Naturalis Historia

[*]((5–7) Ar. IX 40, 627a 4. V 22, 553b 21.— (7.8) IX 40, 627a 2.— (9. 10) V 22, 554a 10. cfr. Col. IX 4, 6. Varro III 16, 26.—) Mel plenilunio uberius[*](uberius v. -ibus M. uerius r) capitur, sereno[*](serena va.S) die pinguius[*](pinguis F1a). in omni melle quod per se fluxit[*](fluit C) ut mustum oleumque , appellatur acetum[*](acoeton B. tacitum MF2v) . maxime laudabile est aestivum[*](aestiuum Mv(S). Est- F2R2d. Estiu R1.-ium DF1. Est iam Ea. etiam zH) omne rutilum, ut siccioribus confectum diebus[*](ut—diebus MF2J. ut diebus confectum siccioribus v(S). ut siccioribus r. om.z. uel sic auribus H). album[*](album— 8 ulceribus MJ. om. rv. ut ulceribus z.cfr. § 45 extr.) mel non fit ubi thymum est, sed oculis et ulceribus aptissimum existimatur[*](existimatur MF2G(S).-tus F1R. in aestimatus E.-tur a.-tu est zH.-tione est v)[*](dist.ego n. luc. p. 34). e thymo coloris aurei, saporis gratissimi, quo fit[*](quo fit MDF1a. quo fit R. cofit E. quod fit F2G. coit D. cum fit v)[*](lac. ego indicavi; exci-dit floris nomen. (an potius e uiolis pro doliolis?)) palam; .... doliolis pingue, e[*](pingue e D. -gui e MR.-guę F.-gue rv. (alac.)) marino rore[*](rore MF2D. res DF1.re RE. e rore v) spissum. quod concrescit[*](concrescit Mv. c???gr- F2. cogr- R. eogr- D. ///gr- F1. eo cr- Ed) autem, minime laudatur.[*](Ar. IX 40, 627a 1. Diophan. in Geop. XV 7, 2. (Diosc. II 101).) thymosum non coit et tactu[*](an remittit?) praetenuia fila mittit, quod primum bonitatis[*](bonitatis M. graui- r v. leui- P) argumentum est; abrumpi[*](abrupti M2) statim et resilire[*](res iure M1.-ilere M2) guttas vilitatis indicium habetur. sequens probatio ut sit odoratum etex dulci acre[*](acre MG. re rv), glutinosum, perlucidum.[*]((1) Ar. V 22, 554a 15.) aestiva[*](ex aestiua coni. J. cfr.§ 35. 42) mellatione X partem Cassio[*](casio M2. -stio M1, Thasio va.(P)G2) Dionysio apibus relinqui placet, si plenae fuerint alvi; si minus, pro rata portione aut, si inanes, omnino

[*](Diosc. I 117. cfr. Col. IX 4, 7.— (7) Col. IX 14, 11. Varro III 16, 34.—)Tertium genus mellis minime probatum silvestre, quod ericaeum[*](ericaeum Rv. erigae- M. irice- DF. erite- E. erithe- a) vocant. convehitur[*](conuenitur M) post primos autumni imbres , cum erice[*](erice Mv(J). heri- F2. myri- RdS. in africe (-ca Ea) r) sola floret in silvis, ob id harenoso simile. gignit[*](gignitur va.S) id maxime arcturi exortus[*](exortus dS.-tu Eav.-tuus r) ex[*](et (pro ex) M.om.ava.H) a. d. pr[*](a. d. pr. J. ad pr. M. april DFR. -ili E. apli a. a (ante H) pridie v). id. Septembres. quidam aestivam mellationem ad arcturi exortum proferunt, quoniam ad aequinoctium autumni ab eo supersint dies XIIII, et ab aequinoctio ad vergiliarum occasum diebus XXXXVIII plurima sit erice[*](sit eriche F1R1.-itache F2.-ithe l. se tyriche a. sideriten va.B).[*]((10) cfr. Th. VI 4, 4. Pl. XXI 94 extr.— (14) Varro ib. Didym. in Geop. XV 5,4. Col. IX 15,8. 14,11.—) Athenienses[*](athinienses F1. as then- R1. as tiniensis a. as thi- l) eam[*](eam J. iam M. tam DF1R. tum El.om.a. eam- dem F2) tetralicen[*](tetralicem B1e Theophr. -adicen Mv (J). terra dicen l. -cent r. radicem F2. tamaricen (B2)S) appellant, Euboea sisyrum[*](sisyrum MJ. syr- a. sysyr- r. sisir- dBrot. sisarum v. -ram B e Varr.), putantque[*](quam putant va.S) apibus esse gratissimam , fortassis quia tune nulla alia sit copia. haec ergo mellatio fine[*](finē R. sine M) vindemiae et vergiliarum occasu idibus Novembribus fere includitur. relinqui ex ea duas partes apibus ratio persuadet, et semper eas partes favorum, quae habeant [*](habeant MF2d2v. ha////ant F1d1. haec ant DE. haec inth R. anth a) erithacen.[*](Ar. IX 40, 625b 28. VIII 4, 599a 24 sq. cfr. Col. IX 14,17.— (297, 1) cfr. supra § 13. 30.) a bruma ad arcturi exortum diebus LX[*](XL a (item Ar. et Col., sed cfr. XVIII 237)) somno aluntur sine ullo cibo. ab arcturi exortu ad aequinoctium vernum tepidiore tractu iam vigilant, sed etiamnum[*](etiam nunc F.-am tunc Rava.J) alvo se continent servatosque in id tempus cibos repetunt.

