Historia Ecclesiastica

Ἐπειδὴ γὰρ λούσασθαι βουληθέντος οἱ οἰκέται τοῦ βαλανείου τὰς θύρας ἔκλεισαν τοὺς εἰσελθεῖν βουλομένους κωλύοντες, πλῆθος πρὸ τῶν θυρῶν θεασάμενος ἀναπετάσαι ταύτας ἐκέλευσε, καὶ ἀδεῶς τοῦ λουτροῦ τοὺς πάντας κοινωνῆσαι προσέταξε. ταὐτὸ δὲ τοῦτο καὶ ἔνδον ἐν τοῖς θόλοις πεποίηκε. λουομένῳ γὰρ αὐτῷ παρεστηκότας ἰδών συμμετασχεῖν τῶν θερμῶ, ὑδάτων ἐκέλευσεν· οἱ δὲ σιγῶντες εἱστήκεισαν. ὁ δὲ τιμὴν τὴν στάσιν ὑπολαβών, θᾶττον ἀναβὰς ἐξελήλυθεν.

οἱ δὲ τοῦ τῆς αἱρέσεως ἄγοις καὶ τὸ ὕδωρ μετεσχηκέναι νομίσαντες, ἐκεῖνο μὲν τοῖς ὑπονόμοις παρέπεμψαν ἕτερον δὲ αὐτοῖς κερασθῆναι προσέταξαν. τοῦτο μαθὼν ἐκεῖνος ᾤχετο τὴν πόλιν καταλιπών, πόλιν οἰκεῖν ἀπεχθανομένην καὶ κοινὴν δυσμένειαν ἔχουσαν ἀβέλτερον εἶναι νομίσας καὶ λίαν ἀνόητον.

Τοῦ δὲ Εὐνομίου τὰ Σαμόσατα καταλιπόντος οὕτω γὰρ ὠνομάζετο), Λούκιον αὐτοῖς ἀντ’ ἐκείνου προὐβάλοντο, προφανῆ λύκον καὶ τῶν προβάτων ἐπίβουλον. ἀλλὰ καὶ ποιμένος ἔρημα ὄντα τὰ πρόβατα τὰ ποιμένων εἰργάζετο· διετέλεσαν γὰρ τὴν ἀποστολικὴν διδασκαλίαν φυλάττοντες ἄσυλον.

ὅπως δὲ καὶ τοῦτον ἅπαντες ἐμυσάττοντο, ἕτερον διδάξει διήγημα, διήγημα.

Μειράκια γὰρ δὴ κατὰ τὴν ἀγορὰν οφαῖραν ἀλλήλοις ἀντέπεμπον.

τερπόμενα τῇ παιδιᾷ τούτου δὲ παριόντος. συνέβη τὴν σφαῖραν ἐκπεσοῦσαν διὰ τῶν τοῦ ὄνου διαβῆναι ποδῶν. οἱ δὲ ἀνωλόλυξαν, μύσους ἀναπλησθῆναι τὴν σφαῖραν ὑπειληφότες· ὁ δὲ συνεὶς ἐκέλευσεν ἑνὶ τῶν ἑπομένων προσμεῖναι καὶ γνῶναι τὸ δρώμενον.

οἱ δὲ παῖδες πῦρ ἀνάψαντες καὶ τὴν σραῖραν διὰ τῆς φλογὸς ἀκοντίσαντες, οὕτω καθαίρειν ὑπέλαβον καὶ οἶδα μὲν ὡς μειρακιῶδες τοῦτο καἰ τῆς παλαιᾶς λείψανον συνηθείας· ἱκανὸν δὲ ὅμως τεκμηριῶσαι τὸ μῖσος ὁπόσον εἶχεν ἡ πόλις ἐκείνη περὶ τὴν Ἀρείου συμμορίαν.

