Naturalis Historia

[*](Ar. V 32, 557b 1–6.— (12) ib. 8. 9. 15. 18. 20. 22. 23.—) Idem pulvis in lanis et veste tineas[*](tinias F1R) creat, praecipue si araneus una includatur. sitiens[*](sitiens ego. sititur ll (alac). sitit v. -it is D) enim et omnem umorem absorbens[*](obsorbens Fd) ariditatem ampliat. hoc et in chartis nascitur[*](an noscitur? (de mendo cfr. XXI 92)). est earum genus tunicas suas trahientium quo cocleae modo; sed harum[*](harum (DE?) C(J). horum ll.v(S)) pedes cernuntur. spoliatae ex- spirant[*](exspirant v. asp- a. adsp- r).[*](Ar. ib. 25. 26. cfr. Pl. XV 80.— (16) Ar. V 19, 552b 1–3. cfr. Pl. XXIX 94.— (18) Ar. V 19, 552b 5. 7–10.) si aderevere, faciunt chrysallidem. ficarios culices caprificus generat, cantharidas vermiculi ficorum et piri et peuces et cynacanthae[*](cynachante (cin- Fa) FRa. -tae va.G) et rosae. venenum hoc remedia[*](remedia –18 medentur F2R2v(S). remedidentur DF1R1. -ditentur a. -diantur Ed. alae medicantur H) secum habet: alae medentur, quibus demptis letale est. rursus alia genera culicum acescens natura gignit, quippe cum et in nive[*](niue ego ex Ar. niue candidi ll.v)* inveniantur[*](inueniantur ego. -antur (uen- F1R1) et ll.H. re- periantur et v) vetustiore[*](uetustiores F2) vermiculi[*](uermiculi ego. -culi in media- quidem altitudine ll.v)* rutili — nam

[*](Ar. ib. 10–14. Ael. II 2.—) Gignit aliqua et[*](aliqua et F2v(J). -quae DF1a. -que R1E. -qua R2S) contrarium naturae elementum . siquidem in Cypri aerariis[*](aeraribus F1R1a) fornacibus et[*](e d. ex va.H) medio igni maioris muscae magnitudinis volat pinnatum quadrupes; appellatur pyrallis[*](pyralis va.S), a quibusdam pyrotocon[*](pyrotocon ego. cfr. index. -roto (-rato F2) ll. -rota J. -rausta v (falso ex Ar. VIII 27)) . quamdiu est in igni[*](igne ava.S(D)), vivit; cum evasit longiore paulo volatu, emoritur[*](uolatu //// moritur F1. -at tunc mo- az).

[*](Ar. ib. 17–22. (Cic. Tusc. I 94. Ael. V 43).— (11) Ar. V 20, 553a 2–6. 9. 10. 14–16.— (16) Ar. de respir. 9,475b 4. Ael. II 29. Lucian. en- cor. muscae 7. Varro III 16, 38. cfr. supra § 69.—) Hypanis fluvius in Ponto circa solstitium defert acinorum effigie tenues membranas, quibus erumpit volucre[*](uolucre G2. -cres ll.z. -cris v) quadrupes[*](quadrupes av. -pedes rz. (an -pedis?)) supra dicti[*](dictae Fdazva.G2) modo, nec ultra unum diem vivit, unde hemerobion[*](hemerobios va.G2. (ἐφήμερονAr.)) vocatur. reliquis talium ab initio ad finem septenarii[*](uel septētrionarii F2supra scr.) sunt numeri, culici et vermiculis[*](uermiculis J. -li ll. -lo v. cfr. § 100) ter septeni, corpus parientibus quater septeni; mutationes et in alias figuras transitus trinis aut quadrinis diebus. cetera[*](ceterę F. -re R. (alac.)) ex his pinnata autumno fere moriuntur tabe alarum,tabani[*](tabe alarum tabani ego. ta- bani ll.v. cfr. Ar.τῶν πτερῶν συσπωμένων) quidem etiam caecitate. muscis umore exanimatis, si cinere condantur, redit vita[*](uita F2R2v. ///// R1. ita r).

[*]((20) Ar. P IV 10, 685b 35.)[*]((1) cfr. Pl. X 3.— (3) Varro LL V 76. Marcell. med. 28, 50. 29, 30. (4) Suet. Iul. 24.—) Nunc[*](Itaque nunc zva.G) per singulas corporum partes praeter iam dicta membratim tractetur historia.

Caput habent cuncta quae sanguinem. in capite paucis animalium nec nisi volucribus apices, diversi quidem generis

[*](Ar. II 1, 500a 2 sq.— (13) Hygin. fab. 180. Ov. M III 194 sq.— (15) Val. M. V 6, 3.— (16) Ar. P III 2, 662b 31.— (17) Ar. IX 5, 611a 32–34.) Cornua multis quidem et aquatilium et marinorum et serpentium variis data sunt modis, sed quae iure cornua intellegantur, quadripedum tantum generi; Actaeonem enim et Cipum[*](uel in cybum F2supra scr. Cippum va.H) etiam in Latia[*](Latina va.(P)S) historia fabulosos reor. nec[*](ne DF1Ea) alibi[*](alibi MF2v. albi r) maior[*](nec albi maior del.R2) naturae lascivia[*](laciuia M. lasciuae R). lusit[*](iussit M) animalium armis[*](armi F1R1), sparsit haec in ramos[*](ramos MF2R2C. -mis rv. (alac.)), ut cervorum, aliis simplicia tribuit, ut in[*](ut in Mv. In a. et in r) eodem genere subulonibus ex argumento dictis, aliorum fudit[*](fudit MF2R2S. fu//it R1. fugit r. finxit v) in palmas digitosque emisit ex iis, unde platycerotas[*](platycerontas R2. platiger- FR1a) vocant. pb n=323 dedit ramosa capreis,[*]((2. 3) cfr. Ar. IV 11 extr.—) sed parva nec fecit decidua, convoluta in anfractum arietum[*](arieti M) generi, ceu caestus daret, infesta tauris — in hoc quidem genere et feminis tribuit, in multis tantum maribus —, rupicapris in dorsum adunca, dammis[*](dammis om.M. damis va.D. cfr. VIII 214) in adversum; erecta autem rugarumque ambitu contorta et in leve fastigium[*](fastidium FR) exacuta, ut lyras[*](lyras M(DE?)v(J). liras FRH. (alac.)) decerent[*](decerent ll.v(D). dice- z. -eres B. decorent J), strepsiceroti[*](stepsiceroti M), quem addacem[*](admodacem M1) Africa appellat;[*](Ar. III 9, 517a 28.— (9) cfr. Ael. XVI 33.— (9. 10) P III 2, 663a 24. 25.— (14. 15) cfr. Pl. infra § 140. IX 101. (XVI 220. XVII 221).—) mobilia eadem, ut aures, Phrygiae armentis, Trogodytarumn in terram derecta[*](directa Eava.J), qua de causa obliqua cervice pascuntur, aliis singula, et haec medio capite aut naribus, ut diximus. iam[*](Nam a) quidem[*](quidem Tz(P)H. quid R. quod r. que v) aliis ad incursum[*](8,71.76.) robusta, aliis ad ictum, aliis adunca, aliis redunca, aliis ad iactum[*](ad tactum M. adiect- a) pluribus modis, supina, convexa, conversa, omnia in mucronem nigrantia[*](nigrantia ll. mig- v). in quodam genere pro manibus ad scabendum corpus, cocleis ad praetemptandum iter, corporea[*](corpora FR. (alac.)) haec, sicut cerastis[*](cerastis; his ego. -stis (-stes M) ll.v (de cerastis cfr. XVI 220. XVII 221)); his aliquando singula, cocleis[*](cocleis singula ll. et singula cochleis v) semper bina et ut protendantur[*](praetendantur va. Brot.) ac resiliant[*](resistant M.at cfr. § 234).

[*](Caes. BG VI 28, 3. Sol. 20, 5.)[*]((1. 2) cfr. Pl. XXXV 149.—)Vrorum corlibus barbari septentrionales potant[*](barbaris septentrionalibus putant (pot- R2) F1Ra) urnisque [*](urnis quae F2. ur nisi quae a. urnasque va.H. -naque Brot.) bina[*](uina M. -ni D. binas va. H) capitis unius cornua inplent; alii[*](alii—324, 3 sunt om.a) praefixa hastilia[*](his (has E) pila Ezva. G2) cuspidant. apud nos in lamnas secta tralucent[*](tralucent S. tradu- ll. translu- v) atque etiam lumen inclusum latius fundunt multasque alias[*](alia D2(?)F1E) ad delicias

[*](Ar. IV 11, 538b 22–24. 18. 19. P ib. 662b 30.— (11) Ar. II 1, 499b 16–19. P ib. 663a 18 sq. cfr. infra § 255.— (12. 13) II 1, 501a 12. 13. P ib. 663b 37 sq.— (15) II 1, 500a 8–10. III 9, 517 27. 28.—)Tenuiora feminis plerumque sunt, ut in pecore[*](pecore (DE?) v. -ctore r) multis[*](mutilis H falso coll. Ael. NA XII 19), ovium nulla nec cervorum[*](ceruorum (sc. feminis) ll.S. -uarum v); nec quibus multifidi pedes, nec solidipedum[*](solipedum FRDal.2errore) ulli excepto asino Indico, qui uno armatus est cornu. bisulcis bina natura[*](natura S cum Brot. om. ll.v) tribuit[*](an tribuit, at?), nulli[*](nulla Brot. nulli qui va.G) superne primores habenti[*](habenti (F3) G. -ent ll.v) dentes. qui putant eos in cornua absumi, facile corguuntur cervarum natura, quae nec dentes[*](neque dentes R(?)va.D) habent (ut neque[*](Plin. male intellexit Ar. HA III 9, 517a26) mares) nec tamen cornua. ceterorum ossibus adhaerent , cervorum tantum cutibus enascuntur.

[*]((20) Ar. P IV 10, 685b 35.) Capita piscibus portione corporum maxima, fortassis ut mergantur. ostrearum generi nulla nec spongeis[*](spongiis ava.S(D)) nec aliis fere, quibus solus ex sensibus tactus est. quibusdam [*](quibusdam — 325, 10 infra om.a) indiscretum caput, ut cancris.

[*](Ar. II 1, 498b 18. 19. P II 14, 658b 2. 3.— (5) Strabo X 487 med.— (7) Ar. P IV 14, 697b 18. 19. Pl. X 133.—) In capite[*](capellatis F2) animalium cunctorum homini plurimus pilus, iam quidem promiscue maribus ac feminis, apud intonsas utique gentes. atque etiam nomina ex eo Capillatis Alpium incolis, Galliae Comatae, ut tamen sit aliqua in hoc terrarum differentia. quippe Myconii carentes eo gignuntur, sicut in Cauno lienosi[*](lienosi B. leniosi (lento- R2) ll. Lien- tosi v). et quaedam animalium naturaliter calvent, sicut struthocameli et corvi aquatici, quibus apud Graecos nomen inde.[*](Ar. III 11, 518a 30. 31. 29. 26. 27. 7–9. G V 3, 784a 1. 4.6. 783b 26. 782a 8. 10–16. 4, 784b 35. 5, 785a 11.— (13) Ar. I 7 extr.) defluvium eorum in muliere rarum, in spadonibus non visum,nec in ullo[*](ullo F2Rv. nu-r) ante[*](tam??? ante F2) veneris usum nec infra cerebrum aut infra verticem ant circa tempora atque aures. calvitium un tantum animalium homini praeterquam innatum. canities homini tantum et equo[*](equo F2RS. aequos DF1. equis Eav aliquibus va.S), sed homini semper a priore parte capitis, tum deinde ab aversa. vertices bini[*](dist. (P)H) hominum tantum aliquis.

[*]((15. 16) Ar. III 7, 516a 15. 17.—) Capitis ossa plana, tenuia, sine medullis, serratis pectinatim structa conpagibus. perfracta non queunt solidari , sed exempta[*](exempta F2v excepta rS) modice non sunt letalia, in vicem eorum succedente corporea[*](corporea R(?)v. -ora r (alac.)) cicatrice. infirmissima esse ursis, durissima psittacis suo diximus loco.