[*](Ar. V 21 init. G III 10 init.; 759b 22.— V 22, 553b 24. G III 10, 759a 21. Verg. G IV 198. 200. 201.)[*](Ar. V 21, 553a 27. 30.—) Fetus quonam modo progenerarent, magna inter eruditos et subtilis fuit quaestio. apium enim coitus visus est numquam. plures existimavere ore confingi[*](ore confingi MJ. oportere confici rv) floribus compositas[*](compositas (sc. apes) M.-tis rv. cfr. n. luc. p. 35) apte atque[*](apte atque R(?)v. atque apte MF2. atque r. calami atque D) utiliter[*](utiliter ll.v. oliuaeD (ex Ar.)); aliqui coitu[*](coitus Fa) unius, qui rex

[*]((16) Ar. V 21, 553b 5–7. IX 41, 628b 1. Ael. V 10. Col. ib. Sen. ib.—) Quaerat nunc aliquis, unusne Hercules fuerit et quot[*](quot F2Rz(P)H. quod rv) Liberi patres[*](patris Ea.-res (-ris v) sepulcrum zva.H), et reliqua vetustatis[*](uetustatis F2v. uenu- r) situ obruta! ecce in re parva villisque nostris adnexa, cuius adsidue[*](adsidue EaD.-uae r. -ua v) copia est, non constat inter[*](inter (pro in re) F1) auctores, rex nullumne solus habeat aculeum, maiestate tantum armatus, an dederit quidem eum natura, sed usum eius[*](eius F2R2d2G(D). e////s F1. estis DR1. mes- d1. esse Eav. om. Bas. pestis J) illi[*](illi R1d2L(J). ille R2. illis r Bas.(S). om. v) tantum[*](statum R1J.-tutum R2d1) negaverit. illud constat, imperatorem aculeo non uti. mira plebei circa eum obedientia .[*](Ar. IX 40, 624a 26. 29. 27. 625b 6–8. 11. G III 10, 760b 8. 9. 19. Didym. in Geop. XV 3, 8. 4, 2. Ael. V 11. 10. Verg. G IV 210–212. 215–217. 106–108. Col. IX 9, 4. 3. Varro III 16, 30. 8.) cum procedit, una est totum examen circaque eum globatur, cingit, protegit, cerni non patitur. reliquo tempore

[*](cfr. Obseq. 95. 103. 113. 130. Cic. de har. resp. 25.— (14) Val. M. I 6 ext. 3.— (16) Obseq. 132. Dio LIV 33,2.—) Tunc[*](tunc— 301, 2 mella om.a) ostenta faciunt privata ac publica, uva dependente in domibus templisque, saepe expiata magnis eventibus. sedere in ore infantis tum etiam[*](tam etiam F1R) Platonis, suavitatem illam praedulcis eloquii portendentes. sedere in castris Drusi imperatoris, cum prosperrime[*](prospere R2S.-erime F1R1) pugnatum apud Arbalonem est, hautquaquam perpetua haruspicum coniectura , qui dirum id ostentum existimant semper. duce prenso[*](prehenso va.S) totum tenetur agmen,[*](Verg. G IV 212. Sen. de clem. I 19, 2. Ar. IX 40, 624a 30. 31. 625a 16. 17. 19. 21–23. 626b 6. 7. —) amisso dilabitur migratque ad alios. esse utique sine rege non[*](con (pro non) F1R1) possunt. invitae autem interemunt eos, cum plures fuere, potiusque nascentium domos diruunt, si proventus desperatur. tunc et[*](et om. va.S) fucos abigunt .[*]((24) Ar. V 22, 553b 9. 10. Varro III 16,19.)[*]((2) cfr. supra § 27.) quamquam et de his video dubitari propriumque iis genus esse aliquos existimare, sicut furibus, grandissimis

[*](Ar. ib. 553b 21. 22. IX 40, 626b 12–15.— (9) Col. IX 9, 6. (Verg. G IV 86. 87). Varro ib. § 35.)Vmido vere melior[*](melior Mv. om. r) fetus, sicco mel copiosius[*](copiosus FRa) ; quod si defecit[*](deficit F2RSJ. -fecerit v) aliquas alvos cibus, impetum in proximas faciunt rapinae proposito. at illae contra derigunt[*](derigunt M. diri- rv) aciem et[*](et MF2v. ei r), si custos[*](suis va.H) adsit, alterutra pars, quae sibi favere sensit[*](sentit va.S), non adpetit eum. ex[*](ex - 13 mulsa om.a) aliis quoque saepe dimicant causis duasque[*](duasque M(P)J. easque (quae F) rv) acies contrarias duosque[*](duosque MU. duo rv(D)) imperatores instruunt, maxime rixa in convehendis floribus exserta[*](exserta Md2. ins- d1. exerta DFE. exorta R(?)v) et suos quibusque evocantibus , quae dimicatio iniectu pulveris aut fumo tota discutitur, reconciliatur[*](reconciliantur va.H) vero lacte vel aqua mulsa.

