Historia Ecclesiastica

Όνώριος μὲν γὰρ ὁ τῆς Εὐρώπης τὴν βασιλείαν δεξάμενος τὰς [*](4/5 vgl. Rufin. H. E. XI 33 S. 1039, 10 [Georg. Mon. 592, 5] — 13—15 Rufin. H. E. XI 34 [Georg. Mon. 592, 12]. Socrat. V 26. Sozomen. VE 29, 3—4. VIII 1 Philostorg. XI 2. Zonar. XIII 19, 26 S. 93, 15. Zosim. IV 59 — 21—S. 328, 10 vgl. Joh. von Nikiu 84, Notices et extr. des man. de la Bibl. nat. t. 24 S. 454 (oder Copie?)) [*](* 13—19 Cedren. ι 563, 5 — 13—S. 328, 10 Niceph. H. Ε. XIII 1 — 21—S. 328, 10 Cass. X B V F [bis 21 Ὁνώριος] HN (n) + GS (s) = r AL (y) 2 ἔφασαν B ι 5 δοριάλωτον V δωριάλωτον B ι βραχέως BFG βραχέος Vry ι 6 δὲ] τε B ι βαλεντινιανῶν B οὐαλεντινιανὸν V ι 6/7 πλημμεληθέντων] τολμηθέντων B ι 7 ἀνεμίμνησκε VF ι 8 δὲ] τε n ι ἡρακλέωσ B ι 9 θράσος BV θάρσος Fry; vgl. θράσος Gr. aff. cur. S. 227, 12; 242, 14 [Raeder] ι 10 κατ’ αὐτοῦ > B ι 12 μεταλαγχάνων] τυγχάνων n ι 13 κݲςݲ am HSS ι τήνδε Bsy δὲ VFn ι υἱέσι = Cedren.] υἱοῖς B ι 14/15 τώ δὲ νεωτέρω Bn τῶ νεωτέρω δὲ VFsy Cedren. ι 16 καὶ τοῖ‘ον ἔχειν] ἔχειν τοῦτον VF ι τοῦτον — κἀκεῖνον] τούτω — κἀκείνω B ι 17 εἰρήνη B ἧ εἰρήνη VFry Cedren., der Artikel feblt bei Nic. ι 18 ἀνίσταται BVn ἀνίστανται Fsy Cedren. ι οὐν nur in B ι 18/19 τοῖς παισὶ ταῦτα ~ B ι 21 κζ am Rand HSS)

οὗΤος ἀπὸ τῆς Κῴας ἀπάρας καὶ τούτου χάριν τὴν Ῥώμην καταλαβών, τῆς μυσαρᾶς ἐκείνης ἐπιτελουμένης θέας εἰσελήλυθε καὶ αὐτὸς εἰς τὸ στάδιον καὶ καταβὰς παύειν ἐπειρᾶτο τοὺς κατ’ ἀλλήλων κεχρημένους τοῖε ὅπλοις.

τῆς δὲ μιαιφονίας οἱ θεαταὶ χαλεπήναντες καὶ τοῦ τοῖς αἵμασιν ἐκείνοις ἐπιτερπομένου δαίμονος εἰοδεξάμενοι τὴν βακχείαν, κατέλευσαν τῆς εἰρήνης τὸν πρύτανιν. τοῦτο μαθὼν ὁ θαυμαστὸς βασιλεὺς τὸν μὲν τοῖς νικηφόροις συνηρίθμησε μάρτυσι, τὴν δὲ πονηρὰν ἐκείνην ἔπαυσε θεωρίαν.

Ἐν δὲ Κωνσταντινουπόλει Νεκταρίου τελευτήσαντος ὃς τὴν ἐκκλησίαν ἐκείνην ἐποίμαινεν, Ἀρκάδιος ὁ ταύτην ἰθύνειν τὴν βασιλείαν λαχών, μαθὼν Ἰωάννην τὸν μέγαν τῆς οἰκουμένης φωστῆρα ἐν Ἀντιοχείᾳ τῷ τῶν πρεσβυτέρων ἐγκατειλέχθαι χορῷ, ἤγαγέ τε καὶ τοῖς συνειλεγμένοις ἐπισκόποις αὐτὸν τῇ θείᾳ προσαγαγεῖν παρηγγύησε χάριτι καὶ τῆς μεγίστης ἐκείνης πόλεως ἀποφῆναι ποιμένα.

