Historia Ecclesiastica

εἵπετο δὲ τῇ εὐχῇ τῶν σκνιπῶν καὶ τῶν κωνώπων τὰ νέφη, καὶ τῶν μὲν ἐλεφάντων τὰς προνομαίας αὐλοειδεῖς πεφυκυίας ἐπλήρου, τῶν δὲ ἵππων καὶ τῶν ἄλλων κτηνῶν ἆ τε ὤτα καὶ τὰς ῥῖνας.

οἱ δὲ φέρειν οὐ δυνάμενοι τῶν ζωϋφίων τὴν προσβολὴν τούς τε ῥυτῆρας ἀπέρφηξαν καὶ τοὺς ἐποχουμένους κατήνεγκαν, καὶ τήν τε τάξιν συνέχεαν τό τε στρατόπεδον καταλιπόντες ἔφυγον κατὰ κράτος. οὕτως ὁ τρισάθλιος βασιλεύς, τῇ σμικρᾷ καὶ φιλανθρώπῳ παιδείᾳ τοῦ τῶν εὐσεβούντων προμηθουμένου θεοῦ μεμαθηκὼς τὴν ἰσχύν, ἀνέζευξεν ἐκεῖθεν, αἰσχύνην οὐ νίκην ἐκ τῆς πολιορκίας δρεψάμενος.

Κατὰ τοῦτον δὲ τὸν χρόνον ὁ Κωνστάντιος ἐν Ἀντιοχείᾳ διέτριβε. τῆς δὲ ἀνακωχῆς γενομένης καὶ τοῦ Περσικοῦ παυσαμένου πολέμου, πάλιν ἐπισκόπους συνήθροισεν, ἀρνηθῆναι πάντας καὶ τὸ ὁμοούσιον ἀναγκάζων καὶ τὸ ἑτεροούσιον. Εὐδοξίου δὲ μετὰ Λεόντιον ἐκεῖνον τὸν θρόνον ἁρπάσαντος, εἶτα ἐξελαθέντος καὶ μετὰ πολλὰς συνόδους τὴν Κωνσταντινούπολιν παρανόμως κατεσχηκότος, ἡ Άντιοχέων ἐκκλησία ποιμένος ἐστέρητο.

τότε δὴ οὖν οἱ συνεληλυθότες ἐπίσκοποι (πολλοὶ δὲ ὄαν πάντοθεν συνειλεγμένοι) χρῆναι ἔλεγον προβληθῆναι πρότερον τῇ ποίμνῃ νομέα, εἶθ’ οὕτω κοινῇ σὺν ἐκείνῳ περὶ τῶν δογμάτων βουλεύσασθαι.

Κατ’ ἐκεῖνον δὲ τὸν καιρὸν Μελέτιος ὁ θεσπέσιος πόλιν τινὰ τῆς Ἀρμενίας ἰθύνων, εἶτα τῶν ἀρχομένων τὸ δυσήνιον δυσχεράνας *[*]( 11—20 Cass. V46 — — S. 171, 4 Cass. V 47 — — S. 171 Polydeukes 354, 3) [*](B A HN (n) + GS (s) = r L + FV (v) = z T) [*](1 σφίσιν] σφήν B I 2 σκνειπῶν B σκνηπῶν T ι 3 προνομαίας SLV προνομιασ A προνομέασ nGFT προνομιαίασ B ι ἐπλήρου BAL ἐπλήρουν rvT implevermit Cass. ι δὲ auf Rasur A τε v > B ι 6 καὶ2 > n ι τε > BFT ι συνέχεαν B confuderunt Cass. συνέχεον ArzT ι 1 1 am Rand λβ Arz ι Κατὰ > B ι χρόνον BALT καιρὸν rv ι 12/13 πολέμου παυσαμένου ὁδ’ AL = Cass. ι 13 nach πάλιν + οἱ τοῦ ἀρειανικοῦ δόγματος προιστάμενοι ἔπεισαν αὐτὸν καἰ T*, Cass. wie im Text ι nach συνήθροισε + καὶ Τ* ι Λαὶ > Τ* ι 14 ἀναγκάζων] ἀναγκάζον vor 13 καὶ τὸ ~ B ἠνάγκαζον Τ* > N ι δὲ = verum Cass.] τε Τ I 15 ἐκεῖνον nach θρόνον ~ T > s ι 17 δὴ οὑν] δὴ A οὑν L, ergp Cass. ι 17/18 συνελθόντες Τ ι 18 συνειλεγμένοι] συνηγμένοι A ι 19 nach προβληθῆναι + ἕτερον Τ, Cass. wie im Text ι πρότερον] πρῶτον s ι πρότερον προβληθῆναι ~ B ι νομέα) ποιμένα B ι nach οὕτω + δὲ B ι 22 nach ἰθύνων + τοῦ νόμου (sic) σεβάστειαν Τ* aus Socr. 11 44, 1, fehlt bei Cass.)

