Scholia in Iliadem

1. Τρῶες φυλακὰς ἔχον— Ἀχαιοὺς—ἔχε φύζα] ὅρα πῶς τὸ ἀντίθετον ἑνὶ ἐδήλωσε ῥήματι, Τρῶες ἔχον— Ἀχαιοὺς ἔχε.

2. θεσπεσίη] ἡ βουλήσει θεῶν προσγεγενημένη. φύζα δὲ ἀεὶ μὲν ἡ μετὰ δέους φυγὴ, ὅθεν καὶ “φυζακίνῃς ἐλάφοισι” (Il. 13, 102)· νῦν δὲ ἔκπληξις. ἀπολογεῖται δὲ ὅτι ἐκ θεῶν. κρυόεις δὲ φόβος ὁ ψυχρός· τὸ γὰρ θερμὸν ἐπιλείπει τοὺς δεδιότας.

3. πένθεϊ] οἱ μὲν ἄλλοι ἐν φυγῇ, οἱ δὲ ἄριστοι ἐν πένθει· ἀνάξιον γὰρ Ἑλληνικῶν ἀρχόντων ἡ φυγή. μάλιστα δὲ αὐτῶν ἅπτονται αἱ συμφοραί· καὶ γὰρ τὰς τῶν κατορθωμάτων αἰτίας ἐπὶ τούτους ἀνά- γομεν. τὸ μὲν οὖν βεβολήατο ἐπὶ ψυχῆς, τὸ δὲ βεβλήατο ἐπὶ σώ- ματος.

4. καὶ γὰρ καὶ τὰ τούτους λυποῦντα διττὰ, ἡ τῶν παρελθόντων ἔκπληξις καὶ δέος τῶν μελλόντων.

* νὖν δοκεῖ πρὸς μηεμίαν χρείαν δυοῖν ἀνέμοιν εἰκόνα παραλαμ- βάνειν· εἰ γὰρ αὐξήσεως ἕνεκα, ἔδει τοὺς τέσσαρας, ὡς ἐν ἄλλοις “σὺν δʼ Εὖρός τε Νότος τʼ ἔπεσον Ζέφυρός τε δυσαὴς καὶ Βορέης αἰθρηγενέτης, μέγα κῦμα κνλίνδων” (Od. 5, 295). λύει δὲ τὴν ἀπορίαν αὑτὸς, ὡς καὶ Ἀπολλώνιος ὁ τοῦ Μόλωνος παρέστησε· δύο γὰρ πάθεσι χειμαζομένους ποιήσας τοὺς Ἀχαιοὺς, φόβῳ μὲν ἐν οἷς εἴρηκε “θεσπεσίη ἔχε φύζα, φόβου κρυόεντος ἑταίρη,” λύπῃ δὲ ἐν οἷς ἐπάγει “πένθεϊ δʼ ἀτλήτῳ βεβολήατο πάντες ἄριστοι·” δεδίασι γὰρ τὰ μέλλοντα, βαρέως δὲ φέρουσι τὰ γεγονότα οἱ ἄριστοι· δύο οὖν πάθεσι συνεχομένους εἰπὼν τοὺς Ἕλληνας προσηκόντως ἀπει- κάζει πελάγει δυσὶ πνεύμασιν ἐξεγειρομένῳ. τὸ θεσπεσίη δʼ ἔχε φύζα δηλοῖ τὸν οὐ προσγινόμενον αὐτοῖς διὰ δειλίαν φόβον, ἀλλʼ ἐκ βουλήσεως θεῶν, ὥς που καὶ ἐν ἄλλοις αὐτὸς ἀντέθηκεν, εἰπὼν “γνώσεαι δʼ εἰ καὶ θεσπεσίῃ πόλιν οὐκ ἀλαπάξεις ἢ ἀνδρῶν κακότητι καὶ ἀφραδίῃ πολέμοιο” (Il. 2, 367), τουτέστι θείᾳ βουλήσει καὶ οὐ συμφύτῳ κακίᾳ. ἔστι δὲ καὶ ἐπίθετον ἄλλων τὸ τῆς θεσπεσίας, ὡς τὸ θεσπέσιον πλοῦτον καὶ θεσπεσίη φύζα. ἐκ κοινοῦ ἔσται ἡ κακότης· γνώσῃ πότερον θεσπεσίῃ κακότητι ἢ ἀνδρῶν κακότητι. δηλοῦται δὲ οὕτως ἡ θεία. φύζα δέ ἐστιν ἡ φυγή· φόβου δὲ φίλη λέγεται, ὅτι ὁ φοβούμενος τὴν φυγὴν προσεταιρίζεται. καὶ τὸ μὲν βεβολήατο τὴν βούλησιν βεβλάφθαι δηλοῖ, τὸ δὲ βεβλῆσθαι δηλοῖ τὸ σῶμα. ἀνιστόρητον δέ φασιν εἶναι τὸ τοὺς ἀμφοτέρους, ἤγουν τὸν Βορέαν καὶ τὸν Ζέφυρον, πνέειν ἐκ τῆς Θρᾴκης· οὐ γὰρ πνέουσιν ἀμφότεροι ἐξ αὐτῆς. λύεται δὲ ἐκ τῆς λέξεως τρόπῳ συλληπτικῷ· τὸ γὰρ θατέρῳ συμβεβηκὸς ἐπʼ ἀμφοῖν τέθεικεν. ἔστι δὲ καὶ ἑτέρως. ὁμωνύμως γὰρ τὰ πνεύματα καὶ οἱ προεστῶτες αὐτῶν θεοὶ λέγονται· τοὺς δὲ σωματικῶς ἐν Θρᾴκῃ κατοικοῦντας ὑπο- τίθεται ὁ ποιητής.

