Historia Ecclesiastica

ὁ δὲ τύραννος, πόρρωθεν ἰδὼν τοὺς στρατιώτας πολεμησείοντας, καθώπλισε τὴν στρατιὰν καὶ εἰς παράταξιν ἔταξεν. αὐτὸς δὲ ἐπί τινος γηλόφου μείνας θανατᾶν τε ἔφη τὸν βασιλέα καὶ τῆς παρούσης ἀπαλλαξείοντα βιοτῆς παρατάττεσθαι καὶ τοῖς στρατηγοῖς ἐκέλευσε ζῶντά οἱ τοῦτον καὶ πεπεδημένον προσαγαγεῖν.

Ἐπειδὴ δὲ αἱ φάλαγγες ἔστησαν, πολλαπλάσιον μὲν ἢν τῶν πολεμίων τὸ πλῆθος, εὐαρίθμητον δὲ κομιδῇ τὸ τῷ βασιλεῖ συντεταγμένον. ἀρξαμένων δὲ καὶ τούτων κἀκείνων ἀφιέναι τὰ βέλη, ἔδειξαν ἀληθεῖς τὰς ὑποσχέσεις οἱ πρόμαχοι.

πνεῦμα γὰρ βίαιον ἀντιπρόσωπον τῶν πολεμίων φερόμενον τοὺς μὲν ἐκείνων ὀιστοὺς ἀπέστρεφε καὶ τὰ πέλτα καὶ τὰ δόρατα καὶ πᾶν βέλος αὐτοῖς ἄχρηστον ἦν, καὶ οὔτε ὁπλίτης οὔτε τοξότης οὔτε πελταστὴς πημαίνειν τὴν τοῦ βασιλέως ἠδύνατο στρατιάν.

καὶ μέντοι καὶ κόνις ὅτι μάλιστα πλείστη κατὰ τῶν προσώπων φερομένη μύειν τὰ βλέφαρα καὶ ταῖς κόραις ἐπαμύνειν πολεμουμέναις ἠνάγκαζεν. οἱ δὲ τοῦ βασιλέως στρατιῶται, λώβην οὐδεμίαν ἐκ τῆς καταιγίδος ἐκείνης δεξάμενοι, θαρραλέως τοὺς πολεμίους κατέκτεινον.

οἱ δὲ ταῦτα ὁρῶντες καὶ τὴν θείαν ἐπιγνόντες ἐπικουρίαν, τὰ ὅπλα ῥίψαντες, φειδοῦς παρὰ τοῦ βασιλέως τυχεῖν ἠντιβόλουν. ὁ δὲ καὶ εἶξε καὶ οἴκτου μετέδωκεν, ἀγαγεῖν δὲ αὐτοὺς τὸν τύραννον κατὰ τάχος ἐκέλευσεν. οἱ δὲ θέοντες ἀνέβησαν εἰς τὸν λόφον οὗ καθήμενος ἐκεῖνος ἠγνόει τὰ δρώμενα.

ὁ δὲ πνευστιῶντας ἰδὼν καὶ τῷ ἄσθματι μηνύοντας τὴν σπουδήν, νίκης ἀγγέλους ὑπέλαβε, [*](10—18 vgl. Rufin. H. Ε. XI 33 S. 1039, 5. Sozomen. YII 24, 67. V 25, 14. Augustin. De civ. dei V 26. Oros. VII 35, 17 f. Claudian. De III cons. Honor. 93) [*](B V F HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](1 ταύτης ἅπαντας τῆς προθυμίας V nur noch τῆς προθυμίασ zu lesen F öchert) ι 3 πολεμησείοντας VF πολεμήσοντας Bry, vgl. πολεμησείοντα τὸν στρατὸν Nic. ι 4 vor αὐτὸς + καὶ V ι γηλόφου BV Nic. γαιολόφου NG γεωλόφου FHSy ι θανατᾶν BVnS Nic. θανατοῦν Gy θανατῶντα F ι τε > F ι 5 ἀπαλλαξείοντα V ἀπαλλακτιῶντα F ἀπαλλάξαντα B ἀπαλλάξειν Nsy ἀπαλλά dann in leerem Raum von junger Hand ξειν H ι 6 οἱ nur in B ι 8 nach βασιλεῖ + λίαν VF ι 9 καὶ > B ι 10 ἀληθῶς Vs ι 11 ὀϊστοῦς] ἰοὺς VF ι 12 πέλτα VFry παλτὰ B, παλτὰ Gaisford, was richtiger scheint; vgl. aber πελτῶν (auch B) S. 179, 11 ι 13 πέλτας τῆς πημένην B ι τοῦ > B ι 16 ἐπαμύνειν] ἐπιμύειν V ι ἠνάγκαζεν πολεμουμέναις ~ B ι 18 ἀπέκτεινον V γρ. κατέκτεινον Vm ι ἐπιγνόντες — S. 327 3 παντὸς zerrissen in F ι 19 > Gy ι 20 ἠντιβόλουν B Nic. ἠντιβόλησαν VFry ι δὲ2] τε n. ι 23 ἀγγελίαν V)

