Naturalis Historia
Pliny, the Elder
Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor
[*]((23) cfr. Cic. div. II 72.) Proxime gloriam sentiunt et hi nostri vigiles nocturni, quos excitandis in opera[*](opera F2E2v.-ram r) mortalibus rumpendoque somno natura genuit. norunt sidera et ternas distinguunt horas interdiu cantu. cum[*](eum (pro eunt) F1R1a) sole eunt cubitum quartaque castrensi vigilia ad curas laboremque revocant nec solis ortum incautis patiuntur obrepere diemque venientem[*](uenientem (E?) v. -te r) nuntiant
cantu, ipsum vero cantum plausu laterum.[*]((5) Ar. IV 9, 536a 27. Ael. IV 29 med.) imperitant suo generi et regnum in quacumque sunt domo exercent. dimicatione paritur hoc inter ipsos velut ideo tela agnata cruribus suis intellegentium[*](intellegentes R(?)v.(genetivus pendet ex dimicatione sc. eorum)), nec finis saepe commorientibus. quod si palma contigit[*](contigit ego. -tingit ll.v. cfr. vol. IIp. 494), statim in victoria canunt seque ipsi[*](ipse F1a) principes testantur; victus occultatur silens aegreque servitium patitur. et plebs tamen aeque superba graditur ardua cervice, cristis celsa, caelumque sola volucrum aspicit crebra[*](cedra R1. crebro va.S), in sublime caudam[*](caudam- 14 purpura om.a,suppl. ad marg.a2) quoque falcatam erigens. itaque terrori sunt etiam leonibus[*](leonibus dominis a2z) ferarum generosissimis.[*]((12) Varro III 9, 6. 19. Col. VIII 2,4.) iam ex his[*](dist. ego. cfr. U 194) quidam ad bella tantum et proelia adsidua nascuntur— quibus etiam patrias nobilitarunt, Rhodum aut[*](aut R2TS. au r. ac a2v) Tanagram; secundus est honos habitus Melicis et[*](ex F1. ac va.H) Chalcidicis[*](chalchidici. Sunt (-cis ut F2) F.-cis R1) —, ut plane dignae aliti tantum honoris perhibeat[*](praebeat va.S) Romana purpura .[*](Cic. div. II 72. Paulus Festi p 244, 11.)[*]((1) Cic. div. I 74. II 56 e Callisthene.) horum sunt tripudia solistima, hi magistratus[*](magistratus R2(E?)v.-stros F2a2. magis coruus r) nostros[*](nostro F1a1) cotidie regunt domusque[*](domosque va.S) ipsis[*](ipsi F2E2a2va.(Rh)G) suas claudunt aut reserant[*](aures. erant F1a1). hi fasces[*](faces F3R2. fuces R1d. foces F1. facies F2) Romanos[*](romanas F2) inpellunt aut retinent, iubent acies ant prohibent, victoriarum omnium toto orbe partarum auspices. hi maxime terrarum imperio imperant, extis[*](extis (Rh)G. ex his (iis v) ll.u) etiam fibrisque haut[*](aut F1a1u) aliter quam[*](quam om.au) opimae victimae[*](uictoriae LDal. (SJ errore)) diis grati[*](gratis F2a2D.-tae va.(Rh)G). habent ostenta et[*](et ll.u(Rh)G. ex se et F2R2E2zv(D). in se et a2. verba addita fort. mutila; an ex re cognita vel tale quid?) praeposteri[*](proprie a2. praeproperi TP) eorum vespertinique cantus: namque totis noctibus canendo Boeotiis nobilem illam adversus Lacedaemonios praesagivere victoriam, ita[*](ita - 4 canere om.a1) coniecta interpretatione, quoniam victa ales illa non caneret.[*](Ar. IX 50, 631b 28. 25. Varro III 9, 3. Col. VIII 2. 3.) Desinunt[*](desinunt canere om.FdR1) canere castrati[*](Castrantur uero duobus a2), quod duobus fit[*](fit F2R2v. fint a1. fi/// F1. //// R1. del.a2) modis, lumbis adustis candente[*](candenti Varro; cfr. Plin. de dub. serm. (Beckp. 10,27)) ferro aut imis cruribus, mox ulcere oblito figlina[*](figlina creta om.a1.-naq. & a F2) creta; facilius ita pinguescunt[*](pinguescunt (RE?) v. pinne- F. penne- adT). Pergami omnibus annis spectaculum gallorum publice editur ceu gladiatorum. invenitur in annalibus in agro Ariminensi M. Lepido Q. Catulo cos. in villa Galerii locutum gallinaceum, semel, quod equidem sciam[*](sciam accepim' a2).
[*](Col. VIII 13, 2. Cic. p. Sex. Roscio 56. Ael. XII 33. Plut. qu. Rom. 98, 287b c.— (14) Plut. SA 18, 972f. Ael. V 29 e Theophr. X 41. Athen. XIII 606c e Clearcho (fr. 36 Mü.) et Theophr.) Et[*](Et ll.uzH cum Rh(J). Est et F2R2E2a2v (SD)) anseri vigil cura Capitolio testata[*](testuta a. testi F2) defenso, per id tempus canum silentio proditis rebus, quam ob causam cibaria anserum censores in primis locant. quin et fama amoris[*](fama amoris F2E2a2v. fame (-mę F1) moris r) Aegii[*](Aegii H ex Ael. et Athen. argis ll.v) dilecta[*](delecta a2) forma pueri nomine[*](in homine F1a1. nomine del. H. excidit Amphilochi) . . .Olenii[*](olenii a2H. -ni rv(J)) et Glauces[*](clauces Rda.-ufes F1) Ptolemaeo regi cithara canentis, quam eodem[*](exodem a. ex eod- FdT) tempore et aries amasse[*](adamasse G2) proditur. potest et sapientiae videri intellectus iis esse[*](hi sese F1a): ita comes perpetuo adhaesisse[*](adesisse Fa) Lacydi philosopho dicitur, nusquam ab eo, non in publico, non in balineis[*](balneis Rava.J), non noctu, non interdiu, digressus[*](di- gressus (E?) C.-um rv).
[*](Athen. IX 384c. Hor. sat. II 8, 88.)[*]((3) cfr. Varro III 10, 1.) Nostri sapientiores, qui eos iecoris bonitate novere.
fartilibus in magnam amplitudinem crescit, exemptum quoque lacte mulso augetur. nec sine causa in quaestione est, quis tantum bonum invenerit, Scipio[*](scipio FdaG.-pione (RE?) H. -pio an zv. cfr. n. luc.p. 51) Metellus vir consularis an Marcus Seius[*](Seius (P) H. seseius (sesci- a) ll. Sestius C. Ses- sius v) eadem aetate eques Romanus. sed, quod constat, Messalinus Cotta[*](cota F1. quod ta R.om.a), Messalae oratoris filius, palmas[*](palmas F2E2v.-ma r) pedum ex iis torrere[*](torrere F2R2E2v. forbere r) atque patinis cum gallinaceorum cristis condire repperit; tribuetur enim a me culinis cuiusque palma cum fide.[*]((11. 12) Col. VIII 13, 3.) mirum in hac alite a Morinis usque Romam pedibus venire. fessi proferuntur ad primos; ita ceteri stipatione naturali propellunt eos.Candidorum alterum vectigal in pluma. velluntur quibusdam locis bis[*](bis in a) anno, rursus[*](rursus- 16 sta- tione om.a) plumigeri vestiuntur. mollior quae[*](que F1u. que quae va.H) corpori proxima, et e Germania laudatissima. candidi ibi[*](sibe R1. siue F1du. sibi F2)[*](dist. Rh), verum minores; gantae[*](ganzae va.H) vocantur. pretium plumae[*](plura F1Rdu) eorum[*](ea- rum R) in libras denarii quini. et inde crimina plerumque auxiliorum[*](auxiliorum F2v(G).-lium r. -liarium Verc) praefectis, a vigili statione ad haec aucupia dimissis cohortibus totis; eoque deliciae processere, ut sine[*](sine in F1Ra) hoc instrumento durare iam ne virorum quidem cervices possint[*](possint v. -ssunt ll).