ἱκανὸν δὲ τοῦτο καὶ μόνον δηλῶσαι τοῦ βασιλέως τὴν περὶ τὰ θεῖα σπουδήν.

Κατὰ τοῦτο,, τὸν χρόνον Ἀντιοχείας μὲν ὁ θεῖος ἡγεῖτο Φλαβιανός, Λαοδικείας δὲ Ἐλπίδιος, τοῦ μεγάλου Μελετίου γενόμενος σύσκηνος καὶ τὴν ἐκείνου πολιτείαν ἐκμαξάμενος μᾶλλον ἢ ὁ κηρὸς τῶν δακτυλίων τοὺς τύπους

(οὗτος μὲν οὖν τὸν μέγαν Πελάγιον [*](11—16 vgl. Theodoret bei Photius Biblioth. 273 S. 507b, 21 [Bekker]. VI 2. Sozomen. VIII 2, 13 f. Pallad. Dialog, de vita S. Joh. Chrys. 5. Symeon. Vita Job. Chrys. 15—16. Theodor. Trimith. De vita Joh. Chrys. 4 PG 47 S. LV Alexandrin. Vita Chrys. 20) [*](* 2—9 Michael Syr. VII 8 S.) [*](B V HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](1 γιγνομένας] γυμνωμένασ G ὑμνουμένας S, qui . . . celebrabatur Cass. ι τοιόνδε] τοιαύτην V ι 2 τηλεμάχιόσ τις Vr Tilemachius Cass. τηλαμάχιόσ τισ B (s. aber oben S. 276, 21) τηλέμαχός τισ yNic. Michael; Adelmakas Variaute Adlakas Joh. von Nikiu [Mitteilung von Professor J. Halevy] ι 3 Ῥώμην] ῥωμαίων y ι 4 μυσεράς Ns ι 5 παῦσαι s ι 8 θαυμάσιος B θαυμαστότατος V, mirabilis Cass. ι 11 κη am Rand HSS ι δὲ Κωνστ.] δὲ τῆ κωνστ. V κωνστ. δὲ B ι 12 ἐποίμανεν s ι nach Ἀρκάδιος + δὲ BG ι τὴν > B am Ende der Zeile ι 13 μέγα Bs ι 14 ἐνκατειλέχθαι B ι 17 τοῦτο καὶ B καὶ τοῦτο Vry ι 22 τοὺς zweimal B)

διέλαμπε δὲ συνέσει τε καὶ βίῳ ὁ θεῖος Ἀκάκιος ἰθύνων τὴν Βέροιαν· Λεόντιος δὲ τὸ Γαλατῶν ἐποίμαινεν ἔθνος, πολλοῖς εἴδεσιν ἀρετῆς λαμπρυνόμενος.

Ὁ δὲ μέγας Ἰωάννης τοὺς τῆς ἐκκλησίας δεξάμενος οἴακας τάς τε παρά τινων γιγνομένας ἀδικίας σὺν παρρησίᾳ διήλεγχε, καὶ βασιλεῖ καὶ βασιλίδι παρῄνει τὰ πρόσφορα, καὶ τοὺς ἱερέας ἠξίου κατὰ τοὺς κειμένους πολιτεύεσθαι νόμους, τοὺς δὲ τούτους παραβαίνειν τολμῶντας ἐπιβαίνειν τῶν ἀνακτόρων ἐκώλυεν, οὐ χρῆναι λέγων τῆς μὲν τῶν ἱερέων ἀπολαύειν τιμῆς, τὴν δὲ τῶν ἀληθινῶν ἱερέων μὴ ζηλοῦν βιοτήν.

