balani. eorum quoque plura genera.[*]((15) Th. II 6, 6. — (18–20) ib. § 2 extr.) differunt figura rotunditatis aut proceritatis, differunt et colore[*](odore Rs) , nigriores ac[*](ad M) rubentes. nec pauciores fico[*](ficu va. H) traduntur colores, maxime tamen placent candidi. Distant[*](stant M) et magnitudine, prout multi cubitum effecere, quidam[*](quidem... amplius... seruatur F1Ea) sunt non ampliores faba. servantur ii[*](ii demum v. Ide- MF1. hi de- Rs(?)F2C. item n??? E. Itē a) demum qui nascuntur in salsis atque sabulosis, ut in Iudaea atque Cyrenaica Africa[*](Africae Fels p. 46) , non item in Aegypto, Cypro, Syria[*](syria MRsv. -iae r (D2UZ p. 33). -ia et G) , Seleucia[*](seleucias D1F1. -iae F2)

Assyria[*](assyria MRsD2v. (cfr. VI 117). -iae rG) , quam ob rem sues et reliqua animalia ex iis[*](iis Mv. his rC. (an ex delendum?)) saginantur .[*]((3) Th. IV 4, 13 extr. Strabo XV 723 init. (Pl. XII 33). —) vitiati aut[*](uitiata ut F1Ea) vetusLi eius[*](eius MRsE2v. est r) pomi signum est decidisse[*](decidisse Mv(J). cec- r H) candidam verrucam, qua[*](quare a (om.E1) cemo E. quae rac- va.S) racemo adhaeserint[*](adhaoserit v a.S). Alexandri milites palmis viridibus strangulati sunt; in Gedrosis[*](cedrosis M. caed- Rs. gredo- a. grecio- F1) id factum est pomi genere, alibi copia[*](copiae D2d) evenit[*](euenit MRsv. -ient DF1E. -iunt a. -iente F2): est enim tanta suavitas musteis[*](monstrei sunt D1F1. -ri sunt Ea) , ut finis mandendi[*](mandendis M) non nisi periculo fiat. [*](Diosc. I 17". Pallad. XI 12, 3. Nicand. ther. 891. cfr. Pl. XV 91. XXIII 150. — (10. 11) Martial. XIII 28. 29. cfr. Pl. XV 83. 43. (Pallad. III 25, 32. Isid. XVII 7, 10). —)

Syria praeter hanc peculiares habet arbores[*](habet arbores om.Rs): in nucum genere pistacia[*](pistacia v. -cea a. -cita F1. bistacia MRsF2.-cita E.cfr. O Schneider Nicand. p. 150) nota — prodesse adversus serpentium morsus traduntur et potu et cibo —, in ficorum autem caricas et[*](ea F1. e Ea) minores[*](minoris FEa) eiusdem[*](eiusdem MRsS. eius rv) generis, quas[*](quos Rs. quae a. quit D1F1E) cottana vocant, item pruna[*](prunas FEa) in Damasco monte nata et myxas[*](myxas MD. -xa v. mixas F2. -xaas D2. missa r) , utramque [*](utrumque M. uirram- Rs) iam familiarem Italiae[*](aliae F1Ea) . e[*](e om.M. ex va.S.) myxis[*](mixis FEa. -xin M) in Aegypto et vina fiunt.

[*](Th. III 12, 3. 4. Diosc. I 105.) Iunipiris[*](iunipiris M. -ri Rs. -peri rv. cfr. n. luc. p. 26) similem[*](simile M.om.Rs. -litudine z. -nem va.Bas.) habet[*](habet MRsS. -ent rv) Phoenice[*](phoenice MRsS. -ces et v. poenicum (phoe- E) r) cedrum minorem . duo eius genera, Lycia[*](licię Ea. -cie F1. ticia F2. Lyria va.B) et Phoenicia[*](phoenicea E. poen- F. fen- a) , differunt[*](differunt — 16 fructum om.Rs) folio[*](folia Fa); nam quae durum[*](dorum E. -unt F1. om.a) , acutum[*](agutum F1. agat- Ea.om.M), spinosum[*](spinosum acutum M.at cfr. Th.) habet, oxycedros[*](exycedros M. oxic- (-rus F2) Fa) vocatur , ramosa et nodis[*](nidos E1a. -dis E2. -dore z) infesta altera[*](alteram M) , odore praestans[*](praestant Fa. -an// E1. -at v a.J). fructum