[*](cfr. Pl. XXIX 55.) Aliud repperit Syriae pars quae Commagene vocatur, adipem eorum in vase aereo cum cinnamo nive multa obrutum ac rigore gelido[*](gelido (R?)v. -dū ll) maceratum ad usum praeclari medicaminis , quod ab[*](ob F1a) gente dicitur Commagenum[*](commagum Fa).
[*](cfr. Herod. II 72. Ar. VI 2, 559b 29. VIII 3, 593b 22. Ael. V 30.)[*]((2) Suet. Cal. 22.) Anserini[*](anserini G.-ris ll.D. -rum v) generis[*](genera E2D) sunt chenalopeces[*](caenalopeces R. chelano- F2.-opes E2. penelopes va.G) et, quibus
lautiores epulas non novit Britannia, chenerotes[*](chenerotes G. cereno- ll. chenalopeces v), fere[*](fero F1G. uero F2) ansere[*](ansare F1.-seres F2) minores. decet tetraonas[*](tetraonas (Potitian.) G. cfr. Suet. et trahonas R.-na FE.-acona a. erythrotaonas v) suus[*](sius Ea) nitor absolutaque[*](absolutaque R(?)v.-tamque r) nigritia[*](nigritia v.-tiam ll), in superciliis cocci rubor. alterum eorum genus vulturum magnitudinem excedit, quorum et colorem reddit, nec ulla ales[*](aues a. auis va.G), excepto[*](excepta Fa. (an ē, excepto?)) struthocamelo, maius corpore inplens pondus, in tantum aucta, ut in terra quoque inmobilis prehendatur. gignunt eos Alpes et septentrionalis regio. in vivariis[*](uiua- riis F2a. auia- E2v. uia- r) saporem perdunt.[*]((10) cfr. Ar. VI 6, 563a 29. Ael. V 24.) moriuntur contumacia spiritu revocato. proximae iis[*](is F1a. his F2D. eis (R?) v) sunt quas Hispania aves tardas appellat, Graecia ὠτίδας, damnatas in cibis; emissa enim ossibus medulla odoris taedium extemplo[*](exemplo F1a) sequitur.[*](Ar. VIII 12, 597a 6. 30 sq. IX 10 init. Ael. III 13. Plut. SA 10, 967b c. Sol. 10, 13. 16. 12.) Indutias[*](inducias Rv) habet gens Pygmaea[*](Pygmaea G. -eorum v. pigmaia R2. pugmae F1a. pigne R. pigriaca F2) abscessu gruum , ut diximus, cum iis dimicantium. inmensus est tractus,[*](7,26) quo veniunt, si quis reputet, a mari Eoo[*](eo Fa). quando proficiscantur [*](proficiscuntur Eauva.G) consentiunt; volant ad prospiciendum alte[*](ante lucē au), ducem quem sequantur eligunt, in extremo agmine per vices qui[*](que (pro qui) F2) adclament[*](adclament dispositos E2v.-mantis pos- R2.-tes pos- F2.-lementis pos- F1au.-tes pos- E1. ad dem???tas pos- R1) dispositos habent[*](habent F2E2v.-ebant ru) et qui gregem voce contineant. excubias habent nocturnis temporibus lapillum pede sustinentes , qui laxatus[*](laxatus R2G. lassa- ru.-tis Tv) somno et decidens indiligentiam coarguat ; ceterae[*](etere F1. cęteri a) dormiunt, capite subter alam condito alternis pedibus insistentes. dux erecto providet collo ac praedicit.
eaedem[*](eaedem - 2 peragunt post 10 attigisse traiecit U) mansuefactae lasciviunt gyrosque quosdam indecoro[*](decoro coni. J. (an haut indecoro?)) cursu vel singulae peragunt.[*](Sol. 10, 14. (12). 15.— Nepos exempl. fr. 9 Pet.— Hor. sat. II 8, 87.) certum est, Pontum transvolaturas primum omnium angustias petere inter duo promunturia Criu[*](Criu - 8 addidit om.a) Metopon et Carambim, mox saburra stabiliri; cum medium transierint[*](transient F1R1), abici lapillos e pedibus, cum attigerint continentem, et e gutture[*](guterae F1.-tere Rd) harenam. Cornelius Nepos, qui Divi Augusti principatu obiit, cum scriberet turdos paulo ante coeptos[*](coepto F) saginari[*](ginari R1. saginarii F1), addidit ciconias magis placere quam grues, cum haec nunc ales inter primas expetatur , illam nemo velit attigisse[*](attigisse F2 (Rh)G. ate ig- F1u. ateg- R. tetig- Eav).[*](Hom. γ 3. Hesiod. op. et d. 448. Ari- stoph. aves 710.— Verg. G II 319.) Ciconiae quonam e loco veniant[*](ueniant v(J). euen- ll.S) aut quo se referant[*](ferant a), inconpertum adhuc est. e longinquo venire non dubium eodem quo grues modo, illas hiemis, has aestatis advenas. abiturae congregantur in loca[*](loca F2R2S(D). -co rv(J) cfr. VI 117) certa[*](certo ava.S(J)) comitataeque sic, ut nulla generis sui relinquatur nisi captiva et serva, ceu lege praedicta die recedunt. nemo vidit agmen discedentium, cum discessurum appareat, nec venire, sed venisse cernimus. utrumque nocturnis fit temporibus, et quamvis ultra citrave pervolent, numquam tamen advenisse usquam nisi noctu existimantur.[*]((25) Mir. ausc. 23.) Pythonos[*](pythonos (E?)G. -nis B. pithonos Fa.-nis v. -tonos R1. -nes R2) comen vocant in Asia patentibus campis, ubi congregatae inter se commurmurant eamque, quae novissima advenit, lacerant atque ita abeunt. notatum post idus Augustas non temere visas ibi. sunt qui ciconiis non inesse linguam confirment. honos iis serpentium exitio tantus, ut in Thessalia capital[*](capitale R(?)va.S) fuerit occidisse[*](occidisse R(?)v.-isisse r) eademque legibus poena, quae in homicidam.