καὶ ταύτην ἐποιεῖτο τὴν προμήθειαν οὐ μόνον ἐκείνης τῆς πόλεως, ἀλλὰ καὶ τῆς Θρᾴκης ἁπάσης εἰς (εἰς δὲ αὕτη ἡγεμονίας διῄρηται)· καὶ τῆς Ἀσίας ὅλης (ὑπὸ ἕνδεκα δὲ καὶ ἀρχόντων ἰθύνεται). καὶ μέντοι καὶ τὴν Ποντικὴν τούτοις κατεκόσμει τοῖς νόμοις· ἰσαρίθμους δὲ καὶ αὕτη ἔχει τῇ Ἀσίᾳ τοὺς ἡγουμένους.

Μαθὼν δὲ τὴν Φοινίκην ἔτι περὶ τὰς τῶν δαιμόνων τελετὰς [*](1—3 ob. S. 268, 11 — 3/4 vgl. Socrat. VI 3, 4—5. Sozomeu. VIIl 2 8—18 vgl. Theodoret bei Photius 273 S. 507 b, 22. Sozomen. VIII 3, 12> Socrat. VI 4, 1—4. 11, 8 f. 15, 8. Pallad. Dialog, de vita S. Joh. Chrys. 5 u. Symeon. Vita Joh. Chiys. 18—20 u. 30 — 19—S. 330, 8 vgl. Marci diaconi Porphyrii S. 24, 8 f. 33, 10 f. 44 f (Teubner). Joh. Chrys. Epist. 123 und 126) [*](* 8—S. 331, 10 Niceph. H. E. XIII 3 — 10—S. 330, 6 Cass. X 4 — 14—S. 331, 10 Georg. Alexandrin. Vita Chrys. 23 S. 189 [Photii Biblioth. 96 S. 80a, 41]. Symeon. Vita Joh. Chrys. 20 PG 114, 1096 D. Incerti Vita Chrys. 39—44 S. Joh. Chrys. opera VIII 319, 37] — 14—18 Tbeopban. 77, 5. Exc. Bar. f. 223r — 14—S. 330, 18 Michael Syr. VIII 1 S. 5) [*](B V HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](3 Ταύρῳ] στρῶ Bn ι Μάξιμος] μάμοσ s ι 4 μοψουεστίασ y μουψουεστίασ BV μομψουεστίασ n μαμψουεστίασ s ι καὶ2 nur in V ι 5 δὲ] τε V > B ι τε > V ι 6 τὸ] τὸ τῶν V ι 8 κθ am Rand HSS ι 9 γενομένας B ι 13 τῶν1 > V ι ἀληθινῶν Bs ἀληθῶν Vny Nic. ι 14 βιώτην B ι μόνον BVn Tbeopban. Symeon Georg, μόνης sy ι 16 διῄρηται ἡγεμονίας ~ B, Georg, wie im Text ι 18 τῆ ἀσία B Nic. Georg, τῆς ἀσίας Vry Inc. Vita Chrys., vgl. S. 319,5; 330, 11 ι ἡγεμόνας r ι 19 λݲ am Rand HSS ι δαιμόνων = εἰδώλων V Nic., daemonibus Cass.)

Ὁρῶν δὲ καὶ τὸν Σκυθικὸν ὅμιλον ὑπὸ τῆς Ἀρειανικῆς θηρευθέντα σαγήνης, ἀντεμηχανήσατο καὶ αὐτὸς καὶ πόρον ἄγρας ἐξηῦρεν. ὁμογλώττους γὰρ ἐκείνοις πρεσβυτέρους καὶ διακόνους καὶ τοὺς τὰ θεῖα ὑπαναγιγνώσκοντας λόγια προβαλλόμενος, μίαν τούτοις ἀπένειμεν ἐκκλησίαν, καὶ διὰ τούτων πολλοὺς τῶν πλανωμένων ἐθήρευσεν.

αὐτός τε γὰρ θαμινὰ ἐκεῖσε φοιτῶν διελέγετο, ἑρμηνευτῇ χτώμενος τὴν ἑκατέραν γλῶτταν ἐπισταμένῳ τινί· καὶ τοὺς λέγειν ἐπισταμένους τοῦτο παρεσκεύαζε ὁρᾶν. ταῦτα μὲν οὑν ἔνδον ἐν τῇ πόλει διετέλει ποιῶν καὶ πολλοὺς τῶν ἐξηπατημένων ἐζώγρει, τῶν ἀποστολικῶν κηρυγμάτων ἐπιδεικνὺς τὴν ἀλήθειαν.