[*](Ar.I 16,494b 26–31. P II 7, 652b 23–25 653a 27–29.) Cerebrum omni habent animalia quae sanguinem, etiam[*](etiam F2R(?)G. equam DF1E.om.a. eque d. aeque zv) in maria quae mollia appellavimus, quamvis careant [*](9,83) sanguine, ut polypus[*](polipus R.cfr. Ar. polypi (-lipi E1) rva.s(D)). sed homo portione maximum et umidissimum omniumque viscerum frigidissimum, duabus supra subterque membranis velatum, quarum alterutram[*](alterutr*a-; R2v. -trū F2. alterū R1 altertra r) rumpi[*](abrumpi R)

[*](Ar. I 11, 492a 22. 28. Cic. ND I 80.)[*]((4) cfr. Pl. VIII 225.— (5 sq.) Ar. ib. 25–29. 24. 25. IV 8, 533b 13–15. 534b 7–10.— (12) cfr. Pl. X 68.— Ar. II 12, 504a 21. 503a 5. P II 12–(15) cfr. Verg. G III 84.—) Aures homini tantum inmobiles. ab his Flaccorum

[*]((17) Ar. I 8, 491b 9–11. P III 1 extr. Cic. de leg. I 27.— (20. 21) Quintil. XI 3, 79. cfr. Gell. XIX 7, 16.)[*]((1. 2) cfr. Ar. P III 4, 666a 11. 12.—) Facies homini tantum, ceteris os aut rostra. frons et aliis, sed homini tantui tristitiae, hilaritatis, clementiae, severitatis[*](dist. va.H) index. in assiisu[*](assensu F2dTv(J). anse- DF1R asce- G. anima (-mo sH)sensus EaszH) eius supercilia homini et pariter et alterna[*](al- terne va.S) mobilia. et in his pars animi: negamus iis,[*](iis ego. om. ll.v) annuimus[*](annuimus DF2dVerc.(D) om.F1. an ann- rv) . haec maxime indicant fastum[*](faftum F2G. -us v. factum r Brot.) , superbiam[*](su- perbiā F2R2Ea. -ruiā r. -rbia v. (dist. ego)).

[*](Ar. I 9, 491b 18. 26. 27.— (7) IV 8, 535a 17. 18. 14. 15.— (9) I 9, 491b 28–33. (cfr. Pl. IX 178. XXX 19).—) Subiacent oculi, pars corporis pretiosissima et quae[*](quae RdTS. - qui rv) lucis usu[*](usum uita F1a. usu(?) uita DE) vitam distinguat[*](distinguant va.S) a morte. non omnibus animalium hi; ostreis nulli, quibusdam concharum dubii. pectines enim, si quis digitos adversum[*](aduersu//// ante F1R1. -sū ante a) hiantes eos moveat, contrahuntur[*](contrahuntur v. -hunt (-hunc R) ll)ut[*](ut F2v. et r) videntes, et solenes[*](solentes Fda. ol- va.B) fugiunt admota ferramenta . quadripedum talpis visus non est; oculorum effigies inest, si quis praetentam detrahat membranam. et inter aves ardiolarum[*](ar- dialarum F. ardeol- R2zva.S)in[*](in coni.S. om. ll. v) geniere quos leucos vocant,[*](Nigid. fr. 124 Swob. — (15) cfr. supra § 125.—) altero oculo carere tradunt, optimi augurii, cum ad austrum volent[*](uolant ava.S) septentrionemve : solvi enim pericula et metus narrant[*](narrat F2a) . Nigidius nec locustis, cicadis[*](uel cicadis F2. nec cic- v. deasyndeto cfr. Müller stil. p. 39) esse dicit. cocleis oculorum vicem cornicula bina praetemptatu inplent. nec lumbricis ulli sunt vermiumve generi.

[*](Ar. I 10, 492a 5–10. 3. 4. (cfr. G V 1, 779a 34 sq.).—) Oculi homini tantum diverso colore, ceteris[*](ceteris F2Rv. ceris DF1. ceruis Ea) in suo cuique genere similes. et[*](et del.F2) equorum quibusdam glauci, sed in homine numerosissimae varietatis atque differentiae: grandiores, modici, parvi; prominentes quos[*](quos (DE?) v. quod r) hebetiores[*](her- bitiores R1a. erb- F1) putant , conditi quos clarissime cernere, sicuti[*](sicuti ego. sicut in ll.v) colore caprinos.

[*](cfr. Gels. VI 6, 38. (Non. 135, 9).) Praeterea alii contuentur longinqua, alii nisi prope admota non cernunt. multorum visus fulgore solis constat,

[*]((14) cfr. Ar. I 9, 491b 20. 21.) Media eorum cornua[*](cornea va.H) fenestravit pupilla, cuius angustiae non sinunt vagari incertam aciem ac velut[*](et uelut va.S) canali dirigunt[*](diligunt Fa. (rectius derigunt)) obiterque incidentia facile declinant, aliis nigri, aliis ravi[*](raui F2R2(P)G2. araui DF1R1. acra ui Ea. atra v. (add. aliis rufa (rufi G) va.H)), aliis[*](talis F1a) glauci coloris orbibus circumdatis, ut[*](ut del. F2S) habili mixtura et[*](ut (pro et) F2S) accipiatur circumiecto candore lux et[*](et F2v. ex r) temperato[*](temperato v. -ret o ll) repercussu non obstrepat. adeoque his absoluta vis speculi, ut tam parva illa pupilla totam imaginem reddat hominis. ea causa est, ut pleraeque[*](pleraeque (-reque F2) v. -rique rD (contra Pli-nii usum)) alitum e manibus hominum oculos potissimum adpetant, quod effigiem suam in iis cernentes

[*](Ar. I 9, 491b 18. - (11) Ar. P II 15 init. Cic. ND II 143.— (13) Ar. III 11, 518b 10. 11. (probl. IV 18, 878b 22).) Palpebrae in genis[*](genus Fa) homini utrimque, mulieribus fuco[*](fuco ego. uero ll.G. om. v. (cura coni. H)) etiam infectae[*](infetae F1. -te a) cotidiano: tanta est decoris adfectatio, ut tinguantur oculi quoque. alia de causa hoc natura dederat ceu vallum quoddam visus et prominens munimentum contra occursantia animalia ant alia fortuito[*](for- tuita R2va.S. (alac.)) incidentia. defluere eas haut inmerito venere abundantibus tradunt.[*](Ar. II 1, 498b 21–25. P II 14, 658a 11–19. IV 14, 697b 18. 20.) ex ceteris nulli sunt nisi quibus et in reliquo corpore pili, sed quadripedibus in[*](in (ante in) om.FR) superiore tantum gena, volucribus in[*](in (pro ut) R1) inferiore et quibus molle tergus, ut serpentibus, et quadripedum quae ova pariunt, ut lacertae. struthocamelus alitum sola ut homo utrimque palpebras habet.

[*](cfr. supra § 153. -Ar. P II 13, 657a 27–30. 657b 10. 11. 5–7. 22. IV 11, 691a 19–24. cfr. Ar. II 12, 504a 24–26.) Ne[*](ne D(?)S. nec rv) genae quidem omnibus. ideo[*](ideo ll.v. an item?) neque nictatio nisi[*](nictatio nisi ego ex Ar. -onis F1R. -ones rv) iis quae animal generant, graviores alitum inferiore gena conivent, eaedem nictantur ab angulis membrana obeunte.

Infra oculos malae homini tantum, quas prisci genas vocabant, XII tabularum interdicto radi a feminis[*](feminis F2Rv fenis DF1. fetus Ea.add. eas va.S) vetantes . pudoris haec sedes: ibi maxime ostenditur rubor.

[*]((11) cfr. Pl. praef. 7. Quintil. XI 3, 80. Hor. sat. I 6, 5. II 8, 64. ep. I 19,45.— (13) Ar. P II 16, 659a 36 sq. cfr. Ar. II 12, 504a 21. IV 8, 533a 23. 24. 34. Pl. supra § 137.— (14) cfr. Pl. IX 23. Cic. ND I 80. (Varro ap. Non. 25,17).— (14. 15) Ar. G IV 6, 774b 36 sq.) Infra[*](infra—12 nasus om.a)[*](infra F2v. intra rH) eas hilaritatem[*](hilaritatis FdT. -ates zva.C) risumque indicantes buccae et altior homini tantum, quem[*](que F2) novi mores subdolae inrisioni dicavere[*](dictauere Fz), nasus[*](nasus del.F2) . non alii[*](alii F2R2v. alia r) animalium nares eminent: avibus, serpentibus, piscibus foramina tantum ad olfactus sine naribus, et hinc cognomina Simorum, Silonum. septimo mense genitis saepenumero foramina aurium et narium defuere.

[*](cfr. Non. 25, 22. Verr. Flacc. ap. Charis. I p. 103, 7 Keil.—(18) Ar. II 12, 504a 19–21. P II 16, 659b 21. 22. IV 12, 692b 18. - (19) P III 1, 662b 1. 2. (5–9). 9–14. IV 12, 693a 11–17.)[*]((2) Ar. II 7 init. P III 1, 662a 26 sq.— (3) Ar. I 11, 492b 23. III 7, 516a 23–25. P IV 11, 691a 28–30.) Labra, a quibus Brocchi[*](brocchi R2Brot. -occi G. -ochi v. bocchi DR1. bochi FE. hoc hy a), Labeones[*](Labeones v. -nis ll.D) dicti, et os[*](os Rv. hos r) probum duriusve animal generantibus. pro his cornea et acuta volucribus rostra, eadem rapto viventibus adunca, collecto recta, herbas eruentibus[*](eru- entibus C(H). ruent- ll.v(GS). rodent- z.cfr. X 196) limumque lata[*](lata F2R2v. rata r), ut et[*](ut et ego. ut u FR1a. uti (DE?) D. ut R2v. (Ar.ὥσπερ καὶ τῶν τετραπόδων τὸ τῆς ὑός)) suum

Mentum nulli praeter hominem, nec[*](an ut nec? cfr. supra § 157) malae. maxillas crocodilus tantum superiores movet, terrestres quadrupedes[*](quadrupedes F2R2v.om. r) eodem quo cetera more praeterque[*](praeterquam va.H) in oblicum.

[*](Ar. P III 1, 661b 18. 19. 21. 22. 17. 18. cfr. Ar. II 2, 501a 16. 19. 15. II 13, 505a 28. II 7. 5.— (10) Ar. P ib. 661b 8. 9. cfr. Ar. II 1, 501b 17–20. Cic. ND II 134.) Dentium tria genera, serrati aut continui aut exerti : serrati pectinatim[*](pectinatim F2v. -antim E2. -antes (pict- DF1) r) coeuntes, ne contrario occursu atterantur , ut serpentibus, piscibus, canibus; continui, ut homini, equo; exerti, ut apro[*](exerti ut apro F2G. -rti ut R2. -rti pro (apro v) F1R1v. -rta pro DEa), hippopotamio[*](hipopomio a. hippopotamo F2 (R?)va.D. cfr. VIII 95), elephanto. continuorum qui digerunt cibum lati et acuti, qui conficiunt duplices; qui discriminant eos canini appellantur[*](appell&ur R1. -ll//// F1): hi sunt[*](an sunt in (vel e)?) serratis longissimi.[*](Ar. II 1, 501a 11. IX 50, 632b 1. 2.— (15) Ar. P ib. 661b 22. 25. 26.) continui aut utraque parte oris[*](oris F2v(J). ori rS) sunt, ut equo, ant superiore prifmores non sunt, ut bubus, ovibus omnibusque quae ruminant. caprae superiores non sunt praeter primores geminos[*](geminos v. genui-ll). nulli exerti quibus serrati, raro feminae, et tamen sine usu. itaque cum apri percutiant, feminae sues mordent.[*](Ar. II 1, 501a 19.— (18) II 13, 505a 28–30. P III 1, 662a 6–8. 13–15.) nulli, cui cornua, exerti[*](exerti F2v. -tis r. (alac.)), sed omnibus concavi; ceteris[*](ceteris (DE?) v. -ri FR. (alac.)) dentes solidi. piscium omnibus serrati praeter scarum[*](scaurum F2); huic uni aquatilium plani[*](plani v ex Ar. pleni ll). cetero multis eorum in lingua et toto ore[*](tot ore F1a), ut turba vulnerum molliant quae attritu subigere non queunt[*](queant G), multis et in palato [atque

[*](Nic. ther. 182–185.— (5. 6) cfr. Pl. infra § 193. XXIX 122.) Similes aspidi[*](aspid// F1.-de a) et serpentibus, sed duo in supera[*](superna va.G) parte dextra laevaque longissimi, tenui fistula perforati, ut scorpioni[*](scor- pioni F2EaS. -poni r. -pionum v(J). an scorpionis?) aculei, venenum infundentes. non aliud hoc esse quam fel serpentiumn et inde venas[*](ue- nis va.S) sub spina ad os pervenire diligentissimi auctores scribunt; quidam unum esse eum et, quia sit aduncus, resupinari, cum momorderit; aliqui tum[*](dū a. tunc va.S) decidere eum rursusque recrescere facilem decussu , et sine eo[*](eos F1R. (alac.)) esse quas[*](quos va.H(J)) tractari cernamus. scorpionis caudae inesse eum et plerisque[*](an ut plerique (sc. scribunt)?) ternos.[*]((13.14) Ar. II 12, 504a 20. III 1, 511a 30. 31.— (14) II 1, 501a 13. 14. P III 14, 674a 31. cfr. Pl. VIII 67. — (16) Ar. II 1, 501a 19.— (16) IV 4,528b 27. 28.) viperis[*](uiperae va.S) dentes gingivis [*](gingiuis v. -iuas R1a. -iua R2S. -inas E. gigniuis F2. -iuas DF1) conduntur. haec, eodem praegnans[*](praegnans F2Rv.-nas rD) veneno, inpressum[*](inpressū ego. -ssu z. -sso ll.v) dentium repulsu[*](repulsa Rdaz) virus fundit in morsus. volucrum nulli dentes praeter vespertilionem. camelus una ex iis, quae non sunt cornigera, in superiore maxilla[*](maxilla F2Rv. -llam r) primores[*](primores Ev. prio- r) non habet[*](habet EG. -ent rv). cornua[*](cornua - 17 at om.a) habentium nulli[*](nullis F2) serrati. et cocleae dentes habent. indicio est et[*](et ego. t ll.del.F2v(J). etiam H. am S.an uel (???)?) a minimis[*](a minimis F2v. am in animis r) earum derosa[*](derosas va.G. denas a F2in marg.) vicia[*](uicia R2S. uiciea F2. uitia d2. uicta r. uitis G. uites v).[*](Ar. P IV 5, 678b 7. 9. 10. cfr Ar. IV 1, 524b 2. 2, 526b 30. 31. — (18) ib. 5, 530b 24.— (19) ib. 7, 532a 12. (cfr. P IV 6, 683a sq.). -II 8, 502a 29.)[*]((1) II 5.— (3–5) III 12, 519a 23. 24.) at in marinis crustata et cartilaginea primores[*](primores R (?)G. -mos r. priores v) habere, item echinis quinos esse unde intellegi potuerit miror. dentium vice aculeus

