Naturalis Historia

His adiecere[*](adiecere MD. addidere rv mangones Mv. -oriis r) mangones quam Daphnidis[*](daphnidis MJ. -phanidis (-dos E) r. -phnoiden C. -des v) vocant, cognominatam isocinnamon[*](isocanamon F. -cananom E) , pretiumque ei faciunt[*](faciunt Mv. -iant r) $X$ CCC. adulteratur styrace et propter similitudinem corticum[*](corticem FE1. -ce va.G) laurus

Ex confinio casiae cinnamique[*](caseae cannamque ei FE) et cancamum ac tarum invehitur, sed per Nabataeos[*](nabasa eos FEa) Trogodytas[*](Trogodyticas M. -tasque va.G), qui consedere [*](con- sedere MVerc.(J). -sideret r. -re v(C)) ex Nabataeis.

Eo comportatur et serichatum et gabalium, quae intra se consumunt[*](consumunt v. -mit ll) Arabes, nostro orbi tantum nominibus cognita, sed cum[*](cum v. eum ll cinnamū E2) cinnamo casiaque[*](cassiaque F2E1) nascentia. pervenit tamen aliquando serichatum et in unguenta additur ab aliquis[*](aliquibus va.S(D)). permutatur in libras $X$ VI.

[*](Diosc. IV 157. Th. IV 2, 6. (Martial. XIV 57).) Myrobalanum Trogodytis et Thebaidi[*](thebaidis E2) et Arabiae, quae[*](que Fa. an qua?) Iudaeam ab Aegypto disterminat, commune est, nascen s id[*](nascens id ego. -entib. ll. -ens v) unguento, ut ipso nomine[*](nomine D2v. -ni r) apparet, quo item indicatur et glandem esse. arbor[*](arbor ē ego. -orē a. -orem (-ore D2D) ll. -ris B. -ri v) est heliotropio[*](theliotropio F. eli- a), quam dicemus[*](22,57) inter herbas, simili folio, fructus magnitudine abellanae nucis. ex his in Arabia nascens Syriaca appellatur et est candida, contra in Thebaide[*](thebaiden F. -dē a) nigra. praefertur illa bonitate olei quod exprimitur, sd copia Thebaica. inter haec Trogodytica vilissima est. Sunt qui Aethiopicam his praeferant, glandem nigram nec[*](ac C) pinguem[*](pinguem v. -gue DFa. -guę E. (glande nigra ac pingui coni. Dal.)), nucleoque gracili, sed liquore qui exprimitur odoratiore[*](odoratiore D2D. -ori v. -oris a. -or. is E. -onis r), nascentem in campestribus. Aegyp-

[*](Diosc. I 148. Sol. 32, 36. —)

Myrobalano in[*](myrobalancin in E1a. -lani in E2) unguentis similem proximumque usum habet palma in Aegypto quae vocatur adipsos, viridis, odore mali cotonei[*](atonei Ea), nullo intus ligno. colligitur aut umno[*](autumno ego e Diosc. (τῆς κατὰ τὴν ὀπώραν ἀκμῆς). aut enim FEa. ////enim Dd. autem v) paulo ante quam incipiat maturescere. quod si relinquatur , phoenicobalanus vocatur et nigrescit vescentesque inebriat. myrobalano pretium in libras $X$ II.[*](II MJ. bini RsG. -nis r. -nas v) institores et faecem unguenti hoc nomine appellant.

[*](Th. IX 7, 1. 2. Sol. 52, 52. —) Calamus quoque odoratus in Arabia nascens[*](nascitur M) communis Indis[*](Indis — omnes om.Rs) atque Syriae est, in qua vincit omnes[*](omnis ll.S). a nostro maria CL[*](CL MRsF2B e Th. Ci F1E. (alac.). C D2v. 0 D1) stadiis inter Libanum montem aliumque ignobilem (non, ut quidam existimavere, Antilibanum[*](antelibanum MD2. cfr. V 77. 80) ) in convalle modica iuxta lacum, cuius palustria aestate siccantur , tricenis ab eo stadiis calamus et iuncus odorati[*](odorate Ea. -rat F) gignuntur . saneenim dicamus et de iunco, quamvis alio herbis dicato[*](tantum P) volumine, quoniam tamen hic unguentorum materia[*](21,120) tractatur.[*](Th. IX 7, 2. Diosc. I 17.) nihil ergo a ceteris sui generis differunt aspectu[*](aspectus FEa), sed calamus praestanti[*](praestanti MD. -ior rv. cfr. luc. p. 91) odore[*](odori M) statim e longinquo invitat,