[*]((2) cfr. Cic. ND II 125. Ael. III 13. Plut. SA 10, 967b. — (7) Ael. III 23. Aristoph. aves 1355. Ar. IX 13, 615b 23.— (8) ib. 12,615b 2. Ael. II 32. X 36.— Ar. IX 1, 610a 1.) Simili anseres quoque et olores ratione commeant, sed horum volatus cernitur. Liburnicarum more[*](modo Dal.2 (errore)) rostrato[*](foftrato F1a) impetu feruntur, facilius ita findentes aëra quam si recta fronte inpellerent; a tergo sensim dilatante[*](dilatente a. dela- F1d) se cuneo porrigitur agmen largeque inpellenti praebetur aurae. colla inponunt praecedentibus, fessos duces ad[*](ad om.F1R1a. a R2) terga recipiunt.— (Ciconiae nidos[*](uncos ego posui; pertinent vv.ad § 62 post uisas ibi: cfr. Sol.) eosdem repetunt, genetricum senectam invicem educant) — olorum morte narratur flebilis cantus, falso[*](falso R(?)G.-sos r.-sis dTzv (an recte?)), ut arbitror, aliquot experimentis. iidem mutua came vescuntur inter se.
[*]((14) Ar. VIII 12, 597a 21. 23.— (16) Sol. 11, 20. 21. (cfr. Varro III 5, 7).) Verum haec commeantium per maria terrasque peregrinatio non patitur differri[*](differri- 14 possint om.a) minores quoque, quibus est natura similis. utcumque enim[*](enim om.RSJ) supra dictas magnitudo et vires corporum invitare[*](inuitari R) videri possint, coturnices ante etiam semper adveniunt quam grues, parva avis et, cum ad nos venit, terrestris potius quam sublimis. advolant et hae[*](hae G. haec ll. eae v. (cfr.§ 85. 127)) simili modo, non sine periculo navigantium, cum adpropinquavere terris. quippe velis saepe incidunt[*](insidunt C), et hoc semper noctu, merguntque navigia. iter est iis per hospitia certa[*](certo F1a). austro non volant, umido[*](humidos F1a) scilicet et graviore[*](grauire F1. graui a) vento;[*](Ar. ib. 597b 9–14. Sol. 11, 21.22.) aura tamen vehi volunt propter pondus corporum viresque parvas — hinc volantium illa conquestio labore expressa —, aquilone ergo maxime volant, ortygometra[*](ortygometrā F1) duce. primam earum terrae adpropinquantem accipiter[*](ancipiter F1a) rapit. semper hic[*](hie (i.e. in terra) F1REau. hinc F2v)
remeantes comitatum sollicitant, abeuntque una persuasa[*](persuasae (Rh) G. -asa FEau.-as//// R1. per sua signa R2v) glottis[*](glottis et (d2in ras.) otus (otis C) dTzv. gluttisse totus FEa. gloti///// R1.-tites R2) et otus et cychramus[*](chicramus R. cicra- a. cen- chramis z.-mus va.B).[*](Ar. ib. 15. 16. 20. 21.) glottis[*](glottis dv. gluttis FE. gu- a. gotis R1. glotites R2) praelongam exerit linguam, unde ei[*](undeci F1.-cy a) nomen. hanc initio blandita peregrinatione avide[*](auidae F.-da a) profectam[*](pro- uectam E2zva.G(D)) paenitentia[*](poenitentia v. penitentiam (pae- F) ll) in volatu cum labore scilicet subit: reverti incomitatam[*](incomitatam v. -tata ll) piget et sequi nec umquam plus uno die pergit, in proximo hospitio deserit. verum invenitur alia antecedente anno relicta simili modo in singulos dies.[*](Ar. ib. 17. 21–25. Athen. IX 391a. (cfr. Pl. XXIX 117).) cychramus perseverantior[*](perseuerantior adv.-a//tior R. -atior FE) festinat etiam pervenire ad expetitas sibi terras. itaque noctu[*](noctu ego. -tuis ll.u.-tu is (Rh)G.-tibus is v. fefellit librarium noctuis (10)) [is] eas excitat admonetque itineris. otus[*](ocus a. otis C) bubone[*](bubo Fa) minor est, noctuis maior, auribus plumeis eminentibus, unde et nomen illi — quidam Latine axionem[*](axionem J coll. XXIX 117. acsi-E2. acti- r. asi-v) vocant —, imitatrix alias avis ac parasita[*](pa- rasita E2v. parans. Ita r) et quodam genere saltatrix. capitur haut difficulter ut noctuae, intentam[*](intenta zva.S) in aliquem[*](aliquē FTzS. -quo rv) circumeunte alio.[*]((17) Lucret. IV 639. Diog. La. IX 80. Geop. XIV 24, 2. cfr. Pl. infra § 197. XXVIII 35.) quod si ventus agmen adverso flatu coepit inhibere, pondusculis lapidum adprehensis aut gutture harena repleto stabilitae[*](stabilitae v. -tate ll.z. (an -tatae?)) volant[*](ueratri (B) C Bas.). coturnicibus veneni semen gratissimus cibus, quam[*](quas a. quos R) ob causam eas damnavere mensae, simulque comitialem propter morbum despui suetum, quem solae animalium sentiunt praeter hominem.[*](Ar. VIII 16, 600a 18 sq. Ael. I 52. Ar. VIII 3,592b 16.— Sol. 10, 18.— cfr. Pl. IV 47. (Ael. II 3).) Abeunt[*](abeant R1. hab- F1a) et hirundines hibernis mensibus, sola
came vescens avis ex iis quae aduncos ungues non habent. sed in vicina abeunt apricos[*](apricos R(?)Bas. afri- F2 (sed s rursus del.) E2v. -co r) secutae montium recessus, inventaeque iam sunt ibi nudae atque deplumes. Thebarum tecta subire negantur, quoniam urbs illa saepius capta sit, nec Bizyes[*](Bizyes (sc. tecta) J cum Salm. cfr. IV 47. -zaes E2.-zicis r. -zyae H.-zyas S.-ziae B. -zecis v) in Threcia[*](in Threcia (Thra- v)J. in trecia F.-ema R1.. introeat Eau. intrant R2S) propter scelera Terei.[*](Fabius fr. 24 Pet.) Caecina Volaterranus [*](uolacerra- nus Fa) equestris ordinis, quadrigarum dominus, conprehensas in urbem secum auferens victoriae nuntias amicis mittebat in eundem nidum remeantes inlito victoriae colore. tradit et Fabius Pictor in annalibus suis, cum obsideretur praesidium Romanum a Ligustinis, hirundinem a pullis ad se adlatam, ut lino ad pedem eius adligato nodis significare t[*](significaret v.-are ll) , quoto[*](quoto F2E2v. quo R2d. quinto (qu///// R1) r) die adveniente auxilio eruptio fieri deberet.[*](Ar. VIII 16 extr. 3, 593a 16–18. 12, 597b 3 sq.) Abeunt et merulae turdique et sturni[*](sturnis F1a) simili modo in vicina. sed hi plumam[*](pluma F1R) non amittunt nec occultantur, visi[*](nisi F1Tva.G) saepe ibi quo hibernum pabulum petunt; itaque in[*](in om.R) Germania hieme maxime turdi cernuntur. verius turtur occultatur pinnasque amittit. abeunt[*](abeunte (om. et) F1R) et palumbes; quonam et in his incertum.[*]((21) Sol. 10,19.) sturnorum generi[*](genere F1R1) proprium[*](proprium E2v. prius r (a lac.)) catervatim volare et quodam pilae orbe circumagi, omnibus in medium agmen tendentibus. volucrum soli[*](sibi a) hirundini flexuosi volatus velox celeritas, quibus ex causis neque rapinae ceterarum alitum obnoxia est. eadem[*](eadem — 23 pascitur om.a)[*](eadem ego. ea demum ll.H. eadem demum v) sola avium non nisi in volatu pascitur.