ταῦτα λέγοντες ἐξανέστησάν τε ἐκ τοῦ δίφρου καὶ τὰ δεσμὰ ἐπιθέντες πεπεδημένον ἀπήγαγον καὶ προσήγαγον δορυάλωτον τὸν πρὸ βραχέως μεγαλαυχούμενον. ὁ δὲ βασιλεὺς τῶν τε εἰς Βαλεντινιανὸν πλημμεληθέντων ἀνέμνησε καὶ τῆς παρανόμου τυραννίδος καὶ τῶν κατὰ τῆς ἐννόμου βασιλείας πολέμων·

ἐκωμῴδησε δὲ καὶ τὴν Ἡρακλέους εἰκόνα καὶ τὸ μάταιον δι’ ἐκείνην γενόμενον θράσος. καὶ τότε δικαίαν καὶ ἔννομον ἐξήνεγκε τῆς κατ’ αὐτοῦ τιμωρίας τὴν ψῆφον. τοιοῦτος ἢν ἐκεῖνος καὶ ἐν εἰρήνῃ καὶ ἐν πολέμω, ἀεὶ μὲν τὴν θείαν ἐπικουρίαν αἰτῶν, ἀεὶ δὲ ταύτης μεταλαγχάνων.

Μετὰ τήνδε τὴν νίκην ἀρρωστήσας τοῖς υἱέσι τὴν βασιλείαν [*]([κζ΄]) διένεμε. καὶ τῷ μὲν πρεσβυτέρῳ τὴν οἰκείαν ἔδωκεν ἡγεμονίαν, τῷ δὲ νεωτέρῳ τῆς Εὐρώπης τὰ σκῆπτρα· τὴν εὐσέβειαν δὲ τελείαν καὶ τοῦτον ἔχειν κἀκεῖνον παρῄνεσε.

»διὰ ταύτης γάρ«, ἔφη, »καὶ εἰρήνη φυλάττεται καὶ πόλεμος καταλύεται καὶ πολέμιοι τρέπονται καὶ ἀνίσταται τρόπαια καὶ νίκη βραβεύεται«. ἐκεῖνος μὲν οὖν ταῦτα τοῖς παισὶ παραινέσας ἐτελεύτησεν, ἀείμνηστον κλέος καταλιπών· οἱ δὲ τῆς βασιλείας διάδοχοι καὶ τῆς εὐσεβείας ἐγένοντο κληρονόμοι.

Όνώριος μὲν γὰρ ὁ τῆς Εὐρώπης τὴν βασιλείαν δεξάμενος τὰς [*](4/5 vgl. Rufin. H. E. XI 33 S. 1039, 10 [Georg. Mon. 592, 5] — 13—15 Rufin. H. E. XI 34 [Georg. Mon. 592, 12]. Socrat. V 26. Sozomen. VE 29, 3—4. VIII 1 Philostorg. XI 2. Zonar. XIII 19, 26 S. 93, 15. Zosim. IV 59 — 21—S. 328, 10 vgl. Joh. von Nikiu 84, Notices et extr. des man. de la Bibl. nat. t. 24 S. 454 (oder Copie?)) [*](* 13—19 Cedren. ι 563, 5 — 13—S. 328, 10 Niceph. H. Ε. XIII 1 — 21—S. 328, 10 Cass. X B V F [bis 21 Ὁνώριος] HN (n) + GS (s) = r AL (y) 2 ἔφασαν B ι 5 δοριάλωτον V δωριάλωτον B ι βραχέως BFG βραχέος Vry ι 6 δὲ] τε B ι βαλεντινιανῶν B οὐαλεντινιανὸν V ι 6/7 πλημμεληθέντων] τολμηθέντων B ι 7 ἀνεμίμνησκε VF ι 8 δὲ] τε n ι ἡρακλέωσ B ι 9 θράσος BV θάρσος Fry; vgl. θράσος Gr. aff. cur. S. 227, 12; 242, 14 [Raeder] ι 10 κατ’ αὐτοῦ > B ι 12 μεταλαγχάνων] τυγχάνων n ι 13 κݲςݲ am HSS ι τήνδε Bsy δὲ VFn ι υἱέσι = Cedren.] υἱοῖς B ι 14/15 τώ δὲ νεωτέρω Bn τῶ νεωτέρω δὲ VFsy Cedren. ι 16 καὶ τοῖ‘ον ἔχειν] ἔχειν τοῦτον VF ι τοῦτον — κἀκεῖνον] τούτω — κἀκείνω B ι 17 εἰρήνη B ἧ εἰρήνη VFry Cedren., der Artikel feblt bei Nic. ι 18 ἀνίσταται BVn ἀνίστανται Fsy Cedren. ι οὐν nur in B ι 18/19 τοῖς παισὶ ταῦτα ~ B ι 21 κζ am Rand HSS)

οὗΤος ἀπὸ τῆς Κῴας ἀπάρας καὶ τούτου χάριν τὴν Ῥώμην καταλαβών, τῆς μυσαρᾶς ἐκείνης ἐπιτελουμένης θέας εἰσελήλυθε καὶ αὐτὸς εἰς τὸ στάδιον καὶ καταβὰς παύειν ἐπειρᾶτο τοὺς κατ’ ἀλλήλων κεχρημένους τοῖε ὅπλοις.