[*](Ar. VII 10 extr. (G II 6, 745b 9 sq.). cfr. Pl VII 68.— (9) Ar. II 1, 501b 1–3. 6–8. VI 20, 575a 5.521, 575b 7. 31 extr.— (10) cfr. Pl. XXVIII 257. — (11) Ar. II 1, 501b 3.— (12) Ar. II 4. (cfr. Fest. 94, 14).) Ceteris[*](ceteri F2) cum ipsis[*](ipsis F2v. -si r) nascuntur, homini post quam natus est septimo mense. reliquis perpetui[*](perpetuo C) manent, mutantur homini, leoni, iumento, cani et ruminantibus[*](rumi- nantibus F2R(?)v.om.a fumma- r. fuba- z), sed leoni et cani non nisi canini appellati. lupi dexter caninus in magnis[*](Magicis coni. D2) habetur operibus[*](an opibus (pro opibus)?) . maxillares, qui sunt a caninis, nullum animal mutat. homini novissimi[*](nouissime M), qui genuini vocantur , circiter[*](cir- citer om.RdT) vicensimum annum gignuntur, multis et octogensimo , feminis quoque, sed quibus in iuventa[*](iu.enta M. iume- F1Ra) non fuere nati.[*](Mucian. fr. 6 Brunn.— (17) Ar. II 3, 501b 19–21. cfr. Pl. VII 71.— (18) cfr. Pollux II 95.)[*]((3. 4) Ar. ib. 501b 15. 16.) decidere in senecta et mox renasci certum est. Zoclen[*](Zanclen va.Brot.) Samothracen[*](samothracem (-tra- F1) F1T(P)D. -cen MF2d1. -ceni (-tra- DE) r. (alac.). -cenum d2v) , cui renati essent post CIII annos, Mucianus visum a se prodidit. cetero maribus plures quam feminis in homine, pecude, capra, sue[*](capra sue MdTG2cum P(S). -resue DF1R. -risue F2Ev(L). -ris a. -ris sue H). Timarchus Nicoclis filius Paphi[*](papii FRE. Pappii va.B. (illius pater P e Polluce) duos ordines habuit maxillarium[*](maxillarium MVerc.(J). -rum rv(C)); frater eius non

[*](Ar. VI 22, 576a 6 sq. Varro II 7, 2. 3. Col. VI 29, 4. 5.) Aetas veterinorum[*](ueternorum F2) dentibus iudicatur[*](iudicatur MFJ. ind- rv(D). alac.). equo sunt numero XL[*](XI M). amittit tricensimo mense primores utrimque binos, sequenti[*](sequenti av. -te rS) anno totidem proximos, cum subeunt dicti[*](dicit F1a) columellares; quinto anno incipiente amittit binos, qui sexto anno renascuntur; septimo omnes habet et renatos et inmutabiles [*](omnis . . . inmutabilis MS).[*]((11) Ar. II 1, 501b 2. VI 23, 577a 18–20. 31. 32.— (13) VI 21, 575b 7.— (13. 14) Ar. II 1 extr. G IV 8, 788b 15.— Varro II 7, 3.) equo[*](equo - 17 existimantur om.a) castrato prius non decidunt dentes. asinorum genus tricensimo mense similiter amittit, dein senis mensibus. quod si non prius peperere quam decidant postremi , sterilitas certa. boves bimi[*](bimi F2R(?)G. bini M. bi r. bis dTzv) mutant. subus[*](suibus F2R2va.J) non[*](non MF2J.om. rv) decidunt umquam[*](numquam R2va.J). absumpta hac observatione senectus in equis et ceteris veterinis intellegitur dentium brocchitate, superciliorum canitia[*](canitie F2va.S) et circa ea lacunis, cumn fere XVI annorum existimantur. hominum dentibus quoddam inest virus[*](uiros F1a); namque et speculi nitorem ex adverso nudati hebetant et[*](hebetant et MF2R2v. -antes r) et columbarum fetus inplumes necant[*](inplumes necant MF2Rv. -mescunt r). reliqua de iis in generatione hominum dicta sunt. erumpentibus morbi[*](morbi MF2v(D). -bis rS. (alac.)) corpora[*](7, 68 sqq.) infantium[*](infantiam DFE. (alac.). -ia va.G) accipiunt[*](a pi- unt M. afficiunt D) reliqua[*](reliquia.. M. -qua ea Müller em. V p. 24. (an inter reliqua aut delendum reliqua ut iteratum ex v. 19?)) animalia quae serratos habent saevissime[*](saeuissima va. S) dentiunt[*](dentiū R2da. -ibus va.S).

[*](Ar. II 17, 508a 22–27. P II 17 init. ib. 660b 6 sq. cfr. Verg. A II 475.— (5) Ar. II 10, 503a 2. 3. 1. 13, 506a 31. IV 8, 533a 26–29. cfr. P II 17, 661a 4. 5. 660b 27. 28 (cfr. Pl. VIII 89). 34. 35.) Linguae non omnibus eodem modo. tenuissima serpentibus et trisulca[*](trisula R1. -ulcis a), vibrans, atri coloris et, si extrahas, praelonga; lacertis bifida et pilosa, vitulis quoque marinis duplex, sed supra dictis capillamenti[*](capillamentis M) tenuitate. ceteris ad circumlambenda ora, piscibus paulo minus quam[*](quam om. HBrot.) tota adhaerens , crocodilis tota; sed in gustatu linguae vice carnosum aquatilibus palatum. leonibus[*](leonis M. -ibus ac va.H), pardis[*](parcus F1. -rtus a) omnibusque generis eius, etiam felibus, imbricatae asperitatis ac limae similis attenuansque[*](attenuasque F1Ra) lambendo cutem hominis[*](hominis (pro etiam) R), quae causa etiam mansuefacta[*](mansue- facta Mv. -tam r), ubi[*](ubi om.M) ad vicinum sanguinem pervenit saliva , invitat ad raliiem. de purpurarum linguis diximus.[*](9,128)[*](Ar. IV 9, 536a 8–13. 16–19. Plut. SA 34,982e. Ael. IX 13.— (18) Ar. P IV 6, 683a 3 sq.— (19) cfr. Ar. V 22, 554a 14.— IV 7, 532b 12. Pl. supra § 93.— Ar. P II 17, 661a 18. 15. 16.)[*]((1.2) Ar. II 6.)ranis[*](uoce R) prima cohaeret, intima[*](intuma DFRES) absoluta a gutture, qua vocem emittunt[*](emittunt P. mi- ll.v) mares[*](matres F1a), cum vocantur ololygones[*](obolygones F. -li- gones a. ololyzontes B). stato id tempore evenit, cientibus ad coitum feminas. tum siquidem inferiore labro demisso ad libramentum aquae modice[*](modice MD. -cae rv) receptae in fauces palpitante ibi[*](sibi F2) lingua ululatus eliditur[*](eliditur MJ. edilitur R2. elicitur F2v. eiic- L. elitur r. editur zS). tunc et[*](tunc et M. tunc ad R2. tunc F2in ras.R1v. ////no D. no Ead) extenti [*](extenti MF2R2v. exenti (-te D1) r) buccarum sinus perlucent, oculi flagrant labore perpulsi [*](pelpulsi DF1. pulsi R. propu- H. cfr. n. luc.p. 52). quibus in posteriore parte aculei, his[*](his (iis v) et MRv(S). et his et r. et iis H) et dentes et lingua, apibus etiam praelonga, eminens et cicadis. quibus aculeus[*](aculeus MF2Rv. -leis r. (alac.). cfr. § 165) in ore fistulosus, his nec lingua nec dentes. quibusdam

[*](Ar. I 11 extr.— II 12, 504b 4. I 12 init. 16, 495a 19–21. 23. 27–31. 495b 14–16. 19–22. P III 3, 664a 15–21. 32. 33. 664b 2–6. 21–29. cfr. Cic. ND II 136 init.) Tonsillae in homine, in sue glandulae. quod inter eas uvae nomine ultimo dependet palato, homini tantum est. sub ea minor lingua[*](lin- gua epiglossis B ex indice) nulli ova generantium. opera eius gemina duabus interpositae[*](interpositae MR(B) G2. -ta rv) fistulis. interior[*](exterior C e Celso) earum appellatur arteria[*](alteri F1R1a), ad pulmonem atque cor pertinens; hanc operit in epulando, spiritu[*](ne spiritu C) et voce[*](uoce in ego. -cem M. -ce rv. cfr. & 266)in illa[*](illac va.S) meante, ne, si[*](ne si Mv(S). nisi r. si C) potus cibusve in alienum deerraverit tramitem, torqueat. altera exterior [*](interior C) appelletur[*](appelletur G2(J). -llatur appelletur M. appellatur rv(SD)) sane gula[*](gyla M (item infra) F), qua cibus atque potus devolant[*](de- uolant MF2D. -olat DF1R1S. -tur R2. -orat Ea. -tur v). tendit haec ad stomachum, is[*](his F1a) ad ventrem. hanc per vices

[*](Ar. P III 3 init. IV 10, 686a 2. 17–22. Ael. X 26 init. Pl. VIII 105.) Cervix nulli nisi quibus utraque haec; ceteris collum, quibus[*](ceteris tantum quibus collum M) tantum gula. sed quibus cervix, e multis vertebratisque orbiculatim ossibus flexilis ad circumspectum articulorum nodis iungitur, leoni tantum et lupo et hyaenae singulis[*](et (ex C) singulis va.S) rectisque ossibus rigens.[*](Ar. I 15, 493b 12. III 7, 516a 11–13. P II 6, 651b 32.— (12. 13) P IV 12, 692b 22–24.) cetero spinae adnectitur, spina lumbis, ossea, sed tereti structura, per mediae[*](mediae M. -ia rv) foramina a cerebro medulla descendente. eandem[*](eadem F1Ra) esse ei naturam quam cerebro colligunt, quoniam praetenui eius membrana modo incisa statim expiretur. quibus longa crura, his longa et colla, item aquaticis quamvis brevia crura habentibus , simili modo uncos ungues.