6. ἄμυδις] ἅμα τῷ πνεῦσαι τοὺς ἀνέμους. ψιλωτέον δὲ τὸ ἄμυδις. Αἰολικὸν γὰρ καὶ τόνον καὶ πνεῦμα ἐδέξατο.

7. δύο εἰσὶ προθέσεις. ἀμέλει καὶ τρέπεται τὸ ξ εἰς τὸ κ, παρὲκ μέγα, παρὲκ νόον. τινὲς δὲ ἓν μέρος λόγου, ὅπερ ἐστὶν ἐπίρρημα. [*](1. ΙΙορφύριος praescripsit Vill. Vill. *ἀνέμοιν] ἀνέμων 11—22. θεσπεσίη ἔχε—δηλοῖ τὸ 4. αἰθρηγενέτης Vill.] αἰθριγενέτης σῶμα] His verbis Πορφυρίου prae- 7. ἐν οἷς Bekkerus] ἐφʼ οἷς scriptum in aliis. 10. ἀπsικάζει] αὐτοὺς ἀπεικάζει 16. ἔστι Bekk.] εἰ)

11. τὸ μὲν πλῆθος οὐ σννάγει, ἐπεὶ ἐν ταῖς δνσπραγίαις ὀργί- ζονται τοῖς ἄρχουσιν, ἐπʼ ἐκείνονς τὴν αἰτίαν τῆς συμφορᾶς ἀνα- φέροντες. ἄλλως τε εἰ καὶ μηδὲν δυστυχήσαντες οὕτω πρώην ἐδέξαντο τὴν φυγὴν, πόσῳ μᾶλλον νῦν δνστυχῄσαντες; κατʼ ὄνομα δὲ τοὺς ἀρίστους σννάγει, ἵνα μὴ ἔκπυστα γένηται τοῖς πολεμίοις τὰ πρασσόμενα, ἢ καὶ πρὸς τὸ μὴ ταράξαι τοὺς οἰκείους. οὐδὲ ἐν ταῖς δυστυχίαις οὖν ἐξίσταται τῶν πρακτέων ὁ βασιλεύς.

14. ἵστατο δακρυχέων] διὰ τοῦ βαρέως στενάζειν τὸ δακρυχέειν δηλοῦται, ὡς τὸ “ἑζόμενοι λεύκαινον ὕδωρ” (Od. 12, 172). τοῦτο δὲ ποιεῖ, ἵνα ἐλεεινὸς γεγονὼς μὴ καταλειφθῇ παρʼ αὐτῶν.

15. δνοφερόν] μετὰ δονήσεως φερόμενον. τῷ δὲ ψόφῳ ὁ στεναγμὸς εἴκασται.

