Historia Ecclesiastica

Τούτοις ὁ βασιλεὺς τοῖς γράμμασιν ἐντυχὼν ἐβεβαίωσεν ἣν εἶχε περὶ τῶν θείων γνῶσίν τε καὶ διάθεσιν. καὶ νόμον ἕτερον ἔγραψε τοῦ σίτου τὴν σύνταξιν ἀποδοθῆναι ταῖς ἐκκλησίαις κελεύσας ἣν ὁ μέγας Κωνσταντῖνος ἀπένειμεν. Ἰουλιανὸς γὰρ καὶ ταύτην ἐκεκωλύκει τὴν χορηγίαν, ἅτε δὴ τὸν κατὰ τοῦ θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν ἀναδεξάμενος πόλεμον.

ἐπειδὴ δὲ ὁ ἐκ τῆς ἐκείνου δυσσεβείας ἐπισκήψας λιμὸς ἐπεῖχεν εἰσπράττειν τὰς εἰσφοράς, τῆς Κωνσταντίνου συντάξεως τὸ τριτημόριον Ἰοβιανὸς τὸ τηνικαῦτα παρασχεθῆναι προσέταξεν, ὑπὸ σχόμενος τοῦ λιμοῦ παυσαμένου τέλειον παρέξειν τὸ σιτηρέσιον.

Τοιούτοις νόμοις τὰ τῆς βασιλείας κατακοσμήσας προοίμια, ἀπὸ τῆς ᾿Αντιοχέων ἐπὶ τὸν Βόσπορον ὥρμησεν. ἐν Δαδαστάνῃ δὲ κώμη δὲ αὕτη Βιθυνῶν καὶ Γαλατῶν ἐν μεθορίῳ κειμένη) τοῦδε τοῦ βίου τὸ τέλος ἐδέξατο, αὐτὸς μὲν μετὰ μεγίστων καὶ καλλίστων ἐφοδίων ἀπάρας, τοὺς δὲ τῆς βασιλικῆς ἐκείνης ἡμερότητος γεγευμένους ἐν ὀδύνῃ καταλιπών.

οἶμαι δὲ τῶν ὅλων τὸν πρύτανιν, τὴν ἡμετέραν διελέγχοντα πονηρίαν, καὶ δεικνύναι ἡμῖν τὰ ἀγαθὰ καὶ τούτων ἡμᾶς πάλιν γυμνοῦν. καὶ δι’ ἐκείνου μὲν διδάσκειν ὡς μάλα εὐπετῶς [*](9—13 vgl. Sozomen. YI 3, 4. Philostorg. VlII 5. Theophan. 53, 33. ob. S. 47, 1 F. 182, 8 — —22 vgl. Sozornen. YI 6, 1. Socrat. III 26, 1—5. Philostorg. YIII 8. Rufin. H. Ε XI 1. Theophan. 54, 19. Zonar. XI Y 10 S. 71, 8) [*](B V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F) [*](1 τὸν υἱὸν τῷ πατρί = Cass. Athan. Tim.] τῶ πατρὶ τὸν υἱόν B ι nach ἁπλῶς + ἦ r ι θεοῦ Π θεῷ Athan. Tim. ι 3 ἴδιόν = Cass. Athan. > ATim. καὶ2 = Athan. Tim. > B ι ὁ αὐτῶ A ι 8 δ am Rand HSS ι 10 σύναξιν n | 15 ἰοβιανὸσ BV2L ὁ ἰοβιανὸσ F ἰωβιανὸσ A ἰουβιανὸσ r ι τὸ2 nur in B ι | 16 παρέξειν B παρασχεῖν V2ryF ι 17 ​ε am Rand BryF ι 18 τὸν] τοῦ B ι ἐν δαδαστάνη δὲ y ἐν δαδασθένη δὲ V2 ἐν δὲ δασθάνη sF ἐν δὲ θασθάνη n ἐν θαδασθανη B; vielleicht im Urtext ἐν δαδασθάνη δὲ, vgl. Theophan. ἐν Δαδασθάνοις ; Δαδάστανα Socrat. Sozom. Philostorg. Malal. Chron. Pasch. Zonar. ι 19/20 τόδε τοῦ βίου τὸ τέλος] τὸ τοῦ βίου τέλος y ι 20 μὲν > B ι 21 γεγευμένουσ] γεγυμνωμένουσ V2 ι 22 καταλελοίπει V2 ι οἶμαι: ἑ am Rand V2 ι 24 ἡμὰς γυμνοῦν πάλιν ~ B πάλιν ἡμᾶς γυμνοῦν ~ V2 ι διδάσκων yF ι εὐπετῶς] εὐπρέπωσ V2)

