Historia Ecclesiastica

πολλάκις γὰρ ταῖς θείαις ἐνεργείαις τὰ τῶν ἀνθρωπίνων μορίων ὀνόματα περιτίθησιν, ἐπειδὴ ῥᾷον οἱ τῶν λεπτοτέρων ἐπαίειν οὐ δυνάμενοι διὰ τούτων τοῦ θεοῦ τὴν προμήθειαν μανθάνουσι. προστέθεικε δὲ τῇδε τῇ δυσσεβείᾳ καὶ ἕτερα παραπλήσια. ἐκ γὰρ τῆς τοῦ Μανέντος πλάνης ἐρανισάμενος, οὔτε τοῦ πυρὸς οὔτε τοῦ σκότους ἔφη εἶναι δημιουργὸν τὸν τῶν ὅλων θεόν.

ἀλλὰ ταῦτα μὲν καὶ ὅσα τοιαύτα κατακρυπτουσιν οἱ τῆς ἐκείνου συμμορίας. φασκουσι δὲ τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀπεσχοινίσθαι συλλόγων, ἐπειδὴ τινὲς μὲν τὸν ἐπάρατον εἰσπράττουσι τόκον, τινὲς δὲ γυναιξὶν οὐ γόμῳ γάμου συνοικοῦντες παρανόμως βιοῦσιν, οἱ δὲ τούτων ἀπηλλαγμένοι τούτοις ἀδεῶς κοινωνοῦσι. διὰ ταῦτά φασίν ἐκεῖνοι καθ’ ἑαυτοὺς βιοτεύειν, τὴν τῶν δογμάτων ἀποκρύπτοντες βλασφημίαν. ἔστι μέντοι καὶ ἡ σκῆψις ἀλαζονείας μεστὴ καὶ τῆς Φαρισαϊκῆς διδασκαλίας ἀπόγονος.

καὶ γὰρ ἐκεῖνοι κατηγόρουν τοῦ τῶν ψυχῶν καὶ σωμάτων ἰατροῦ, τοῖς ἱεροῖς λέγοντες ἀποστόλοις· »ἵνα τί μετὰ τῶν τελωνῶν καὶ ἁμαρτωλῶν ἐσθίει ὁ διδάσκαλος ὑμῶν ;« καὶ διὰ τοῦ προφήτου δὲ περὶ τῶν τοιούτων φησὶν ὁ θεός· οἱ λέγοντες [*](1—17 vgl. Theodoret. Haeret. Fabul. IV 10 PG 83, 428 — 4/5 Gen. 1, 26 22/23 Matth. 9, 11 — 24 f Jes. 65 5. Joh. 20, 17) [*](* —14 Polydeukes 412, 14) [*](B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F) [*](1 ἀυδαῖοσ ryi ἀυδαῖσ) Haeret. Fabul. Polyd. ἄυδεοσ V2F ἀίδιος B ι 2 καινῶν = Cass.] κενῶν NP κοινῶν B καινῶν, αι auf Rasur V2 ι 4 γὰρ > P 7 καθιδὼν B I 8 πολλάκις = Cass.] πολλὰ B ι 10 τὴν τοῦ θεοῦ ~ r ι μανθάνουσι = agnoscunt Cass.] λαμβάνουσιν B ι 11 τῆδε r Imic Cass. > BV2yF ι 12 μάνητοσ V2F Manetis Cass. ι ἐρανησάμενοσ B ι 14 κατακρύπτουσιν = Haeret. Fab] κρύπτουσιν B cdant Cass. ι 15 nach δὲ + οἱ V2 ι ἐπειδὴ] ἐπειδὴ δὲ n ι 17/18 οἱ δὲ τούτων ἀπηλλαγμένοι τούτοισ’ ἀδεῶς κοινωνοῦσι ryF τοῖσ’ δὲ τούτων ἀπηλλαγμένοις ἀδεῶς κοινωνοῦσι V2 > BCass., fehlt auch in Haeret. Fabul. ι 22 μετὰ τῶν B Matth. μετὰ V2ryF ι 24 περὶ τῶν τῶν > Bj τοιούτων φησὶν ὁ θεός BV2Cass. φησιν ὁ θεὸς περὶ τῶν τοιούτων rvF ι λέγοντεσ Lm)

Κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ ἡ τῶν Μεσσαλιανῶν ἐβλάστησεν αἵρεσις· Εὐχίτας δὲ τούτους προσαγορεύουσιν οἱ εἰς τὴν Ἑλλάδα φωνὴν τοὔνομα μεταβάλλοντες, ἔχουσι δὲ καὶ ἑτέραν προσηγορίαν ἐκ τοῦ πράγματος γενομένην· ᾿Ενθουσιασταὶ γὰρ καλοῦνται, δαίμονός τινος ἐνέργειαν εἰσδεχόμενοι καὶ πνεύματος ἁγίου παρουσίαν ταύτην ὑπολαμβάνοντες, οἱ δὲ τελείαν τὴν νόσον εἰσδεδεγμένοι ἀποστρέφονται μὲν τὴν τῶν χειρῶν ἐργασίαν ὡς πονηρίαν ὕπνῳ δὲ σφὰς αὐτοὺς ἐκδιδόντες τὰς τῶν ὀνείρων φαντασίας προφητείας ἀποκαλοῦσι.