[*]((10–17) Diosc. III 88. — (10. 12) Sol. 27, 47. —) Discessimus a terris oceanum spectantibus ad convexas [*](conuexa M) in nostra maria. ergo Aethiopiae subiecta Africa[*](africa e M) hammoniaci lacrima[*](lacrimam va.J. an lacrimas, ut XI 14. XX, 254?) stillat in harenis[*](inhaerens M) suis; inde nomen[*](nomen ego. -mine ll.v) etiam Hammonis oraculo, iuxta quod gignitur arbore[*](arbore (Fels p 44) D. -orē MRs. -or rv) quam metopon[*](metopona Rs. -pion va.S e Diosc. cfr. § 123. criumetopon D2. me- lopos Sol.) appellant[*](appellat Rs. uocant va.S), resinae modo aut cummium[*](commium FE1a. gumm- E2. -mmi va.S). genera eius duo: thrauston[*](thlauston B e Diosc. ranstron M. thas- mum thon Rs. traston rv) masculi turis similitudine[*](similitudine Mv. -nem r), quod maxime probatur[*](pzrobatum M), alterum pingue et resinosum, quod phyrama[*](phyrama B e Diosc. -ram M. -ranma Rs. pyram r. -ama v) appellant . adulteratur harenis velut nascendo adprehensis; igitur quam minimis[*](quamuis minim Rs) glaebis probatur et quam purissimis. pretium optimo[*](optimo MRsS. -mū r. -mi v) in libras asses XXXX.

[*]((18. 412, 1. 4) Diosc. I 20. cfr. Pl. XVI 33.) Sphagnos[*](sphagnos (index) B e Diosc. sfagnos a. sphacnos FE. spagnos Rsv. -achnos M) infra eos situs in Cyrenaica provincia

[*](cfr. Diosc. I 124. (165).Pl. XXIII 90. XXIV 74. —) Cypros in Aegypto est arbor, ziziphi foliis, semine coriandri, candido, odorato. coquitur hoc in oleo premiturque postea, quod cypros vocatur. pretium ei in libras $X$ V. optimum e Canopica in ripis Nili[*](nili MRsv. li r) nata, secundum Ascalone Iudaeae, tertium in[*](in ego. om. ll.v. cfr. § 133. VIII 226. XIII 4. 5. 10. 33. XV 82. XIX 94. (CFW Müller p. 21)) Cypro insula. odoris suavitas [*](suauitate va. J) quaedam[*](quaedam MJ(et dist.). Quid- rv) . hanc esse dicunt arborem quae in Italia[*](italiam Fa) ligustrum[*](ligostrum FEa) vocetur.[*](Diosc. I 19. cfr. Pl. XXIV 111. 112. — (17–19) Ar. probl. 12, 3. cfr. Th. C VI 17, 7. Pl. XVII 39.XXI 39. — (20) cfr. Th. de od. 57.) in eodem tractu aspalathos[*](aspal//- thus E2 (item v. 18. 19)) nascitur [*](in — nascitur om.Rs), spina[*](spinae Rs) candida magnitudine arboris modicae, flore rosae. radix unguentis expetitur. tradunt in quocumque frutice curvetur arcus caelestis, eandem quae[*](eandemque Fa. -que que E) sit aspalathi suavitatem odoris exsistere; sed si[*](si om.Mva. H) in aspalatho, inenarrabilem quandam. quam quidam[*](quam (so. spinam) M.om. rv) erysisceptrum[*](erytrisceptrum M. emerysi- DFEa. eum erysi- Rs (?)v. eriscepton vel iriscepton Salm. p. 282aD ex Hesych.) vocant, alii sceptrum[*](uocant —sceptrum om.Rs). probatio[*](que om.Rs) eius[*](eius MRG. est rv) in colore rufo vel igneo tactuque spisso et

Sed omnibus odoribus praefertur balsamum, uni[*](uni om.Rs) terrarum Iudaeae concessum, quondam in duobus tantum hortis[*](ortis FEa. hores Rs), utroque regio, altero iugerum viginti non amplius , altero[*](alterum Rs) pauciorum[*](paucorum M. -ciorem Ea { arborum ego. -butum (-tam Rs) ll.J. -busculum v). ostendere arborum bane urbi Imperatores [*](imperatoris FEa) Vespasiani, clarumque dictu, a Pompeio Magno in triumpho arbores quoque duximus[*](diximus EaVen.) .[*]((12.14) Iustin. ib. 4. Sol. ib. Isid. XVII 8, 14. — (16) Th. IX 6, 1. Diosc. I 18. —) servit[*](seruis F. -ui Ea) nunc haec ac tributa[*](ac tributa MRsS. attri- a. atri- FE1. ad tri- E2. el; tri- v) pendit cum sua gente, in[*](in om.Rs) totum alia natura quam nostri externique prodiderant. quippe viti similior est quam myrto. malleolis seri didicit[*](didicit M(P)S. dicit D1FEa. -tur Rs (?)D2v) nuper, vincta[*](uincta MRsD2C. dicta r. iuncta v) ut vitis[*](uictis FE1a), et inplet colles vinearum modo. quae sine adminiculis se ipsa[*](ipse FE1a. -sę E2va.J) sustinet[*](sustinent Eava.J), tondetur[*](tundetlur Ea) simili???er fruticans[*](fructificans FEa) ac rastris[*](astris FEa. rastri Rs) nitescit properatque nasci, intra tertium annum fructifera. folium proximum[*](proximae DFE. -me a) tuburi[*](tuburi MRs. -beri rv. rutae B. rutae. fructus proximus tuburi (coni. J)D. cfr. n. luc. p. 16), perpetua coma. saeviere in eam udaei sicut in vitam quoque suam; contra defendere Romani, et dimicatum pro[*](pro om,FEa) frutice est; seritque nunc eum[*](ea Rs. eam va.H) fiscus[*](ficus FEa), nec umquam fuit numerosior. proceritas[*](proceritas MRsJ. -cerior a. -cerior proceritas r (praem. aut) v) intra bina cubita subsistit .[*](Diosc. I 18 post init.) arbori tria genera: tenue[*](tenue MRsS. -ui v. tribui r) et capillacea[*](capelleocea FEa) coma quod vocatur