Μαθὼν δέ τινας τῶν νομάδων Σκυθῶν παρὰ τὸν Ἴστρον ἐσκηνημένους διψῆν μὲν τῆς σωτηρίας, ἐστερῆσθαι δὲ τοῦ τὸ νᾶμα [*](19—S. 331, 2 vgl. Theodoret bei Photius Biblioth. 273 S. 508b, 20) [*](* 9 Chrysost. Laudatio a Leone imp. 13 S. 276, 17 ed. Savilius — 9—S. 331, 11 Cass. X 5) [*](B V HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](1 μεμηνέναι Vry Nic. Georg. μαινομένην B, vgl. S. 317, 13; 318, 1 ι 4 ταμείων B, vgl. S. 188, 21 ι 7 ἐπιδεικνύσ Bs Georg. ὑποδεικνύς A δεικνύσ VnL, vgl. Ζ. 18 ι 9 λα am Rand HSS ι καὶ > V ι Σκυθικὸν] Κελτικὸν B Georg. Photius, vgl. τῶν Κελτικῶν Inc. Vita Chrys. Κελτοὺς Symeon populum Celticorum Cass., auch Κελτῶν Chiysost. Laudatio a Leone imp.; Σκυθῶν Nic. Michael; vgl. Γότθων im Register ob. S. 276, 27 ι 10 ἐξεῦρεν Vn Georg. ι 11 ὁμογλώττους = Georg.] ὁμογλώττητουσ (sic) B, ὁμογλώσσους Nic. Photius, lnc. Vita Chrys. ι ἐκείνοις BVr Georg, ἐκείνων y ι 11/12 τοὺς τὰ θεῖα = Georg.] πρὸς τὸ θεῖον B ι 14 θαμινὰ B frequenter Cass. τὰ πλεῖστα Vry τὰ πολλὰ Nic. > Georg. ι 15 τὴν B τῶν V τῶ ry ι γλῶτταν Bn Georg. γλώσσαν Vsy ι ἐπισταμένῳ Bry ἐπισταμένων V, vgl. Georg.: ἑρμηνευταῖς χρώμενος τῶν ἐκατέρων γλῶτταν ἐπισταμένοις ι 19 λβ am Rand HSS ι Σκυθῶν > n, Scythas Cass. ι 20 ἐσκηνημένους B ἐσκηνωμένουσ Vry Georg., vgl. S. 261, 6 ι διψᾶν V ι τοῦτον ἅμα B)

ἐγὼ δέ τοι καὶ γράμμασιν ἐντετύχηκα παρ’ αὐτοῦ γραφεῖσι πρὸς Λεόντιον τὸν Ἀγκύρας ἐπίσκοπον, δι’ ὦν καὶ τῶν Σκυθῶν ἐδήλωσε τὴν μεταβολὴν καὶ πεμφθῆναι οἱ ἄνδρας πρὸς τὴν τούτων ποδηγίαν ἐπιτηδείους ἠξίωσεν.

ἐν τῇ χώρᾳ δὲ τῇ ἡμετέρᾳ τὴν Μαρκίωνος νόσον κώμαις τισὶν ἐπισκῆψαι μαθών, ἐπέστειλε τῷ τηνικαῦτα ποιμαίνοντι, καὶ προτρέπων ἐξελάσαι τὴν νόσον καὶ τὴν ἀπὸ τῶν βασιλικῶν νόμων ἐπικουρίαν ὀρέγων. ὅπως μὲν οὖν τὴν τῶν ἐκκλησιῶν μέριμναν ἐν τῇ ψυχῇ περιέφερε κατὰ τὸν θεῖον ἀπόστολον, ἱκανὰ καὶ ταῦτα διδάξαι.

ἔστι δὲ καὶ ἑτέρωθεν αὐτοῦ τὴν παρρησίαν μαθεῖν.