[*](Ar. IX 40, 624b 28. V 22 init. Varro ib. § 20. 19. cfr. Col. IX 3, 1. 2.— (19) Ar. V 22, 554b 8–10. 16–19. Verg. G IV 42–44.) Apes sunt et rusticae silvestresque, horridae aspectu[*](aspectum F1a), multo iracundiores, sed opere ac labore praestantes. urbanarum[*](urbanorum Fa) duo genera: optimae breves variaeque et in rotunditatem compactiles, deteriores longae et quibus similitudo vesparum, etiamnum deterrimae[*](deterrimae F2v. tet- Eaz. determinae r) ex iis pilosae. in Ponto sunt quaedam albae[*](aluae D. -ueae F1. aleas M), quae[*](que M) bis in mense mella faciunt, circa Thermodontem autem fluvium duo genera, aliarum quae in arboribus mellificant, aliarum quae sub terra, triplici cerarum ordine, uberrimi proventus. aculeum apibus dedit[*](dist. D) natura, ventri consertum ad unum ictum.[*](Ar. P IV 6, 683a 8.— IX 40, 626a 17–19. 20. 26. 27. 8. 9. Verg. G IV 237.) hoc infixo[*](confixo M)

[*](Verg. G IV 252–256. Col. IX 13, 7. Ar. ib. 626a 23.) Quin et morbos[*](morbos MF2v. -rtuos D1R2E. -rtuus r. (alac.). de mendo cfr. § 50) suapte[*](suaptae F2. suae apte E. suraptae DF1) natura sentiunt. index eorum tristitia torpens et cum ante fores in teporem[*](tepore R2azS) solis promotis aliae cibos ministrant, cum defunctas progerunt[*](cum-progerunt MF2v. om.r) funerantiumque[*](quam (pro que) F1Ra) more comitantur exequias.[*](Ar. ib.624a 30–33. Varro III 16,20.)[*]((7. 8) Ar. VIII 27, 605b 10. IX 40, 625a 7 sq. (cfr. supra § 50). Col. IX 13, 11. 13.) rege ea[*](ea ll.H. del. G. a zC. hac B. ac v) peste[*](pestes F1R)

sunt et operis morbi: cum favos[*](cauos M) non[*](non MRd2v.om.r) explent, claron[*](cleron va.Brot. ex Ar.) vocant; item[*](item- 8 peragant om.a)[*](idem MF. iid- va.P) blapsigonian[*](bla- sigonian FR), si fetum non peragant[*](peragunt R(?)EzH) .

[*](Varro ib. § 12. Col. IX 5, 6. Verg. G IV 50. 247. Ael. I 58.— (12) Ar. VIII 27, 605b 13–15. Col. IX 7, 5. 14, 8. 9. Verg. G IV 246.) Inimica et echo est resultanti sono, qui pavidas alterno pulset[*](pulset (sul- M) ictu MF2R2H. -lse situ r. -lsat ictu v) ictu; inimica et nebula. aranei quoque vel maxime hostiles: cum praevaluere, ut intexant, enecant alvos. papilio[*](papillo MF1a) etiam hic[*](hic MG(D). om.rv(H)) ignavus et inhonoratus, luminibus accensis advolitans, pestifer, nec uno modo: nam et ipse ceras depascitur et relinquit excrementa, e[*](e MJ.om. rv) quibus teredines[*](teredides:F1R) gignuntur; fila etiam araneosa[*](aradeosa M) , quacumque incessit, alarum maxime e[*](maxime e M. -mae Fa.-me rv) lanugine[*](lan- guine DF1.-gine R1.-guidae Ea) obtexit.[*]((17) Ar. ib. 19. Col. IX 13, 2.— (19) Ar. ib. 19–21. Ael. IV 18.) nascuntur et in ipso ligno teredines , quae ceras praecipue adpetunt. infestat et[*](e (pro et) F1Ra) aviditas pastus[*](pastuus MF1D), nimia forum satietate verno maxime tempore alvo cita. oleo quidem non apes tantum[*](apes non tantum M), sed omnia insecta exanimantur , praecipue si capite uncto in sole ponantur.[*](Ar. IX 40, 623b 19–22. 627a 19. 20.) aliquando et ipsae contrahunt mortis sibi causas, cum sensere

