De domo sua ad pontifices
Cicero, Marcus Tullius
Cicero. M. Tulli Ciceronis Orationes, Vol. V. Peterson, William, editor. Oxford: Clarendon Press, 1909.
fueris sane tribunus plebis tam iure legeque[*](tam iure legeque Car. Steph., D. Serruys (Aul. Gell. v. 19; Leg. Agrar. ii. 11, § 29): tam in iure quam lege PHb et pler. (quam in lege w): tam iure quam lege Gb2kt: tam iure atque (etiam) lege Halm: tam fueris inquam lege Koch: optimo iure, tam fueris inquam lege Lange: tam iure quam lege quam ⟨tulit⟩ hic etc. Jordan: tam iure quam ⟨qui⟩ lege K. Busche (Har. Resp. § 14; Sulla § 87)), quam fuit hic ipse P. Servilius[*](P. Servilius Halm, Lange (§ 132; Har. Resp. § 12): ullius P1: rullius P2GH: tullius Btw: tulius ς ed. V.: Rullus b2 ed. R.), vir omnibus rebus clarissimus atque amplissimus: quo iure, quo more, quo exemplo legem nominatim de capite civis indemnati tulisti? vetant leges sacratae, vetant xii tabulae leges privatis hominibus[*](privatis hominibus privatis in hom. PBHebk: privatis * hom. G: de privatis hom. c: privatis vim hom. t: privis hom. Scaliger) inrogari; id est enim privilegium. nemo umquam tulit; nihil est crudelius, nihil perniciosius, nihil quod minus haec civitas ferre possit. proscriptionis miserrimum nomen illud et omnis acerbitas Sullani temporis quid habet quod maxime sit insigne ad memoriam crudelitatis? opinor, poenam in civis Romanos nominatim sine iudicio constitutam.
hanc vos igitur, pontifices, iudicio atque auctoritate vestra tribuno plebis potestatem dabitis, ut proscribere possit quos velit? quaero enim quid sit aliud[*](sit aliu* P1 (aliud H): si tali vi P2 rell.) nisi[*](nisi suppl. Landgraf (§§ 53, 54): ac Halm (§ 51)) proscribere[*](proscribere del. Lange)
velitis ivbeatis vt M. Tvllivs in civitate ne sit bonaqve eivs vt mea sint: ita enim re, etsi[*](re etsi Momms.: fecit si codd. (fecit etsi Hbk)) aliis verbis, tulit. hoc plebei scitum[*](plebiscitum HGbe et in mg. t) est? haec lex, haec rogatio est? hoc vos pati potestis, hoc ferre civitas, ut singuli cives singulis versiculis e civitate tollantur? equidem iam perfunctus sum; nullam vim, nullum impetum metuo; explevi animos invidorum, placavi odia improborum, saturavi etiam perfidiam et scelus proditorum; denique de mea causa, quae videbatur perditis civibus ad invidiam esse proposita, iam omnes urbes, omnes ordines, omnes di atque homines iudicaverunt.
vobismet ipsis, pontifices, et vestris liberis ceterisque civibus pro vestra auctoritate et sapientia consulere debetis. nam cum tam moderata iudicia populi sint a maioribus constituta, primum ut ne poena capitis cum pecunia coniungatur, deinde ne improdicta[*](improdicta Momms.: in prodicta PG: in praedicta BtM: pro indicta Hbc: indicta k) die quis accusetur, ut ter ante magistratus accuset intermissa die quam multam inroget aut iudicet[*](capitis iudicet Lange), quarta sit accusatio trinum nundinum prodicta die, quo die iudicium sit futurum, tum[*](tum cum Lange) multa etiam ad placandum atque ad misericordiam reis concessa sunt[*](sunt Me Klotz: sint codd.), deinde exorabilis populus, facilis suffragatio pro salute, denique etiam, si qua res illum diem aut auspiciis aut excusatione sustulit[*](sustulerit ut Halm ita k), tota causa iudiciumque sublatum est[*](est codd.: sit Naegelsbach in iure Muell.: in re codd. (iure k): in reo Madv.): haec cum ita sint in iure, ubi crimen est, ubi accusator, ubi testes, quid indignius quam, qui neque adesse sit iussus neque citatus neque accusatus, de eius capite, liberis, fortunis omnibus conductos et sicarios et egentis[*](et egentis Halm: et gentis P1: egentis P2 rell. praeter Bw (gentis)) et perditos suffragium ferre et eam legem putari[*](putari Madv.: putare codd.)?