[*](cfr. Iuven. 13, 162.— Ar. I 12 init. 16, 495b 21–23. cfr. Cic. ND II 135.) Guttur homini tantum et subus[*](suibus F2R(?)va.S) intumescit, aqua- 15 rum quae potantur plerumque vitio. summum gulae fauces vocantur, extremum[*](extremum F2R(?)G. stre- DF1. postre- Ezv) stomachus. hoc nomine est sub arteria iam carnosa inanitas adnexa spinae, ad[*](ad F2v(S). et rH) latitudinem ac longitudinem [*](latitudine ac longitudine HBrot.) lagonae[*](lagonae ego. -genae v. -goenae D. lacunae ll.H) modo fusa.[*]((19–21) Ar. IV 9, 535b 15. II 17, 507a 26–28. — (341, 2) cfr. Varro LL VII 68.) quibus fauces non sunt, ne stomachus quidem est nec colla nec guttur, ut piscibus, et ora ventribus iunguntur. testudini marinae lingua nulla[*](nulla F2Rv. -llae r. -lla est D) nec dentes: rostri acie comminuit omnia. postea arteria et stomachus denticulatus[*](denticulatus F2R2v. -lus R1. -los r) callo in modum rubi ad confi

[*](Ar. I 17,: 496a 14–17. 10. II 17 init. P III 4 666a 14 sq. 666b 6. 7. 11. 12 - (5) P ib. 666a 10. G II 5, 741b 16. 18. 19. cfr. Pl. X 148.— (8) P III 7, 670— 24–26.— ib. 4, 666a 20–22. 666b 14.16. Ar I 17 init. III 13.— (11) P III 3, 665a 11.12. 4, 666a 8.9. 666b 21 22. Ar. III 3,513a 27 sq.— (14) Ar. I 17 init. P III 5, 667b 15–17. 668a 11 sq. cfr. Cic. ND II 138 extr.— (17) P ib. 4, 667a 32 sq.) Cor animalibus ceteris medio[*](in medio va.S) pectore est, homini tantum infra laevam papillam turbinato mucrone in[*](mucrone in F2Rv. –nem DF1. -ne Eaz) priora eminens. piscibus solis ad os spectat[*](spectatur F1a). hoc primum nascentibus formari in utero tradunt, deinde[*](dein Fd) cerebrum, sicut tardissime oculos, sed hos primum emori, cor novissime. huic praecipuus calor. palpitat certe et quasi alterum movetur intra animal[*](animal B. -lia ll.v(J)) praemolli firmoque opertum membranae involucro, munitum costarum et pectoris muro, ut pariat[*](pareat FdTva.C.par erat P) praecipuam vitae causam et originem. prima[*](primam DFD.at cfr. Ar.ὑποδοχὴ πρώτη) domicilia intra se animo et sanguini[*](sanguini F2v. -nis r) praebet sinuoso[*](sinuoso — 19 durat om.a) specu et in magnis animalibus triplici, in nullo[*](nullo (del. in) F2) non gemino. ibi mens habitat. ex hoc fonte duae grandes venae in priora[*](priora Rd(?)v prorsa DFEz.an recte?) et terga discurrunt[*](et terga (temga DF1d) discurrunt DFRdv. et item grandes currunt E) sparsaque[*](sparsaeque B) ramorum serie[*](series Fd) per alias minores[*](ad minores F2superscr f uenaf) omnibus membris vitalem sanguinem rigant. solum hoc viscerum vitiis non maceratur nec[*](nec est M) supplicia vitae[*](supplitia uiae F) trahit laesumque mortem ilico adfert. ceteris[*](eteris F1. ecet- R) corruptis[*](corrupti F1R1) vitalitas in corde durat.

[*](Pib. 667a 13. 16. 15.19–22.— (5) Th. fr. 182 Wim. ap. Ael. X 35. XI 40. Athen. IX 390c. Gell. XVI 15.— (6) Ar. II 15, 506a 9. 10. P III 4, 666b 17–19.) Bruta existimantur animalium quibus durum riget, audacia quibus parvum est, pavida quibus praegrande. maximum autem est portione muribus, lepori, asino, cervo, pantherae , mustelis, hyaenis et omnibus timidis aut propter metum maleficis. in Paphlagonia bina perdicibus corda. in equorum corde et boum[*](botim F1a) ossa reperiuntur interdum.[*](Varro (ex Diosc. astrol.) ap. Cens. DN 17, 14.) augeri [*](auguri FR. -rii a. -ria va.B) id per singulos annos in homine et[*](et ll.S. et ad s. ac C. ad v) binas drachmas[*](dragmas FRa) ponderi[*](ponderi ego. -ris ll.v. cfr. nota ad XXVI 28) ad quinquagensimum annum[*](annum MF2d2v (D).om. rH) accedere, ah eo detrahi tantundem, et ideo non vivere hominem ultra centensimum annum defectu cordis Aegyptii existimant, quibus mos est cadavera adservare medicata.[*]((13) Plut. Romul. 25 med. Paus. IV 18, 6. Polyaen. strat. II 31, 2. 3.— (17) Val. M. I 8 ext. 15.) hirto[*](hir- suto G) corde gigni quosdam homines proditur neque alios fortioris[*](fortioris M1G(J). -ori M2. -ores rv(H)) esse industriae [*](indu- striae (M) G. -ria F2d2v(H). -ria et r), sicut Aristomenen Messenium, qui trecentos occidit Lacedaemonios. ipse convolneratus captus[*](et captus va.S) semel per cavernam [*](ca- uernam MRv. -nas F2dTz. -na r) lautumiarum evasit angustias[*](angustias MF2R2zv(S). -tiae r. -tos C), volpium aditus secutus . iterum captus sopitis custodibus[*](pastoribus M) somno ad ignem advolutus lora cum corpore exussit. tertium capto[*](tertium capto M. -tio captum DFR. -terciū captū a. -rtio capto Ev) Lacedaemonii pectus dissecuere viventi[*](uidenti a. causa uidendi va.(P)H), hirsutumque cor repertum [*](compertum (pro cor rep-) F2) est.

[*]((2) Cic. div. I 119. Val. M. I 6,13. Suet. Iul. 77. Plut. Caes. 63 init. Obseq. 127.— (4) Cic. div. II 36 sq.) In corde summo pinguitudo quaedam est laetis extis. non semper autem in parte extorum habitum est. L. Postumio L. F. Albino[*](L. f. Albino (coni. S) D. L. Lib- M. L. Alb- rv. Alb- B. Lae- uino U) rege sacrorum post CXXVI[*](CXXIII va.(P)H) Olympiadem

[*](Ar. I 17, 469b sq. II 15, 506a 1. 2. 11. VIII 4, 594a 7–9. 18, 601b 4. 5. P III 6, 669a 13.16–18. 25. 27. 29–32. 34. 35. de respir. 1, 470b 16–19. cfr. Cic. ND II 136 extr.— (20) Th. fr. 189 Wim. ap. Plut. SA 27, 978f.) Sub eo pulmo est spirandique officina attrahens[*](ac trahens M) ac reddens animam[*](anima F1a), idcirco spongeosus[*](spongiosus FRava.S) ac fistulis inanibus cavus[*](cauos MS). pauca eum, ut dictum est, habent aquatilia, cetera[*](cetera MD. a cet- E1. ac cet- rv(S). at cet- H cum Dal.(J))[*](9,16) ova parientia exiguum spumosumque[*](que MD.om. rv) nec sanguineum. ideo non sitiunt. eadem est causa, quare sub aqua diu ranae et phocae urinentur. testudo quoque, quamvis praegrandem et sub toto tegumento habeat[*](habent F1a), sine sanguine tamen habet. quanto minor hic corporibus, tanto velocitas maior. chamaeleonti [*](chamaeleonti MG. -oni rv(L). cfr. luc. p. 77) portione maximus et nihil aliud intus.

[*](Ar. I 17, 496b 15. II 17,507a 12 sq.— (22) Liv. XXVII 26, 13. Val. M. I 6, 9. Plut. Marcell. 29 med.)[*]((2) cfr. Sail. Iug. 63, 1. Plut. Mar. 8.) Iecur in dextera[*](dextra G) parte est, in eo quod caput extorum [*](ex//orum F1. texto- a) vocant magnae varietatis. M. Marcello circa mortem,

[*](Ar. I 17, 496b 22. 23. 24–28. P IV 2, 676b 36 sq. cfr. Ael. XI 29.— (15) P ib. 25–27. 29. cfr. Ar. II 15, 506a 21. 22. 506b 5.— (17. 18) P ib. 30–33. 677a 31.) In eodem est fel, non omnibus datum animalibus. in Euboeae[*](Euboeae v. -oea ll) Chalcide nullum pecori, in Naxo praegrande geminumque, ut sit[*](ut sit ego. ut ll.v) prodigii loco utrumque[*](utrum- que RVerc. utrim- rv) advenae. equi, muli, asini, cervi, capreae[*](capreae (P) H ex Ar. -prae DFEav. -pri R2. -pti R1), apri[*](apri Rv. ca- r), cameli, delphini non habent. murium aliqui habent. hominum paucis non est, quorum valitudo firma[*](firmior R(?)v) et vita longior.[*](Ar. II 15, 506a 23. 24. 31–33. cfr. Antig. Car. 70 (76).)[*]((2) Ar. P ib. 677a 29. 30. 26. 27.— (3) Ar. II 15, 506a 12. (P III 4, 666a 24. 25).) sunt qui equo non quidem in iecore[*](iecur F1Ra) esse, sed in alvo putent et cervo in cauda aut

[*](Ar. probl. 955a 29.— (9) cfr. Pl. XXVI 123.— (11) cfr. supra § 163.) Sed in felle nigro insaniae causa homini morsque toto reddito. hinc et in mores crimen bilis nomine: adeo magnum est in hac parte virus, cum se fundit in animum. quin et toto[*](e toto FR1) vagum corpore colorem oculis[*](quoque oculis va.S) quoque aufert, illud[*](an illum?) quidem redditum etiam aënis[*](enis R1. in his R2. ahenis va.S), nigrescuntque contacta[*](conta&a F1. -tacto R2. -teto R1) eo, ne[*](neq; mi- rum F2) quis miretur id venenum esse serpentium.[*](Th. IX 17, 4. (Ael. XI 29). cfr. Pl. XXVII 45.— (12–15) Ar. II 15, 506b 19 —24.— (15–346, 1) P IV 2, 676b 21. 20. Ar. II 17, 508a 35. 15, 506b 11 sq.)— (Carent eo quae[*](qui va.S) apsinthio[*](carent - apsinthio om.R1)[*](apsin- tium F. -thium G) vescuntur[*](uncos ego posui; carent — 346, 2 omnibus aberrasse a suo loco videntur: pertinent carent — Ponto ad § 191 post aduenae, reliqua ad § 192 post attingantur) in Ponto[*](ponte FR)) — Sed avibus[*](auibus P. renibus ll.v. totum locum perturbatum esse elucet ex Ar., qui carere aves renibus tradit: cfr. infra § 206) et[*](ex va.G(P)) parte tamen[*](tamen ego. tantum (totum R) ll.v. (an potius de-lendum?)) altera intestino iungitur in[*](in ll.G. ut v) corvis[*](coruis -14 phasianis ll.v. rectius accipitre miluo (346, 1)), coturnicibus , phasianis, quibusdam intestimo tantum, ut in[*](in om.Eva.S) columbis , accipitre, murenis[*](columbis — murenis ll.v. rectius columbis, coruis — phasianis); paucis avium in iecore[*](iecore F2RG. pec- DF1. pect- Eadv). serpentibus portione maxime copiosum.[*](ib. 506b 7. 8.— (2 sq.) cfr. Pl. VIII 111. XXVIII 146.) et[*](et om.a) piscibus[*](et piscibus cum praecedd. iung. v) autem est[*](Auibus autem est (coni. S) JD. Est autem v)

[*](cfr. Pl. II 109. XXIX 59. Ael. II 56.— (10) cfr. Pl. XXXII 50. Ael. XVII 15.— (11. 12) Philo mech. synt. V 2 p. 86, 35 Schoene.) Murium iocusculis[*](iocuscu- lus MF2J. -lis F1R1a. iecusculis R2v) fibrae ad numerum lunae in mense congruere dicuntur totidemque inveniri, quotum lumen eius sit, praeterea bruma increscere. culiculorum exta[*](exta om.zHBrot.) in Baetica gemina[*](ge- minae HBrot.) saepe[*](sęper DF. semper RS) reperiuntur. ranarum rubetarum altera fibra a formicis non attingitur propter venenum , ut arbitrantur. iecur maxime vetustatis patiens centenis durare annis obsidionum[*](obsidionum (ops- M) MF2v. odionum R. obsodion cum DF1. hoc sirion cum E.om.a) exempla[*](exempla MF2Rv.om.a. explenda r) prodidere.

[*](Ar. II 17, 508a 29.— (15) Plut. Pyrrh. 31 extr.— (17) Ar. I 17, 496b 10 sq.— P III 11 init. 10, 672b 10–13 14–19. 30. 31. 673a 2–4. 7–12. (cfr. Plut. plac. philos. IV 899b).) Exta serpentibus et lacertis longa. Caecinae Volaterrano dracones emicuisse de extis laeto prodigio traditur, et profecto[*](protecto F1a) nihil incredibile[*](incredibilis ita F1. -lius a) sit aestimantibus[*](extimantibus F1R1. existi- ava.J) Pyrrho regi quo die periit praecisa hostiarum capita repsisse sanguinem suum lambentia. exta homini ab inferiore viscerum parte separantur[*](separant F2) membrana[*](membranis va.(P)H), quam[*](quam MR2(P)S. quae rv) praecordia appellant, quia[*](quam (pro quia) M.an quoniam?) a corde[*](a cordi E. corde R. cordi v. cfr. Fels p. 42) praetenditur[*](praetenduntur va.H) quod Graeci appellaverunt φρένας.[*](phranas M. phyenas F. chyenas a).

[*](Ar. II 17, 507a 31 27. 28. P III 14, 674a 9. 11. 25. 30. 674b 5.— (13) Ar. IV 1, 524b 10–14 (cfr. P IV 5, 678b 27–29). — (14. 15) I 16, 495b 24. P III 14, 675a 34 sq.) Subest venter stomachum habentibus, ceteris sim- 199 plex, ruminantibus geminus, sanguine carentibus nullus. intestinum[*](intestinum M (coni. Dal.) D. -nus rv(H). nis TG2) enim[*](enim quibusdam v.a.H) ab ore incipiens[*](incipiens Mv(S). -ient DF1R -iet Ea. -it et F2H) quibusdam[*](quibusdam MF2Rd2H. quidam r. quadam uia v) eodem reflectitur , ut saepiae et[*](et om. C) polypo. in homine adnexus infimo stomacho similis canino. his solis animalium inferiore parte angustior; itaque[*](ita- que et F2in ras.R2v. linque et M. liqui et D. liquet Ea. liquida et R1) et sola vomunt, quia repleto propter angustias supprimitur cibus, quod accidere non potest iis quorum spatiosa laxitas eum in[*](in om.F1a. ad va.G2) inferiora transmittit.