[*](Diosc. I 79. Strabo XII 570. cfr. Isid. XVII 8, 5.) Proxima Iudaeae[*](praxuma iudea & Rs) Syria supra Phoenicen styracem gignit[*](gigni FEa) circa Gabala et Marathunta et Casium Seleuciae montem . arbor est eodem nomine, cotoneo[*](coto nec FE. coto a) malo similis, lacrimae ex austero iucundi odoris[*](iucundi odoris RsS. -ndioris rv. de mendo cfr. § 105. XI 38. XIII 118. XX 36); intus similitudo harundinis, suco praegnans. in hanc circa canis ortus advolant pinnati vermiculi erodentes, ob[*](ob om.a) id[*](id D2dTJ. ids D1. yd F2. yde F1. idy in E. in a. id in v) scobe sordescit. styrax laudatur post[*](dist. Salm.) supra dicta ex Pisidia [Side[*](side DFD. id e Rs. sydone Ea. Sid- v. damn. Salm.)], Cypro, Cilicia, Creta, minime ex Amano Syriae medicis, sed unguentariis magis.

medicinae hoc tantum, panacen[*](panacem FEava.D) et unguentis eadem gignit, nascentem et in Psophide[*](psophide MBas. pro- Rs. ipso fide (finde a) D1Fa. ipso fine D2Ev) Arcadiae circaque Erymanthi fontem[*](fontem MD. -tes rv) et in Africa et in Macedonia, ferula[*](an e ferula?) sui generis quinque cubitorum, foliis primo quaternis, mox senis in terra iacentibus, ampla magnitudine rotundis, in cacumine vero[*](uero om.M) oleagineis, semine[*](semine ego. -ne uero M. -ne in rv. cfr. XV 115) muscariis dependente[*](dependentib. M) ut ferulae[*](ferula M). excipitur sucus inciso caule messibus, radice[*](radicem Rs. -ce in Eva.J) autumno. laudatur candor eius coacti [*](candore fusco ac si M); sequens pallido[*](pallidus D2) statera[*](statera DFEav. sta Rs. om.M. (loc. corr.)), niger colos inprobatur. pretium optimo in libras $X$ II[*](XII Rs. denaris II M. X. bini r H. bini asses v).[*](Diosc. III 80. —) ab hac ferula differt quae

[*](Diosc. I 29. cfr. Pl. XXIII 7. 79. Diosc. V 6.) Oleum et omphacium est. fit duobus generibus et totidem modis, ex olea et vite, olea[*](et uitae olea Ea. t uita olea F.om.Rs) adhuc alba expressa , deterius ex druppa[*](d///ruppa E. ru- Rs). ita vocatur prius quam cibo[*](cibo RsD2v. -bu M. -bum r) matura[*](maturo Rs. matu M (hie deficiens)) sit, iam tamen colorem mutans; differentia quod hoc viride[*](uiridis (om. hoc) Rs) est, illud candidum. e vite psithia[*](psithia FEJ. -tia Rs. (alac.). psythia L. -tiav) fit aut aminnea[*](amin- nea J. (cfr. Verg. G II 97). -nnia RsD1. -inea D2v(S). amm- L. uminnia FE). cum[*](dist. D) sunt[*](sunt RsS. sint D2v. sit r) acini ciceris magnitudine, ante canis ortum, in prima[*](iuba FEa) lanugine demetitur uva eiusque melligo. reliquum corpus sole coquitur — nocturni rores caventur in fictili

[*](Diosc. I 20. cfr. Pl. XXIV 27. — (8–12) Diosc. V 5. cfr. Pl. XXIII 8. 9. —)

Eodem et bryon[*](brion FEa. irion va.B) pertinet, uva populi[*](pupili FEa) albae. optima circa Cnidum[*](nidum Rs. gni- rva.S) aut Cariam in sitientibus[*](instituentibus FEa) aut siccis asperisque, secunda in Lyciae[*](Lycia e P. -cia va.G) cedro. eodem et oenanthe pertinet; est autem vitis labruscae uva[*](uue Rs); colligitur, cum floret[*](floret RsG. -re r (om. id est v)), id est cum optime olet, siccatur in umbra substrate linteo atque ita[*](ita om.Rs (?) va.S(J)) in cados conditur. praecipua ex Parapotamia, secunda ab Antiochia atque Laudicea[*](laudice as a. -cae as DFE. laodicesa Rs. -cie as D2. -cea v) Syriae, tertia ex montibus Medicis; haec utilior medicinae. quidam omnibus his[*](his Rsd2S. om. r H. is v) praeferunt eam quae in Cypro insula nascitur. nam quae in Africa fit, ad medics tantum pertinet vocaturque massaris [*](massaris (index) C. masa- d2v. massia- (in marg. masia-) F2. masya, - RsD2. massiris F1. masyris r) . omnis[*](omnis Rsv(S). -ibus r H) autem ex alba labrusca praestantior quam e nigra.