ac[*](At GMe) si hoc de me potuit, quem honos, quem dignitas, quem causa, quem res publica tuebatur, cuius denique pecunia non expetebatur, cui nihil oberat praeter conversionem status et inclinationem communium temporum, quid tandem futurum est iis quorum vita remota ab honore populari et ab hac inlustri gratia est, pecuniae autem tantae sunt ut eas nimium multi egentes sumptuosi nobiles[*](nobiles susp. Lange, qui et nobiles ignobiles coni.) concupiscant?
date hanc tribuno plebis licentiam, et intuemini paulisper animis iuventutem et eos maxime qui inminere iam cupiditate videntur in tribuniciam potestatem: conlegia medius fidius tribunorum plebis tota reperientur, hoc iure firmato, quae coeant de hominum locupletissimorum bonis, praeda praesertim populari et spe largitionis oblata.
at quid tulit legum scriptor peritus et callidus?
velitis ivbeatis vt M. Tvllio aqva et igni[*](igni P1M: ignis P2B et pler.) interdicatvr?crudele, nefarium, ne in sceleratissimo quidem civi sine iudicio ferundum[*](ferendum Btw)! non tulit
vt interdicatvr.quid ergo?
vt interdictvm sit.O caenum[*](O cenum BHt: oceanum P1: ocenum P2), o portentum, o scelus! hanc tibi legem Clodius scripsit spurciorem lingua sua, ut interdictum sit cui non sit interdictum? Sexte noster, bona venia, quoniam iam dialecticus es et haec quoque liguris, quod factum non est, ut sit factum, ferri ad populum aut verbis ullis sanciri aut suffragiis confirmari potest?
hoc tu scriptore, hoc consiliario, hoc ministro omnium non bipedum solum sed etiam quadrupedum[*](quadrip. Htw) impurissimo[*](impurissimo spurcissimo Oberdick (Ael. Lamprid. Alex. Sever. 9. 4 omnium non solum bipedum sed etiam quadrupedum spurcissimo)), rem publicam perdidisti; neque tu eras tam excors tamque demens ut nescires Clodium[*](hunc ante Clodium Hbk) esse qui contra leges faceret[*](facere Momms.), alios qui leges scribere solerent; sed neque eorum neque ceterorum, in quibus esset aliquid modestiae, cuiusquam tibi potestas fuit; neque tu legum scriptoribus isdem potuisti uti quibus ceteri, neque operum architectis, neque pontificem adhibere quem velles, postremo ne in praedae quidem societate mancipem aut praedem[*](praedem Garat., Bait.: praedem socium codd. praeter GM (praedae socium) Hb (praedonum socium)) extra tuorum gladiatorum numerum aut denique suffragi latorem in ista tua proscriptione quemquam nisi furem ac sicarium reperire potuisti.
itaque cum tu florens ac potens per medium forum[*](forum ed. V. (om. scortum): fori b: om. rell.) scortum populare volitares, amici illi tui te uno amico tecti et beati, qui se populo commiserant, ita repellebantur ut etiam Palatinam tuam perderent; qui in iudicium venerant, sive accusatores erant sive rei, te deprecante damnabantur. denique etiam ille novicius Ligus, venalis adscriptor et subscriptor tuus, cum M. Papiri, sui fratris, esset testamento et iudicio improbatus, mortem eius se velle persequi dixit: nomen Sex. Properti detulit: accusare alienae dominationis[*](dominae dominationes P1GM) scelerisque socius propter calumniae metum non est ausus.