Τότε μέντοι τὴν ἀθρόαν τελευτὴν τοῦ βασιλέως οἱ στρατιῶται μεμαθηκότες ἐθρήνησαν μὲν ὡς πατέρα τὸν ἀπελθόντα, Βαλεντινιανὸν δὲ ἐκεῖνον, τὸν τῇ χειρὶ τὸν νεωκόρον πατάξαντα καὶ εἰς τὸ φρούριον ἐκπεμφθέντα, βασιλέα προὐβάλοντο, οὐκ ἀνδρείᾳ μόνον ἀλλὰ καὶ φρονήσει καὶ σωφροσύνῃ καὶ δικαιοσύνῃ καὶ μεγέθει σώματος διαπρέποντα.

οὕτω δὲ ἢν βασιλικός τε καὶ μεγαλόφρων ὡς τῆς στρατιᾶς πειραθείσης κοινωνὸν αὐτῶ προβαλέσθαι τῆς βασιλείας, ἐκεῖνο φάναι τὸ παρὰ πάντων ᾀδόμενον· ὑμέτερον ἦν, ὦ στρατιῶται, βασιλέως οὐκ ὄντος, ἐμοὶ δοῦναι τῆς βασιλείας τὰς ἡνίας· ἐπειδὴ δὲ ταύτην ἐδεξάμην ἐγώ, ἐμὸν λοιπὸν καὶ οὐχ ὑμέτερον τὸ περὶ τῶν κοινῶν διασκοπεῖσθαι πραγμάτων‘.

τούσδε τούσδε τοὺς λόγους καὶ θαυμάσαντες καὶ στέρξαντες οἱ στρατιῶται εἵποντο τοῖς ἐκείνου νεύμασιν ἰθυνόμενοι. ὁ δὲ τὸν ἀδελφὸν ἐκ Πανονίας μεταπεμψάμενος, ὡς οὐχ ὤφελε, κοινωνὸν ποιεῖται τῆς βασιλείας, οὐδέπω τὴν τῶν δογμάτων διαφθορὰν εἰσδεξάμενον· καὶ τῆς Ἀσίας αὐτῷ παραδοὺς τὰ σκῆπτρα καὶ μέντοι καὶ τῆς Αἰγύπτου, ἑαυτῷ τὴν Εὐρώπην ἀπένειμε.

καὶ τὴν Ἑσπέραν καταλαβὼν πᾶσαν αὐτὴν ἐξεπαίδευσεν εὐνομίαν, ἀπὸ τῶν τῆς εὐσεβείας κηρυγμάτων ἀρξάμενος.