τοῦτον ὑποτοπήσαντες οἱ τῆς Ἀρείου συμμορίας ὁμόφρονα εἶναι καὶ κοινωνὸν τῶν δογμάτων, ἐξήι- τησαν τὸν Κωνστάντιον τούτῳ τῆς Ἀντιοχέων ἐκκλησίας παραδοῦναι τὰς ἡνίας. πάντα γὰρ νόμον παρέβαινον ἀδεῶς, κρατῦναι πειρώμενοι τὴν ἀσέβειαν, καὶ τῶν θεσμῶν ἡ παράβασις ὑποβάθρα τῖς βλασφημίας ἐγίνετο. πολλὰ δὲ τοιαῦτα πολλαχοῦ γῆς ἐνεόχμωσαν.

οἱ δὲ τῶν ἀποστολικῶν ἀντεχόμενοι δογμάτων, τοῦ μεγάλου Μελετίου καὶ τὴν ἐν τοῖς δόγμασιν εἰδότες καὶ μὲν δὴ καὶ τὴν τοῦ βίου λαμπρότητα καὶ τῆς ἀρετῆς τὸν πλοῦτον σαφῶς ἐπιστάμενοι, συνεψηφίσαντο καὶ τὸ ψήφισμα γραφῆναι καὶ παρὰ πάντων ὑπογραφῆναι μετὰ πλείστης ὅτι μάλιστα σπουδῆς παρεσκεύασαν.

τοῦτο δέ γε καὶ οὗτοι κἀκεῖνοι οἶόν τινα συνθήκην κοινὴν Εὐσεβίῳ τῷ Σαμοσάτων ἐπισκόπῳ φυλάττειν ἔδοσαν, ἀνδρὶ γενναίῳ τῆς ἀληθείας ἀγωνιστῇ. ἐπειδὴ δὲ βασιλικὴν δεξάμενος κλῆσιν ἧκεν ὁ μέγας Μελέτιος, ὑπήντησαν μὲν ἅπαντες οἱ τῆς ἀρχιερωσύνης μετειληχότες, ὑπήντησαν δὲ καὶ οἱ ἄλλοι τῆς ἐκκλησίας χοροὶ καὶ ἅπαν τὸ τῆς πόλεως πλῆθος· παρῆσαν δὲ καὶ Ἰουδαῖοι καὶ Ἕλληνες, τὸν πολυθρύλητον ἰδεῖν Μελέτιον ἱμειρομενοι.

