Res Rustica

Scio quosdam, Publi Silvine, prudentes agricolas pecoris abnuisse curam, gregariorumque pastorum velut inimicam suae professionis disciplinam constantissime repudiasse. Neque infitior id eos aliqua ratione fecisse, quasi [*]()sit agricolae contrarium pastoris propositum: cum ille quam maxime subacto et puro solo gaudeat, hic novali graminosoque; ille fructum e terra speret, hic e pecore; ideoque arator abominetur, at contra pastor optet herbarum proventum.

Sed in his tam [*]()discordantibus votis est tamen quaedam societas atque coniunctio: quoniam et pabulum e [*]()fundo plerumque domesticis pecudibus magis quam alienis depascere ex usu est, et [*]()copiosa stercoratione, quae contingit e gregibus, terrestres fructus exuberant.

Nec tamen ulla regio est, in qua modo frumenta gignantur, quae non ut hominum [*]()ita armentorum adiutorio colatur.[*]()Unde etiam iumenta et armenta nomina a re [*]()traxere, quod [*](qua SA1. ) [*](in hia tam R: in ista SA1. ) [*](ex Lundström: et SA1: e A2: est c. ) [*](ex usu est et Schneider: exueste S: exuestet AR. ) [*](hominum S: omnium AR. ) [*](adiutorio colatur Schneider: adiuratorio colatur S adiurator inculator A: adiurator inculatur A2. ) [*](nomina a re Lundström: nominare S: nom are A. )

Nam in rusticatione vel antiquissima est ratio pascendi eademque [*]()quaestuosissima, propter quod nomina quoque pecuniae et peculii tracta videntur a pecore: quoniam et solum id [*]()veteres possederunt, et adhuc apud quasdam gentes unum hoc usurpatur divitiarum genus: sed [*]()ne apud nostros quidem colonos alia res uberior.[*]()Ut etiam M. Cato prodidit,[*]()qui consulenti, quam partem rei rusticae exercendo celeriter locupletari posset [*]()respondit: Si bene is pasceret;[*]()rursusque interrogant, quid deinde faciendo satis uberes fructus percepturus esset, affirmavit: Si mediocriter pasceret.

Ceterum de tam sapiente viro piget dicere, quod eum quidam auctores memorant eidem quaerenti, quidnam [*]()tertium in agricolatione quaestuosum esset, asseverasse, si quis vel male pasceret; cum praesertim maius dispendium sequatur inertem et inscium [*]()pastorem, quam prudentem [*]()diligentemque compendium.[*]()De secundo tamen responso dubium [*](subvectando R: subiectando S: subtectando A. ) [*](eandemque SA. ) [*](id Lundström: in SA. ) [*](sed S: et AR. ) [*](re superior SAR. ) [*](prodidit S: reddidit AR. ) [*](posset S: possit AR. ) [*](is pasceret Lundström: ipsasciret S: ipsas geret A. ) [*](quidam SA. ) [*](scium SAR. ) [*](prudenti SAR. ) [*](conpendium S2: conprendium S1A. a The author here derived iumentum from iuvare, to aid, and armentum from arare, to plough. In the latter case the )