Αὐξεντίου γάρ, ὃς τὴν Ἀρείου μὲν εἰσεδέξατο λώβην, Μεδιολάνου [*](5) [*]([ζ΄]) δὲ τὴν ἐκκλησίαν πεπιστευμένος ἐν πλείσταις ἀπεκηρύχθη συνόδοις, τὸν βίον ὑπεξελθόντος, μεταπεμψάμενος τοὺς ἐπισκόπους ὁ βασιλεὺς [*](5/6 ob. S. 194, 20 f — —8 vgl. Synops. 58, 8. Zonar. XIII 5 S. 73, 12. Leo Grammat. 90, 5. Cedien. I 541, 3. Socrat. IV 1, 3 — —13. 16. 18/19 vgl. Philostorg. VIII 8. Sozomen. VI 6, 8—9. Synops. ὁδὶ IG. Zonar. ebd. 7 S. 73. 16. Cedreii. I 541, 11. Leo Grammat. 90, 19. Amm. Marcell. 26, 2) [*](* —20 Cass. VII 7 — —S. 219, 19 Symeon. Vita Ambrosii 1 f PG 116, 861 B — 21 — S. 220, 4 Cass. VII 8) [*](B V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F) [*](1 δύναται > ryF ι 3 ς am Rand HSS ι τελευτὴν übergeschrieben Ac 5 τὸν νεωκόρον τῇ χειρὶ ~ s ι 6 προὐβάλλοντο V2NF ι 7 καὶ δικαιοσύηῃ > F ι 8 βασιλικῶς B, ὅσ’ auf Rasur V2 ι 9 σιατιᾶσ Α ι παραθείσησ L 10 ἐκεῖνο] ἐκεῖνον B, ille responderit Cass. ι 12 ταύτην] ταύτασ B ι καὶ = et Cass. > y ι 13 τοῖσδε] τούτουσ δὲ ι 15 πανονίασ ryFSymeon παιωνίασ παιονίας V2 poenia Cass. Cod. L ι 16 ὤφελε Hy ὠφε///λε V2 ὤφειλεν BsF ὄφελον N quod non debuit Cass ι 1 7 ἐκδεξάμενον yF ι 20 ἀρξόμενος κγρυγμάτων ~ B, Symeon wie im Text ι 21 ζ am Rand HSS ι μὲν > s ι εἰσεδέξατο BV2 Symeon διεδέξατο ryF)

»ἴστε σαφῶς, ἅτε δὴ τοῖς θείοις λογίοις ἐντεθραμμένοι, ὁποῖον εἶναι προσήκει τὸν ἀρχιερωσύνης ἠξιωμένον, καὶ ὡς οὐ χρὴ λόγῳ μόνον ἀλλὰ καὶ βίῳ τοὺς ἀρχομένους ῥυθμίζειν καὶ πάσης ἀρετῆς ἑαυτὸν ἀρχέτυπον προτιθέναι καὶ μάρτυρα ἔχειν τῆς διδασκαλίας τὴν πολιτείαν.

τοιοῦτον δὴ οὖν καὶ νῦν τοῖς ἀρχιερατικοῖς ἐγκαθιδρύσατε θώκοις, ὅπως καὶ ἡμεῖς οἱ τὴν βασιλείαν ἰθύνοντες εἰλικρινῶς αὐτῷ τὰς ἡμετέρας ὑποκλίνωμεν κεφαλὰς καὶ τοὺς παρ’ ἐκείνου γιγνομένους ἐλέγχους ἀνθρώπους γὰρ ὄντας καὶ προσπταίειν ἀνάγκη) ὡς ἰατρικὴν ἀσπαζώμεθα θεραπείαν«. θεραπείαν«.

Ταῦτα τοῦ βασιλέως εἰρηκότος, αὐτὸν ἡ σύνοδος ἠξίου ψηφίσασθαι σοφόν τε ὄντα καὶ εὐσεβείᾳ κοσμούμενον. ὁ δὲ ἔφη· »μεῖζον ἧ καθ’ ἡμᾶς τὸ ἐγχείρημα· ὑμεῖς γὰρ τῆς θείας ἠξιωμένοι χάριτος καὶ τὴν αἴγλην ἐκείνην εἰσδεδεγμένοι ἄμεινον ψηφιεῖσθέ. οὔτοι μὲν οὔ ἐξελθόντες καθ’ ἑαυτοὺς ἐβουλεύοντο· οἱ δὲ τὴν πόλιν ἐκείνην οἰκοῦντες ἐστασίαζον, οἱ μὲν τοῦτον, οἱ δὲ ἐκεῖνον προβληθῆναι φιλονεικοῦντες.