[*](ib. 627a 15–18. Didym. in Geop. XV 3, 7. Ael. V 13. Varro III 16, 7. Verg. G IV 64.) Gaudent plausu atque tinnitu[*](initu F1R1d1) aeris eoque convocantur. quo manifestum est auditus quoque inesse sensum. effecto opere[*](opere — 13 redeunt om.a), educto fetu functae[*](functae Mv(J). -to rS) munere[*](munere MF2R2v. -ri r) omni exercitationem tamen[*](tamen ll.v(S). tum B) sollemnem habent, spatiataeque in aperto et in altum elatae[*](elatae MJ. datae F2v. -tae e r), gyris[*](giris RE) volatu editis[*](editis F2v. -ti M. -tus r), tum demum ad cibum redeunt.[*](Ar. V 22, 554b 6–8. Verg. G IV 207. Col. IX 3, 3.— (16) Ar. de respir. 9, 475b 4. Hygin. ap. Col. IX 13, 4. Varro ib. § 37. 38.) vita iis[*](iis J. his MD. est r. eis v) longissima, ut[*](ut MF2v. aut r) prospere inimica ac[*](dist. D) fortuita cedant[*](hac fortuna cadant F2) , septenis annis. universas alvos[*](uniuersas aluos Madvig adv. crit. IIp. 525. -sa saluos M. -sa aluos (albos F2) rv) numquam ultra decem annos durasse proditur. sunt qui mortuas , si intra tectum[*](tectum — sole om.M) hieme serventur[*](seruetur F1R) , dein[*](deinde va.D) sole verno torreantur ac ficulneo cinere tepido[*](tepido (Mone)J. t. pido M. totidē tepido F2. toto die v) foveantur[*](ac — foueantur MF2v. om. r), putent revivescere [*](reuiuiscere Fadva.Brot. cfr. nota ad IX 132);[*](Mago ap. Col. IX 44, 6. Verg. G IV 284 sq. Florent. in Geop. XV 2, 23 sq. Nic. ther. 740 sq. Ov. M XV 364 sq. Archelaus ap. Varr. ib. § 4. Ael. II 57. I 28. Ar. V 19,552a 16. G III 9, 758b 6–8. 10, 761a 2–8.) in totum vero amissas reparari ventribus bubulis

[*](Ar. V 23 init. ib. 5551–4. 8–10. (G III 10, 761a 4. 5).) Vespae in sublimi e luto nidos faciunt, in iis[*](iis Mv. his rH) ceras, crabrones cavernis[*](in cauernis va.S) aut sub terra. et horum omnium sexangulae cellae, cerae[*](cerae Md(P)G2J. cere T. cera rH. cetera v(LS)) autem e[*](e MC(J). om. rv(H)) cortice[*](cortice ll.v(G2)S. -ce et zB. -cea et H), araneosae[*](araneosae Md(D?)S. -ose T. -oso G2. -osa H. -os Ea. ant neore F1. araneus F2R2e corr. -neis zv. arena B). fetus[*](effetus F2R2e corr. et fetus S) ipse inaequalis ut[*](ut Mv(G). et rB(Brot.)) barbaris[*](barbaris MG. -rus rB(Brot.). uarius D. (saltem uariae aetatis ex Ar.)) : alius evolat, alius in nympha est, alius in vermiculo[*](alius miculo M) , et autumno, non vere[*](uere ML cum P(D). uerno rv(H)), omnia ea. plenilunio maxime crescunt.[*](Ar. V 20 init.— (15) IX 42 init.) vespae quae ichneumones vocantur — sunt autem minores quam aliae — unum genus ex araneis peremunt[*](perimunt Rava.J) , phalangium appellatum, et in nidos suos ferunt, deinde inlinunt et ex iis[*](iis Rv. is M. his rD) incubando suum genus procreant. praeterea omnes care vescuntur contra quam apes, quae nullum corpus attingunt. sed vespae muscas grandiores venantur[*](uenan- tur et va.Brot.) amputatoque[*](que MD.om. rv) iis capite reliquum corpus auferunt.[*](Ar. IX 41, 627b 23–25. 30. 31. 29. 27.— (21) ib. 628a 1–5. 7. 8.) crabronum[*](cabrorum F. -ones R2e corr.) silvestres in arborum cavernis degunt ; hieme ut cetera insecta conduntur; vita bimatum non transit. ictus eorum haut[*](hau MFd. (alac.)) temere sine[*](sine Mv. sin (in E) r. (alac.)) febri est. auctores sunt ter novenis punctis interfici hominem. aliorum, qui mitiores videntur, duo genera: opifices, minores corpore,

[*](Ar. V 24.) Quartum[*](quartum F2v. -rum r) inter haec genus est bombycum, in Assyria[*](assurias F1. -urras R. assirias F2) proveniens, mains quam supra dicta. nidos luto fingunt salis specie, adplicatos lapidi[*](lapidi F2v. -de d2. latide r), tanta duritia[*](duritie Dal.), ut spiculis perforari vix possint. in iis[*](in his F2R(?)Brot. ut us DF1. ut Ea. in iis et v) ceras largius[*](longius a) quam apes faciunt, dein maiorem vermiculum.

[*](Ar. V 19, 7–14. (Pollux VII 76). cfr. Sen. ep. 90, 20. Pl. IV 62 extr. V 14.) Et alia[*](alia om.F) horum[*](horum alia F2) origo. ex[*](ex F2dS. e B. ea rv) grandiore vermiculo gemina protendens[*](protendente (P)G2H) sui[*](sui Eav. suis r) generis cornuum[*](cornū a. -nua (P)G2. -nua primum H. -nua hi v) urica[*](urica (coni. H) S. -cas ll. eruca G2(H). -cae sunt v(L)) fit, dein quod[*](quae G2) vocatur bombylis, ex ea necydallus[*](nycidallus a. necydalus va.S), ex hoc[*](et hoc (Petavius) Brot.) in sex mensibus bombyx[*](bombyces va.G2 (Brot.)). telas araneorum modo texunt ad vestem luxumque feminarum, quae bombycina appellatur. prima eas re[*](redordiri D2FRG. -rdori D1. retorqueri Eav. -re zC)-