Temporum[*](temporum om.F1a) magna differentia avibus: perennes , ut columbae, semenstres, ut hirundines, trimenstres,
ut turdi, turtures[*](et turtures va.S), et quae, cum fetum eduxere, abeunt, ut galguli, upupae.[*](Ael. V 1. Sol. 40, 19.— (7) Varro III 9, 18. (Col. VIII 2, 2). cfr. Pl. XXXVII 38. 40. Scyl. perieg. 112. Clytus Miles. (fr. 1 Mü.) ap. Athen. XIV 655b. Ael. IV 42. Ov. M VIII 544.) Auctores sunt omnibus annis advolare Ilium ex Aethiopia aves et confligere ad Memnonis tumulum, quas ob id Memnonidas vocant. hoc idem quinto quoque anno facere eas in Aethiopia circa regiam Memnonis, exploratum sibi Cremutius tradit. simili modo pugnant Meleagrides in Boeotia. Africae hoc est gallinarum genus, gibberum , varies sparsum plumis. quae novissimae sunt peregrinarum avium in mensas receptae propter ingratum virus[*](uirus F2R2E2v. munus E1. murus F1R1. a lac.); verum Meleagri[*](ille (////le F1) agri F1R1d) tumulus nobiles eas fecit.
[*](Zosim. I 57, 6. Eunap. fr. 1 Mü.— (16) Herod. II 75. Cic. ND I 101. Mela III 82. Diod. I 83, 1. 87, 6. Plut. de Iside 381c. Ael. II 38.— Paus. VIII 26, 7. cfr. Sol. 1, 11. Pl. XXIX 106 extr.) Seleucides aves vocantur quarum adventum[*](aduentu F1a) ab[*](a F2. ad F1a) Iove[*](iouē a) precibus inpetrant[*](inpetra/// F1.-trani a) Cadmi[*](cadmi F1REJcoll. V 118. cagmi a. casmi F2.-sii B. -sini v) montis incolae, fruges eorum locustis vastantibus. nec unde veniant quove abeant compertum, numquam conspectis nisi cum praesidio earum indigetur.
invocant et Aegyptii ibis suas contra serpentium adventum, et Elei[*](Elei G. eui F1R. euis E. eliti F2. om.av) Myiacoren[*](Myiacoren (Salm.ex. 10aE) D. myfac- F1Rd. nyfac- E. nifac- F2. om.a. Myia- gron Ge Paus.) deum muscarum multitudine pestilentiam adferente, quae protinus intereunt quam[*](quam v(H). quia F2. qua rG(S). om.a. postquam zC. cfr. XV 67) litatum est ei[*](die G) deo.
[*](Ar. VIII 16 extr.— Ael. V 2 init. Sol. 11, 14.) Sed in secessu[*](sed incessu ad) avium et noctuae paucis diebus latere traduntur, quarum genus in Creta[*](cretę RS) insula non
esse[*](ee (sc. traditur) ego. est (ē) ll.v), etiam, si qua invecta sit, emori[*](emoritur va.S). nam haec quoque mira naturae differentia: alia aliis locis negat, tamquam [*](dist.G)genera frugum fruticumve, sic et animalium; non nasci tralaticium[*](translaticium Rau2G), invecta emori[*](inuicta emori F1.-te mori au) mirum. quod[*](quod FRE1au(Rh)S. quid E2G(D). quidem v) illud est unius generis saluti adversum[*](aduersus F1au), quaeve ista[*](quaeue ista F2E2G. quaeue is (quae a) ru. quaenam est iis v) naturae invidia? aut qui terrarum dicti[*](dic//// F1. diciti du.om.a. dicati va.H) avibus[*](aui//// F1.-ius ad) termini? Rhodos[*](rodos ll) aquilam non habet.[*]((6.7) cfr. Suet. Tib. 14 p. med.) Transpadana Italia iuxta Alpes Larium lacum appellat amoenum arbusto agro, ad quem ciconiae non permeant, sicuti nec[*](nec v. ne ll) octavum citra[*](citra ll.zBrot. circa v) lapidem ab eo inmensa[*](inmensa v. -so ll) alioqui finitimo Insubrum[*](insobrum FRa. Insubrium C) tractu[*](tractu v. -tū ll) examina graculorum[*](gragulorum FR. galg- a) monedularum[*](monedularum ll. v(S). et praem. C. que add. G), cui soli avi furacitas argenti aurique praecipue[*](praecipua Faz) mira est. picus Martius in Tarentino agro negatur esse. nuper et adhuc[*]((16.17) Sol. 7, 28.— (17. 18) Antig. Car. 122 (134). Sol. 19, 1.) tamen rara ab Appennino ad urbem versus cerni coepere picarum genera, quae longa insignes cauda variae appellantur; proprium iis calvescere omnibus annis, cum serantur[*](seratur a. -ritur va.G) rapa. perdices non transvolant Boeotiae fines in Attica[*](Atticam Gesner e Sol.), nec ulla avis[*](aues FR) in Ponto insula, qua[*](qua/// F. quo au. in qua va.G) sepultus est Achilles, sacratam ei[*](ei del.F2) aedem. in Fidenate agro iuxta urbem ciconiae nec pullos nec nidum faciunt. at in agrum Volaterranum [*](agro uolant a) palumbium vis e mari quotannis advolat[*](quodannis euolat F1).[*](Sol. 1, 11. cfr. Varro ap. Plut. qu. Rom. 90, 285e.)[*]((2) cfr. Ael. III 35. Pl. VIII 227.) Romae in aedem Herculis in foro Boario nec muscae nec canes intrant. multa praeterea similia, quae prudens subinde omitto in singulis generibus, fastidio parcens, quippe cum Theophrastus tradat invecticias esse[*](inuectricia sese F1a) in Asia etiam columbas et pavones et cervos[*](ceruos ll.v(S). cor- Ven.) et in Cyrenaica vocales ranas.[*](Ar. IX 49 B, 632b 14–22. Ael. XII 28.)[*]((5. 6) Ar. III 12 init. Sol. 10, 16.) Alia admiratio circa oscines. fere[*](fore F1a) mutant colorem vocemque[*](uocemque R(?)v.-que ut r) tempore anni ac repente fiunt aliae, quod in grandiore[*](grandiores F1a) alitum genere grues tantum; hae[*](haec F2a) enim senectute nigrescunt. merula[*](merulae F2. melū/// R1.-ūla R2) ex nigra[*](nigro F2) rufescit[*](rufes ut a. rufes //// F1.-escunt F2), canit aestate, hieme balbutit[*](balbuttit Fa.-utat R), circa solstitium muta. rostrum quoque anniculis in ebur[*](ebor FR) transfiguratur, dumtaxat maribus. turdis colos[*](color Rva.D) aestate[*](aetate F. etate ad) circa cervicem varius, hieme concoloribus[*](con- coloribus ego. -lor ll.v).