Ο μέντοι Λούκιος οὐκ ἐξήλωσε τὴν Εὐνομίου πραότητα, ἀλλὰ πολλοὺς μὲν καὶ ἄλλους τῶν ἱερωμένων ἐξοστρακίσαι τοὺς ἄρχοντας ἔπεισε, τοὺς δέ γε διαφερόντως τῶν θείων ὑπερμαχοῦντας δογμάτων εἰς αὐτὰ ἐξέπεμψε τῆς Ῥωμαίων ἡγεμονίας τὰ τέρματα · μάτα· Εὐόλκιον μὲν διακονίας ἠξιωμένον, εἰς Ὄασιν εἰς τὸ ἔρημον πολυθρύλητον, Ἀντίοχον δέ, καὶ τῇ Εὐσεβίου τοῦ μεγάλου συγγενείᾳ κοσμούμενον ἀδελφιδοῖς γὰρ αὐτοῦ ἐτύγχανεν ὤν), καὶ πολιοῖς οἰκείοις κατορθώ- [*](B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F) [*](2 προυβάλλοντο yF, constituerimt Cass. ι 3 καὶ τῶν — ἀλλὰ > GS ἀλλὰ = sed Cass.] ἀλλ’ ὅμως y ι 4 nach ποι[μένων] bis S. 238, 4 ἀνάπλεως Blatt 14 zur älfte verloren in Ρ ι εἰργάζετο V2SF ἠργάζετο BG εἰργάζοντο ny ι 7. 8. 10. 12 σφαῖραν] σφέραν BG, αἷ auf Rasur zweiter Hand V2 ι ἀντέπεμπον = Nie] ἀντιπέμποντεσ V2 porrigentes, Insu delectabantur Cass. I 8 τῇ παιδιᾷ] τὰ παιδία V2 ι 9 διαβῆναι ποδῶν] ποδῶν διαβῆναι V2 ποδῶν διελθεῖν Nic. ποδῶν ἐκκυλισθῆναι y, per asini eins transiret pedes Cass. ι οἱ δὲ — 11 δρώμενον = Cass. > r (P fehlt) ι 10 ἀναπλησθῆναι μύσους ~ y, pollutione completam Cass. ι ὑπειληφότες] ὑπολαβόντες B εἰληφότες ’h Bm 11 ἑνὶ ryFNic. τινι V2 alicui Cass. > B ι παῖδες = Nie. > B, piieri Cass. ι 12 τῆς φλογὸς] τοῦ πυρὸσ y, flamniam Cass. ι 14 ἱκανῶς B ι μῖσος = odiam Cass.] μύσος B. ι aus υ corr. V2 ι 15 πόσον V2 ι 16 nach μέντοι + οὑν expung. V2 17 καὶ ἄλλους] καὶ ἄλλων B > Cass. ι 18 δογμάτων ὑπερμαχοῦντας ~ V2 20 Ὄασιν] θάσιν B ι εἰς2] ἧσ’ V2, in Cass. ι πολυθρύλητον BV2 πολύδριον rF πολίχνιον y, nicht übersetzt von Cass. ι 21 τῆ — συγγενεία V2S τῆ — συγγενείασ (sic) B τῆς — συγγενείασ nGyF ι 22 ἀδελφιδὴσ V2 ι γὰρ] δὲ GS, enim Cass.)

ὅπως δὲ οὗτος τῶν θείων ὑπερήθλει δογ- μάτων, τὰ μετὰ ταῦτα δηλώσει.

Ἐπειδὴ γὰρ ὁ θεῖος Εὐσεβίος μετὰ τοὺς πολλοὺς ἀγῶνας καὶ τὰς ἰσαρίθμους νίκας καὶ τὸ τῶν μαρτύρων ἐδέξατο τέλος, ουνῆλθε μὲν ουνήθως τοῦ ἔθνους ἡ σύνοδος, ἀφίκετο δὲ καὶ Ἰοβἷνος, τῆς Πέρρης τηνικαῦτα ἐπίσκοπος ὤν.

ὀλίγον δέ τινα χρόνον οὕτος τῆς τῶν Ἀρειανιξόντων ἠνέσχετο κοινωνίας. πάντων δὴ οὑν τὸν Ἀντίο- χον ψηφισαμένων τοῦ θείου διάδοχον, καὶ παρὰ τὴν ἱερὰν τρἀπεξ‘‘ν ἀγαγόντων τε καὶ κλῖναι βιασαμένων τὰ γόνατα, ἐπειδὴ στραφεὶς εἶδε τὸν ιοβἷνον τὴν δεξιὰν ἐπιτιθέντα τῇ κεφαλῇ, ἀπεσείσατό τε τὴν χεῖρα καὶ τῶν χειροτονούντων ἀποκριθῆναι προσέταξε, λέγων μὴ ἀνέξεσθαι δεξιᾶς δεξαμένης διὰ βλασφημίας τελεσθέντα μυστήρια, ἀλλὰ ταῦτα μὲν μετ’ οὐ πολὺν χρόνον ἐγένετο·

τότε δὲ εἰς τὴν Ἀρμενίαν τὴν ἐνδοτέραν ἀπήχθη. ὁ δὲ θεῖος Εὐσεβίος παρὰ τὸν Ἴστρον διῆγε, τῶν Γότθων τὴν Ορᾴκην ληιζομένων καὶ τὰς πόλεις πολιορκούντων, ὡς τὰ παρ’ ἐκείνου γραφέντα δηλοῖ.