[*](cfr. Paul. Festi 101, 6. Non. 122,5. (cfr. Ar. I 16 extr. P III 15 init.). — (20–22) cfr. P III 14, 675b 22 sq.)[*]((1) Ar. III 17, 520a 25. 26.— (1–5) II 17, 508b 26 —29.) Ab hoc ventriculo lactes in ove et homine[*](homini F1a), per quas labitur cibus, in ceteris hillae[*](hillae a MF2H. -lla e F1. hilae a R. illa a. ile a C. ilae a B. ilia v), a quibus capaciora intestina ad alvum, hominique flexuosissimis orbibus. idcirco magis avidi ciborum quibus ab alvo longius spatium. item[*](item (U 210) D. idem ll. iid- v)

[*](Ar. I 16, 495b 29. 30. (cfr. III 13. 14. P IV 3).— (2) I 17, 496b 16–21. II 17, 507a 19–24. G IV 4, 771a 8. 9.— (4) Ar. II 15, 506a 13. 14. 17. 19. 20. 12. cfr. P III 7, 670a 32 sq.) Ventriculus atque. intestina pingui ac tenui omento[*](omento F2E2a (index)v. iom-DF1E1. ium-R1. indum-R2) integuntur praeterquam ova gignentibus. huic adnectitur lien in sinistra parte adversus iecori[*](iecuri F. -ur va.(P)G2), cum quo[*](cum quod cum R) locum aliquando permutat, sed prodigiose[*](prodi- giosae F1. -sa F2). quidam[*](quidam F2v. -dem r) eum putant inesse ova parientibus, item serpentibus admodum exiguum. ita certe[*](certe v. certe admodum ll (prava iteratione)) apparet in testudine et crocodilo et lacertis et ranis. aegocephalo[*](aegocephalo B. egoc- F2R2. equoc- d. cynoc- v. egoe (ecgoe E. Ergo a) palo r) avi non inesse[*](esse va.S) constat neque iis quae careant sanguine.[*](cfr. Pl. XXVI 132. — (11) Seren. Samm. 426 sq.) peculiare cursus inpedimentum aliquando in eo, quam ob rem minuitur[*](minuitur J coll. XXVI 132. inuritur ll.v. (de dictione cfr. XX 243)) cursorum laborantibus. et per vulnus etiam exempto vivere animalia tradunt. sunt qui putent adimi simul risum homini intemperantiamque eius[*](eius F2RG. cios r. (alac.) ioci v) constare lienis magnitudine. Asiae regio Scepsis[*](sepsis ava.C. pscessis R) appellatur, in qua[*](quā FR) minimos esse pecori tradunt, et inde ad lienem invecta[*](inuecta F2R2dTS. -enta Eav(D). -eta r) remedia.

[*]((15) Apion ap. Ael. XI 40.— Ar. P III 9 init.— (16–19) Ar. I 17,496b 34 sq. 497a 5 — 7. P III 9, 671b 28. 29. 3–5. 672a 23. 24.— (19) Ar. III 18, 520a 28–32. P ib. 672a 1. 2. 28.)[*]((1–4) Ar. II 16. P III 9 init. ib. 671b 5–7.) At in Brileto et Tharne[*](tarne FR. (alac.). cfr. § 190) quaterni renes cervis, contra pinnatis squamosisqiue nulli. de[*](de om. va.S) cetero summis adhaerent lumbis. dexter omnibus elatior et minus pinguis sicciorque. utrique autem pinguitudo e medio exit praeterquam in vitulo marino. animalia in renibus pinguissima[*](pinguissima zv. -mus R. -mis r), oves quidem letaliter circum eos concrete[*](con- creto Mv. -tos r) pingui[*](pingu M). aliquando

[*](Ar. III 7, 516a 30. 31. P II 9, 654b 35 sq. (IV 10, 688b 34 sq.).—- (7) Ar. II 1, 497b 33. P IV 10, 688a 13. 12, 693b 15. 16. de incessu an. 10 extr.— (9) Ar. I 15,493b 14. II 17, 508b 3. 4.) Pectus, hoc est ossa[*](ossa MF2Rv. orta r. (alac.))., praecordiis et vitalibus natura circumdedit, at ventri, quem necesse erat increscere, ademit: nulli animalium circa ventrem ossa pectus homini tantum[*](homini tantum R2va.J) latum, reliquis carinatum, volucribus magis et inter eas aquaticis maxime. costae homini octonae, subus[*](subus Md2J. sui- bus F2R(?)v. subitus DF1d1. -tos Ea) denae, cornigeris XIII, serpentibus XXX.

[*](Ar. II 16. III 15 init. P III 8 init. ib. 671a 15.— (14) cfr. Ar. I 17, 497a 17 sq. Cels. IV 1 extr.— (15–18) Ar. II 15. 13 extr.) Infra alvum est a priore parte vesica, quae nulli ova gignentium[*](gignentem M) praeter testudinem, nulli nisi sanguineum pulmonem habenti[*](habent F1), nulli pedibus carentium. inter eam[*](ea M) et alvum arteriae[*](alteriae M. act- F1. (alac.)) ad pubem tendentes, quae ilia[*](ilia F2in marg.Rv. ila E2. illa r. (alac.)) appellantur. in vesica lupi lapillus, qui syrites vocatur, sed in hominum quibusdam diro cruciatu subinde nascentes calculi et saetarum capillamenta[*](capillamentum Rva.S). vesica membrana constat, quae volnerata cicatrice non solidescit nec qua[*](nec qua MF2R2S. neque r. -que qua v) cerebrum aut cor involvitur ; plura enim membranarum genera.

[*](Ar. I 17, 497a 30. 31.— (21) cfr. Varro LL V 15.)[*]((1) Ar. III 1, 511a 3.6. 7.— (3) ib. 510b 8–10. Hip- pocr. morb. mul. I 10.) Feminis eadem[*](eo- dem M) omnia praeterque[*](que om.M) vesicae[*](uesica (sica R1) et unctus (uictu R1) DF1R1Ea) iunctus utriculus, unde dictus uterus. quod alio nomine locos[*](lucos F1d.om.R1a. melocos R2) appellant

[*](Ar. P II 5, 651a 30–32. 33–35.— Ar. III 17, 520a 15. 7. 8. 11–13.— (21) III 18 med. P ib. 651b 13. 8.) Cornigera una parte dentata et quae in pedibus talos habent sebo[*](seuo ava. S) pinguescunt, bisulca scissisve in digitos[*](di- gitis Fa) pedibus et non cornigera adipe[*](adipem R2). concretus hic et, cum refrixit , fragilis semperque in fine carnis; contra pingue inter carnem cutemque suco liquidum. quaedam non pinguescunt , ut lepus, perdix. steriliora cuncta pinguia et in maribus [*](et in maribus—) et in feminis; senescunt quoque[*](quoque MD. que RBrot. om. v) celerius praepinguia[*](praepin- guia MRv. om. r).

[*](Ar. P II 6 init.— Ar. III 20, 521b 8–12.— (10) P ib. 651b 30–32. 13. 14. 36. 37. Ar. III 7,516b 7–11.—) Medulla[*](medulla M. et med- rv) ex eodem videtur esse, iuventae[*](iuuentae (iume- M) DF1. -nt ac E. -nta F2R. in iu- Bas. e iu- C. a iu- v. (a lac.). cfr. § 221) rubens[*](rubents M), in[*](in ll.S. et v. et in J D) senecta albescens. non nisi cavis haec ossibus nec cruribus iumentorum aut canum; quare fracta non feruminantur, quod[*](quod MRv. quo r) defluente[*](defruente M) evenit medulla. est autem pinguis iis[*](iis Rv. in M. is D. ///s F1. his F2EaD) quibus adips[*](adeps R(?)ava.s), sebosa cornigeris, nervosa et in spina tantum dorsi ossa non habentibus, ut piscium generi, ursis nulla, leoni in feminum et bracchiorum ossibus paucis exigua admodum ; cetera sunt[*](cetera sunt (s???) F2D. ceta sit DF1. cetus in Ea. cetera R(?)G (Brot.). sed in iis H. ceteris enim est v) tanta[*](tanta a DF1. -tū ae R) duritia[*](duritia F2Eadv (H)D. -itiae F1R. -iciae D. -itie G (S)), ut[*](ut F2Rdv. u DF1. et Ea) ignis elidatur velut e[*](e om.R1Ea) silice[*](silice. et F2RG(S).-cet DF1. -ice Eav(Brot.)).[*]((16) Ar. ib. 516b 12.19. 20. P II 9, 655a 16.— (17) cfr. P II 8, 654a 10. 11. 13. 18. 26 sq.— (19) Ar. III 8, 516b 36 sq. VI 12, 567a 9. P II 9,655a 37 sq.) et iis[*](is DF. his REBrot.) dura quae non pinguescunt, asinorum ad tibias[*](tibias Bas. tubas ll.v. cfr. XVI 172) canora. delphinis ossa, non spinae[*](spina F2), animal enim pariunt; serpentibus spinae. aquatilium mollibus nulla, sed corpus circulis carnis vinctum, ut saepiae atque lolligini. et insectis negatur[*](negantur, R. regatur E) aeque[*](aeque R(?)v. atque (adque D.del.F2) r) esse ulla. cartilaginea[*](cartilagina DFE. animalia R1. cartilago (-ginea v) animalium R2va.Bas.) aquatilium

[*](Ar. III 5 init. G V 7, 787b 15.— (13) Ar. III 5, 515b 19. 24. 25.—) Nervi, orsi[*](ursi F2) a corde bubuloque etiam circumvoluti, similem naturam et causam habent, in omnibus lubricis applicati[*](applicatis a. apl- Fd) ossibus nodosque corporum, qui[*](que (pro qui) Rs) vocantur articuli, aliubi interventu, aliubi ambitu, aliubi transitu ligantes[*](rigantes Rs), hic teretes, illic lati, ut[*](ut quęque F2z. ut quoque DF1E. et hubiqueue que Rs. alac. ut in unoquoque d2v. om.d1) quaeque poscit figuratio. nec hi[*](ne hi E. neci hi D2. neque ii va.S) solidantur [*](solidantur RsF2v. sali- D1F1. salli- D2E. alac.) incisi, mirumque, vulneratis summus dolor, praesectis nullus. sine nervis sunt quaedam animalia, ut pisces, arteriis enim constant[*](constat Rse corr.); sed neque his molles piscium generis. ubi sunt nervi, interiores[*](interioris Rs) conducunt membra, superiores revocant[*](uocant Rs).

[*]((20) cfr. Ar. III 4, 514b 22. 5, 515a 30. 19, 520b 12. 13. 521a 6. P III 5 init.)[*]((2) cfr. Pl. XXIX 6. Cens. DN 12, 4. (Varro ap. Gell. III 10, 13).—) Inter hos latent arteriae, id est spiritus semitae; his innatant[*](natant RsEa) venae, id est sanguinis rivi. arteriarum pulsus in cacumine maxime membrorum[*](memb- farum Rs) evidens, index fere morborum

Venae in[*](in om.RsFa) praetenues postremo[*](postremos Rs) fimbrias[*](fimbras Rs. finbrias F2. fibras D2E2in ras. va. S) supter[*](super F1Ta) totam cutem dispersae adeo in angustam suptilitatem tenuantur, ut penetrare sanguis non possit aliudve quam excitus[*](excitus ego n. luc. p. 37. exitus M. exilis rv) umor ab illo, qui cacuminibus innumeris sudor appellatur. venarum in umbilico nodus[*](nodos F. -osus Ts. -oso va.G. rodu Rs) ac[*](ad M. ab ac Rs. aF. at a.om.Tsva. G) coitus[*](coitu. M.va.G).

[*](Ar. P II 4, 650b 33–35.— (16) cfr. Ar. III 19, 521a 21. 22. 33. 34. 4. 5. (P II 2, 647b 34).— (17) cfr. P II 4, 651a 12 sq.— (18) Ar. III 19, 521a 10–12. 520b 14. 15. (P III 4, 666a 16. 17).)[*]((1) P II 4, 650b 33. 34. 18–21. 27-) Sanguis[*](sanguinis RsS (cum coitus iungens)) quibus multus et[*](et om.Rs) pinguis, iracundi[*](iracundi M (D?) J. -dus Rs -dia rv (Brot.). -da C). maribus quam feminis nigrior et iuventae[*](iuuenta F2. in iu- va. G. cfr. § 214) quam[*](magis quam va.S) senio, et inferiore parte pinguior. magna et[*](et (del. G) tamen tactum va.H. iacturam tamen F2. at cfr. Ar.) in eo vitalitatis[*](uitalitatis Mv. uili- Rs. utili- r) portio[*](tertie portio M). emissus spiritum secum trahit, tactum tamen non sentit[*](sentio F1. (sentiunt F3in marg., sed rursus detersum)).