17. * Πορφυρίον. διὰ τί λέγοντα ποιεῖ ἐν δήμῳ “ὦ φίλοι Ἀργείων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες,” τοὺς ἡγήτορας καὶ βασιλεῖς προσφωνῶν, καίπερ πάντων παρόντων; φησίν εὖν ὁ Ἀριστοτέλης ὅτι ὁ μὲν δῆμος μόνου τοῦ ἀκοῦσαι κύριος, οἱ δὲ ἡγεμόνες καὶ τοῦ πρᾶξαι.

τὴν μὲν πρώτην πεῖραν ὁ Ἀγαμέμνων σύμπαντος τοῦ πλήθους ἐποιεῖτο καὶ “ὦ φίλοι ἥρωες Δαναοί, θεράποντες Ἄρηος” ἔλεγεν· νῦν δὲ ταύτην δευτέραν πεῖραν εἰς τοὺς Ἀργείων ἡγεμόνας φέρει, δεδοικὼς μὴ καὶ τούτων τὴν γνώμην ἡ γενομένη ἧττα καὶ ὁ παρὰ τοῦ Διὸς φόβος ἀνέτρεψεν. ὅτι γὰρ ἀποπειρωμένου ἦν καὶ ἐξ αὐτῆς τῆς συνόδου μανθάνομεν καὶ ἐξ ὧν Ἀγαμέμνων τὴν Διομήδους ἐπίπληξιν φέρει, οὐκ ἐνεγκὼν τὸ πρῶτον τὴν τοῦ κρείττονος Ἀχιλ- λέως δικαιολογίαν. δῆλον δὲ καὶ ἐξ ὧν ὁ Νέστωρ, ὡς τὴν τοῦ βασι- λέως γνώμην εἰδὼς, τὸν Διομήδην ἐπαινεῖ, πρότερον ἐπιτιμήσας τῷ Ἀχιλλεῖ.

18. Ζεύς με μέγα Κρονίδης] ἀπαλλάττει τῆς κατηγορίας ἑαυτόν. οὐ πρὸς τὸ πλῆθος δὲ ἀποτείνεται, ἐπεὶ μόνοι ἡγεμόνες οἱ παρόντες εἰσίν. τότε δέ μοι, φησὶν, ὑπέσχετο καὶ κατένευσε τὴν Ἴλιον ἐκπορ- θήσαντα ἀναστρέψαι, ὅτε αὐτῷ ἐν Αὐλίδι τὰς θυσίας ἐποιοῦμεν, καὶ τὸ τέρας ἡμῖν ὑπέφηνεν ἀκριβῶς.

25. ἔτι καὶ λύσει] ὑπόψυχρόν ἐστι τὸ διστάζειν περὶ τῆς ἁλώσεως Τροίας ἐν τοιαύτῃ δεινῇ συγκεκλεισμένον τῇ περιστάσει.

29. ἀκήν] ἀπὸ τοῦ ἄγη γίνεται· οἱ γὰρ ὑπερβάλλοντες θαυμασμοὶ ἐκπλήσσουσι, πᾶσα δὲ ἔκπληξις σιωπὴν ἄγει, ὡς καὶ τὸ “βῆ δʼ ἀκέων” (Il. Ι, 34) ἀντὶ τοῦ ἐκπλαγείς. ἄγη καὶ παρὰ τὴν ἀχανίαν ἄχη καὶ ἄγη· οὕτε οὖν μένοντες χρηστὴν εἶχον ἐλπίδα οὔτε φεύγειν εὐκλεὲς ἡγοῦντο. ἅμα δὲ καὶ τὴν προτέραν πεῖραν εἰδότες ὑπο- πτεύουσι τίς ὁ νοῦς τοῦ λέγοντος. ἔοικε δὲ αὐτὸς ὁ ποιητὴς διστά- ζειν τίνα ἀντιτάξει τῇ ῥητορείᾳ Ἀγαμέμνονος εὖ ἐχούσῃ καὶ κηδε- μονικῶς.

