De Imperio Cn. Pompei Ad Quirites

age vero illa res quantam declarat eiusdem hominis apud hostis populi Romani auctoritatem, quod ex locis tam longinquis tamque diversis tam brevi tempore omnes huic se uni dediderunt[*](huic uni dederunt H)! quod a communi[*](a communi Gulielmius: communi H: om. cett. (de communi Cretensium cf. Bull. de Corr. Hell. xiii. pp. 58, 59, 74)) Cretensium legati, cum in eorum insula noster imperator exercitusque esset, ad Cn. Pompeium in ultimas prope terras venerunt[*](ultimas terras pervenerunt H) eique se omnis Cretensium civitates dedere velle dixerunt! quid? idem iste Mithridates nonne ad eundem Cn.(Gnaeum) Pompeium legatum usque in[*](in ad Et) Hispaniam misit? eum quem Pompeius legatum semper iudicavit, ei quibus erat molestum[*](erat molestum H: semper erat (erat semper E) molestum Etd: erat permolestum Klots) ad eum potissimum esse missum speculatorem quam legatum iudicari[*](iudicare Manutius) maluerunt. potestis igitur iam constituere, Quirites[*](Quirites om. H), hanc auctoritatem multis postea rebus gestis magnisque vestris iudiciis amplificatam quantum apud illos reges, quantum apud exteras nationes valituram esse existimetis.

reliquum est ut de felicitate quam praestare de se ipso[*](ipse H) nemo potest, meminisse et commemorare de altero possumus[*](possimus Ep), sicut aequum est homines de potestate deorum, timide et pauca dicamus. ego enim sic existimo, maximo, Marcello, Scipioni, Mario ceterisque[*](ceterisque H: et ceteris cett.) magnis imperatoribus non solum propter virtutem sed etiam propter fortunam saepius imperia mandata atque exercitus esse commissos. fuit enim profecto quibusdam summis viris quaedam ad amplitudinem et ad gloriam et ad res magnas bene gerendas divinitus adiuncta fortuna. de huius autem hominis felicitate quo de[*](quo de de quo E) nunc agimus hac utar moderatione dicendi, non ut in illius potestate fortunam positam esse dicam sed ut praeterita meminisse, reliqua sperare videamur, ne aut invisa dis immortalibus oratio nostra aut ingrata esse videatur.

itaque non sum[*](non sum non solum T: om. E) praedicaturus quantas ille res domi militiae[*](militiae HE: militiaeque cett.), terra marique quantaque felicitate gesserit, ut eius semper voluntatibus non modo cives adsenserint, socii obtemperarint, hostes oboedierint, sed etiam venti tempestatesque obsecundarint; hoc brevissime dicam, neminem umquam tam impudentem fuisse qui ab dis immortalibus tot et tantas res tacitus auderet optare quot[*](quot quotque ET) et quantas di immortales ad Cn.(Gnaeum) Pompeium detulerunt[*](contulerunt dp). quod ut illi proprium ac perpetuum sit, Quirites, cum communis salutis atque imperi tum ipsius hominis causa, sicuti facitis, et velle[*](et velle H: velle cett.) et optare debetis.

qua re cum et bellum sit ita[*](sit ita HE: ita sit cett.) necessarium ut neglegi non possit, ita magnum ut accuratissime sit administrandum, et cum ei imperatorem praeficere possitis in quo sit[*](et cum ei... in quo sit ut... in eum quo sit H: fort. et eum... in quo sit) eximia belli scientia, singularis virtus, clarissima auctoritas, egregia fortuna, dubitatis[*](dubitabitis E2b), Quirites, quin hoc tantum boni quod vobis[*](vobis om. dp) ab[*](ab ETps: a Hby) dis immortalibus oblatum et datum est in rem publicam conservandam atque amplificandam conferatis? quod si Romae Cn.

Pompeius privatus esset hoc tempore, tamen ad tantum bellum is erat deligendus[*](deligendus adigendus T) atque mittendus; nunc cum ad ceteras summas utilitates haec quoque opportunitas adiungatur ut in eis[*](eis om. H) ipsis locis adsit, ut habeat exercitum, ut ab eis qui habent accipere statim possit, quid exspectamus? aut cur[*](cur quid H) non ducibus dis immortalibus eidem cui cetera summa cum salute rei publicae commissa sunt hoc quoque bellum regium commendamus[*](commendamus H: committamus (-imus y1) cett.)?