Lusciniis diebus ac noctibus continuis XV garrulus sine intermissu cantus densante se frondium germine, non in novissimis[*](nouissimis anon. ap. Dal. -mū ll.v. cfr. CFW Müller p. 17) digna miratu ave. primum tanta vox tam parvo in corpusculo, tam pertinax spiritus; deinde in una [*](dist. ego)perfecta musica[*](musicae va.S) scientia: modulatus editur sonus et nunc continuo spiritu trahitur in longum, nunc variatur inflexo, nunc distinguitur conciso, copulatur intorto, promittitur[*](promitur R1z) revocato , infuscatur ex inopinato, interdum et secum ipse murmurat[*](memorat Fa), plenus, gravis, acutus[*](actus F1a), creber, extentus, ubi visum est, vibrans, summus, medius, imus. breviterque omnia tam parvulis in faucibus, quae tot[*](tot om.R1H. in R2) exquisitis tibiarum tormentis ars hominum excogitavit, non ut sit[*](non ut sit ego. non sit ut F1RaS. ut non sit F2(E?)v(D).cfr. VII 1. II 49) dubium hanc suavitatem praemonstratam efficaci auspicio, cum in ore Stesichori cecinit infantis. ac ne quis dubitet artis esse[*](sese F1au), plures singulis[*](singulis F2v.-li r) sunt cantus[*](cantus nec F2R2 (Rh) G. -tu ut (pro -tuus) nec F1R1au. -tus ut nec ED.-tus et non v), nec iidem[*](iidem (Rh) G. id- ll.v(D)) omnibus, sed sui
cuique.[*]((4) Ar. IV 9, 536b 17. Plut. SA 19, 973a b.) certant inter se, palamque animosa contentio est. victa morte finit saepe vitam spiritu prius deficiente quam cantu. meditantur aliae iuveniores[*](iuniores va.Brot.) versusque[*](uersosque Fa) quos imitentur accipiunt. audit discipula intentione magna et reddit[*](magnae reddit F1R1a), vicibusque[*](quae (pro que) F1a) reticent[*](reticent E1adv. riti- F1. re- ticens F2E2(R?)Brot.): intellegitur emendatae correptio[*](correctio va.H) et in docente quaedam reprehensio. ergo servorum illis pretia sunt, et quidem ampliora quam quibus olim armigeri parabantur . scio[*](scio - 10 daretur om.a) HS[*](HS D. tis F1u. is d.del.F2E2va.G. sestertiis R(?)Rh)VI[*](VID. VI F2RRh. ui F1dEu.om. va.G) candidam alioqui[*](alioqui F2.-uin rv), quod est prope invisitatum [*](inusitatum F2E2va.Brot. cfr. § 132. (VIII 149)), venisse, quae Agrippinae Claudi principis coniugi dono daretur. visum iam saepe iussas canere coepisse et cum symphonia alternasse, sicut homines repertos qui sonum earum addita in transversas harundines aqua foramen inspirantes linguaeve[*](lin- guaeue (-aue F2D) ll.uzS. -aeque (Rh) G. -ae ut v) parva aliqua[*](aliquā F1) opposita[*](oppositam oram F1a) mora indiscreta redderent similitudine.[*](Ar. IX 49 B, 632b 22–25. 27. Ael. XII 28 init.(18) Ar. IX 15, 616b 8.9. V 9, 542b 25.) sed hae[*](hae (Rh) G. haec ll. eae v) tantae tamque artifices[*](arti- ficis au) argutiae a XV diebus paulatim desinunt, nec ut fatigatas possis dicere aut satiatas. mox aestu aucto in totum alia vox fit, nec modulata aut varia; mutatur et color. postremo hieme ipsa non cernitur. linguis earum tenuitas illa prima non est quae ceteris avibus. pariunt vere primo, cum plurimum, sena ova.[*](Ar. IX 49 B, 632b 31 sq.— (23) ib. 27–30.)[*]((1) Ar. ib. 633a 17.18. (IX 15 init.).) Alia ratio ficedulis, nam formam simul coloremque mutant. hoc nomen autumno[*](autumno F2v(D). no n??? r. -no: non (habent) H) habent, postea melancoryphi[*](melanoryphi R2. melaor- R1) vocantur. sic et erithacus hieme, idem phoenicurus aestate.
mutat et upupa, ut tradit Aeschylus poeta, obscena alias pastu avis, crista visenda plicatili, contrahens eam subrigensque per longitudinem capitis.[*](Ar. ib. 14–16. - (6) Ar. IX 22 init. Ael. IV 47.— (8) Ar. IX 19 med. Mir. ausc. 15. Ael. V 27. Sol. 7,12.— (9) Ar. IX 27. Sol. 32, 33.) Oenanthe[*](onante a. oua- R) quidem etiam statos latebrae dies habet. exoriente sirio occultata ab occasu eiusdem prodit, quod miremur, ipsis diebus utrumque. chlorion quoque, qui totus est luteus, hieme non visus, circa solstitia procedit.
merulae circa Cyllenen Arcadiae, nec usquam aliubi[*](alicubi a. alibi S) , candidae nascuntur. ibis circa Pelusium tantum nigra est, ceteris omnibus locis candida.
[*](Ar. V 8, 542b 2–4. IX 14 init.— (18) Ar. VIII 3, 593b 9–11.) Oscines praeter exceptas non temere fetus faciunt ante aequinoctium vernum aut post autunmale, ante solstitium autem dubios, post solstitium vitales.
Eo maxime sunt insignes halcyones[*](alciones a. alcro- F). dies earum partus maria quique[*](maria quique ll.uRh coll. § 90. qui maria quo- que zva.G. maria quiqui (anon. ap. H) D) navigant novere. ipsa avis paulo amplior passere, colore cyanea[*](cyanea et ego. -nea et ex Rh. -neta ex a.-nneta ex E1.-neneta ex u. -neaeta ex F1.-neo ex F2E2(R?)v) et parte inferiore[*](inferiore ego. mteiore Fu.om.a. maiore E2in ras. (R?) v. interiore Rh. minore (coni. S) J. cfr. Ar.νῶτον. . . κυαϝοῦν) tantum purpurea[*](purpurea (Rh)D. -reas ll.u. -rea sed J. -reis et v. an -rea est (-reast)?)[*](dist. ego), candidis admixta[*](admixta ll.u(Rh) Brot.(J). -tis v(S)) pinnis[*](pennis Rauva.S) collo, gracili ac procero rostro.[*](rostro ego ex Ar. om. ll. v) alterum genus earum magnitudine distinguitur et cantu[*](et caret cantu J. sed cfr. Müller stil, p. 91)[*](Altionē FRa): minores in harundinetis canunt.[*](Ar. V 9, 542b 21–24. 4–7. cfr. Pl. II 125. XVIII 231. Varro ap. Gell. III 10, 5. Col. XI 2, 21. Serv. geo. I 399. Isid. XII 7, 25.)halcyonemvidere rarissimum est nec nisi vergiliarum occasu et circa solstitia
brumamve, nave aliquando circumvolata statim in latebras[*](latebras v. -ris ll) abeuntem. fetificant bruma, qui dies halcyonides[*](alcionides F2. aleso- Ra. al////o- F1) vocantur, placido mari per eos et navigabili, Siculo maxime[*](maxime ll.(P)H. add. in reliquis partib' ē a, in rel- part- ẽ quidem mitius pelagus siculū utique (itaque E1. utrique R2E3.-inque z) tractabile rzv) . faciunt autem[*](septem (pro septenis) ll.v) VII ante brumam diebus nidos et totidem sequentibus pariunt.[*](Ar. IX 14, 616a 19–33.— (11–13) Ar. V 9 init. VIII 3,593b 20.) nidi earum admirationem habent pilae figura paulum eminenti, ore perquam angusto, grandium spongearum [*](spongiarum F2ava.S) similitudine. ferro intercidi non queunt, franguntur ictu valido, ut spuma arida maris. nec unde confingantur invenitur; putant ex spinis[*](et spinis Fa) aculeatis, piscibus enim vivunt. subeunt et in amnes. pariunt ova quina.Gaviae[*](Cauiae F1R) in petris nidificant, mergi et in arboribus. pariunt plurimum[*](an cum plurimum?) terna, sed gaviae aestate, mergi incipiente vere.
