Tusculanae Disputationes

Cicero, Marcus Tullius

Cicero. M. Tulli Ciceronis. Scripta Quae Manserunt Omnia. Pohlenz, M, editor. Leipzig: Teubner, 1918.

Sed et huius culpae et ceterorum vitiorum peccatorumque nostrorum omnis a philosophia petenda correctio est.[*](est H (9 nihil est... 405, 8 videantur et 405, 18 illa ... 405, 29 est bis)) cuius in sinum cum a primis temporibus[*]((initio libere) ... 405, 29) aetatis nostra[*](nostram K1 ) voluntas studiumque nos compulisset,

p.406

his gravissimis casibus in eundem portum, ex quo eramus egressi, magna iactati tempestate confugimus. o vitae philosophia dux, o virtutis[*](virtus KRH) indagatrix expultrixque[*](excultrixque GKR1V1H Apul. plur. (exculptrixque PL) Lact. P 1 V (ultrixque H) expultrixque RvetVrecMs Prisc. Apul. F 2 Lact. BP 2 ) vitiorum![*](o vitae ... 4 vitiorum Prisc. GL. 2, 371, 10 o vitae, om. codd. phil....potuisset et tu inventrix...fuisti Lact. inst.3, 13, 15 cf. Apul. mund. 1 ) quid[*](quid qui V1 ( dadd, 1 aut 2) ft. recte cf. Mue. ) non modo nos, sed omnino vita hominum sine te esse potuisset? tu urbis peperisti, tu dissipatos homines in societatem vitae convocasti, tu eos inter se primo domiciliis, deinde coniugiis, tum litterarum[*](literarum K) et vocum communione iunxisti, tu inventrix legum, tu magistra morum et disciplinae fuisti; ad te confugimus, a te opem petimus, tibi nos, ut antea magna ex parte, sic nunc penitus totosque tradimus. est autem[*](quid ad te opem ferimus. est autem H) unus dies bene et ex praeceptis tuis actus peccanti[*](peccandi R1 imm. GH) inmortalitati anteponendus.

cuius igitur potius opibus utamur quam tuis, quae et vitae[*](et ante vitae add. G2 ) tranquillitatem largita nobis es et[*](es et s et in r. V1? ) terrorem[*](terrorem terrorest K) mortis sustulisti? Ac philosophia quidem tantum abest ut proinde ac de hominum est vita merita laudetur, ut a plerisque neglecta[*](neclecta KR neglecta ex necleta V1 ) a multis etiam vituperetur. vituperare quisquam vitae parentem et hoc parricidio[*](paricidio K1V) se inquinare audet[*](audeat Lact. codd. praeter B ) et tam impie ingratus esse,[*](quisquamne vituperare vitae... 20 ingratus esse Lact. inst. 3, 14, 8 ) ut eam accuset, quam vereri deberet, etiamsi minus percipere potuisset? sed, ut opinor, hic error et haec indoctorum animis offusa caligo est, quod tam longe retro respicere non possunt nec eos, a quibus vita hominum instructa primis[*](primi G primisset R(Rc) primis est Ba. ) sit, fuisse philosophos

p.407

arbitrantur.

Quam rem antiquissimam cum videamus, nomen tamen esse confitemur recens. nam sapientiam quidem ipsam quis negare potest non[*](negare non p. K1 ) modo re esse antiquam, verum etiam nomine? quae divinarum humanarumque rerum, tum initiorum causarumque[*](rerum causarumque in mg. G2 cuiusque Vc s cuius X (cuiu G1)) cuiusque rei cognitione[*](cognitionem H) hoc pulcherrimum nomen apud antiquos adsequebatur.[*](o vitae ... 407, 7 assequebatur H) itaque et illos septem, qui a Graecis sofoi/,[*](COfOl X) sapientes a nostris et habebantur[*](habebantur V2 s habeantur X (et et h. G)) et nominabantur,[*](qui... 8 nominabantur del. Sauppe ) et multis ante saeculis Lycurgum,[*](lygurgum X (ex lygitur gum K1)) cuius temporibus Homerus etiam fuisse ante hanc urbem conditam traditur, et iam[*](et iam etiam W ) heroicis aetatibus Ulixem[*](ulixem i e corr. G ulyxem V) et Nestorem accepimus et[*](alt. et add. Vc ) fuisse et habitos esse sapientis.[*](sapientis ex -es Rc )

nec vero Atlans[*](atlans K athlans R1 (h del. c) V1 (n del. 2) G2(ex athalans)) sustinere caelum nec Prometheus adfixus Caucaso nec stellatus Cepheus cum uxore genero filia traderetur, nisi caelestium divina cognitio nomen eorum ad errorem fabulae traduxisset.[*](traduxisset G1 ( ss. 1) V2 s traduxissent KRV1 ) a quibus ducti deinceps omnes, qui in rerum contemplatione studia ponebant, sapientes et habebantur et nominabantur, idque eorum nomen usque ad Pythagorae manavit aetatem.[*](omnesque qui ... 20 aetate H) quem, ut scribit auditor Platonis Ponticus Heraclides, vir doctus in primis, Phliuntem[*](fr. 78 V.) [*](philuntem X) ferunt venisse, eumque cum[*](eumque cum cumque Dav. ) Leonte, principe Phliasiorum,[*](philiasiorum G1V) docte et copiose disseruisse quaedam. cuius ingenium et eloquentiam cum admiratus esset Leon, quaesivisse ex eo, qua maxime arte confideret; at illum: artem quidem se scire nullam, sed esse philosophum. admiratum Leontem novitatem nominis

p.408

quaesivisse, quinam essent[*](esset R1V1 (RcV1)) philosophi, et quid inter eos et reliquos interesset;