[*](Diosc. I 150.) Est praeterea arbor ad eadem unguenta pertinens, quam alii elaten[*](elatent FE) vocant — quod[*](Quod Rs) nos abietem — alii palmam , alii spatham[*](spatham damnat Rs. spatam r. -then va.D). laudatur Hammoniaca maxime, mox[*](mox RsD2v. om.a. ex r) Aegyptia, dein Syriaca, dumtaxat in locis sitientibus odorata [*](odoratia av. ado- FE. odora RsS. cfr. § 120), pingui lacrima, quae in unguenta[*](ungui ita FEa) additur ad domandum oleum.

[*](cfr. Th. IX 7,2 extr. —) In Syria gignitur et cinnamum[*](comacum F2in marg. v (Brot.) ex ind. comma- Rs. cama- rH. caryopum B. (cfr. Th., quem Plin. parum recte intellexit)) quod comacum appellant. id[*](id Rs. hic rv. cfr. infra v. 15) est sucus nuci expressus, multum a suco illo[*](a suco illo (P)S. a su- sculo Rs. a surc- v. masc- r. a suco H) veri[*](ueri Rsv(S). -ro rH lib. Tam??? Rs) cinnami differens, vicina tamen gratia. pretium in libras asses XXXX[*](ad XXXX add. Hactenus in odoribus praecia (pretia Rs) habent silua (silliae Rs) ll).

Hactenus in odoribus habent pretia silvae, erantque per se[*](an parum per se?) mira singula, iuvitque[*](iuitque Rs. (cfr. IX 139)) luxuria[*](luxuriam va. H) omnia ea miscere et e[*](e om.Rs) cunctis unum odorem facere: ita reperta sunt unguenta. [*](cfr. Athen. XV 688cd. Hom. ψ 186.)

quis primus invenerit non traditur[*](traditur Rsav. -datur FE). Iliacis temporibus non erant, nec ture supplicabatur: cedri tantum et citri[*](citri D2v. -riis Rs. in citri r), suorum fruticum, et[*](et om. v. a.S) in sacris fumo convolutum nidorem verius quam odorem[*](uerius quam odorem Rsv(S). om. r H) noverant, iam rosae suco reperto; nominatur enim hic[*](hic RsS. id DFav. om.EH) quoque in[*](in om.FEa) olei laude.[*]((2. 3) Sol. 46, 1. cfr.Pl. VII 108. —) unguentum Persarum gentis esse debet[*](gentis esse debet RsS. esse debet gentis v. gentis (-tes E1) sedebat r. -ti se debet H). illi madent eo[*](madente eo E. -te a. mamdente (-ent F2) eo F) et accersita[*](an arcessita? cfr. XV 16 et n. luc. p. 53) commendatione

Vnguentis cognomina dedere aliis patriae, aliis suci, aliis arbores, aliis causae, primumque id scire convenit , mutatam auctoritatem[*](mutata auctoritate DFEazva. G(D)) et saepius[*](et sepius Fa. et (ad v) peius Eva. G) transisse[*](traxisse Rs) gloriam. laudatissimum fuit antiquitus in Delo insula, postea Mendesium . nec mixtura et compositione tantum hoc accidit, sed iidem suci varie[*](uariae FE) alioi atque alibi[*](atque libet Fa. at (ad v) quaelibet Eva.S) praevaluere aut degeneravere .[*]((15–422, 2) Apollon. ap. Athen. XV 688ef.) irinum Corinthi[*](corinthidium FE. -thium az) diu maxime placuit, postea Cyzici[*](cizicis Ea. -isis F), simili modo rhodinum Phaseli, quam gloriam abstulere Neapolis, Capua, Praeneste[*](praeneste Rsav. paenestae E. peneste Funcos ego posui). crocinum [in] Solis Ciliciae diu maxime laudatum est[*](est om. va.S), mox Rhodi, oenanthinum in Cypro[*](ad Cypro add. deinde in Aegypto praepositum oa. H (S)), post[*](post ex Rs) Adramytteo[*](adramyteo E. -mateo Fva.G. om.a), amaracinum[*](aramacinum F. -cynum Ea) in Coo, postea[*](posit DFE. -ita a. postea va.S) eodem[*](eadem... 20 praelata DFEa) loco praelatum est melinum, cyprinum in Cypro, deinde in Aegypto, ubi Mendesiam et metopium subito gratius factum est. mox haec abstulit Phoenice[*](hoenice FEa) et cyprini laudem