Bombycas[*](bom- bycas (-cus a) ll.G. -ces S. -ca z.-cina (ad praecedd. relatum) v) et in Coo insula nasci tradunt[*](tradunt MG(J). -ntur rv(S)) cupressi , terebinthi[*](terebinthin F1R. -thini F2), fraxini, quercus florem[*](florem Mv. -re r) imbribus decussum terrae halitu[*](halitu Mv. -tum r) animante. fieri autem primo papiliones[*](papiliones (-nis F2) paruos MF2v. -nis paruo r) parvos nudosque, mox frigorum inpatientia villis inhorrescere et adversus[*](aduersum G) hiemem tunicas sibi instaurare densas, pedum[*](dist.U 201) asperitate radentes[*](radentis MS. -te va.C) foliorum lanuginem[*](lanugine D(?)Ea). in[*](in MF2v(J). om. rH) vellera[*](uellere H) hanc ab iis cogi[*](cogi subigique MF2G (praem. quo- que v). cogique d. -quae R. coique DF1. coqui a. quoqui E. quoque lp) subigique unguium carminatione, mox trahi in tramas[*](in tramas J coll. § 81. inter ramos ll.v. in terram. mox F2), tenuari ceu pectine, postea adprehensam corpori involvi nido volubili; tum ab homine tolli fictilibusque vasis[*](an in uasis?) tepore et furfurum esca nutiri[*](nutriri atque Md2v. nutriatque (-ricet quae R) r), atque ita subnasci sui generis plumas, quibus vestitos ad alia[*](alia Mv. -ias r) pensa[*](pensa (-sas d) dimitti MF2dv. pensandi mitti (dim- R) r) dimitti. quae vero capta[*](carpta D. coepta C) sint[*](sint MVerc. sit rv) lanitica[*](lanifica MJ. -ficia RE av. -facia DF. lanicia (coni.J) D coll. § 115), umore[*](umore MRd2v. -rem r) lentescere[*](lentescere MF2v. -te cere DF1R. -tē caere (cerę a) Ea), mox in fila tenuari iunceo[*](iunceo MF2d2v. un- F1. tun- r) fuso[*](fuso Mv. fuco r). nec puduit has vestes usurpare etiam viros levitatem[*](leui- tatem propter M(R?) G. -tate propterea (-ter F2) r. -pter onera v) propter aestivam[*](aestiuuaim DF1. -iua Eava.G): in tantum a lorica gerenda discessere mores, ut oneri[*](onere FR1a) sit etiam vestis. Assyria[*](asspria M. at syria a. adsiria F1. -riā R) tamen bombyce adhuc feminis cedimus[*](cedimus om.M(spat. vac.)).

[*](Ar. IX 39 init.) Araneorum his non absurde iungatur natura, digna vel praecipua[*](praecipua MC. -puae DFa. -pue REv) admiratione[*](admirationi Fa). plura autem sunt genera nec dictu necessaria in tanta notitia. phalangia ex iis appellantur quorum noxii morsus, corpus exiguum, varium, acuminatum, adsultim[*](ad saltū ava.B) ingredientium. altera eorum species[*](specie M) nigri, prioribus cruribus[*](cruribus om.M) longissimis[*](longis- simis - 7 cruribus MF2v. om. r). omnibus internodia terna in cruribus.[*](ib. 623a 2–4. 30–32. (cfr. Pl. XXIX 84. 85).) luporum minimi non texunt, maiores in terra[*](in terra Mv(S). inter F1. -terna rH), et cavernis[*](cauernis MF2G. -na r. -narum v) exigua vestibula praepandunt. tertium eorundem [*](eun- dem M) genus erudita operatione conspicuum. orditur telas tantique operis materiae uterus ipsius sufficit, sive ita corrupta alvi natura stato tempore, ut Democrito placet, sive est quaedam[*](an quaedam in cute? cfr. Ar.) intus lanigera fertilitas: tam moderato ungue, tam tereti filo et tam[*](et tam v. etiam ll) aequali deducit stamina, ipso se pondere usus.[*](cfr. Ael. VI 57. I 21.— (14. 15) Ar. ib. 623a 8–11. Sen. ep. 121, 22.) texere a medio incipit, circinato[*](cercinato FR) orbe subtemina[*](subtegmina ava.Verc.(C)) adnectens, maculasque paribus semper intervallis, sed subinde crescentibus ex angusto dilatans indissolubili nodo inplicat. quanta arte celat pedicas a[*](aR(?) Brot. om. rv) scutulato rete grassantes [*](grassantes Rv. gress- F. gres- r)! quam non ad hoc videtur pertinere[*](reti- nere F2) crebratae[*](crebratae ll.H. crib- G. crebrata v. crib- B) pexitas telae et quadam[*](quadam v. quaed- ll) politurae[*](politura E. -ra (artis) va.G) arte ipsa per se tenax ratio tramae! quam laxus[*](laxus v. luxus ll) ad flatus[*](flatuus FD) ac non[*](ad non (non ad G) va.H) respuenda quae veniant sinus! derelicta lasso[*](lassa R) praetendi[*](praetenti ... ut arbitrari va.H) summa parte arbitrere licia[*](licia at (P)H. -cea at DF1Rd. -ceat at F2. -ceat Ev. -cet G): at illa difficile cernuntur atque, ut in plagis, lineae offensae praecipitant in sinum. specus ipse qua concamaratur

[*](Ar. V 8, 542a 15.16. V 27 init. G III 9, 758b 9. 10.)[*]((1) Ar. V 27, 555b 1. 4. 5. 10–17. (schol. Nic. ther. 715).—) Aranei conveniunt clunibus, pariunt vermiculos ovis similes: nam nec horum differri potest genitura, quoniam

