Tusculanae Disputationes

Cicero, Marcus Tullius

Cicero. M. Tulli Ciceronis. Scripta Quae Manserunt Omnia. Pohlenz, M, editor. Leipzig: Teubner, 1918.

at non noster Posidonius;[*](possidon. X) quem et ipse saepe vidi et id dicam, quod solebat narrare Pompeius, se, cum[*](secum X (ipse cum Rc)) Rhodum venisset decedens ex Syria,[*](ex yria K) audire voluisse Posidonium;[*](possidon. X) sed cum audisset eum graviter esse aegrum, quod vehementer eius artus laborarent, voluisse tamen nobilissimum philosophum[*](philosophum R) visere: quem ut vidisset et[*](et add. Vc ) salutavisset honorificisque verbis prosecutus esset molesteque se dixisset[*](dixs. G) ferre, quod eum non posset audire, at ille:

tu vero
inquit
potes, nec committam,[*](necomitam G ( ss. 2) KR (necom. K2R) ne commitam V neccommittam s ) ut dolor corporis efficiat, ut frustra tantus vir ad me venerit.
itaque narrabat eum graviter et copiose de hoc ipso, nihil esse[*](nihil esse nihile G1 ) bonum nisi quod esset honestum, cubantem disputavisse, cumque quasi faces ei doloris admoverentur,[*](admoverentur -rentur in r. Vc ) saepe dixisse:[*](dixs. G)

'nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum.' Omninoque omnes[*](omnis K1 ) clari et nobilitati[*](nobilitati diffamati ss. Vrec ) labores continuo[*](continuo Kl. (cf. p. 303, 25 S. Rosc. 94 al. ac de re pag. 311, 8 his ... 9 gloria) contempno GK1R (c contempno R2) P1 contemndo V (ss. 1 ut v.) contemptu K2B Gr. contendendo Bentt. ) fiunt[*](ficunt G) etiam tolerabiles. videmusne[*](videmusne R ( 2)) ut[*](ut X om. s vel Se. ) , apud quos eorum ludorum,[*](ludorum ex dolorum Kc ) qui gymnici nominantur, magnus[*](magnos X (corr. KcRcVrec)) honos sit, nullum ab is, qui in[*](quiin V) id certamen descendant, devitari dolorem? apud quos autem venandi et equitandi laus viget, qui hanc petessunt,[*](potę|sunt G1 ) [*](pessunt K1 ) nullum fugiunt dolorem. quid de nostris ambitionibus, quid de cupiditate honorum loquar? quae flamma est, per quam non cucurrerint[*](cucurrerint s -runt X)

p.313
i qui haec[*](qui ad haec G1 quiec K) olim punctis singulis colligebant? itaque semper Africanus Socraticum[*](singulis... 2 socraticum add. Kc in mg. ) Xenophontem in manibus habebat, cuius in primis laudabat illud, quod diceret eosdem labores[*](Cyr. 1, 6, 25) non esse aeque gravis[*](non esse aeque gravis esse X (prius esse del. R2Vrec edd. multae, alt. K2 s)) imperatori et militi, quod ipse honos laborem leviorem faceret imperatorium.

sed tamen hoc evenit, ut in vulgus insipientium[*](insipientum G1 (corr. 1 et 2)) opinio valeat[*](valet G1 ) honestatis, cum ipsam videre[*](videri X (corr. R2Vrec)) non possint. itaque fama et multitudinis iudicio moventur,[*](movetur V1 ) cum id honestum putent, quod a plerisque laudetur. te autem, si in oculis sis multitudinis, tamen eius iudicio stare nolim nec, quod illa putet, idem putare pulcherrimum. tuo tibi iudicio est utendum; tibi si recta probanti placebis, tum non modo tete[*](tete V1? ) viceris,[*](tecevisceris K1 ) quod paulo ante praecipiebam, sed omnis et omnia.

hoc igitur tibi propone:[*](propono K1 ) amplitudinem animi[*](animi del. Bai. ) et quasi quandam exaggerationem quam altissimam animi, quae maxime eminet contemnendis et despiciendis doloribus,[*](dolorem G1 ) unam esse omnium rem pulcherrimam, eoque pulchriorem, si vacet populo neque plausum captans se[*](se G1 ) tamen[*](tamen tantum edd. vett. ) ipsa delectet. quin etiam mihi quidem laudabiliora videntur omnia, quae sine venditatione et sine populo teste fiunt,[*](quin... 22 fiunt Non. 189, 12 ) non quo fugiendus sit[*](sit V1)—omnia enim bene facta in luce se conlocari volunt[*](omnia recte facta... 24 volunt Aug. civ. 14, 18 )—, sed tamen nullum theatrum virtuti[*](virtuti V) conscientia maius est.