[*](Ar. IX 7, 612b 21–25. 27–31.) Halcyonum nidi figura reliquarum quoque sollertiae admonet, neque alia parte ingenia avium magis admiranda sunt. hirundines luto construunt, stramento roborant . si quando inopia est luti, madefactis[*](madefactis (coni. Dal.) D. -ta ll. -tae G. -tum zv) multa aqua pinnis pulverem spargunt; ipsum vero nidum mollibus plumis floccisque consternunt tepefaciendis ovis, simul ne durus sit infantibus pullis. in fetu summa aequitate alternant cibum . notabili munditia egerunt excrementa pullorum adultioresque [*](adulterioresque F1au) circumagi docent et foris[*](foras va.G) saturitatem emittere. alterum est hirundinum genus rusticarum et agrestium, quae raro in domibus diversos figura, sed eadem materia confingunt nidos, totos supinos, faucibus porrectis in angustum , utero capaci, mirum qua peritia[*](peritia et F2G. -tiae F1RE1a.-tia E2v) et occultandis
habiles[*](habilis F2EaS. bhab- F1. habillis R) pullis et substernendis molles[*](mollis F2S) .[*](Thrasyll. ap. Ps.—Plut. de fluv. 16, 2.) in Aegypti[*](egypto ad) Heracleotico [*](Heracleotico - 4 Aegypto om.a) ostio molem continuatione nidorum evaganti Nilo inexpugnabilem[*](inexpugnabilem Ev. -le r) opponunt stadii fere unius spatio, quod humano opere perfici non posset. in eadem Aegypto[*](aegipto F2v(D). om. rH) iuxta oppidum Copton insula est sacra Isidi, quam ne laceret amnis idem, muniunt opere, incipientibus vernis diebus palea et stramento rostrum[*](rostro va.G) eius[*](ē au) firmantes[*](firmantis F1a), continuatis per triduum noctibus tanto labore, ut multas in opere emori[*](et mori Fa (an recte?)) constet; eaque militia illis cum anno redit semper. tertium est earum genus: excavant ripas[*](genus quae ripas excauant u (?) v a.S) atque ita internidificant[*](internidificant ll.u (Rh)G. in terra nid- TD. in terram (-rra C) foetificant v).[*](cfr. Pl. XXX 33. (Cels. IV 7 (1) extr.).)— (Harum[*](uncis inclusa alieno loco inserta videntur: cfr. XXX 33) pulli ad cinerem ambusti mortifero faucium malo multisque aliis morbis humani corporis medentur) — non faciunt hae nidos migrantque multis diebus ante, si futurum est, ut auctus amnis[*](omnis F1a) attingat[*](attingat F2E2v(D).-gant rS).[*]((17) Ar. IX 13, 616a 4–6.) In genere vitiparrarum[*](uitiparrarum H. uitae (del.F2) par- uarum (parra- E) FRE.om.a. parrarum G. itē ripariarum B. uiteriparum v) est cui nidus ex musco arido ita absoluta perficitur pila, ut inveniri non possit aditus . acanthyllis[*](acanthyllis (B)H ex Ar. agathillis dT. -thilis a.-tillis r. argatilis C. -thylis v) appellatur eadem figura ex lino intexens[*](intexens E2 (R?)v. extex- F. tex- E1au). Picorum aliquis[*](alicui (Rh)H) suspenditur[*](suspendit in C) surculo primis[*](primus au) in ramis[*](rami FR) cyathi[*](cyathi E(?)v. ciati ru) modo, ut nulla quadripes[*](quadripedes F) possit accedere. galgulos[*](galgulos v. gaug- ll) quidem ipsos dependentes pedibus somnum capere confirmant, quia tutiores ita se sperent[*](sperent FG. -rant rv(S)) .[*]((1) ib. 616a 6–12. Herod. III 111. (Ael. II 34). Sol. 33, 15. cfr. Pl. XII 85.— (4) Ar. IX 33.) iam publicum quidem omnium est tabulata ramorum sustinendo nido provide eligere, camarare
ab imbri aut fronde protegere densa. in Arabia cinnamolgus [*](cinnamolgus (cyna- FEav) ll.Sol.v(Brot.). -mologos G) avis appellatur cinnami surculis nidificans[*](nidificans ego. -cant F1R.-cat rv); plumbatis eos sagittis decutiunt indigenae mercis gratia. in Scythis avis magnitudine otidis[*](ut idis F1Ra) binos[*](bina (sc. oua) coni. Dal.) parit in leporina pelle semper in cacuminibus ramorum suspensa. picae cum diligentius visum ab homine nidum sensere, ova transgerunt[*](transferunt C(J)) alio. hoc in iis avibus, quarum digiti non sint[*](sunt C) accommodati conplectendis transferendisque[*](transferendis a) ovis[*](ouis quae F1Ra), miro traditur modo. namque surculo super bina ova[*](oua om. S errore) inposito ac feruminato[*](ac fe- rumato (-minato v) F2v. om.ru. (del. Rh)) alvi glutino, subdita[*](glutinosus dita F1.-osius ita au) cervice medio, aequa utrimque libra deportant alio.[*](Ar. IX 8 init. VI 1, 559a 1. 3. 4. IX 13, 615b 25. 28–32.) Nec vero iis minor sollertia, quae cunabula in terra faciunt corporis gravitate prohibitae sublime petere. merops vocatur genitores suos reconditos pascens, pallido intus colore pinnarum, superne cyaneo, prioreparte[*](priore parte ego ex Ar. priori ll.v. primori d(?)G) subrutilo . nidificat[*](nidificant F1RaSJ) in specu sex pedum defossa[*](defossus F1.-ssos F2. (an -sso?)) altitudine.