[*](Ar. V 26.—) Similiter his[*](his om.asz) et scorpiones[*](scorpiones F2 (R?)v. -nibus r) terrestres vermiculos ovorum specie pariunt similiterque pereunt[*](periunt F1. -imunt azva.G), pestis inportuna[*](infortuna R) , veneni serpentium, nisi quod graviore[*](grauiores Fa) supplicio lenta per triduum morte conficiunt, virginibus letali semper ictu et feminis[*](femini F1. -nini R) fere[*](fuere F2) in totum, viris autem matutino, exeuntes cavernis prius quam aliquo fortuito ictu ieiunum egerant[*](egenerant F1. gen- a) venenum.[*](cfr. Ov. fast. IV 163.— (16) de Apollodoro cfr. OSchneider Nic. p. 190 sq.— (17. 19) Ael. VI 20.) semper cauda in ictu est nulloque momento meditari cessat, ne[*](ne F2v. nec r) quando desit occasioni; ferit[*](feri F1. fieri a) et obliquo ictu et inflexo[*](inflexo F2G. -xu rv). venenum ab iis candidum fundi Apollodorus auctor est, in novem genera discriptis[*](descriptis F2ava.D) per colores maxime supervacuos[*](superuacuos ll.v. -cuo (P)H. (an opere superuacuo?)), quoniam non est scire quos minime exitiales praedixerit. geminos quibusdanm aculeos esse, maresque saevissimos — nam coitum iis tribuit[*](tribuunt F) —, intellegi

Chamaeleonum stelliones hi[*](hi om. va.S. in a) quodam modo naturam habent, rore tantum viventes praeterque araneis[*](araneis Mv. -nei r).

[*](Ar. V 30,556b 16. 556a 14. 15. 19. 20. (cfr. Ael. X 44).— (7) ib. 556b 11–14. Ael. I 20 extr.— (8) cfr. Ael. X 6 extr. Athen. IV 133b. —) Similis cicadis vita, quarum duo genera: minores quae primae proveniunt et novissimae[*](nouissime G) pereunt; sunt autem mutae[*](mutae F2Verc.(G). multae rv(C)). sequens est[*](est om.F uolatura ll.v(S). -tu rara B) volatura earum[*](earū ego. ea dS. om. ll.G(J). item maiores B) quae canunt[*](canant F1R1a. cantant z) ; vocantur achetae et, quae minores ex his sunt, tettigonia[*](tettigonia S. -iae B. -ometrae v. tetogonia (-iae E2) ll. cfr. Ar.). sed illae magis canorae. mares canunt[*](cantant va.G) in utroque genere, feminae silent. gentes vescuntur iis ad orientem, etiam Parthi opibus abundantibus. ante coitum mares praeferunt, a coitu feminas[*](oua E2) , ovis earum corrupti[*](corrupti ll.(P)S. -tis dTv. -ta E2. cor- reptis Verc. conceptis (Petav.) Brot.), quae sunt candida.[*](Ar. ib. 556a 25. 26. 30. 556b 5–11.— (14) Ar. IV 7, 532b 10–12. 16. 7. —) coitus supinis. asperitas praeacuta in dorso, qua[*](qua (DE?) v. quae ll) excavant[*](excabant F. excub- R1. cfr, § 98) feturae[*](futurę F1a) locum in terra. fit primo vermiculus, deinde[*](dein ava.S) ex eo quae vocatur tettigometra, cuius cortice rupto[*](oui//s.. corrupto R) circa solstitia evolant , noctu semper, primo nigrae atque durae. unum hoc ex iis, quae vivunt, et sine ore est; pro eo quiddam aculeat orum[*](aculeatorum (coni. Dal.) S ex Ar. -tarum ll.H. -tum v. cfr. § 173) linguis simile, et hoc in pectore, quo rorem lambunt. pectus ipsum fistulosum. hoc canunt achetae, ut dicemus[*](dicemus D coll. § 266. -cimus ll. -ximus v).[*](266) de cetero in ventre nihil est.[*](Ar. V 30, 556b 14–20.) excitatae cum subvolant, umorem reddunt, quod solum argumentum est rore eas ali. isdem solis nullum ad excrementa corporis foramen. oculis[*](oculi Bas. -li sunt J) tam hebetes, ut, si quis digitum contrahens ac remittens[*](remittens iis va.S)

cicadae non nascuntur in raritate arborum — idcirco non[*](non del. B) sunt Cyrenis nisi[*](nisi (Schlenger philol. XIIp. 301) D. om. ll.v. cfr.Ar.) circa oppidum — nec in campis nec in frigidis aut umbrosis nemoribus. est quaedam et his locorum differentia. in[*](differentia. In (add. v) milesia F2v. milesia diff- r. cfr.Ar.) Milesia regione paucis sunt locis[*](pauci sunt loci DFE. (alac.)), sed in Cephallania[*](Cephallania S coll. XXXII 18. -alenia v ex Ar. -ania ll) amnis quidam paenuriam earum et copiam dirimit. at in Regino agro silent omnes, ultra flumen in Locrensi canunt. pinnarum illis natura quae apibus, sed pro[*](pro MF2(R?)v. quae r) corpore amplior.