[*]((18) Ar. ib. 521a 15. 16. Quintil. XI 3, 78.) Quae animalium latere certis temporibus diximus,[*](8, 122. 128) non habent[*](habentē (om. tc???) Rs) tunc sanguinem praeter exiguas admodum circa corda guttas, miro opere naturae, sicut in homine vim eius ad minima momenta mutari, non somno[*](somno ego ex Ar. modo ll.v. add. felis Rs. fellis SJ) tantum[*](tantum Rsv(H). -to rG. toto D) minore[*](minore MD2F2G. in ore rv (H)) materia suffusi[*](suffusi MRsG(S) -sus Dd. -sa FEav(H)D), verum ad singulos animi habitus, pudore, ira, metu, palloris pluribus[*](palloris MVerc. -res Rs. -ribus rv) modis, item ruboris: alius enim

[*](cfr. Ar. de anima II 9, 421a 25. 26.—) Sunt qui suptilitatem animi constare non tenuitate sanguinis putent, sed cute operimentisque corporum magis aut minus bruta esse, ut[*](tuta Rs) ostreas[*](ostrea G) et testudines; boum[*](litium (pro boum) Rs) ferga, saetas suum obstare tenuitati[*](tenuitate RsF2) immeantis spiritus , nec purum liquidumque tramitti; sic et in homine, cum crassior callosiorve excludat cutis: ceu[*](ce D1F. quae Eva. G.alac.) vero non crocodilis et duritia[*](duritiae F2) tergoris tribuatur et sollertia[*](sollertico F).[*](Ar. II 7 extr. (Herod. II 71). cfr. Pl. VIII 96–(17) Ar. III 11 517b 31 sq. cfr. supra § 157.—) hippopotami corio[*](13 colio M. cori F1. -rii va.S. iecori F2) crassitudo talis, ut inde tornentur[*](turnentur Rs. torme- F1) hastae, et tamen quaedam ingenio medica diligentia. elephantorum[*](maedica elephantorum diligentia M) quoque tergora inpenetrabiles caetras[*](scaetras DE2. cetras adG. cer///tras Rs. setas v. (certas Dal. errore)) habent, cum tamen omnium quadripedum suptilitas animi praecipua perhibetur[*](perhib&us R2 -beatur v. cfr. CFW Müller p. 6) illis. ergo[*](erga M) cutis ipsa sensu caret, maxime in capite. ubicumque per se ac sine carne est, volnerata non coit, ut in bucca cilioque.

[*](Ar. III 10 init. (I 6, 490b 21–24. G V 3 init.).)[*]((1. 2) ib. 12, 519a 26–28—(2) I 5, 490a 6–8. (P IV 6, 682b 18. 19. 13, 697b 11). cfr. Pl. IX 82) Quae animal pariunt, pilos[*](pilosque auent Rs) habent; quae ova, pinnas aut squamas aut corticem[*](corticem ll. (P) G2. -cem aut testam v) , ut testudines, aut cutem[*](cutem pura DF1. purpuram cutem RsS. puram cutem J. (loc. corr.)) puram

[*](Ar. III 10, 517b 11. 12. (G V 3, 782a 33)— IV 11, 538b 8.—(5. 6) II 1, 498b 27–30. (P II 14, 658a 30. 31.)— (6. 7) III 12, 519a 22. 23. Trogus = G IV 5, 774a 35 sq—)Pili e[*](pili e (ae D1F1) DFES (D). -lpe Rs. -li a dv (J)) cute exeunt crassa[*](crassa RsF2v. -sse E. grassae D1F1. grossi D2) hirti, feminis tenuiores; equis[*](equi DE. aequi F) in iuba largi, in armis leoni, dasypodi et in buccis intus et sub[*](sub RsS. in rv. cfr. index et Ar.) pedibus, quae utraque Trogus et in lepore tradidit, hoc exemplo libidinosiores hominum quoque hirtos colligens. villosissimum[*](uillo- sissimū RsG2. -mus rv (H)) animalium lepus.[*](Ar. III 11, 518a 19–21. 518b 3. 4. 518a 18. 19. 31–33. 30. 34. 35. (IX 50, 631b 31 sq. G V 3, 784a 4–10). cfr. Sen. ep. 95, 21 extr.—(15) Ar. III 11, 518b 2. 3–) pubescit homo solus, quod nisi contigit[*](contingit (can- Rs) RsS. -gat dva.H) , sterilis in gignendo est, seu mas[*](mas RsG2 (S). mās DF. masculus Eav (H) D) seu femina[*](feminas Rs). pili in homine partim simul, partim postea gignuntur. hi[*](hi—) castratis[*](castratis S. castris Rs) non nascuntur[*](nascuntur Rs. S. om. rv. cfr. Ar.), congeniti autem non desinunt, sicut nec feminis magno opere; inventae tamen quaedam defluvio capitis invalidae, ut[*](ut et DFEG (J). ut a. uelut Rsv (S)) et lanugine[*](lanu- gine oris DFEa (P) J. -nes oris B. languini oris Rs. -uidiores v. lanuginosi oris S) oris, cum menstrui cursus stetere. quibusdam post genituri[*](genituri (sc. pili) ego coll. Ar. genitis (-ti Ber.) uiris ll. v) sponte non gignuntur. quadripedibus pilum cadere atque subnasci annuum est.[*](ib. 518b 5. 6. 27. 28. (12, 519a 25). 20–22. 24. 25. (G II 6, 745a 10–13. 17).)[*]((5) Ar. ib. 518b 30—32.— (6) II 1, 498b 19–20. (P II 14, 658a 19–21).— (7. 8) III 10, 517b 29. 30.—) viris

[*](Ar. II 1, 497b 34. 35. (P IV 10, 688a 18. 19. 29. 30. 688b 30–32).— (11) II 13, 504b 19–21. III 20, 521b 21. 22. 25. 26. (P IV 11, 692a 9–14). — (14) Isid. XII 7, 42. cfr. Fest. 314a 34.—) Mammas homo solus[*](solu & Rs) e maribus habet, cetera animalia mammarum notas tantum. sed ne feminae quidem in pectore nisi quae possunt partus suos attollere. ova gignentium nulli; nec lact[*](lact MD. lac RsD2F2v. om.a. laetis r. cfr. § 236. 237) nisi animal parienti. volucrum[*](parientium olucrum Rs) vespertilioni[*](uespertilioni E(?) G2. -lio ll.v) tantum: fabulosum enim arbitror de strigibus, ubera eas infantium labris inmulgere. esse in maledictis iam antiquis strigem convenit, sed quae sit avium, constare non arbitror.[*](cfr. Varro II 6, 4 (aliter).— (18) Ar. P IV 10, 688a 32–34.— (20) Ar. II 1, 500a 23–25. 18–21. P ib. 688b 5. 6.)

asinis a fetu dolent, ideo sexto mense arcent partus, cum equae[*](aeque M. -uae F) anno prope toto praebeant. quibus solida ungula nec supra geminos fetus, haec omnia binas habent[*](et quibus F2) mammas, nec aliubi[*](alibi S) quam in feminibus. eodem loci[*](loco Rsva. D. cfr. § 136. luc. p. 75) bisulca et cornigera, boves quaternas, oves[*](quaternas oues om.Rs) et caprae[*](et caprae MRsS. cap- rv. -raeque C) binas. quae numeroso fecunda partu et quibus digiti in pedibus,

[*](Ar. VII 5 init.— (16. 17) ib. 11 init.)[*]((1) VI 26 extr. cfr. Pl. XXVIII 123.— (2) VI 21, 575b 9–12.— (5) ib. 23, 577a 28.—) Mulieri ante septimum mensem[*](mense (om. septimum) Rs) profusum[*](profusum MF2v. praf- Rs. fu- r) lact inutile, ab eo[*](eo MRsD2F2v. eius r) mense, quo[*](quo MzS. e quo Rs. quod rv) vitales[*](uitalis est va.H) partus, salubre[*](salubres Rs). plerisque autem totis mammis atque etiam alarum[*](alarum MRsF2v. mal- r) sinu[*](sinu MRsG2. -nus rv) fluit. cameli

[*](Ar. ib. 522b 12. 9–11.)[*]((4) cfr. Pl. XXVIII 133.— (6) ib. § 134.—)Coagulum hinnulei[*](hinnulei MH. -llis Rs. hinulei G2. -li C. inulei F2. -li B. inutilei D1F1. -le rv), leporis, haedi laudatum, praecipuum

Laus caseo Romae, ubi omnium gentium bona comminus iudicantur, e provinciis Nemausensi[*](nemauseni MFd) praecipua, Lesurae[*](lesurę F2dv. -ur Rs. -ure r D. cfr. Sid. Apoll. 24, 44) Gabalicoque[*](Gabalicoque D. -li quoque M. -licique (geb- Rs) rv) pagis[*](pagis MF2v (D). pacis Rs. pa- uis r. pagi H), sed brevis ac musteo tantum commendatio[*](commendatior Rs). duobus Alpes generibus pabula sua adprobant : Delmaticae[*](delmaticae MRsS. dol- Fa. Dal- G. -iae v docleatem (dio- Rs) RsF2v (J). -te M. -tam r Brot. Docleante S (errore)) Docleatem mittunt, Ceutronicae[*](centronicae D(?) H. cfr. III 135. Fels p. 50) Vatusicum[*](uathusiccum Rs). numerosior Appennino:[*]((14) Sil. Ital. VIII 462. Martial. I 43, 7. III 58, 35.— (15) Mar- tial. XIII 30.)[*]((1) ib. 32. (cfr. Col. VII 8, 7). —) Cebanum[*](cebanum RsG. caeb- F. a lac. coeb- r D. cfr. CIL V p. 895) hic e Liguria mittit ovium maxime lacte[*](lacte MRs. -ti r. -tis v. e lacte J. cfr. Fels p. 14), Sassinatem[*](Sassinatem (U)J. saes- Rs. sassinn- a. sasinn- r. Aesina- B. Auxima- v. cfr. III 114. CIL XI p. 977) ex Vmbria[*](ex bria Rs) mixtoque Etruriae atque Liguriae confinio[*](continuo Rs) Luniensem[*](iuniensem F1. lu- nensem F2va. J. cfr. XXXVI 48. 135) magnitudine[*](magnitudinem F) conspicuum, quippe et ad singula milia pondo premitur, proximum[*](proximum—362, 5 detur om.a) autem urbi Vestinum[*](aestinum F1. uesci- num T (Cluver) D2. cfr. CIL X p. 463. Niss. It. 1 p. 517 n. 10.II p. 665 n. 5) eumque e Caedicio[*](caedicio MDEJ.—itio (c in ras.) FG. ceditio Rsv (H). cfr. XIV 62) campo laudatissimum.

[*](Ar. V 1, 539a 15. (cfr. P I 3, 643a 3).— (11) I 15, 493b 32. 33. 494a 2. —) Terrestrium solus homo bipes. uni iuguli[*](iuguli MDFav. -lum RsS. unguli E.cfr. Sen. De ira I 2, 2. Lucan. II 317), umeri, ceteris armi[*](armis Rsa); uni ulnae. quibus animalium manus sunt, intus tantum carnosae, extra nervis et cute constant[*](constat F1a).

[*](cfr. Ar. G IV 4, 770b 30.— (15) cfr. Gell. XV 24.— (16) Ar. I 15, 493b 29. 30. II 11, 503a 24. 25. P IV 10, 687b 11 –14. 17. 18.) Digiti quibusdam in manibus seni[*](eni F1. om.a). M.[*](M. om.Rsava.G (H)) Corani[*](corani MF2J. -am Rs. -//// F.1 -aci r. Curiatii G.C. Oratii (Hor- H) v(H). cfr.CIL VI p. 451) ex patricia gente filias duas ob id Sedigitas accipimus[*](accepimus va.S) appellatas et Volcacium[*](uolcaciū M. -atium RsBas. uulcatium Fv. (alac.)) Sedigitum, inlustrem in poetica. hominis digiti ternos[*](ternos MRsD2F2S. om. rv) articulos[*](apticulos F1Ea. oculos Rs) habent[*](habent ternos va.S), pollex binos; et[*](et om.M) digitis adversus[*](aduersis a) universis[*](iniuersis M) flectitur, per se vero[*](peruerso Rs) in oblicum porrigitur, crassior ceteris. huic minimus mensura par, ac[*](ac del.F2. e a. es d. est zva.S) duo reliqui sibi,

Bracchia non omnibus paria[*](paria MD2F2v. piria D1F1. pria Rs. propria Ea) secum. Studioso Threci[*](thraeci M. traeci Rs. trechi F. a lac. Thracio (-ci B) va.S) in[*](gai Fa) C. Caesaris ludo notum est dexteram[*](dextram G) fuisse proceriorem.