ferunt[*](fert E2) myrti magnitudine,[*](Th. III (3, 8). 12, 3. 4. Diosc. ib. — (8) Th. I 9, 4. — § 54: Th. III 15, 3. 4. —) dulcem sapore. et maioris cedri duo genera. quae floret[*](flores MF2 (sed floret restit.F3)), fructum non fert, fructifera[*](frugifera G) non floret, et in ea antecedentem fructum occupat novus; semen eius[*](eius MRsF2v. ē E2. anno ē (eius D2) r) cupresso simile[*](simili F1E1a) . quidam cedrelaten[*](edrelactem F1. fed re latent Ead) vocant. ex hac resina laudatissima. materiae[*](mater nitar (om. iae — aeter) Rs) vero ipsi aeternitas, itaque et simulacra deorum ex ea factitaverunt[*](facti itauerunt D1F1. -ti durauerunt D2. fructi- ficaue- a). cedrinus est Romae in delubro Apollo Sosianus[*](sosianus F2v. -nnus F1E. sossianus Rs. sianus M. si annus a) Seleucia advectus. cedro similis in Arcadia est arbor, in Phrygia frutex vocatur cedris[*](cedris M. -rys RsS. om. rv. cfr. n. luc. p. 38).

Syria et terebinthum habet. ex iis mascula est[*](mascula est Rsv. -lus M. -lae r) sine fructu; feminarum duo genera. alteri fructus rubet lentis magnitudine, alteri pallidus cum vite maturescit, non grandior faba, odore iucundus[*](iucundus MRs. -dior rv) , tactu[*](tractu FEz. -ta a) resinosus. circa Iden[*](ident F1. -em Rs. om.a. Idam va.S.) Troadis[*](troadi sed F1E. -dis sed F2va.H. -dissent Rs. Sed a) et in Macedonia brevis arbor haec atque fruticosa, in Damasco Syriae magna. materies[*](materiae rei Rs. -ries et F2) ei admodum lenta ac fidelis ad[*](ad MRsv. ac r) vetustatem, nigri[*](nigris F2z) splendoris[*](splendoribus FEaz) ; flos[*](flos om.Rs) racemosus olivae modo, sed rubens, folia[*](folia — et om.Rs) densa. fert et folliculos emittentes[*](mittentes Eaz) quaedam animalia ceu culices[*](culis F1Ea) lentoremque resinosum, qui et ex[*](et ex MD2Verc.(J). ex Rs (?)Brot. e F2. et rv(C)) cortice erumpit[*](rumpit F1Eaz).[*](Th. III 18, 5. cfr. Diosc. I 147. Pl. XXIV 91.) et[*](etiam va.S) rhus[*](rhus Mv. hrus Ea. rus r) Syriae[*](sirię F2. ser- F1. seria E. eria a) mascula sterili[*](sterili fert ego. cfr. supra 9. 10 et Th. fert sterili (stereli Rs) ll. v) fert femina, folio ulmi paulo longiore[*](ulmi por ulo longiore Rs) et piloso, foliorum

semper inter se contrariis[*](contrari M) pediculis[*](pedeculis Rs. -duculi M) , gracili[*](gracili om.Rs) brevique ramo. pelles candidae conficiuntur iis. semen lenti[*](lentis MRsa) simile cum uva rubescit, quod vocatur rhus[*](rhus v. ros ll) , medicamentis[*](medicamentum FEaz) necessarium.