[*](Ar. IV 7, 532a 20. 21.— (14) I 5, 490a 16. 20.— (16) IV 7, 532a 11. 12. P IV 6, 682b 32.— (17)III 12 extr. IV 7, 532a 22. 23.—) Insectorum autem quaedam binas gerunt[*](gerant R) pinnas , ut muscae, quaedam quaternas, ut apes. membranis et cicadae volant. quaternas habent quae aculeis in alvo armantur . nullum, cui telum[*](cui telum om.M) in ore, pluribus quam binis advolat pinnis. illis enim ultionis causa datum est[*](est MG. et rv), his aviditatis [*](auiditatibus M). nullis eorum pinnae revivescunt[*](reuiuescunt MBrot. -cere DFRE. -iui- scere a. -cunt v) avulsae. nullum, cui aculeus[*](aculeum M) in alvo, bipinne[*](bipinnae F. -penne Rva.S. -pennae Ma) est.

[*]((19. 20) Ar. ib. 531b 24. I 5, 490a 14.15.)[*]((4) Nigid. fr. 123 Swob.—) Quibusdam pinnarum tutelae crusta[*](crusta R(?)v. crista r) supervenit, ut scarabaeis[*](icarabaeis M scarabei FRa) , quorum tenuior fragiliorque pinna. his negatus[*](negatis R1. -at a)

[*](Ar. IV 2, 525b 24. 25. cfr. II 1, 498a 18. 19.— IV 7, 532a 27–29. cfr. P IV 6 extr.— (12) Ar. V 28, 555b 20–22. 24. 30. 556a 6. 3. 555b 29.— (15) Ar. V 29.—) Insectorum pedes quibus sunt, in obliquum moventur. quorundam extremi longiores[*](longiores R2v. -ris r D) foris curvantur, ut locustis.

Hae pariunt, in terram[*](terra azva.G) demisso[*](demisso R(?)B. dim- rv) spinae caule[*](caulae F1. caudae F2), ova condensa [*](dist. J) autumni[*](aut omni F1a) tempore. ea durant hieme; e[*](e del.F2. om. d. sub va.J) terra subsequenti anno exitu veris emittunt parvas, nigrantes et sine cruribus[*](an hibernis? cfr. Ar.μετοπωρινῶν ὑδάτων) pinnisque reptantes. itaque vernis aquis intereunt ova, sicco[*](siccoque H Brot.) vere[*](uero F) maior proventus.[*]((19–21) Ar. V 28, 556a 1–6.— (22) IX 6, 612a 34.) alii duplicem earum fetum geminumque[*](que om. H Brot.) exitium tradunt: vergiliarum exortu parere[*](parare FR), deinde[*](dein a) ad canis ortum obire et alias renasci; quidam arcturi occasu renasci. mori matres[*](mares Fa), cum pepererint[*](pepererit R. peperint Fa) , certum est, vermiculo statim circa fauces innascente[*](enascente Dal.2 (errore?)) qui eas strangulat . eodem tempore mares obeunt. et[*](obeunt. et ego. -ntes ll. -nt v) tam frivola[*](friuola av. -uula E. -bula r) ratione morientes serpentem, cum[*](cum F2v. curri r) libuit, necant singulae, faucibus

[*](cfr. Liv. XLII 10, 7. 8. 2, 4.)Italiam ex Africa maxime coortae[*](maxima (magna v) cohorte azva.G) infestant, saepe populo Romano[*](Romano (Mone) J. R. MD. om. rv) ad Sibyllina[*](sibullina M2. -llaina M1) coacto[*](coacto MF2v. -arto r) remedia confugere inopiae metu. in Cyrenaica regione lex etiam est ter anno debellandi [*](deuellandi F. deualedi R1. diue- lendi R2) eas, primo[*](prima FaT) ova obterendo[*](obterendo MF2v. obce- DF1. opce- R. obicere Ea), dein fetum, postremo adultas , desertoris poena[*](pena (poe- v) in av. poenam R2. -nam in (-narum R1) r) in eum qui cessaverit. et in Lemno

[*](cfr. Ar. IV 9, 535b 12 (aliter).— (9) Ar. V 28 init. cfr. V 8 init. 542a 7. 8. (V 19 init.).—) Vox earum proficisci ab occipitio videtur. eo loco in commissura scapularum habere quasi dentes existimantur[*](existimantur R(?)v. -tes r) eosque inter se terendo[*](terendo F2v. -dos r) stridorem edere, circa duo maxime aequinoctia, sicut cicadae circa solstitium. coitus locustarum qui et insectorum omnium quae coeunt, marem portante femina, in eum feminarum ultimo caudae reflexo tardoque digressu. minores autem in omni hoc genere feminis mares.