Nunc dicetur cumulus ipse deliciarum et summa auctoritas rei.[*](Athen. XV 690e. (Th. IX 7, 3). — (14) Th. IX 7, 4. —) ergo regale unguentum, appellatum quoniam Parthorum regibus ita temperatur, constat[*](constat om.Rs) myrobalano, costo, amomo, cinnamo comaco[*](camaco M. mom- Rs. (comaro C errore). cfr. XII 135), cardamomo, nardi[*](nardi v. -dis ll) spica[*](spica om.MRs), maro, murra, casia, styrace, ladano, opobalsamo, calamo iuncoque[*](iuncoque syris (-io v) MRs(v)S. iunco r H) Syriis, oenanthe, malolathro, serichato[*](sericath??? Rs. -to Mva.C. -ton r) , cypro[*](cypro (-rio M) ll.v(H). -pero C), aspalatho, panace, croco, cypiro[*](cypiro RsDFEaH. cyapro M. cyprio dzv. -ro C) , amaraco, loto[*](lato Ea. colato va.H), melle, vino. nihilque eius rei causa[*](eius rei causa damn. P) in Italia victrice omnium, in Europa vero tota praeter irim Illyricam[*](iri in yllirica Ea) et nardum Gallicum gignitur. nam[*](etiam (pro nam) Rs) vinum et rosa et myrti folia oleumque communia fere omnium terrarum intellegantur[*](intelliguntur va.S).

[*](Th. od. 8. — (20) ib. 17. —(22) ib. 41. cfr. Pl. XXXVI 60. Isid. XX 7,2. —(22.426,1) Th. od. 14.)[*]((2) ib. 34. — (2. 3) ib. 40. 41. — (4) ib. 53.) Siccis odoribus constant[*](constat FEa) quae diapasmata vocantur. nam[*](Iam a) faecem[*](fecen E. fece Fa. faeces va.G) unguenti magma[*](magma DaG. -mā M. magna FE. -na appellant. Magma Rs) appellant. inter omnes potentissimus [*](omnnepotentissimos Rs) odor quisquis novissime additur. unguenta optime[*](optima FEa) servantur in alabastris, odores[*](alabastri odore M) in oleo, quod diuturnitati[*](diuturnitate FEa)

Haec est materia luxus[*](lusus F1Ea) e cunctis maxime[*](maxuma M) supervacui . margaritae enim gemmaeque ad heredem[*](addere dem Rs) tamen transeunt, vestes prorogant tempus: unguenta ilico expirant ac suis moriuntur horis. summa commendatio eorum ut transeuntem feminam[*](transeuntem feminam Mzv. -nte (-nt Rs) femina rG) odor invitet[*](inuitat Ea) etiam aliud agentis[*](agentis MFEaS. -tes Rs (?)G. -tem zv). exceduntque quadringenos[*](quadringenos MRsG(S). quadrig- FT. quadrag- (drag- E1) Eav(H)) denarios librae: tanti[*](tantui F. -tum EazVen.) emitur voluptas aliena; etenim odorem qui gerit,[*](Cic. de or. III 99. cfr. Pl. XVII 38. —) ipse non sentit[*](fent Rs. fetit D1F1. fecit Ea). si[*](si ll.J. sed v. om. S) tamen[*](tamen om. C) et[*](an et inter haec?)[*](dist. J) haec aliqua differentia signanda sunt[*](sint RsS), in M. Ciceronis monumentis invenitur unguenta gratiora quae[*](quae MRsD2F2S. ti r. (om.a). esse quae v) terrain quam[*](quam om.R) quae crocum sapiant[*](fapiunt F. faciant Rs), quando etiam corruptissimo in genere magis tamen iuvat quaedam ipsius vitii[*](uitii Mv. -tiis r) severitas. sed quosdam crassitudo maxime delectat, spissum[*](spissum MRsD2G. is (si D1. id v) ipsum rv) appellantes, linique iam[*](neque iam M), non solum perfundi[*](perfundi MRs. -di un- guentis rv), gaudent.[*]((21) cfr. Suet. Cal. 37 init.) vidimus etiam vestigia pedum tingui, quod monstrasse M. Othonem[*](cithonem Ea. ////honem F1) Neroni principi ferebant, quaeso ut qualiter sentiretur iuvaretque ab ea[*](iuuaret ea F. -ret Ea. -ri va.G) parte corporis? nec non aliquem[*](aliter Rs) e[*](e MD. et r. ex v) privatis audivimus[*](audimus MRsSJ) iussisse spargi parietes balnearum unguento atque Gaium principem