Atque in primis meditemur illud, ut haec patientia

p.314
dolorum, quam saepe iam animi intentione dixi esse[*](dixisse G) firmandam, in omni genere se aequabilem praebeat. saepe enim multi, qui[*](quia H) aut propter victoriae cupiditatem aut propter gloriae aut etiam, ut ius suum[*](iussum V1 ) et libertatem tenerent, volnera exceperunt fortiter et tulerunt, idem omissa contentione dolorem morbi ferre non possunt; neque enim illum,[*](ilium add. V2 ) quem facile tulerant, ratione[*](ratione V) aut sapientia tulerant, sed studio potius et gloria. itaque barbari quidam et inmanes ferro decertare acerrume possunt, aegrotare viriliter non queunt.[*](non queunt nequeunt Hs ) Graeci[*](gretia G1K1 ) autem homines, non satis animosi, prudentes, ut est captus hominum, satis, hostem aspicere non possunt: eidem[*](Eidem K (Ei ex Eii) Eidem V (puncta pos. m. vet.)) morbos toleranter atque humane ferunt.[*](idem ... 14 ferunt Char. GL. I 222,8 ) at Cimbri[*](cf. Val. Max. 2, 6, 11) et Celtiberi in proeliis exultant, lamentantur in morbo. nihil enim potest esse aequabile, quod non a certa ratione proficiscatur.

sed cum videas eos, qui aut studio aut opinione ducantur,[*](eos qui... ducantur quo quisque (in ras.) ... ducatur V2 male ) in eo persequendo atque adipiscendo dolore non frangi, debes[*](debes Vvet s (cf. Plane. 77 Lael. 6 al.) debeas X (quod vix defenditur locis quales sunt nat. deor. 1, 43; natum videtur esse ex videas 17)) existimare aut non esse malum dolorem aut, etiamsi,[*](etiam sic G(.2 ) quicquid asperum alienumque natura[*](natura V1sfort. recte cf. p. 448, 18) sit, id appellari placeat malum, tantulum tamen esse, ut a virtute ita obruatur, ut nusquam[*](utnusquam V) [*](unusquam G) appareat. quae meditare quaeso dies et noctes. latius enim manabit haec ratio et aliquanto maiorem locum quam de uno dolore occupabit. nam si omnia fugiendae turpitudinis adipiscendaeque honestatis causa faciemus, non modo stimulos doloris, sed etiam fulmina[*](flumina K1 ) fortunae

p.315
contemnamus[*](omnia ... 315,1 contemnamus (sine 314, 11 Graeci... 314,15 morbo et 314, 22 quae . .. 314, 25 occupabit) H) [*](contempnmus V (ss. rec)) licebit, praesertim cum paratum sit illud ex hesterna disputatione perfugium.

ut enim si cui naviganti, praedones si [*](si add. Wopkens (post na- viganti Kü.)) insequantur, deus qui dixerit:

eice te navi;[*](e vel de navi s ) praesto est qui excipiat: vel delphinus, ut Arionem Methymnaeum,[*](metymnaeum X (-eum KV)) vel equi Pelopis illi[*](ille X corr. V1 ) Neptunii,[*](neptuni V poetae tragici verba subesse videntur. Trag. inc. 196 ) qui per undas currus[*](cursus G1 ) suspensos rapuisse dicuntur, excipient[*](excipiant V) te et quo velis perferent
, omnem omittat[*](omittas X (omitas G l omittamus K2) corr. V2 omittat is Mue. ) timorem, sic urguentibus[*](urgentibus KRc? ) asperis et odiosis doloribus, si tanti sint, ut ferendi non sint,[*](si tanti non sint ut ferendi sint X corr. Man. (et sic Vind. 222 Oxon. D'Orville 85 sec. Doug.)) quo sit[*](quo sint X (corr. G2? Vvet)) confugiendum, tu[*](tu s ut X (exp. Vvet om s)) vides.

Haec fere[*](fere V) hoc tempore putavi esse dicenda. sed tu fortasse in sententia permanes.

Minime vero, meque biduo duarum rerum, quas maxime timebam, spero liberatum metu.

Cras ergo[*](ego K) ad clepsydram; sic enim diximus,[*](duximus GRV1 (corr. 1 ut v.)) et[*](et Turn. (cf. leg. 2, 7) sed) tibi hoc video non posse deberi.

Ita prorsus; et illud quidem ante meridiem, hoc eodem tempore.

Sic faciemus tuisque optumis studiis obsequemur.