Animalium quaedam ut manibus utuntur priorum ministerio pedum sedentque ad os illis admoventia cibos, ut sciuri.[*](ib. 8, 502a 27–502b 8. 23–26.—) nam simiarum genera perfectam[*](perfecta DF1Ea) hominis imitationem[*](imitationem MRsF2G. simila- DF1. simula- Eazv) continent facie, naribus, auribus, palpebris, quas[*](quae Eazva.Bas. (S)) solae quadripedum et in inferiore[*](inferiorē Fa. (-orē [om. in] . . . genā RsF2zva. Bas.)) habent gena, iam mammas in pectore et bracchia et crura in contrarium similiter[*](similiter et Rs) flexa, in manibus ungues, digitos longioremque medium. pedibus paulum[*](paulolū F2) differunt; sunt enim ut manus praelongae[*](praelonge E2. -ges DF1E1a. -gi F2va. (P) D. cfr. Ar.οἷον χεῖρεξ μεγάλαι), sed vestigium palmae simile[*](similem RsFa) faciunt. pollex quoque iis et[*](et G2) articuli[*](articulis F1Ea. -lus D1) ut homini, ac praeter genitale — et hoc in maribus tantum[*](extrema Rs) — viscera etiam interiora omnia ad exemplar[*](exempla F1a. -liarum Rs).

[*]((21) Ar. III 9, 517a 30.— (22) ib. 11, 518b 23. 9,517a 33 sq. 31. 32.) Vngues clausulae nervorum summae[*](digitur simiae Rs. -ti, simiae SJ) existimantur . omnibus hi quibus et digiti. sed simiae imbricati[*](imbricati Rsv. -tae M. inbricti D2F2. -tae r), hominibus lati — et defuncto crescunt —, rapacibus unci[*](uncę F2),

[*](Ar. ib. 498a 19–22. (cfr. supra § 246). 13–17 (aliter). 29. 31. —) Homini genua et cubita contraria, item ursis et simiarum generi, ob id minime pernicibus. ova[*](oua MRsF2v. qua (quia E2) r) parientibus quadripedum, crocodilo[*](ut crocodilo P), lacertis, priora genua post curvantur, posteriora in priorem partem[*](partem—13 humani om.M). sunt autem crura his obliqua , humani pollicis[*](poplitis coni. B) modo. sic et multipedibus praeterquam novissima salientibus. aves, ut quadripedes, alas in priora curvant, suffraginem[*](suffragines va.G2 (H)) in posteriora.

Hominis genibus quaedam et religio[*](religioni M) inest observatione [*](obseruationem F1a) gentium. haec supplices attingunt, ad[*](ad —21 fluit om.a) haec[*](hae M) manus tendunt, haec ut aras adorant, fortassis quia inest iis vitalitas [*](uilitas Rs). namque in ipsa genus[*](genu va.S) utriusque commissura, dextra laevaque, a priore parte gemina quaedam buccarum inanitas inest, qua perfossa ceu iugulo[*](iugulo MRsF2G. iungulo D1 (?). -los F1. ungulos E. -las D2. -la D2. uinculis v) spiritus fluit[*](fluit MRsD2S. fuit D1F1E. fugit F2v). inest et aliis partibus quaedam religio, sicut in dextera[*](in dextera MD. dextra rv. dist. Fels p. 27): osculis aversa[*](aduersa M) adpetitur, in fide porrigitur.[*]((23) cfr. Horn. A 501.)[*]((2) Hor. sat. I 9, 76.) antiquis Graeciae in supplicando

[*](Ar. III 19, 520a 29.— Oppius fr. 8 Pet. cfr. Cic. Tusc. II (35) 53. Plut. Mar. 6 extr.) Varices in cruribus viro tantum, mulieri raro. C.[*](C. om.Rs. G. F2in ras.) Marium[*](Marium v. -rtium Rs. -rio MDF2in ras. -ri Ead), qui VII consul fuit, stanti[*](stantisRs. -te Fda. -tē va.S) sibi extrahi[*](extrahi MF2v. intr- Rs. extra r) passum unum hominum[*](hominē Fda) Oppius auctor est.

[*](Ar, II 1, 498b 6–10. de incessu an. 4, 705b 18 sq.— (13) P IV 10, 690a 27. (cfr. Ar. IV 11, 538b 11).— (14) Ar. II 1, 499b 3–5. P ib. 689b 7.— (16) Paul. Festi 370, 7. Ar. I 15, 494a 16. 17.) Omnia animalia a dextris[*](dexetris M1. -xteris J) partibus incedunt, sinistris [*](sinistris Rs (?) E2av. -tra F2. -tras r (an recte? cfr. II 145)) incubant. reliqua ut libitum est gradiuntur, leo tantum et camelus pedatim[*](pedum RsS J), hoc est, ut sinister pes non transeat[*](nostram seat Rs) dextrum, sed subsequatur. pedes homini maximi[*](maxime M. -mae Rs), feminis tenuiores in omni genere. surae homini tantum et crura carnosa[*](carnosae DFEa). reperitur apud auctores quendam[*](quedam a. quaed- DFEva. G) in Aegypto non habuisse suras. vola[*](uota M. ola Rs) homini tantum exceptis quibusdam .[*](Paul. Festi 231, 3.— Fest. 238a, 31. Paul. Festi 239, 4. Quintil. I 4, 25. Hor. sat. I 3, 47. 48.)[*]((1) Ar. P IV 10, 690a 6–10. 21. 24. 16. 17. 22–24. 28–30. cfr. Sol. 49, 9.) namque et hinc cognomina inventa Planci, Plauti, Pansae[*](panasae M. -nsa Rs), Scauri, sicut[*](sicuti Fa. scut Rs) a cruribus Vari, Vatiae[*](aua- tiae Rs. Vaciae H), Vatini, quae

[*]((10) Ar. II 1, 499b 12. 13. 16 -22. (cfr. supra § 128. VIII 76). 23–25. 27.) Vngulae veterino tantum generi renascuntur. sues in Illyrico quibusdam locis solidas habent ungulas. cornigera fere bisulca; solida ungula et bicorne nullum, unicorne[*](et unicorne Müller stil.p. 148, 58) asinus tantum Indicus; unicorne[*](linicorne M) et bisulcum oryx. talos asinus Indicus unus solidipedum[*](sol- dipedum MF. solip- a. sodep- Rs) habet[*](habent RsF1a), nam sues ex utroque genere existimantur, ideo foedi earum. hominem qui[*](homi- neque Rs) existimarunt[*](extimar??? F. esti- a. existimat Rs) habere, facile convicti[*](conbicti F1. conni- DEa). lynx[*](linx Fa.—nax Rs) tantum digitos habentium simile[*](simile—367, 5 radii om.a) quiddam talo habet; leo etiamnum tortuosius . talus autem rectus est in articulo[*](articulis R2S) pedis, ventre eminens concavo[*](concaua (cum seqq. iunctum) va. H), in vertebra ligatus.

[*](Ar. II 12, 504a 5–10.)[*]((1) P IV 12, 695a 20. 21.— Ar. II 12, 504a 11. 12. 14–19.) Avium[*](auibus DFE) aliae digitatae[*](acitata & Rs), aliae palmipedes, aliae[*](palmipedes aliae om.Rs) inter utrumque, divisis digitis adiecta latitudine. sed omnibus quaterni digiti, tres in priore parte, unus a calce.

[*](Ar. P IV 6, 683a 26–30. 31. 33. 34. 683b 2.— (16) Ar. IV 1, 523b 27. P IV 9, 685a 22. 23 - Ar. IV 2, 525b 24–26. (P IV 8, 683b 33–35 aliter).) Insectorum pedes primi[*](primo FdT) longiores duros habentibus oculos, ut subinde pedibus eos tergeant, ceu notamus in muscis. quae ex iis novissimos habent longos[*](longas RsF), saliunt, ut locustae. omnibus autem his seni pedes. araneis quibusdam praelongi accedunt bini. internodia singulis terna. octonos et marinis esse diximus, polypis, saepiis, [*](9,83 97) lolligini[*](lolliginis a. -nibus va.S (D)), cancris, qui bracchia in contrarium movent, pedes in orbem aut[*](ad (pro aut) Rs. (loc. corr., nisi forte Ar. verba male intellecta redduntur; cfr. IX 97)) in oblicum[*](oblicuū F. -icum (DE?) J); iidem solis[*](iidem solis ego. idem soli ll. v. iisdem solis H e coni. Dal.) animalium rotundi. [*](Ar. I 5 extr.)[*]((3) ib. 489b 22. 23.)cetera binos pedes duces[*](duce Rs) habent, cancri tantum quaternos.

[*](Ar. P IV 10, 686b 12–17. (cfr. Ar. II 1, 501a 4–6).— (10) ib. 2. 3. 20–22.)Solidipedum[*](soli- pedum F1a) crura statim iusta nascuntur mensura, postea exporrigentia se verius quam crescentia[*](cfiftentia Rs. crescenti' a). itaque in infantia scabunt aures posterioribus pedibus[*](pedibus RsS. om. rv), quod addita aetate non queunt, quia longitudo superficiem[*](superfici F1. -cie d. alac.) corporum solam[*](sola FEz.alac.) ampliat. hac de causa inter initia pasci nisi[*](ni Fa) summissis genibus non possunt nec usque dum cervix ad iusta incrementa[*](crementa Rs) perveniat .

pumilionum[*](pumilionum RsF2G2. popi- r. pomi- v) genus in omnibus animalibus est, atque etiam inter volucres.

[*]((13) Ar. II 1, 500b 23. 24. IX 6 extr. (Mir. ausc. 12).— (15) V 2, 540a 18. 19.— cfr. Pl. XXXV 165.) Genitalia maribus quibus essent retrorsa[*](retrosa F1. -tro sat (satis v) dTva.S) diximus. ossea sunt lupis, vulpibus, mustelis, viverris[*](ui- uerris G. uniuerfif Rs. uiuerrę dv. -ere r), unde[*](unde RsG. sunt die r. sunt dis (iis v) sv. sunt inde z) etiam[*](10, 173) calculo humano remedia praecipua. urso quoque, simul atque [*](atque om.a. ut d2va. G) expiraverit, cornescere aiunt. camelino arcus intendere orientis populis fidissimum. nec non aliqua gentium quoque in hoc[*](ho M2a. hod M1. iis va. G) discrimina[*](crimina a) et sacrorum etiam, citra[*](circa Rs) perniciem amputantibus[*](amputatibus M. -antis F1a. -atis zva. G) Matris deum Gallis.[*]((19) cfr. Pl. VII 34.) contra mulierum paucis prodigiosa adsimulatio[*](adsi- milatio MJ D. cfr. III 43. XXXVII 179), sicut hermaphroditis utriusque sexus, quod etiam quadripedum generi accidisse Neronis principatu [*](principatus Rs. -tum F1) primum arbitror. ostentabat certe[*](certa F1a) hermaphroditas subiunctas[*](subiungias F1. -gi a a. -iuges va. (P) G2) carpento suo equas, in Treverico[*](triuerico Ma. trinueria (triue- F2)F) Galliae agro[*](acro F1. egro Rs)

[*](Ar. III 1, 509b 13. 14. 9. 10. 15–17. G I 3 init.— (7) cfr. Pl. X 21.— (10) Ar. IX 1, 608a 33. 34.) Testes pecori armentoque ad crura decidui, subus adnexi. delphino praelongi ultima[*](ultuma MRsD) conduntur alvo; et elephanto occulti. ova[*](qua Fa. qui oua va.G) parientium lumbis intus adhaerent, qualia ocissima in venere. piscibus serpentibusque nulli[*](nullis RsF1a), sed eorum vice[*](uie Rs) binae[*](binae MRsv.om. r) ad genitalia a[*](aom.M. ea Rs) renibus venae. buteonibus terni. homini tantum iniuria aut sponte naturae franguntur, idque tertium ab hermaphroditis[*](hermaproditis MF. -frod- a) et spadonibus semiviri genus[*](semiuiri genus om.Rs) habent.— Mares in omni genere fortiores sunt[*](sunt MD. om. rv) praeterquam pantheris[*](phantheris M. fon- Rs. in pan- va. J) et[*](ut (pro et) M. (item 15)) ursis.