[*]((11) Sol. 46, 2. (cfr. Pl. XIV 95). —) Quando id primum ad Romanos penetraverit[*](penetrauerat FEa), non facile dixerim. certum est Antiocho rege Asiaque devictis, urbis anno DLXV[*](DLVI Rs), P. Licinium[*](licinum FEa) Crassum L. Iulium Caesarem censores[*](censores edi- xisse Rsv. -rem se dix- FEa. -res reticuisse M) edixisse ne quis venderet unguenta exotica[*](exortica F1E1aVen.); sic enim appellavere[*](appellauere id M. -re ut Ea. -re te F1. -rat F2).[*](cfr. Th. od. 32. 67. — (15) Val. M. VI 8, 5. Sol. 46, 3.) at Hercules iam[*](iam om.Rs) quidam[*](an quidem?) etiam in potus[*](potuus MD. pomtus Rs. potu v a.L) addunt, tantique est amaritudo, ut odore prodigo fruantur[*](fruatur ... corpus M) ex utraque[*](I. a)[*](I. FE2a)[*](tor (pro cof.) FEa) parte corporis. L. Plotium[*](politium E. -icium DFa.), L. Planci bis[*](bus Rs) consulis censorisque[*](censoresue FEa. -risue v a. L) fratrem, proscriptum a triumviris in Salurnitana[*](Salernitana va.J. (cfr. codd. III 70)) latebra unguenti odore proditum constat, quo dedecore tota absoluta proscriptio est: quis enim non merito iudicet[*](iudices (-cis F) perisse??? D1FEa) perisse tales?

[*]((2) cfr. Th. III 3, 5. —) Cetero[*](cetera Ea. -rum va.H) terrarum omnium Aegyptus accommodatissima[*](accommodissima F. acomo- Ea) unguentis, ab ea Campania est copia rosae.

Iudaea vero[*](uero om.FEav a. G) incluta[*](incluta RsS. -lyta rv) est vel magis palmis, quarum natura nunc dicetur[*](dicitur FEa).

[*](Th. II 6, 2. — (19) Geop. X 3, 9.) Seruntur autem palmae et trunco[*](truncū erat Rs. -co ad S) duum cubitorum longitudine[*](longitudine MRsv(J). -nem r) , a cerebro ipso arboris fissuris diviso atque defosso [*](defesso D1F1Ea. -fisso D2). et ab radice avulsae[*](auolse F. euulse a. auulso R) vitalis est satus et ramorum[*](arborum F) tenerrimis . in Assyria ipsa quoque arbor[*](arbor—solo om.M) strata[*](stracta Ea -in om.Ea) in solo[*](solom F1. -lum Ea) umido[*](umido MRsv. -da (hu- Ea) r)

[*](Th. II 6, 6. Strabo XVI 739 init. — (16) Th. II 6, 11. — (21) cfr. Strabo XVI 742 extr.) Genera[*](genera—432, 17 huius om.Rs) earum multa. sterilibus ad materias operumque lautiora[*](lautiore Fa. lauci- E) utitur Assyria et tota Persis. sunt et caeduae [*](et ceduę Ea. ecce due (duo F1) F) palmarum quoque silvae, rursus germinantes ab radice succisae[*](sucis e F1Ea) . dulcis[*](dulces F2E) medulla earum in cacumine, quod cerebrum appellant, exemptaque vivunt, quod non aliae. Vocantur autem chamaeropes[*](chamaeropes J. -rhopes M. -meropes rG. -maerepes v(H). -riphes B e Th.) , folio[*](folia F1Ea) latiore ac molli ad vitilia utilissimae [*](utilissimae M. -mo rv) , copiosae in Creta, sed magis in Sicilia. e palmis prupb n=432> nae vivaces ignisque[*](signisque FEa) lentus[*](lentas Ea).[*](cfr. Th. II 6, 6. —) fructiferarum aliis brevius lignum in pomo, aliis longius, his mollius, illis[*](illis F2av. illius illis M. illius E. i/////s F1) durius, quibusdam osseum, limarum[*](limarum D. lym- M. limatumque rv. luna- B) dente contra[*](contra om.F1Ea) fascinantes religione[*](religioni M) politum. aliud[*](ali M) pluribus vestitum paucioribusve tunicis, aliud crassioribus tenuioribusve. ita fiunt undequinquaginta genera , si quis omnium persequi velit nomina, etiam barbara, vinorumque ex iis differentias[*](diffe- rentia M. (an recte? cfr. § 21)) .[*](Th. ib. 7.) clarissimae omnium, quas regias appellavere ob[*](ob EaD. ad M. ab DFv) honorem[*](honore DFG. -ribus v), quoniam regibus tantum Persidis servarentur[*](seruabantur ML(J). cfr. CFW Müller p. 6 ad X 114) , Babylone natae uno in horto Bagou[*](baguo F2. -goo (-goi B) v a.G) ; ita[*](itata M. ita enim v a.S) vocant spadones, qui apud eos etiam regnavere. hortus[*](hortos F1. ortus F2) ille numquam nisi dominantis in aula fuit. at in meridiano orbe praecipuam optinent[*](optinet M) nobilitatem syagri proximamque margarides. hae breves, candidae, rotundae[*](ro- tundae om.M), acinis quam quam balanis similiores, quare et nomen a margaritis accepere . una earum arbor in Chora esse traditur, una et syagrorum , mirumque de ea accepimus[*](accepimus Eav. accip- rJ) , cum phoenice ave[*](aue MF2v. ue F1. uel Ea), quae putatur ex huius palmae argumento nomen accepisse, intermori[*]((i)ntermori MJ. inter mon Rs. iter mori D1F1. inmori F2. iterum mori D2Eav(H). emori G) ac renasci ex se ipsa[*](ex re ipsa Rs) , eratque[*](eratquae M. erantque Rs. erat a) , cum[*](cum MRsJ. quam r. cum haec G) proderem[*](prodere RsEa), fertilis[*](fertis F1Ea) . pomum ipsum grande, durum, horridum et a[*](a om.RsS) ceteris generibus distans sapore quodam[*](quo- dam MS. quid- Rs. quoa.qmr. ferino quem v) ferinae[*](fertinae M1. -rine Ea. -rme v a. S) in apris[*](apris nouimus v a.S) evidentissimo [*](euentissimo quae F1. seuent- Ea. uidentissimeque Rs. euid- (quae S) v a. J), quae causa[*](causa est v a. S) nominis[*](numinis F1Ea). quarta auctoritas sandalidum a

