De domo sua ad pontifices

dico apud pontifices: nego istam adoptionem pontificio iure esse factam: primum quod eae vestrae sunt[*](sunt GM: sint P rell.) aetates ut is qui te adoptavit vel fili[*](fili Par. 7774: illi P rell. praeter M (filio): cf. ad Quir. § 6) tibi loco[*](adopt. loco patris Hc (ed. V.).)[*](vel ipse tibi loco filii k (et ita Manutius, om. ipse)) per aetatem[*](per aetatem susp. D. Serruys vel eo quo fuit del. Jordan) esse potuerit, vel eo quo fuit: deinde quod causa quaeri solet adoptandi, ut et is adoptet qui quod natura iam adsequi non potest legitimo et pontificio iure quaerat, et ita adoptet ut ne quid aut de dignitate generum aut de sacrorum religione minuatur: illud in primis, ne qua calumnia, ne qua fraus, ne qui dolus adhibeatur: ut haec simulata adoptio[*](adoptio P2HbςM: adeptio Pantagathus: adipio (?) P1: aditio Ge: adiectio Bςt et in mg. P) fili quam maxime veritatem illam suscipiendorum liberorum imitata esse videatur.

quae maior calumnia est quam venire imberbum[*](imberbum PG Charisius: -em BbHMek) adulescentulum, bene valentem ac maritum, dicere[*](diceres P1GbMe: dicere P2Bt (dici eius k): dicere se Baiter (Vat. § 38)) filium senatorem populi Romani sibi velle adoptare; id autem scire et videre omnis, non ut ille filius instituatur, sed ut e patriciis exeat et[*](et om. codd. et ed. R.: ut Naugerius (1) (ut, si e patr. exeat, trib. Halm)) tribunus plebis fieri possit, idcirco adoptari? neque id obscure[*](obscurari, iam Lange); nam adoptatum emancipari statim, ne sit eius filius qui adoptarit. cur ergo adoptabat[*](adoptabat adoptat Mb2t: adoptabatur e)? probate genus adoptionis: iam omnium sacra interierint, quorum custodes vos esse debetis, iam patricius nemo relinquetur. cur enim quisquam vellet tribunum plebis se fieri non licere, angustiorem sibi esse petitionem consulatus, in sacerdotium cum possit venire, quia patricio non sit is locus, non venire? Vt cuique aliquid acciderit qua re commodius sit esse plebeium, simili ratione adoptabitur.

ita populus Romanus brevi tempore neque regem sacrorum neque flamines nec Salios habebit, nec ex parte dimidia reliquos sacerdotes neque auctores centuriatorum et curiatorum comitiorum, auspiciaque populi Romani, si magistratus patricii creati non sint, intereant necesse est, cum interrex nullus sit, quod et ipsum patricium esse et a patriciis[*](a patriciis Bait.: a patricii P1: a patricio P2b rell. (om. a G)) prodi necesse est. dixi apud pontifices istam adoptionem nullo decreto huius conlegi probatam, contra omne pontificum ius factam, pro nihilo esse habendam; qua sublata intellegis totum tribunatum tuum concidisse.

venio ad augures, quorum ego libros, si qui sunt reconditi, non scrutor; non sum in exquirendo iure augurum curiosus; haec quae una cum populo didici, quae saepe in contionibus responsa sunt, novi. negant fas esse agi cum populo cum de caelo servatum sit. quo die de te lex curiata lata esse dicatur, audes negare de caelo esse servatum? adest praesens vir singulari virtute, constantia, gravitate praeditus, M. Bibulus: hunc consulem illo ipso die contendo servasse de caelo. infirmas igitur tu[*](Infirmas igitur tu Madv.: infirma sunt igitur tua codd. (tua om. G: tua sententia k)) acta C. Caesaris, viri fortissimi? minime; neque enim mea[*](enim me mea P et pler.: me om. bk) iam quicquam interest, exceptis iis telis quae ex illius actionibus in meum corpus inmissa sunt.

sed haec de auspiciis, quae ego nunc perbreviter attingo, acta sunt a te. tu tuo praecipitante iam et debilitato tribunatu auspiciorum patronus subito exstitisti; tu M. Bibulum in contionem, tu augures produxisti; tibi interroganti[*](tibi interroganti ut coni. Lahmeyer ita t: te interroganti (-ante HGMb2k) P rell. praeter e (te interrogati): a te interrogati Momms.) augures responderunt, cum de caelo servatum sit, cum populo agi non posse; tibi M. Bibulus quaerenti se de caelo servasse respondit, idemque in contione dixit, ab Appio tuo fratre productus, te omnino, quod contra auspicia adoptatus esses, tribunum non fuisse. tua denique omnis actio posterioribus mensibus fuit, omnia quae C. Caesar egisset, quod[*](quod et: quo PB: quae HGMbς: fort. quoniam Baiter) contra auspicia essent acta, per senatum rescindi oportere; quod si fieret, dicebas te tuis umeris me custodem urbis in urbem relaturum. videte hominis amentiam --- per suum[*](ut suum b et ed. V.: ubi per suum Naugerius (1): quasi non ipse per suppl. Halm: cum tamen ipse per Lahmeyer) tribunatum Caesaris actis inligatus teneretur.

si et sacrorum iure pontifices et auspiciorum religione augures totum evertunt tribunatum tuum, quid quaeris amplius? an etiam apertius aliquod ius populi atque legum? Hora fortasse sexta diei questus sum in iudicio, cum C. Antonium, conlegam meum, defenderem, quaedam de re publica, quae mihi visa sunt ad illius miseri causam pertinere. haec homines improbi ad quosdam viros fortis longe aliter atque a me dicta erant detulerunt. Hora nona illo ipso die tu es adoptatus. si quod in ceteris legibus trinum nundinum esse oportet, id in adoptione satis est trium esse horarum, nihil reprehendo; sin eadem observanda sunt, iudicavit senatus M. Drusi legibus, quae contra legem Caeciliam et Didiam latae essent, populum non teneri.

iam intellegis omni genere iuris, quod in sacris, quod in auspiciis, quod in legibus sit, te tribunum plebis non fuisse. at ego hoc totum non[*](non k: om. rell.) sine causa relinquo. video enim quosdam clarissimos viros, principes civitatis, aliquot locis iudicasse te cum plebe iure agere potuisse; qui etiam de me ipso, cum tua rogatione funere elatam rem publicam esse dicerent[*](dicerent ut Naugerius (1) ita k: dicerem codd.), tamen id funus, etsi miserum atque acerbum fuisset, iure indictum esse dicebant; quod de me civi ita[*](ita Baiter: a P1: ac P2 et pler. (ac ... bene merito Hbς)) de re publica merito tulisses, funus te[*](funus te b2e et mg. P: funeste P rell. praeter Hbk (funeste funus te): funestum funus te Lamb.) indixisse rei publicae, quod salvis auspiciis tulisses, iure egisse dicebant. qua re licebit, ut opinor, nobis eas actiones non infirmare, quibus illi actionibus constitutum tribunatum tuum[*](tuum Hb2k, om. P et pler. (§§ 38, 40, 41)) comprobaverunt.