Ὁ δὲ βασιλεὺς καὶ αὐτῷ καὶ τοῖς ἄλλοις οἳ λέγειν ἠδύναντο τὸ κύριος ἔκτισέ με ἀρχὴν ὁδῶν αὐτοῦ εἰς ἔργα αὐτοῦ‘ παρηγγύησεν ἀναπτύξαι τῷ πλήθει· τοὺς δὲ γράφειν εἰς τάχος πεπαιδευ- [*](1—3 vgl. Sozomen. IV 28, 3. Philostorg. V 1 — 4 vgl. Can. Nicaen. Rufin. H. E. X 25, 989, 11 —12 — 14—18 vgl. Sozomen. IV 28, 5. Synax. 459, 28 20 Prov. 8, 22 — 20/21 u. S. 172, 6—9 vgl. Epiphan. Haeres. 73, 28—33) [*](*6 —S. 172, 13 Cass. V 47 — —13 Polydeukes 354, 6) [*](B A HN (n) + GS (s) = r L + FVR [R von 9 συνεψηφίσαντο an] (v) = z T [bis 13 ἀγωνιστῇ und von 20 παρηγγύησεν an]) [*](1 nach διατρίβων + ὡσ δὲ λόγος φέρεται εἰσ’ βέρροιαν μετῆλθε T* aus Socr. 1144,2, fehlt bei Cass. ι ὐποτοπήσαντεσ BALT ὑπονοήσαντες rv Cod. Polyd. τῶν] τὸν A ι ἐξῄτησαν ἐξῄτησαν τὸν] ἐξῃτήσαντο B 1 3 ἐκκλησίας = Cass. > v ι 6 ἐνεόχμωσαν BHL ένεόχμασαν A ἐνεώχμησαν T ἐνέχμασαν N ἐνεκόμασαν (κω V, μῶ 6) SV I 7 δογμάτων ἀντεχόμενοι ~ A ι 8 εἰδόντεσ B ι τὴν > B τὸ > V ι ὑπογραφῆναι ἐπιγραφῆναι s ι 11 παρεσκευάσαντο B ι γε > B ι 12 κοινὴν] καινὴν v τινὰ sic T ι 13 ἐπειδὴ] ἐπεὶ s ι 14 /15 μὲν ἅπαντες > s 15 ἱερωσύνησ B ι 16 πᾶν B ι 17 18 ἱμειρόμενοι Μελέτιον ~ s ι 20/21 παρεγγύησεν AT ι 21 τοὺς δὲ] Λαί τοὺς auf Rasur Ac und, καὶ übergeschrieben, VcRc τοὺς v ι 21 f πεπαιδευμένους εἰς τάχος ~ rv εἴσ ταγὸς πεπαιδευμένουσ β, α von Ac) A)

καὶ πρῶτος μὲν ὁ Λαοδικείας Γεώργιος τὴν αἱρετικὴν ἐξήμεσε δυσοσμίαν· μετὰ δὲ τοῦτον Ἀκάκιος ὁ Καισαρείας μέσην τινὰ διδασκαλίαν προσήνεγκε, πλεῖστον μὲν ὅσον τῆς ἐκείνων βλασφημίας ἀφεστηκυῖαν, οὐκ ἀκραιφνῆ δὲ καὶ τὸν ἀποστολικὸν χαρακτῆρα φυλάττουσαν· τρίτος ὁ μέγας ἀνέστη Μελέτιος καὶ τοῦ ἦς θεολογίας κανόνος ὑπέδειξε τὴν εὐθύτητα.

οἷον γάρ τινι στάθμῃ τῇ ἀληθείᾳ χρησάμενος, καὶ τὸ περιττὸν καὶ τὸ ἐλλεῖπον διέφυγεν. εὐφημίας δὲ πλείστης παρὰ τοῦ πλήθοις καὶ σύντομον αὐτοῖς προσενεγκεῖν ἀντιβολούντων διδασκαλίαν, τρεῖς ὑποδείξας δακτύλους, εἶτα τοὺς δύο συναγαγὼν καὶ τὸν ἕνα καταλιπών, τὴν ἀξιέπαινον ἐκείνην ἀφῆκε φωνήν· τρία τὰ νοούμενα, ὡς ἑνὶ δὲ διαλεγόμεθα«.

Κατὰ ταύτης τῆς διδασκαλίας οἱ τὴν Ἀρείου νόσον ἐν ᾖ ψυχῇ φέροντες τἀς γλώττας ἐκίνησαν καὶ συκοφαντίαν ἐξύφηναν τὰ Σαβελλίου φρονεῖν τὸν θεῖον εἰρηκότες Μελέτιον·

καὶ ἔπεισάν γε τὸν εὔριπον ἐκεῖνον καὶ τῇδε κἀκεῖσε ῥᾳδίως φερόμενον καὶ παρεσκεύασαν εἰς τὴν οἰκείαν ἐξοστρακίσαι πατρίδα. καὶ παραυτίκα Εύζώϊον ἀντ’ ἐκείνου προὐβάλοντο, προφανῆ τῶν Ἀρείου δογμάτων συνήγορον· οὑν Ἀρείῳ γὰρ καὶ τοῦτον διακονίας ἠξιωμένον ὁ μέγας Ἀλέξανδρος ἀπεκήρυξεν.