[*](Ar. IX 8, 613b 9–11. 15–17. Ael. III 16 init. 5. X 35. Sol. 7,29.— (21) Ar. ib. 25–28. 33. 614a 7. 9. Ael. III 16 extr. Geop. XIV 20. Sol. 7, 30.)Perdices spina[*](spinas FR) et frutice[*](frutices R) sic muniunt receptaculum, ut contra feram[*](feras R(?)va.D) abunde vallentur. ovis stragulum molle[*](molli C) pulvere contumulant nec in quo loco peperere incubant: ne cui[*](neui R. neue cui va.S) frequentior conversatio suspecta sit, transferunt alio. illae quidem et maritos suos fallunt, quoniam intemperantia libidinis frangunt earum ova, ne incubando detineantur[*](deteneantur Fa). tunc inter se dimicant mares desiderio feminarum; victum
aiunt venerem pati.[*]((3) Ar. ib. 614a 10–17. Ael. IV 16 med.) id quidem et coturnices Trogus et gallinaceos[*](trocus et gallinaceus F1Ra) aliquando, perdices vero a domitis feros et novos aut victos iniri promiscue. capiuntur quoque pugnacitate eiusdem libidinis, contra aucupis[*](aucupes F2) inlicem[*](inlicem (P)S. indi- ll.v) exeunte in proelium duce totius gregis. capto eo procedit alter ac subinde singuli. rursus circa conceptum feminae capiuntur contra aucupum feminam exeuntes, ut rixando abigant eam[*](eam (Rh)G. eum ll.v).[*](Ar. VI 2, 560b 13–16. V 5, 541a 26–31. (Ael. XVII 15. Athen. IX 389e f. Archelaus ap. Varr. III 11, 4). Sol. 7, 30.— (12) Ar. IX 8, 614a 23–28.) nec[*](neque R(?)C) in alio animali[*](animal R) par opus libidinis. si contra mares steterint, feminae aura ab iis flante praegnantes fiunt, hiantes[*](hiantes - § 117 super omnia om.a) autem exerta lingua per id tempus aestuant. concipiunt et supervolantium adflatu, saepe voce tantum audita masculi, adeoque vincit[*](uin- cit Ev. uicit r) libido etiam fetus caritatem, ut illa furtim et in occulto incubans[*](incumbans Rd) , cum sensit[*](sensit F2R2 (E?)B. sit ruv) feminam[*](femina (-nae u) aucupe (-pis d?) accedente duva.G) aucupis accedentem ad marem, recanat revocetque et ultro praebeat se libidini. rabie quidem tanta feruntur, ut in capite aucupantium saepe caecae motu[*](motu ego. metu (-tus E1.-tuus F1) ll.v. inpetu J. del. P. initu coni.H) sedeant.[*](Ar. ib. 613b 17–21. Plut. SA 16, 971c d. Sol. 7, 31. 32.— Ar. IX 7, 613a 23. 24. (VI 4 extr.).) si ad nidum is coepit accedere , procurrit[*](procurrit ad F2E2v(D). adprocurrit rS) ad pedes eius feta, praegravem aut delumbem sese simulans, subitoque in procursu aut brevi aliquo volatu cadit, ut fracta[*](ut fracta z. fracta ut RS. -ta aut rv. (Ar. ὡς ἐπίληπτος οὖσα)) ala aut pedibus[*](uel pedibus Sol.) , at[*](at ego. ac z.del.F2Bas. aut rv) procurrit iterum iamiam prehensurum[*](prehensurum v. prens- D. press- R2E. praes- r) effugiens spemque[*](speque u. spe va.G) frustrans[*](frustrans F2uv(J). -tans E.-tras F1.-trat R1. -tratur R2S), donec in diversum abducat[*](adducat F1) a nidis. eadem in[*](in ll.G1(D). om. G2. iam v) pavore, libera ac materna vacans[*](uacans G. -cant F2E2. uocant r. -nte v) cura, in sulco resupina glaeba se terrae pedibus adprehensa operit. perdicum vita et ad[*](et ad FD. ad rv) sedecim annos durare existimatur.[*]((4–7) Ar. ib. 612b 31–34. Ael. III 5 med. 44.) Ab iis[*](ab iis (his G) v. ab is F2D. auis F1R. aues Eudz) columbarum maxime[*](gesta maxime va.G) spectantur simili ratione mores. inest[*](inest ego (et dist.). inde sed ll.v. iidem sed Ber. uitae sed Rh. (spectatur .. induere. et Müller em. II p. 7)) pudicitia illis plurima[*](plurima ego. prima ll.v. cfr. VIII 212) et neutri nota adulteria. coniugi[*](coniugii F2va.S. -gri F1) fidem non violant communemque servant domum. nisi caelebs[*](caeleps ll) aut vidua nidum non relinquit. et imperiosos[*](quisque E2) mares, subinde etiam iniquos ferunt, quippe suspicio[*](suspitio F) est adulterii, quamvis natura non sit: tune plenum querela[*](quaerella F.an querelae?) guttur saevique rostro ictus, mox in satisfactione exosculatio[*](& osculatio F) et circa veneris preces crebris pedum orbibus adulatio.[*](Ar. ib. 34–613 a 5. (Ael. III 45).— (16) Ar. ih. 613a 11–13. Athen. IX 394e) amor utrique subolis aequalis; saepe et ex hac causa castigatio pigrius intrante femina ad pullos. parturienti solatia et ministeria ex mare. pullis primo salsiorem[*](sal- sumorem F1) terram [*](horam F1.-ra F2) collectam gutture in ora inspuunt praeparantes tempestivitatem cibo. proprium generis eius et turturum, cum bibant[*](uiuant F1R) , colla non resupinare largeque bibere iumentorum modo.
[*](Ar. ib. 17–21. (cfr. VI 4 extr.).)[*]((1) Ar. IX 49 B, 633a 6. 8. 9. Athen. l. l.— Nigid. fr. 122 Swob.)Vivere palumbes ad tricensimum annum, aliquas[*](aliquas dS.-quos B. reliquas FR.-quos Ev) et[*](et ll.S. om. v) ad quadragensimum, habemus auctores, uno tantum incommodo [*](in- commodo (-omo- E2) F2E2v. comm- F1d. quomodo r) unguium — eodem et argumento senectae[*](se- nectae v. -ta ll) —, qui citra perniciem reciduntur. cantus omnibus similis atque idem trino conficitur versu praeterque[*](praeterquam in va. (Rh)G) in clausula[*](clausula (E?)u(Rh)G. -lae rv) gemitu,
hieme mutis, a vere[*](a uere H. uere v. habere ll) vocalibus. Nigidius putat, cum ova incubet[*](incubet ll.Brot. -bat uRh. -bant va.G) sub tecto, nominatam[*](nominatam v.-ta ll) palumbem relinquere nidos. pariunt autem post[*](post F2R2zv. cum F1R1Eud) solstitium[*](solstitio EudT.-tia zva.G) .[*](Ar. IX 7, 613a 22. 29–33.) columbae et[*](ut (pro et) F) turtures octonis annis vivunt.contra passeri minimum vitae, cui salacitas par[*](par v. pars ll) . mares[*](maris FRd1) negantur anno diutius durare argumento, quia nulla veris initio appareat[*](appareat E2v(J).-rent r. -ret d2TS) nigritudo in rostro, quae ab aestate incipit. feminis longiusculum spatium. verum columbis inest quidam et gloriae intellectus: nosse credas suos colores varietatemque dispositam; quin[*](quin (Rh)G. qui ll.u. quae zv)[*](in z) etiam ex volatu quaeritur[*](cre- ditur z.-duntur va.(Rh)G)[*](dist. (Rh)J) : plaudere in caelo varieque sulcare. qua in ostentatione ut vinctae[*](uinctae B. uic- ll. v) praebentur accipitri, inplicatis[*](inplicati FR1) strepitu pinnis, qui non nisi ipsis alarum umeris eliditur, alioquin [*](alioqui HBrot.) soluto volatu multum[*](multum v. in mul- ll.B. illo mul- CFW Müller p. 17) velociores[*](uelociores ll.u(Rh)H. -re G.-rem v. dist. Rh) . speculatur[*](speculator R) occultus fronde latro et gaudentem in ipsa gloria rapit.[*](De- mocr. ap. Col. VIII 8, 7.— § 110: Frontin. strat. III 13, 8.)