Syria praeter hanc peculiares habet arbores[*](habet arbores om.Rs): in nucum genere pistacia[*](pistacia v. -cea a. -cita F1. bistacia MRsF2.-cita E.cfr. O Schneider Nicand. p. 150) nota — prodesse adversus serpentium morsus traduntur et potu et cibo —, in ficorum autem caricas et[*](ea F1. e Ea) minores[*](minoris FEa) eiusdem[*](eiusdem MRsS. eius rv) generis, quas[*](quos Rs. quae a. quit D1F1E) cottana vocant, item pruna[*](prunas FEa) in Damasco monte nata et myxas[*](myxas MD. -xa v. mixas F2. -xaas D2. missa r) , utramque [*](utrumque M. uirram- Rs) iam familiarem Italiae[*](aliae F1Ea) . e[*](e om.M. ex va.S.) myxis[*](mixis FEa. -xin M) in Aegypto et vina fiunt.

[*](Th. III 12, 3. 4. Diosc. I 105.) Iunipiris[*](iunipiris M. -ri Rs. -peri rv. cfr. n. luc. p. 26) similem[*](simile M.om.Rs. -litudine z. -nem va.Bas.) habet[*](habet MRsS. -ent rv) Phoenice[*](phoenice MRsS. -ces et v. poenicum (phoe- E) r) cedrum minorem . duo eius genera, Lycia[*](licię Ea. -cie F1. ticia F2. Lyria va.B) et Phoenicia[*](phoenicea E. poen- F. fen- a) , differunt[*](differunt — 16 fructum om.Rs) folio[*](folia Fa); nam quae durum[*](dorum E. -unt F1. om.a) , acutum[*](agutum F1. agat- Ea.om.M), spinosum[*](spinosum acutum M.at cfr. Th.) habet, oxycedros[*](exycedros M. oxic- (-rus F2) Fa) vocatur , ramosa et nodis[*](nidos E1a. -dis E2. -dore z) infesta altera[*](alteram M) , odore praestans[*](praestant Fa. -an// E1. -at v a.J). fructum

Syria et terebinthum habet. ex iis mascula est[*](mascula est Rsv. -lus M. -lae r) sine fructu; feminarum duo genera. alteri fructus rubet lentis magnitudine, alteri pallidus cum vite maturescit, non grandior faba, odore iucundus[*](iucundus MRs. -dior rv) , tactu[*](tractu FEz. -ta a) resinosus. circa Iden[*](ident F1. -em Rs. om.a. Idam va.S.) Troadis[*](troadi sed F1E. -dis sed F2va.H. -dissent Rs. Sed a) et in Macedonia brevis arbor haec atque fruticosa, in Damasco Syriae magna. materies[*](materiae rei Rs. -ries et F2) ei admodum lenta ac fidelis ad[*](ad MRsv. ac r) vetustatem, nigri[*](nigris F2z) splendoris[*](splendoribus FEaz) ; flos[*](flos om.Rs) racemosus olivae modo, sed rubens, folia[*](folia — et om.Rs) densa. fert et folliculos emittentes[*](mittentes Eaz) quaedam animalia ceu culices[*](culis F1Ea) lentoremque resinosum, qui et ex[*](et ex MD2Verc.(J). ex Rs (?)Brot. e F2. et rv(C)) cortice erumpit[*](rumpit F1Eaz).[*](Th. III 18, 5. cfr. Diosc. I 147. Pl. XXIV 91.) et[*](etiam va.S) rhus[*](rhus Mv. hrus Ea. rus r) Syriae[*](sirię F2. ser- F1. seria E. eria a) mascula sterili[*](sterili fert ego. cfr. supra 9. 10 et Th. fert sterili (stereli Rs) ll. v) fert femina, folio ulmi paulo longiore[*](ulmi por ulo longiore Rs) et piloso, foliorum

[*](Th. IV 2, 1. 2. Diosc. I 181. Sol. 32,34. 35. (cfr. Diod. I 34, 8. Strabo XVII 823. Pl. XXIII 134). —)