Γαϊνάς τις, Σκύθης μὲν τὸ γένος, βαρβαρικώτερος δὲ τὴν γνώμην, [*]([λγ΄]) φρονήματι τυραννικῷ κεχρημένος ἐστρατήγει κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον, πολλοὺς μὲν καὶ τῶν ὁμοφύλων ὑπηκόους ἔχων, ἄγων δὲ μετὰ τούτων καὶ τῶν Ῥωμαίων τήν τε ἱππικὴν καὶ τὴν πεζὴν στρατιάν. ἐπεφρίκεσαν δὲ αὐτὸν οὐ μόνον οἱ ἄλλοι πάντες, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ βασιλεὺς [*](9 II Kor. 11, 28 — 12—15 vgl. Socrat. VI 6, 2—3 [Joh. Antioch. de insid. 81 S. 120, 35 de Boor]. Sozornen. VIII ι 1 u. 5) [*](12—S. 334, 3 Georg. Alexandrin. Vita Chrys. 31 S. 199. Symeon, Vita Chrys. 29. Incerti Vita Chrys. —66 S. 327, 29 ed. Savilius. Niceph. H. E. XIII 56. Cass. X 6. Michael Syr. VIII 1 S. 6. Chrys. Laudatio a Leone imp. 16 (am Ende) S. 279, 38 ed. Savilius) [*](B V HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](1 φιλοσοφίαν B Georg, φιλοπονίαν Vry apostolico zelo fervenies Cass., vgl. τὴν εὐαγγελικὴν φιλοσοφίαν Theodoret Graec. aff. cur. S. 186, 17 u. 306, 1 [Raeder] ι 2 τοι > u ι 3 Λεόντιον = Cass. Symeon Georg.] σιλέντιον V ι 5 οἱ nur in V, fehlt auch bei Georg. ι ἠξίωσεν vor ἄνδρας ~ B, Georg, wie im Text ι 5/6 δὲ ᾖ χώρᾳ ~ s ι 7 vor μαθών + πάλαι Georg., fehlt bei Cass. ι προτρέπων] πρότερον B, προτρεπόμενος Georg. ι 9 περιφέρων s ι 12 λγ am Rand HSS ι γαϊνάσ B Exc. de ins. γαϊνᾶσ Vn Georg, γαΐνησ y γαϊανόσ s Qainas Cass. ι τις > s ι Σκύθης] κέλτιοσ B Celticus Cass. Κελτὸς Georg. Symeon Incerti Vita Chrys., Laudatio a Leone imp.; le Scythe Michael, ἐκ τῶν . . . Σκυθῶν Nic. ι τὴν γνώμην = Symeon] τῆ γνώμη B und Georg., der aber auch τῷ γένει Z. 12 hat ι 13 nach φρονήματι + δὲ Vry, Cass. wie im Text ι καιρόν A γρ. χρόνον am Rand Ac ι 15 τὴν2 > A ι πεζὴν BV πεζῆς Symeon πεζικὴν ry πεζικῆς Georg. ι 15/16 ἐπεφρίκησαν B ι 16 ἅπαντεσ V)

οὗτος καὶ τῆς Ἀρείου λώβης μεταλαχών, ἕνα οἱ ἠξίου δοῦναι τὸν βασιλέα τῶν θείων σηκῶν. ὁ δὲ σκοπήσειν ἔφη καὶ θεραπεύσειν αὐτὸν ἐπηγγείλατο. καὶ τὸν θεῖον μεταπεμψάμενος Ἰωάννην, καὶ τὴν αἴτησιν εἶπε καὶ τῆς δυναστείας ἀνέμνησε καὶ τὴν μελετωμένην ὑπῃνίξατο τυραννίδα καὶ παρεκάλει τῇ δόσει χαλινῶσαι τὸν τοῦ βαρβάρου θυμόν.