31. Διομήδης] οἰκεία Διομήδους ἡ ῥητορεία· τὸν γὰρ παραιβάτην Ἕκτορος ἐφόνευσε, τὴν σώζουσαν Ἀλέξανδρον ἔτρωσε, τοὺς Αἰνείου ἵππους ἔλαβε, χρύσεια ὅπλα ἔσχεν, Ἰδαίῳ μόνος ἀντεῖπε, τοὺς κεραυνοὺς μόνος ὑπέμεινεν, ἔφυγεν ὕστατος, ὑπέστρεψε πρῶτος· ὀνειδισθεὶς δὲ ὑπὸ Ἀγαμέμνονος εὐκαίρως αὐτὸν νῦν ἀντονειδίζει μετὰ τὴν ἀριστείαν, ἀρετῇ δὲ καὶ θυμῷ καὶ φιλοδοξίᾳ παρώξυνται. εἰ δὲ ἦν γέρων, ἐδόκει ἐκγελᾶν ἀλλοτρίους πόνους· εἰ δὲ ἀσύνετος ἐτύγχανεν, ὑπωπτεύετο πάντως τῆς ἀσφαλείας καταφρονῶν.

32. σοὶ πρῶτα] εἰπὼν τὸ πρῶτα, δηλοῖ ὡς καὶ τοῖς ἄλλοις ἐπι- μέμφεται τῇ φυγῇ διὰ τῆς σιωπῆς συναινοῦσι. μάχην δέ φησι τὴν τοῦ λόγου ἐναντίωσιν.

33. προδιόρθωσίς ἐστιν, ἐπειδὴ αὐτοῦ σφοδρότερον μέλλει καθά- πτεσθαι, ὡς ἐφιεμένου μὴ ἄλλοτε ἢ ἐν ταῖς δημηγορίαις ἀντιλέγειν τοῖς βασιλεῦσι. προπαραιτεῖται δὲ τὴν ὀργὴν, ἀξιῶν δέξασθαι τὴν πρὸς τὸ συμφέρον ἀλήθειαν, καὶ δηλῶν ὡς τοῖς εἰρημένοις, οὐκ αὐτῷ ἀπέχθεται. εὖ δὲ καὶ τὸ μή τι χολωθῇς, ἀξιοπίστως εἰρημένον· εἰ γὰρ καὶ οἶδε τὰ καταθύμια αὐτῷ λέξων, ὅμως ἀναφέρει πρὸς τὸ “στυγέῃ δὲ καὶ ἄλλος” (Il. 1, 186). θέμις δὲ τῆς δημηγορίας τὸ τὸ δοκοῦν παρρησιάζεσθαι.

34. πρῶτον] οὐ πρῶτον, ἀλλὰ πρῶτος. δηλοῖ δὲ τὸ μόνος, οἷον μετὰ σεαυτοῦ μὴ ἔχων ἕτερον· οὐ γάρ τίς με, φησὶ, καὶ ἄλλος ὕβρισεν, ἀλλὰ σὺ πρῶτος, ἤτοι μόνος αὐτὸς καὶ τέλος καὶ ἀρχή. ὃν δὲ βαρύτατα φέρων ἠνέσχετο ψόγον δειλίας, περὶ τούτου πρῶτον [*](14. *ὕστατος] ὕστερος id est πρῶτον, superscripto a m. 28. * στυγέῃ] στυγέει pr. πρῶτος. 30. πρῶτον] In textu est πρῶτον,)

**περὶ τῆς δυνάμεώς μου ὠνείδισάς με ἐν τοῖς Δαναοῖς ὡς ἀσθενῆ καὶ ἄπειρον πολέμου. ἤτοι δὲ ἐν ἤθει λέγει. τὴν μέντοι ἀναφορὰν ἔχει ταῦτα ἐπὶ τὰ ῥηθέντα ὑπὸ Ἀγαμέμνονος ἐν τῇ Δ. ῥαψῳδίᾳ (370) “ὤ μοι Τυδέος υἱὲ δαΐφρονος ἱπποδάμοιο, τί πτώσσεις; τί δʼ ὀπιπτεύεις πολέμοιο γεφύρας ;”

36. ἀνεπαχθῶς τοῦτό φησι διὰ τὸ σῶσαι τὸν Νέστορα· διὸ κἀκεῖνος λέγει “ πολέμῳ ἔνι καρτερός ἐσσι” (53).

37. διάνδιχʼ ἔδωκε] διῃρημένως τὸ ἕτερον τῶν δυεῖν, οὐχ ἑκά- τερον.

38. σκήπτρῳ μέν] προθεραπεύει διὰ τούτου, ὡς δειλοῦ μέλλων καθάπτεσθαι.