Βάρσην δέ, οὗ καὶ νῦν πολὺ τὸ κλέος οὐκ ἐν Εδἐσσῃ μόνον >̓͂ν ἴθυνε καὶ ταῖς ταύτης πλησιοχώροις πόλεσιν, ἀλλὰ καὶ ἐν Φοινίκῃ καὶ ἐν Αἰγύπτῳ καὶ Ο-ηβαίδι (ταῦτα γὰρ πάντα διελήλυρε τὰ ἔθνη [*](5 unt. V 4, 8) [*](* 4— S. 238, 11 Michael Syr. Yll 7, 29G — 18— S. 238, 11 Cass. YII 17 — 18— S. 238, 20 Nicepb. H. . XI 22) [*](B V2 HN (n) Ψ GSP (s) = r AL (y) F) [*](2 ὑπερήθλει τῶ, θείων c>^ V^ ι 6 μὲν] μὲ; οῖ·i Y- [ ἰοβῖ,οσ Br ἰοβῖ- ,-οσ ὁ Y- lovimis Cass. Cod. L ἰοβιaiόσ LF Nie. ἰωβια,’ὸσ Δὶ vgl. ιοιὐὶιίs Perrhensis Mansi III 509 B ι 7 πέρρης |- Perenae ciritaiis Cass. Cod. L Pera Michael ιΛλλησ Ρ πέργησ die übr. HSS (Ρ fehlt) Nie. ι 9 ψηφισαμένῳ; nach διάδοχον c^ B, Cass. wie im Text ι τοῦ θείου — 10 βιασαμένων > s (P fehlt) ι 10 ἀ;αγα- γόγτων B pcrduxissent Cass. ι τε >■ B ι τὰ γόiατα βιασαμέγωγ ω Y- 11 ἰοβιαiὸν BLFNic. ἰωβιαiὸν A ἰοιβἶνον S ι ἐπιτιθέ;τα B imponcntem Cass. ἐπιθέντα V^ryF ἐπιθέμενον Nie, vgl. unten lY 23, 2 1 τε > s (P fehlt) 13 ἀiέζεσθαι BV^Nic. ἀνέχεσθαι die übr. HSS ι vor δεζιὰς + διὰ B ι 14 μετ’ οὐ πολὺν χρόνον V^ μεθουποἰὺ χρόνον B οὐ μετ’ οὐ πολὶ·γ χρῷό; uL οὑν μετ’ οὐ πολὺν χρόνον F οὐ μετὰ πολὺν χρόνον GSA ’ὶο,̔͂ Ροsί υὶιιἰίνυὶ ternporis Cass. ἐγένοντο L ι 14/15 εἰς τὴν ἐνδοτέραν Λ́ρμεγίαν oo B ι 16 Γότθω;] κεἰτὥ, B ἄπιε Cass. ι 17 τὰ] τἀς B ι 18 T: am Rand HSS ι βαρσἧν V’^ βαρση; B βάρσου y ι αΛ̓έσση B ἐδέση V^rF ι 19 ταύτης] ταύταις V^F ταf·τη B 20 ἐν > B I nach καὶ2 -f ἐν Ρ 1 ἅπαντα V2)

ὡς δὲ κἀκεῖ τὸ τούτου κλέος συνήγειρεν ἅπαντας, εἰς φρούριον ἔσχατον τοῖς ἐκεῖ γειτονεῦον βαρβάροις ’φήνω δὲ τούτῳ ὄνομα) ὁ τῶν οὐρανῶν ἄξιος ἀπήχθη πρεσβύτης.

ἐν δὲ τῇ Ἀράδῳ φασὶ τὴν ἐκείνου μέχρι καὶ τήμερον μεμενηκέναι κλίνην, πλείστης ἀξιουμένην τίμης. πολλοὶ γὰρ τωι αρρωστουντων ἐπ’ ἐκείνης κατακλινόμενοι τὴν ὑγείαν διὰ τῆς πίστεως δρέπονται.