οἱ μὲν γὰρ τῆς Αὐξεντίου νόσου μετειληχότες τοὺς ὁμόφρονας ἐψηφίζοντο, οἱ δὲ τῆς ὑγιαινούσης μοίρας ὁμογνώμονα πάλιν ἐζήτουν ἔχειν ἡγούμενον. ταύτην Ἀμβρόσιος, ὁ τοῦ ἔθνους τὴν πολιτικὴν ἡγεμονίαν πεπιστευμένος, τὴν στάσιν μαθὼν καὶ δείσας μή τι νεώτερον γένηται, τὴν ἐκκλησίαν οὑν τάχει κατέλαβεν.

οἱ δὲ τῆς διαμάχης ἐκείνης παυσάμενοι κοινὴν ἀφῆκαν φωνήν, Ἀμβρόσιον [*](1 f vgl. Ambros. Epist. 21, 2 u. 5. PL 16. Sozomen. VI 7, 2 — 15—S. 219, 1 vgl. Paulini Vita Ambrosii 6 PL 14, 31 A [griechisch Papadopoulos-Kerameus ᾿Αναλεκτὰ Ἱεροσολ. σταχυολογίας I S. 33] — 15—S. 219, 6 vgl. Socrat. IV 30 — 15—S. 219, 12 vgl. Sozomen. VI 24, —4. — — S. 219, 15 vgl.Rufin. H. E. XI [Georg. Mon. 558, 10]) [*](*19—S.220,2 Exc. Tripart.[ Polydeukes410,17. Theophan. 60,23.Exc. Bar. f. 220v]) [*](V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F) [*](2 λογίοις V2S λογείοισ, nach ἐντεθραμμένοι ~ B eloquiis Cass. λόγοισ’ ’F Symeon ι 3 μόνον BV-y Symeon Cass. μόνω rF ι 4 ἀρχέτυπον ἑαυτὸν ~ B, Symeon Cass. wie im Text ι 4/5 μάρτυρας A ι 6 ἐνιδρύσατε θρόνοισ B ἐγκαθιδρύσατε θρόνοις Symeon ι 7 ὑποκλίνωμεν ByF Symeon ὑποκλίνοιμεν V2r ι 8 γιγνομένους V2ryF Symeon γενομένους B ι 9 προσπταίειν V2ryF Symeon πταίειν B ι ἀσπαζώμεθα V2 ἀσπαζόμεθα Bs ἀσπαζοίμεθα ny ἀσπασώμεθα F Symeon ι 14 εἰσδεδεγμένοι V2ryF Symeon εἰσδεξόμενοι B ι ψηφιεῖσθε TiSLF Symeon Cass. ψηφιεῖσθαι BV2GA ι 15 ἐβουλεύοντο V2ry Symeon Cass. ἐβουλεύσαντο BF ι 17 μετειληχότες V2ryF Symeon μετειληφότες B ι 21 σὺν] ἐν F ι 22 διαμάχης BV2syF μάχης n Symeou, scditione Cass.)

ὑπέλαβε δὲ καὶ θείαν εἶναι τὴν ψῆφον, ἐκ τῆς τῶν τἀναντία φρονούντων τεκμαιρόμενος συμφωνίας. ἐπειδὴ δὲ καὶ τῆς θείας τοῦ παναγίου βαπτίσματος ἀπήλαυσε δωρεᾶς καὶ τὴν ἀρχιερατικὴν ἐδέξατο χάριν, τοῦτον ὁ πάντα ἄριστος βασιλεὺς προσενηνοχέναι λέγεται τῷ σωτῆρι καὶ δεσπότῃ τὸν ὕμνον (καὶ γὰρ τοῖς γεγενημένοις παρῆν)· χάρις σοι.