ὁ δὲ γενναῖος ἐκεῖνος ἀνήρ· »μὴ τοιαῦτα«, ἔφη, »ὠ βασιλεῦ, ὑπισχνοῦ μηδὲ διδόναι παρακελεύου τὰ ἅγια τοῖς κυσίν. οὐ γὰρ ἀνέξομαι τοὺς μὲν τὸν θεὸν λόγον θεολογοῦντάς τε καὶ ὑμνοῦντας ἐξαγαγεῖν, τοῖς δὲ τοῦτον βλασφημοῦσιν ἐκδοῦναι τὸν θεῖον νεών,

καὶ μή τοι δείσῃς τὸν βάρβαρον ἐκεῖνον, ὢ βασιλεῦ, ἀλλ’ ἄμφω καλέσας, ἐμέ τε κἀκεῖνον, σὺ μὲν ἡσυχῆ τῶν λεγομένων ἐπάκουε. ἐγὼ δὲ ἐκείνου χαλινώσω τὴν γλῶτταν καὶ πείσω ἥκιστα αἰτῆσαι ὃ μὴ δοῦναι συμφέρει«.

Τούτων ἀκούσας ὁ βασιλεὺς ἥσθη τε καὶ τῇ ὑστεραίᾳ ἀμφοτέρους ἐκάλεσε.

καὶ ὁ μὲν Γαϊνὰς τὴν ἐπαγγελίαν ἐξῄτει, ὁ δὲ μέγας Ἰωάννης ἀντέλεγε φάσκων οὐκ ἐξεἷναι βασιλεῖ τῶν θείων κατατολμᾶν, εὐσεβεῖν γε προαιρουμένῳ, ἐκείνου δὲ λέγοντος ὡς χρὴ καὶ αὐτὸν εὐκτήριον ἔχειν οἶκον· »ἅπας σοι«, ἔφη ὁ μέγας Ἰωάννης »θεῖος [*](1—S. 333, 5 vgl. Sozomen. VIII 4, 7—9. Socrat. VI 5, 8 — 7 f vgl. Matfch. 7, 6) [*](B V HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](1 καὶ nur in B, fehlt bei Georg.; eratque Arianus Cass. ι τῆς — 2 μεταλαχών Vry (aber μετασχών L) τῆς ἀρίου μεταλαχών λόγοις, τῆς und ι von λόγοισ’ durch Corr., B ι 2 ἵνα οἱ ἠξίου δοῦναι τὸν βασιλέα τῶν θείων σηκῶν schreibe ich] ἵνα ἠξίου δοῦναι τὸν βασιλέα τῶν θείων σηκῶν B ἵνα δοῦναί οἱ τῶν θέων σηκῶν ἐπήγγειλε βασιλέα V ἵνα αὐτῶ δοῦναι τῶν θείων σηκῶν ἐπήγγειλε τὸν βασιλέα ry rogavit imperatorem ut intra civitatem ei unam daret ecclesiam Cass. μίαν ᾔτει . . . ἐκκλησίαν ἔνδον τῆς πόλεως Nic.; vgl. ἐντὸς τῆς πόλεως Georg. Socr. εἴσω τῆς πόλεως Symeon κατὰ τὺ πόλιν Inc. Vita Chrys. ἐν τῇ πόλει Sozomen. VIII 4, 7 danach vielleicht εἴσω τῆς πόλεως in unseren HSS ausgefallen ι 3 αὐτὸν BV Georg. > ry Nic., eum se placare Cass. ι 6 τὸν τοῦ βαρβάρου χαλινῶσαι ~ n, Georg, wie im Text ι 7 ὠ > V Georg. ι 8 μὲν > B Georg. ι 9 τε = Georg, > s ι 10 ἐκδοῦναι = Georg.] δοῦναι V, contradere Cass. ι 10/11 βάρβαρον Bry Nic. Cass. Georg.] τύραννον V ι 12 ἐπάκουε B Nic. Georg, ὑπάκουε ry ἄκουε V audi Cass., vgl. τοῦ βασιλέως ἐπακούοντος Sozom. VIII 4, 8 ι 13 ἥκιστα αἰτῆσαι = Nic. Georg.] μὴ αἰτεῖν αὐτὸν B, ut non praeszimat petere Cass. ι 15 γαϊνὰσ B Nic. Cass. > Vry Georg. ι 16 ἀντέλεγεν Ἰωάννης ~ V, Cass. wie im Text ι 17 εὐσεβεῖν γε προαιρουμένῳ = Georg.] καὶ μάλιστα εὐσεβεῖν προαιρουμένω B pietatem cudodienti Cass. εὐσεβεῖν ὅλως προαιρουμένῳ Symeon)