Πόλιν τοίνυν ὁ βάλῃς, τὴν ποίμνην τοῦ ποιμένος γυμνώσας, λύκον ἀντὶ ποιμένος ἐπέστησεν. ἐπειδὴ δὲ ἅπαντες τὴν πόλιν καταλιπόοντες πρὸ τοῦ ἄστεως συνηθροίζοντο, ἀφίκετο μὲν αὐτὸς εἰς τὴν Ἔδεσσαν, τῷ δὲ ὑπάρχῳ προσέταξε Μόδεστος δὲ τηνικαῦτα ἢν) τούς τε ὑπ’ αὐτὸν στρατιώτας ἀθροῖσαι οἳ τὰς εἰσφορὰς εἰσπράττειν εἰώθασι, καὶ τῆς ὁπλιτικῆς δυνάμεως τοὺς παρόντας παραλαβεῖν καὶ τὸ συναθροιζόμενον σκεδάσαι πλῆθος καὶ ῥάβδοις παίοντας καὶ ῥοπάλοις καὶ τοῖς ἄλλοις πολεμικοῖς ὀργάνοις εἰ δεήσοι χρωμένοις.

ὑπὸ τὴν ἕω τοίνυν ὁ ὕπαρχος τὸ κελευόμενον ἔδρα. διιὼν δὲ τὴν ἀγορὰν εἶδε γύναιον βρέφος φέρον ἐν ταῖς κεφσὶ καὶ μάλα γε ἐπειγό- [*](13—S. S. 239, 16 vgl. Rufin. XI 5. Socrat. IV 18. Sozomen. VI 18, 2—7 Chronie. Edessenum anno 684 in Corpus Script. Christ. Or. cur. Chabot. Scriptores Syri. Versio. Series III t. IV S. 5) [*](B V2 HN(n) + GSP[Pbis4 ἀνάπλεως](s) = r AL (y) F) [*](1 διὰ τὴν τῆς ἀρετῆς περιφερόμενος V2yF ἡ διὰ τῆ; τῆς ἀρετῆς περιφερομένην B τὴν τῆς ἀρετῆς περιφερόμενος r, quas gcnfes cum maximo virtutis suoe splendore transierat Cass. ι μὲ;] μὲν οὑν V2 ι αὐτὸν > y ι 2 ὁ > GS ι οὐάλησ Bs, zweiter Hand V2 ι οἰκεῖν τὴν νῆσον] νῆσον οἰκεῖν V2 ι ἐπεῖδ’] ἐπεὶ B ι μυρίασ B ι 3 πάντοθεν > BCats, ι συρέοντα B ι συρρέοντα πρὸς αὐτὸν ~ L ι ἀποστολικῆς γὰρ] καὶ γὰρ ἀποστολικῆς y ι 4 ἀνάπλεοσ BGS ι ἀπήλαυνεν n ι αὐτὸν > s ι nach αὐτὸν + κατὰ y + καὶ F, Cass. wie im Text ι 6 γειτονεῦον = vicinum Cass.] γειτονεύουσι yF ι βαρβάροις γειτονεῦον ~ V2 Cass. wie im Text ι 7 ’φήνω BV2 Pheno Cass. φιλὼ yFNic. ô Michael ι 9 κλεινὴ B 1 ἀξιουμένην V2 ἀξιουμένη B ἠξιμωένην ryFNic. ι 9/10 ἀρρώστων V2, infirmantium Cass. ι 10 ὑγίειαν V2F ι 12 ιζ am Rand HSS ι οὐάλησ Bs ι 13 ἀντὶ] ἀντὶ τοῦ V2F ι 14 ὄστεωσ B, ω in ο corr. V2F ἄστεος ry ι 15 αἴδεσσαν B ἔδεσαν V2s ι 16 εἰσπράττειν BV2 πράττειν ryF I 19 δεήσει Bs ι χρόμενοσ B ι 21 ταῖν χεροῖν rF)

ψυχὴ γὰρ ὑπὸ θείου ξήλου πυρπολουμένη οὐδὲν ἀνθρώπινον εἰσδέχεται δέος, ἀλλὰ τὰ τοιαῦτα δείματα γέλωτα νομίζει καὶ παιδιάν. τότε δὴ ταύτην ὁ ὕπαρχος θεασάμενος καὶ συνεὶς τὸ γιγνόμενον, ἤγαγέ τε καὶ ἤρετο ὅποι βαδίζοι. ἡ δέ· »μεμάθηκα«, ἔφη, »τὰς κατὰ τῶν θείων θεραπόντων τυρευθείσας καὶ θέλω τοὺς ὁμοπίστους καταλαβεῖν, ὀριγνωμένη ἵνα σὺν ἐκείνοις δέξωμαι τὰς ὑφ’ ὑμῶν ἐπιφερομένας σφαγάς«.