ob id cum iis habenda est avis quae tinnungulus[*](tinnungulus v. -lis R. tinung- Ven.(D). -lis (cin- F2) r. tinnunculus C. cfr. Col.) vocatur; defendit enim illas terretque accipitres naturali potentia in tantum, ut visum vocemque eius fugiant. hac de causa praecipuus columbis amor eorum, feruntque, si in quattuor angulis defbdiantur in ollis novis oblitis, non mutare sedem columbas — quod et[*](et om. va.S) auro insectis alarum articulis quaesivere aliqui[*](alioqui F2RH.-uin rv(S)), non aliter innoxiis vulneribus —, multivaga alioqui ave[*](aue F2E2v. abe F1. ab r). est enim ars illis inter se blandiri et corrumpere alias furtoque comitatiores reverti.[*]((5) Varro III 7, 1. 10. Col. VIII 8, 1. 10. 8.) quin et internuntiae in
magnis rebus fuere, epistulas adnexas earum pedibus obsidione Mutinensi[*](mutiniensi FR) in castra consulum Decumo Bruto mittente. quid vallum et vigil obsidio atque etiam retia in[*](in F1. om.rv) amne praetenta profuere[*](profruere R. prae- fu- F) Antonio, per caelum eunte nuntio? et harum amore insaniunt multi. super tecta exaedificant turres iis nobilitatemque singularum et origines narrant, vetere iam exemplo. L. Axius eques Romanus ante bellum civile Pompeianum denariis CCCC singula paria venditavit[*](uendita (-di ita R) VI F1R.-icauit va.C), ut M. Varro tradit. quin et patriam nobilitavere in Campania grandissimae provenire existimatae.Harum volatus[*](uolatus F2v. uel- R1. rel- ru) in reputationem ceterarum quoque volucrum inpellit[*](nos inpellit va.S. cfr. § 92) . omnibus animalibus reliquis certus et unius modi et in suo cuique genere incessus est; aves solae vario meatu feruntur et[*](et aere RSJ) in terra et in aëre. ambulant aliquae, ut cornices; saliunt aliae, ut passeres, merulae ; currunt, ut perdices, rusticulae; ante se pedes iaciunt, ut ciconiae, grues. expandunt alas pendentesque raro intervallo quatiunt, aliae crebrius, sed et primas dumtaxat pinnas , aliae[*](aliae ego. -ia et FR.-iae et Ev) tota latera plaudunt[*](plau- dunt F2d. pland- F1R. pand- Ev. cfr. n. luc. p. 8) ; quaedam vero maiore ex parte conpressis volant percussoque semel, aliquae et gemino ictu[*](ictu ////referuntur R) , aëre feruntur: velut[*](uelut F2E2v(D). uel F1E1u. ut RS) inclusum eum prementes eiaculantur [*](hę iacu- lantur u. iac- va.G) sese in sublime, in rectum, in pronum[*](pronum F2E2v. probum r) . impingi[*](impingi F2E2v. pingi F1d.-gui RE1) putes[*](putes F2E2v. pot- r) aliquas aut rursus ab alto[*](alto R2E2v. labi r) cadere has, illas salire. anates solae quaeque sunt[*](sint R) eiusdem generis in sublime protinus sese tollunt atque e[*](e R2v. om. r)[*](& F2Rv. //// F1) vestigio caelum petunt, et hoc etiam ex aqua[*](ex qua F1R1). itaque in foveas, quibus feras venamur,
delapsae solae evadunt.[*]((1. 2) cfr. Ar. IX 32, 619b 1. 5.) vultur et fere[*](fere Fv(D). -rae rH) graviores nisi ex procursu aut altiore cumulo[*](tumulo va.G) inmissae non evolant; cauda reguntur. aliae circumspectant, aliae flectunt[*](flectuntq. F2) colla, nec ullae[*](nec ullae FdRE1u(Rh)S. nec nu- E2z. nonnu- v(D). at cfr. § 73) vescuntur ea quae rapuere pedibus. sine voce non volant multae, aut[*](an aliae (alie) pro aut?) e contrario semper[*](sese per F1) in volatu silent. subrectae [*](sub- Rectę F2E2v.-to ru) , pronae, obliquae in latera, in ora, quaedam et resupinae feruntur, ut, si pariter cernantur plura genera[*](genera om.F1R1. (post cernantur add.F2)), non in eadem natura meare videantur.[*](Ar.I 1,487b 25. IX 30 init.) Plurimum volant[*](n??? uolant R) quae apodes, quia careant[*](carent duva.G) usu pedum, ab aliis cypseli appellantur, hirundinum[*](hirundinū Ev.-inē r) specie. nidificant in scopulis. hae sunt quae toto mari cernuntur, nec umquam tam longo naves tamque continuo cursu recedunt a terra, ut non[*](non om.F1d) circumvolitent eas apodes. cetera genera residunt et[*](et FE2v(D). om.rduS) insistunt; his quies nisi in nido nulla: aut pendent aut iacent.
[*](Ar. IX 30 med.—(21) Cic. ND II 124. Ar. IX 10 extr. Mir. ausc. 14. Antig. Car. 41 (47). Ael. III 20.) Et[*](Et nec F1du) ingenia aeque varia, ad pastum[*](partum R1) maxime. caprimulgi appellantur, grandioris[*](grandiores dTzva.G(P)) merulae[*](merula P ex Ar.) aspectu, fures nocturni; interdiu enim visu carent. intrant pastorum stabula caprarumque uberibus advolant suctum propter lactis, qua iniuria uber emoritur caprisque caecitas, quas ita mulsere , oboritur. platea[*](platalea Cic.) nominatur advolans ad eas, quae se in mari mergunt, et capita illarum morsu corripiens, donec capturam extorqueat. eadem cum devoratis se inplevit conchis, calore ventris coctas[*](coctas R2E2v. concis R1. cunctas r) evomit atque ita ex iis esculenta [*](esculenta eligit RS.-nta legit v. aesculeant (-lent E) legit DFE) eligit testas excernens[*](exernens F1.-rcens F2. excreans va.Bas.) .