[*](Th. IV 2, 1. 2. Diosc. I 181. Sol. 32,34. 35. (cfr. Diod. I 34, 8. Strabo XVII 823. Pl. XXIII 134). —)

Et[*](Et in va. H) Aegypto multa genera quae non aliubi[*](aliubi MJ. -ibi rv), ante omnia ficus ob id Aegyptia cognominata. arbor moro similis folio, magnitudine, aspectu[*](aspectum F1Ea); pomum fert non ramis, sed caudice[*](cau- dice fert MJ) ipso, idque[*](ipso idque MRsS. ipso idque ipse (-sum v) F2v. idque ipse (-so D2) r) ficus est praedulcis sine granis interioribus , perquam fecundo proventu scalpendo tantum ferreis unguibus; aliter[*](aliter om.FEa) non maturescit. sed cum hoc[*](hoc MRsS. om. rv) factum est, quarto die demetitur alio subnascente, septeno ita numerosa partu per singulas aestates[*](aestates Mv. aeta- r) , multo[*](ita multo M. (an item multo?)) lacte[*](lacte MRsv. iactu r) abundante[*](abundantes FEa). subnascitur , etiamsi non scalpatur, fetus quater aestate prioremque expellit inmaturum. maleries[*](materis F. -ter his Ea) proprii generis inter[*](inter utilis Rs. intilissimis F1) utilissimas . caesa statim stagnis mergitur — hoc est eius[*](ei coni. Dal.) siccari — et primo sidit, posted fluitare incipit, certoque eam sugit alienus umor, qui[*](quali qui M) aliam omnem rigat. cum innatare coeperit[*](coeperit MRsv. -pit r) , tempestivae[*](tespestiuue F. tempestiuę uuę Ea) haBet signum.

[*](Th. IV 2, 3. (Diosc. I 182).) Huic[*](hoc M) similis quadamtenus quae vocatur Cypria ficus[*](ficus MRsav. fiscus F1. fuscus E) in Creta. nam et iPsa[*](et ipsa M. et illa RsS. et in illa r. et illa in v) caudice ipso fert pomum et ramis , cum in crassitudinem adolevere, sed haec germen emittit[*](germen emittit RsS. -ment emmittit M. -mine mittis F. -mina mittit (emi- v) Eav) sine ullis foliis radici[*](radici Rsd2Tv(S).-cis MBas. -ce rH) simile[*](simile Rsd2S. -les M. -lia v. -lis (om. caudex— similis) r H) . caudex[*](caudex arboris Md2va.H(S). -de ex arbor Rs) arboris similis

populo, folium[*](populū filiū Rs) ulmo. fructus quaternos[*](quaterno Rs) fundit, totiens et germinat[*](graetat M)[*](ē (pro ei`) F), sed grossus eius non maturescit nisi incisura[*](incisure misso Fa) emisso lacte. suavitas et interiora fici, magnitude sorvi[*](sorui M. (cfr. XV 61). soluit Rs. sobi E1. sorbe E3. sorbi rv).

[*](Th. IV 2, 4. (I 14, 2). —) Similis et quam Iones[*](iniones M) cerauniam[*](ceraunū Rs. -nia FEa. ceroniam (P)H e Th.) vocant, trunco et ipsa[*](ipse Rs) fertilis — pomum[*](pomum MRsS. sed pomum r D. -mo v. -mum in P) siliqua[*](siliqua MRsJ. -quae rv. cfr. XV 95) —; ob id quidam Aegyptiam ficum dixere, errore manifesto: non enim in Aegypto nascitur, sed in Syria Ioniaque et circa Cnidum[*](cnidum ES. oni- a. nid- F. gnid- Mv. cersannium Rs) atque in Rhodo, semper comantibus foliis, flore candido cum vehementia odoris, plantigera[*](plantigerat FE1) imis partibus et[*](et om.FEa) ideo superficie[*](super- ficio M) flavescens[*](flauescens (-nt M) MRsv. fau- r. de dictione cfr. XV 121. XVI 18. 19. XIX 159. 176. (Th.ὑποξηραινόμενον)), sucum auferente subole. pomo antecedentis anni circa canis ortus[*](ortū adT) detracto statim[*](statim MRsD2v. -im placuit r) alterum parit[*](pari E3) , postea floret[*](floret MRsz(P)S. -re r. -rem E3v) per arcturum[*](arcturum Rs (?)v. act- r), hieme fetus eius[*](eius MdTJ. om.Rsv. est r) nutriente[*](nutrienta Rs. -te S. enu- v).

[*](Th. IV 2, 5.6. cfr. Diosc. I 187. Diod. I 34, 7. Strabo XVII 823.)