Et[*](Et in va. H) Aegypto multa genera quae non aliubi[*](aliubi MJ. -ibi rv), ante omnia ficus ob id Aegyptia cognominata. arbor moro similis folio, magnitudine, aspectu[*](aspectum F1Ea); pomum fert non ramis, sed caudice[*](cau- dice fert MJ) ipso, idque[*](ipso idque MRsS. ipso idque ipse (-sum v) F2v. idque ipse (-so D2) r) ficus est praedulcis sine granis interioribus , perquam fecundo proventu scalpendo tantum ferreis unguibus; aliter[*](aliter om.FEa) non maturescit. sed cum hoc[*](hoc MRsS. om. rv) factum est, quarto die demetitur alio subnascente, septeno ita numerosa partu per singulas aestates[*](aestates Mv. aeta- r) , multo[*](ita multo M. (an item multo?)) lacte[*](lacte MRsv. iactu r) abundante[*](abundantes FEa). subnascitur , etiamsi non scalpatur, fetus quater aestate prioremque expellit inmaturum. maleries[*](materis F. -ter his Ea) proprii generis inter[*](inter utilis Rs. intilissimis F1) utilissimas . caesa statim stagnis mergitur — hoc est eius[*](ei coni. Dal.) siccari — et primo sidit, posted fluitare incipit, certoque eam sugit alienus umor, qui[*](quali qui M) aliam omnem rigat. cum innatare coeperit[*](coeperit MRsv. -pit r) , tempestivae[*](tespestiuue F. tempestiuę uuę Ea) haBet signum.

[*](Th. IV 2, 3. (Diosc. I 182).) Huic[*](hoc M) similis quadamtenus quae vocatur Cypria ficus[*](ficus MRsav. fiscus F1. fuscus E) in Creta. nam et iPsa[*](et ipsa M. et illa RsS. et in illa r. et illa in v) caudice ipso fert pomum et ramis , cum in crassitudinem adolevere, sed haec germen emittit[*](germen emittit RsS. -ment emmittit M. -mine mittis F. -mina mittit (emi- v) Eav) sine ullis foliis radici[*](radici Rsd2Tv(S).-cis MBas. -ce rH) simile[*](simile Rsd2S. -les M. -lia v. -lis (om. caudex— similis) r H) . caudex[*](caudex arboris Md2va.H(S). -de ex arbor Rs) arboris similis

[*](Th. IV 2, 4. (I 14, 2). —) Similis et quam Iones[*](iniones M) cerauniam[*](ceraunū Rs. -nia FEa. ceroniam (P)H e Th.) vocant, trunco et ipsa[*](ipse Rs) fertilis — pomum[*](pomum MRsS. sed pomum r D. -mo v. -mum in P) siliqua[*](siliqua MRsJ. -quae rv. cfr. XV 95) —; ob id quidam Aegyptiam ficum dixere, errore manifesto: non enim in Aegypto nascitur, sed in Syria Ioniaque et circa Cnidum[*](cnidum ES. oni- a. nid- F. gnid- Mv. cersannium Rs) atque in Rhodo, semper comantibus foliis, flore candido cum vehementia odoris, plantigera[*](plantigerat FE1) imis partibus et[*](et om.FEa) ideo superficie[*](super- ficio M) flavescens[*](flauescens (-nt M) MRsv. fau- r. de dictione cfr. XV 121. XVI 18. 19. XIX 159. 176. (Th.ὑποξηραινόμενον)), sucum auferente subole. pomo antecedentis anni circa canis ortus[*](ortū adT) detracto statim[*](statim MRsD2v. -im placuit r) alterum parit[*](pari E3) , postea floret[*](floret MRsz(P)S. -re r. -rem E3v) per arcturum[*](arcturum Rs (?)v. act- r), hieme fetus eius[*](eius MdTJ. om.Rsv. est r) nutriente[*](nutrienta Rs. -te S. enu- v).

[*](Th. IV 2, 5.6. cfr. Diosc. I 187. Diod. I 34, 7. Strabo XVII 823.)

Aegyptus et perseam[*](per- seam P e Th. et Diosc. -sitam M. -sicam rv. cfr. § 63 extr.) arborem sui generis habet, similem piro, folia retinentem. fertilitas[*](fertilitas — subnascente iteratRs) adsidua[*](assidui FE1. -due a) eius[*](eis Rsa. et Rs. ei D2G), subnascente crastino[*](crasso M) fructu[*](fructum FEa), maturitas etesiarum adflatu. pomum longius piro, inclusum[*](in- cisum M) amygdalae putamine et corio, colore herbido, sed ubi nux[*](nix M) illi, huic prunum[*](primum FaTs. pom- v a. H) differens brevitate ac mollitia[*](mol- litia et MRsS. -tię E. -tie Fa. -tie et v) et, quamvis blandiatur praedulcis suavitas, innocuum [*](innocum F1. in nu- cum Ea). materies bonitate, firmitudine, nigritia quoque nihil[*](nihilo RsS)

ibi[*](ibi Pronus (prun- v) FEva.G. ibi a) et prunus Aegyptia, non dissimilis[*](modis similis D2) spinae[*](spina Ea) proxime[*](proxime RsBas. -mae rv) dictae[*](die- tae RsFv. -ta r), pomo

[*](cfr. Pl. XXIV 105–107. — § 66: Diosc. I 133. 176. 157. 174.—)