[*](Ar. V 25. IX 40, 623b 13. 14. 17.— § 109. 110: Ar. I 1, 488a 7. 10. Ael. II 25. Plut. SA 11, 967f sq. Geop. XV 1, 26.— (23) Ar. IX 38 extr. Ael. IV 43. I 22.)30. Plurima insectorum vermiculum gignunt, nam et[*](dist. B) formicae similem ovis vere[*](lac. ego indicavi; exciderunt fere mirabiles opere) , .... et hae[*](hae G2. haec ll. (alac.) hae ut apes zv) communicantes laborem ut apes, sed illae[*](ut apes sed illae (ille R2) F2R2G2(S D). sed apes utilae (uti ille R1. utiles Eav) rv(H)) faciunt cibos, hae condunt. ac[*](ac ll.D. et C. at v) si quis conparet onera corporibus earum, fateatur nullis portione[*](portatione R2) vires esse maiores. gerunt ea morsu; maiora aversae postremis pedibus moliuntur umeris obnixae. et his rei[*](reip???. F. recipit a)publicae ratio, memoria, cura. semina adrosa condunt , ne rursus in frugem[*](fruges va.S) exeant e terra[*](e (et R2) terre R), maiora ad introitum dividunt, madefacta imbre proferunt atque siccant. operantur et noctu plena luna, eaedem[*](eaedem R(?)v. ead- r) interlunio cessant. iam in opere qui labor, quae sedulitas! et quoniam ex diverso

[*](Herod. III 102. 105. Megasth. fr. 39 Mü. Mela III 62. (Ael. III 4. XVI 15). cfr. Isid. XII 3, 9. PL. XXXIII 66.—)Indicae formicae cornua[*](cornu F2R1a) Erythris[*](erithris R2. -tris a. ////thris R1. ery- theris F2) in aede Herculis fixa miraculo fuere. aurum hae[*](hae DS. haec F. he R. e Ea. ex v) cavernis egerunt[*](egerunt F2R2v. ger- v) terra[*](terra ll.J. -rrae v(D). an cum terra?) in regione septentrionalium Indorum qui Dardae vocantur. ipsis color felium[*](felium R(?)v. faeli- F2. fedi- ad. faedi- r) , magnitudo Aegypti[*](aegyptii R.cfr. X 186) luporum. erutum hoc ab iis tempore hiberno Indi furantur aestivo fervore, conditis propter vaporem in cuniculos formicis, quae tamen odore sollicitatae provolant crebroque lacerant quamvis praevelocibus camelis fugientes. tanta pernicitas feritasque est cum amore auri.

[*](Ar. V 19, 551a. 2. 14–24.) Multa autem insecta et aliter nascuntur, atque [*](atque om.a. atque asilus zva.G) in primis e rore[*](e rore ego. rore F2R2. ex ore r. ex rore v). insidet[*](insidit Fa) hic raphani folio primo vere et[*](uere et F2R2v(J). om.a. uerset r. uere sed S) spissatus sole in magnitudinem milii cogitur. inde porrigitur [*](porrigitur F2R2EG. corr- DF1a. rig- R1. oritur dTv) vermiculus parvus et triduo mox[*](mox ll.B(S). om. v(Dal.)) uruca[*](uruca F2R2TJ. uruga F1. ruta R1. urica EaS. eruca B. eruca mox urica v), quae adiectis

[*]((5) Ar. V 19, 551a 5. 552a 29.—) Sic quaedam ex imbri[*](ex inde Ez. ex imbre va.S) generantur in terra, quaedam et in ligno. nec enim cossi tantum in eo, sed etiam tabani ex eo nascuntur et alias[*](alias F2. om.R. ali r. alibi dT(P)H. alia v(Brot.)), ubicumque umor est nimius, sicut intra hominem taeniae tricenum[*](trecenum Brot.S) pedum, aliquando et plurium longitudine.[*](Ar. V 31, 556b 28 sq. 557–2. 7. cfr. Plut. Sulla 36 extr. Pl. VII 138. XXVI 138.— (11) Ar. ib. 557–11. 12. 14. 16.— (13) Ar. VIII 10 extr. Plut. qu. conv. II 9, 642b sq.— (15) Ar. V 31,557a 19. 20 (aliter). 32, 557b 6–8.— (18) V 31, 556b 25. 26. cfr. 32, 557b 11.—) iam in carne exanima et[*](exanima et R2S. -met r. -mi et v) viventium quoque hominum et[*](hominum et z. -num (-nem F1Ra) ll.v) capillo[*](capillo del. P), qua foeditate et Sulla dictator et Alcman ex clarissimis Graeciae poetis obiere. hoc quidem et aves infestat, phasianas vero interemit nisi pulverantes sese[*](sese F2v. esse (se R2) r); pilos habentium asinum tantum inmunem hoc malo credunt et oves. gignuntur autem et vestis genere, praecipue lanicio interemptarum a lupis ovium . aquas quoque quasdam, quibus lavemur, fertiliores eius generis invenio apud auctores, quippe cum etiam cerae id gignant quod animalium[*](animaliū v. -al id ll) minimum existimatur. alia rursus[*](rursus — 19 alia om.R1) generantur sordibus aridi[*](aridi F2v. aradi DF1. a radio EaH(D). a radiis zS) soli[*](soli F2v. solis r H), posteriorum lascivia crurum petauristae[*](petauristae H. -stis z. -starum B. petauris ll. ...ris R2in marg. (reliquis abscisis). et auris F2. petauri et auris v), alia pulvere umido in cavernis volucria.

[*](cfr. Pl. XXX 82.— Col. VII 13, 1. VI 2, 6. Cato 96, 2. cfr. Ar. V 31, 557a 15–18.)[*]((6) cfr. Pl. XXXII 123.— (7) Col. VII 13, 1.—)

Est animal eiusdem temporis[*](temporis ll.v(H). turpitudinis B), infixo semper