ταύτης ἐγένοντο τῆς αἱρέσεως ἀρχηγοὶ Δαδώης τε καὶ Σαβᾶς καὶ ᾿Αδέλφιος καὶ Ἑρμᾶς καὶ Συμενώνης καὶ ἄλλοι πρὸς τούτοις, οἳ τῆς μὲν ἐκκλησιαστικῆς οὐκ ἀπέστησαν κοινωνίας, οὐδὲν οὔτε ὀνινάναι οὔτε λωβᾶσθαι φάσκοντες τὴν θείαν τροφήν, περὶ ἡς ὁ δεσπότης ἔφη Χριστός· ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων . μου τὸ αἷμα ζήσεται εἰς τὸν αἰῶνά. κρύπτειν δὲ τὴν νόσον πειρώμενοι, καὶ μετὰ ἐλέγχοις ἀναιδῶς ἐξαρνοῦνται, καὶ [*](4—S. 231, 20 vgl. Theodoret. Haeret. Fabul. IV 11 Pft 83, 429 [aus des Letoius und ῾Υπομνήματα des Amphilochius]. Photius Cod. 52. Timoth. De reeept. haeretic. PG 86 1, 48 f. Presb. Georgios in Byz. Zeitschr. IX 20 f. Nieetas Thesaur. IV 36 — 16/17 Joh. 6, 54—58) [*](* 4—6 Theophan. 63, 14 — 4—S. 231, 20 Joh. Damasc. De haeres. lib. 736 A. Vaticanus syriac. 145 fol. 77r (= Σ) — 12—S. 230, 10 Theophan. 63, 17) [*](B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL(y) F) [*](1 μή μου ἅπτου καθαρός εἰμι ~ L ι οὗτος] οὗτοι, , auf Easur Ac ι μου2 > V2 am Ende der Zeile ι 2 ἄνοιαν ryF stultitiam Gass. ἄγνοιαν B διάνοιαν V2, vgl. oben 228, 4 ι 3 εἵνεκα yF ι 4 ια am Rand HSS ι μεσαλιανῶν BSP μεσσαληνῶν n ι 5 εὐχήτασ GA ι fi μεταβάλλοντες BV2n Damasc. μεταβαλόντες syF ι 7 γενομένην = Σ] γινομένην B ι 8 ἐνεργείας A, den Singular bezeug. Cass. Σ ι 10 πονηρίαν BV2GyF πονηρὰν nSP Damasc. maligncDU Cass. 1 11 φαντασίας = Damasc. Cass. Σ] φαντασίας ὡς B ι 12 ἀρχηγοὶ τῆς αἱρέσεως ~ n, hacreseos principcs Cass. ι δαδώησ BNsF Theophan. Photius δαδόησ Hy Damasc, ο auf Rasur V2 Dcidosius Cass. Δαώδης Haeret. Fab. ι 13/14 τούτοις] τούτουσ A ι 14 ἐκκλησιαστικῆς μὲν ~ B ι 15 ὀνινάναι B ὀνεῖναι V2F ὑνίναι L ὀνῆναι A ὀνίνασθαι nS ὀνήνασθαι Damasc. ὠνήσασθαι G ὀνίσασθαι P 15 τροφήν = Damasc. Cass. Σ] γραφήν B ι 18 ἐλέγχου V2)

Λητώϊος μὲν οὖν ὁ τὴν Μελιτηνῶν ἐκκλησίαν ἰθύνας, ἀνὴρ ζήλῳ θείῳ κοσμούμενος, πολλὰ τῆς νόσου ταύτης σπάσαντα θεασάμενος μοναστήρια μᾶλλον δὲ σπήλαια λῃστρικά, ἐνέπρησε ταῦτα καὶ τοὺς λύκους ἐκ τῆς ποίμνης ἐξήλασεν.