[*](Ar. P IV 10, 689b 2. 3. 5. 6. 33. II 14, 658a 34. 36 sq. 33.— (15) Ar. II 17, 508b 8.— (16) P IV 9, 685b 22. 23.) Caudae praeter hominem ac simias omnibus fere et[*](et MD.om. rv) animal[*](animali D1F1. -libus D1Eava. H) et[*](et MRsF2v. om. r) ova gignentibus, pro desiderio corporum nudae hirtis, ut apris, parvae villosis, ut ursis, praelongae[*](praelongae saetosis ego. -gis saetosae MDFEav (D). saetosis (-sae S) prae- longis Rs) saetosis, ut equis. amputatae lacertis et serpentibus renascuntur . piscium[*](piscibus RsS) meatus gubernaculi modo regunt atque etiam in dexteram[*](in dextera F. -tra Rs. om.M) ac laevam[*](laeua MRsF2) motae[*](otae M. motem Rs) ut remigio quodam inpellunt . lacertis inveniuntur et geminae[*](geminae om.Rs).[*]((19. 20) cfr. Ar. I 6, 491a 1.)[*]((2) cfr. Pl. VIII 207.) boum caudis longissimus[*](lautissimus Rs) caulis[*](caulis MRsD2F2v. caudis D1F1. om.Ead) atque in ima parte hirtus[*](hirsutus a); idem asinis longior[*](seqq. dist. S) quam equis, sed saetosus veterinis[*](ueterinus Fa). leoni[*](leoni D2F2v. -nis D1F1Ea. -num Rs. om.M) in prima[*](in prima MRsF2S (D). in trima E. -ina a. in tria DF1. infima v(J))

[*](Ar. IV 9, 535a 30.— (6) ib. 535b 3–12. cfr. supra § 93 107.) Vocem non habere nisi quae pulmonem[*](pul- monem — nisi quae R1D2v (S). om. r H) et arterias[*](an arteriam? cfr. § 267 med.) habeant[*](habeant (U 212) J. -ent RsD2v), hoc est nisi quae spirent[*](spirant Eava. H), Aristoteles putat. idcirco et insectis sonum esse, non vocem, intus inmeante [*](inmeantes Rs. alac. meanteva.S) spiritu[*](spiritus Rs) et incluso sonante; alia murmur edere, ut apes, alia contractum[*](contractū ego. -tu D. cum tractu ll.v) stridorem, ut cicadas, receptum[*](recepto va.S) enim duobus[*](duobus RsS. ut du- rv) sub pectore[*](sub pectore om.Rs) cavis[*](cauid Rs. canis E1. alac. cannis E2z) spiritum[*](spiritu va.S), mobili occursante membrana intus, attritu[*](ad tritus F) eius sonare. muscas, apes, cetera[*](ceteua Rs. et zH) similia cum volatu et incipere audiri et desinere, sonum enim attritu et interiore aura[*](aure Rs), non anima, reddi; locustas pinnarum [*](dist. D) et feminum[*](et feminum F2G2. et fum- Rs. et fem- D2. et em- D1. //////m- F1. ee minimum Ea. et femo- rum v) attritu sonare.[*](Ar. ib. 26. 27. 13–18. (cfr. Pl. XXXII 19).— (19) ib. 536a 5–8. 11.)[*]((4) cfr. Ar. VIII 27, 606a 5. (Mir. ausc. 68). Ael. III 35. Pl. VIII 227.) credatur[*](credatur RsS. -ditur rv (D)) sane item aquatilium pectines stridere, cum volant, mollia et crusta intecta[*](uoce Rs) nec vocem nec[*](nec Rsv. in r) sonum ullum habere: sed[*](sed et va.S) ceteri pisces, quamvis pulmone et arteria[*](arteriae Rs) careant, non in totum sine ullo sunt sono[*](sunt sonu (-no S) RsS. sono sunt rv (D)) — stridorem eum dentibus fieri cavillantur —, et is, qui caper[*](aper (B) SJ ex Ar. (ὁ κάπρος ὁ ἐν τῷ ʼαχελῴῳ). sed ipsi Plinio error tri- buendus) vocatur in Acheloo[*](archelo////ne F1. acheo omne Rs. alac.) amne, grunnitum habet et alii[*](alii RsDF2v. de alii D1F1. de haliis E1. de aliis E2d.alac.), de quibus[*](de quib; de qua Rs) diximus. ova parientibus si-[*](9,70)

Mira praeterea sunt de voce digna dictu: theatrorum[*](theatro in F2. -trorum RsS. eatropum in a) in

Membra animalibus adgnata inutilia sunt, sicut sextus[*](sexus Ma) homini[*](homines Rs) semper digitus. placuit in Aegypto nutrire portentum, binis et in aversa capitis parte[*](recte (pro parte) D1Ea. -tae F1) oculis hominem, sed iis non cernentem.

[*](cfr. Ar. fr. 286 Rose.— (22) Ar. II 3 extr.) Miror[*](miror—22 spreuit om.a) equidem[*](quidem Fdva.S) Aristotelem non modo credidisse praescita vitae[*](uitate Rs 1. del.Rs 2. uita uitae F1) esse[*](esse del.F2.) aliqua in corporibus ipsis, verum etiam prodidisse. quae quamquam vana existimo nec sine cunctatione proferenda, ne in se quisque ea[*](& (pro ea) F1dva.S) auguria[*](auria M) anxie[*](anxiae M. -ia F1d) quaerat, attingam[*](attingat F1. tingam Rs 1. tang- Rs 2) tamen, quia[*](quae D2dva.S. cfr. II 85) tantus vir in doctrinis[*](doctrina Rsva. G (Dal.2)) non sprevit. igitur vitae brevis signa ponit raros dentes, praelongos

[*](Ar. VIII 5, 594b 26. cfr. Pl. VIII 46.— (11) cfr. Pl. XIV 142.— Th. IV 4, 2 extr. Verg. G II 134. cfr. Pl. XII 16.) Animae[*](anima Ea) leonis virus grave[*](graui (-is Rs 2) ursis Rs. grauetur a), ursi pestilens. contacta[*](con- tata F1. concit- F2) halitu eius nulla fera attingit, ociusque[*](otiusque Fda. cici- Rs 2. citi- E2va.S) putrescunt adflata. e[*](adflata. e Müller em. II p. 17. -tae (-te Ea) ll.v. -ta (Rs?) C) reliquis homini[*](homini MRsF2 (P)J. -ne Rs 2. -nis rv) tantum infici natura voluit pluribus modis, et ciborum ac dentium vitiis, sed maxime senio. dolorem sentire non poterat, tactu sensuque[*](sensuque Rs (?)v. esuque r) omni carebat sine[*](sine quibus Rse corr. SJ) qua nihil sentitur; eadem[*](eadem —13 addito om.a) commeabat[*](commeaba D1F1. -mae ab ea E. -meabat ab eo zva.G) recens assidue, exitura[*](exitura RsF2v. -tura ut D2. -tur ut F1d. -tu ut D1. -tus in E) supremo et sola ex homine[*](homine Rs (P) S. omne (-ni D2E) r. -nibus v) superfutura, denique haec[*](ae F1. aF2) trahebatur e caelo: huius quoque tamen reperta poena est, ut[*](ui F1) neque id[*](in id F2) ipsum, quo[*](quo Rsv. quia E2. qua r) vivitur[*](uuitur RsF2v (S). uiuere DF1E1. -ret E2H), in vita iuvaret. Parthorum populis haec[*](hoc Rs (?) va.D) praecipue et a iuventa propter indiscretos cibos[*](cibonos Rs 1an posteaque?), namque et vino faetent ora[*](faetentiora D. -n///ora F1. fe- tentiora E1. -ntia ora E2) nimio[*](nimis & ibi (cibi Rs 2) Rs); sed sibi proceres medentur grano[*](gra- nos Rs 1. -nis Rs 2) Assyrii mali, cuius et[*](est Rs(?)v) suavitas praecipua, in esculenta[*](esculenti Rs) addito.

[*](cfr. Pl. VIII 118. XXVIII 149.— (16) Ar. IX 1, 609b 30. — (17) Ar. VIII 27 extr. cfr. supra § 66.)[*]((1) Th. C. VI 5, 1. (Mir. ausc. 147). Ael. IV 18. III 7. - (3) Mir. ausc. 141.)Elephantorum anima serpentes extrahit, cervorum urit[*](ut Rs. item urit d2va.H). diximus hominum genera qui venena serpentium suctu[*](sucu Rsa) corporibus[*](7, 13 sq.) eximerent[*](eximerent G. &ime-Rs. exige- rv). quin et subus[*](sub his a. his z. ceruis B e Th. C IV 9, 2) serpentes[*](ser- pentis Rs) in pabulo sunt, et aliis[*](et aliis av. -lii DFE. et aluu. Alu Rs. (loc.corr. an nec aluo?)) venenum est. quae insecta appellavimus, omnia olei[*](1)

[*]((8. 9) Ael. IX 28.— (12) Ael. XVII 12.) Quae animalium pascerentur veneno diximus. quaedam, innocua alioqui, venenatis pasta noxia fiunt et ipsa. [*](10, 69) apros in Pamphylia et Ciliciae montuosis[*](mon- tuosius Rs. -tosis va. G) salamandra ab iis devorata qui edere[*](qui inedere Rs), moriuntur: neque[*](nec va.S) enim[*](enim Rsv (S). om. r G) est intellectus ullus[*](nullus Rs) in odore vel sapore; et[*](et (pro uel) RsSJ) aqua vinumque interemit[*](interimit F2ava.J) salamandra ibi inmortua vel si omnino biberit unde potetur[*](petetur D1F1Ea. put- F2), item rana[*](ranam Fa) quam rubetam vocant. tantum insidiarum est vitae cfr. Ael. XVII 30. (Herod. V 16 extr.).) vespae serpente[*](serpentem RsS J. -tes va. Verc.) avide vescuntur, quo alimento mortiferos ictus faciunt. adeoque[*](adeoque RsS. Ide- Fdv.alac.) magna differentia est victus, ut in tractu pisce viventium[*](uiuentium —16 pisce om.Rs) Theophrastus prodat[*](prodat F1dTS. -dit F2H. -didit v) boves quoque pisce vesci, sed non nisi vivente.

[*](Diog. La. X 27,131. Hor. sat. II 72. 73. Cels. I 1 (p. 13, 14 Dar.).— (18) cfr. Cels. I 2 (p. 15, 18).— (20) ib. I prooem. (p. 12, 22).)[*]((1) cfr. Gels. I 3 (p. 18, 25. 19, 16 sq.). Pl. XXVI 17. XXVIII 54. Sen. cons. ad Helv. 10, 3 med.) Homini cibus utilissimus simplex, acervatio saporum pestifera et condimento[*](condimento MRsF2H. -ta rv) perniciosior[*](perni- cior M. -ciosiora D2dva.H). difficulter autem perficiuntur omnia in cibis acria[*](acrim Rs), aspera[*](aspera -20 uaria MRsJ.om. rv), inconsueta, varia[*](uari Rs), nimia[*](nimie F2) et avide[*](auida a) hausta, et aestate quam hieme difficilius

[*]((6) Gels. I 3 (p. 18,13.14. 20, 15). Pl. XXIII 41.— (8) Ar. VIII 8 extr. (Pl. VIII 68).— (9) cfr. Hippocr. (de carne) I p. 442 Kühn. Varro ap. Gell. III 10, 15. Macrob. in somn. Scip. I 6, 78.) Somno concoquere corpulentiae[*](corpulentae M1d. -ta F1. -tiam Rs) quam[*](equam Rs) firmitati utilius; ideo athletas[*](athetas F1. ad lethas a. ad laetas Rs) ambulatione malunt cibos perficere. pervigilio quidem praecipue vincuntur cibi.

augescunt[*](augescun- tur Rs) corpora dulcibus atque pinguibus et potu[*](petu Rs. poto F1), minuuntur siccis et aridis fridigisque ac siti. quaedam animalia et pecudes quoque in Africa quarto die bibunt. homini non utique septimo letalis[*](letalis MF2v (D). -les Rsa. -le est H. laetales DF1E) inedia[*](inedia MDFv (D) . -di Rs. -dias EazH. -diam S); durasse et[*](at (pro et) HBrot.) ultra undecimum plerosque certum est. morbus[*](morbus Rs. mori rv. dist. va. H. cfr. Madvig adv. crit. II p. 527) esuriendi[*](esurienti a. exuendis Rs) semper inexplebili aviditate[*](auiditatē Rs) uni[*](uni RsS. uini M.om. rv) animalium homini[*](homini MRsS. uni hominum (-ni v) D2F2v. uni qui (cui F1) D1F1. unicuique EaH).

[*]((14) cfr. Pl. XXV 83. XXII 26.) Quaedam[*](quedam Fa. quid- D1) rursus exiguo gustu[*](gustus MRs. gestu F1a.an gustatu? cfr. nota ad IX 77 et XXV 79) famem[*](fame Rs) ac sitim sedant conservantque vires, ut butyrum[*](buturum Rs. cfr. § 239), hippace[*](hippace B. ipp- M. ip- E. tipp- F. typp- Rs. ut ipp- D d. ut urip- a. ut titip- v), glycyrrhiza[*](glycyrhiza M. -ciriza Rs. -cyrrhizon va.Brot. clyzyrica F. -zirica a). perniciosissimum autem et[*](est in D. at cfr. vol. I p. 543 ad 11247) in omni quidem vita quod nimium , praecipue tamen corpori, minuique quod gravet[*](grauet MRsH. -uat B. -uę F. -ue rv) quolibet[*](quodibet Rs. -dlibet ava.B) modo utilius.

Verum ad reliqua naturae transeamus.