ὡσαύτως δὲ καὶ Ἀμφιλόχιος ὁ πανεύφημος, τὴν Λυκαόνων μητρόπολιν νέμειν πεπιστευμένος καὶ ἅπαν ἰθύνων τὸ ἔθνος ἐπισκήψασα,, αὐτόσε τὴν λύμην ταύτην μαθών, ἐξανέστησε πάλιν καὶ τὰ ὑπ’ αὐτοῦ νεμόμενα τῆς λώβης ἐκείνης ἠλευθέρωσε ποίμνια,

Φλαβιανὸς δὲ ὁ πολυθρύλητος τῆς ᾿Αντιοχέων ἀρχιερεύς, ἐν Ἐδέσσῃ τούτους διάγειν μαθὼν τὸν οἰκεῖον τοῖς πελάζουσιν ἐγχριπτομένους ἰόν, συμμορίαν μοναχῶν ἀποστείλας ἤγαγέ τε εἰς τὴν ᾿Αντιόχειαν καὶ τὴν νόσον ἐξαρνουμένους τόνδε τὸν τρόπον διήλεγξε.

τοὺς μὲν γὰρ κατηγόρους ἔφη συκοφαντεῖν καὶ τοὺς μάρτυρας ψεύδεσθαι· τὸν δὲ Ἀδέλφιον, ἄγαν ὄντα πρεσβύτην, ἠπίως τε καλέσας καὶ πλησίον καθεσθῆναι κελεύσας· »ἡμεῖς«, ἴφη, »ὠ πρεσβύτα, τὸν πλείω βεβιωκότες βίον, ἀκριβέστερον καὶ τὴν ἀνθρωπείαν ἐμάθομεν φύσιν καὶ τὰ τῶν ἀντιπάλων δαιμόνων ἔγνωμεν μηχανήματα, πείρᾳ δὲ καὶ τὴν τῆς χάριτος ἐδιδάχθημεν χορηγίαν· οὔτοι δὲ νέοι ὄντες καὶ τούτων οὐδὲν ἀκριβῶς ἐπιστάμενοι, πνευματικωτέρων ἐπακοῦσαι λόγων οὐ φέρουσι τοιγάρτοι εἰπέ μοι ὅπως φατὲ καὶ τὸ πνεῦμα τὸ ἐναντίον ὑποχωρεῖν καὶ τοῦ παναγίου πνεύματος τὴν χάριν ἐπιφοιτᾶν«.

τούτοις ὁ πρεσβύτης [*](5 vgl. Matth. 21, 13 mit Parall. (Jer. 7, 11) — 60. 10 vgl. Act. 20 29) [*](* 10—S. 231, 20 Georg. Mon. .537, 15) [*](B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F) [*](1 ἅπερ = Datnasc. Σ] ἅπερ ἐκεῖνοι B quae ipsi Cass. ι 3 λητώϊοσ BGPm Theophan. λητόϊοσ V2nSPF Haeret. Fabul. λιτόϊοσ y Damasc, ι auf Rasur V2 Λιτώϊος Tim. Photius Litoius Cass. ι μελιτηνῶν V2HS μελιτι///νῶν, ι aus η corr., B μελετηνῶν F μελιτινῶν die übr. HSS ι 4 κοσμούμενος = Damasc. Cass.] κινούμενοσ L I 6 ἐκ > B ι δὲ Fs ι 6/7 ὁ πανεύφημος ἀμφιλόχιοσ y ι 10 ποίμνια vor 9 τῆς λώβης ~ L ι 10/11 τῖς Ἀντοχέων ἀρχιερεύς = Damasc. Cass. Σ] ὅτε τῆς ἀντιοχέων ἀρχιερεὺς ἐγεγόνει y ι 11 αἰδέσση B ἐδέση SP ι διάγειν > V2 ι 12 ἐγχριπτομένουσ ryF ἐγχριπτομένοισ B ἐγχριμπτομένουσ V2 ι nach ἰὸν + ἰδὼν P ι 13 τε > BF Damasc. ι τὴν1 > BA Damasc. ι 14 u. 7 ἔφησε n ι 15 nach μάρτυρας + ἔφη V2 Damasc. Cass. wie im Text 16 τε > yF ι καὶ πλησίον — κελεύσας = Damasc. Cass. Σ > yF ι 18/10 ἐγνώκαμεν P ι 21 πνευματικωτέρωσ y, σ in ν corr. Ao ι 22 vor ὅπως + καὶ SP)

οὕτως ὁ θεῖος Φλαβιανὸς τὴν δυσώδη διορύξας πηγὴν καὶ γυμνῶσαι παρασκευάσας τὰ θανατικὰ νάματα, πρὸς τὸν δύστηνον ἔφη πρεσβύτην· πεπαλαιωμένε ἡμερῶν κακῶν, ἐλέγξαι σε τὸ σὸν στόμα καὶ οὐκ ἐγώ· τὰ δὲ χείλη σου καταμαρτυρησαι σου«. δήλης δὲ ταύτης τῆς νόσου γεγενημένης, τῆς μὲν Συρίας ἐξηλάθησαν, εἰς δὲ τὴν Παμφυλίαν ἐχώρησαν καὶ ταύτην τῆς λώβης ἐνέπλησαν.