Historia Ecclesiastica

Theodoret, Bishop of Cyrus

Theodoret, Bishop of Cyrus. Theodoret Kirchengeschichte. Parmentier, Léon, editor. Leipzig: Hinrichs, 1911.

ὁπόσης δὲ τιμῆς τὸ σῶμα ἐκεῖνο τετύχηκε καὶ ὁπόσον ἐν τοῖς βασιλείοις διέμεινε χρόνον, τῶν ἀρχόντων τὴν τοῦ παιδὸς περιμενόντων ἐπάνοδον, περιττὸν ἡγοῦμαι γράφειν, ἄλλων ταῦτα συγγεγραφότων· οἶς ῥᾴδιον ἐντυχεῖν καὶ μαθεῖν ὅπως τῶν ὀλῶν ὁ πρύτανις γεραίρει τοὺς εὔνους θεράποντας.

εἰ δέ τις ἐκείνοις διαπιστεῖ, τὰ νῦν περὶ τὴν ἐκείνου θήκην καὶ τὸν ἀνδριάντα γινόμενα βλέπων πιστευσάτω τοῖς γεγραμμένοις καὶ τῷ φήσαντι δεσπότῃ· »τοὺς δοξάζοντάς με δοξάσω καὶ οἱ ἐξουθενοῦντές με ἐξουθενωθήσονται«.

[*](1—8 vgl. Euseb. Vit. Const. IV 66—74. Socrat. I 40, 1—2. Sozomen. — 10/11 vgl. Philostorg. II 17 — 12/13 I Sam. 2, 30)[*](* 1 — 13 Un Bios di Costantino ed. Μ Guidi, Rendiconti della R. Accademia dei Lincei, classe di scienze morali etc., serie quinta XVI (1907) 654, 11)[*](B A HN (n) S DL + FV (v) = z T [von 5 ὁπόσης bis 13])[*](1 λδ am Rand HSS ι 2 οἱ1 > B ι ἐν > B ι 4 προηγουμένης Guidi Cod. M ι καὶ ἑπομένης > v ι 7 τῶν ἀρχόντων — 10 θεράποντας > T* περιμενόντων vor τὴν τοῦ ~ n ι 8 συγγεγραφότων nSz Guidi Cod. M συγγραφότων B συγγραφόντων A ι 10 δέ τις ἐκείνοις] τις Τ* ι 11 βλέπων γινόμενα ~ nSz ι 13 ἐξουθενωθήσονται AHSDLT Guidi ἐξουθενηθήσονται BNv)
91

Τάδε ἔνεστιν ἐν τῷ β τόμῳ τῆς Θεοδωρήτου ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας

α΄. Περὶ τῆς ἐπανόδου τοῦ ἁγίοι Ἀθανασίου.

β΄. Ἐπιστολὴ τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου τοῦ υἱοῦ Κωνσταντίνου

πρὸς Ἀλεξανδρέας.

γ΄. Πῶς Κωνστάντιος ὁ βασιλεὺς ἐκ τῆς ὀρθῆς πίστεως παρετραπη.

δ΄. Περὶ τῆς τοῦ μακαρίου Ἀθανασίου δευτέρας ἐξορίας καὶ τῆς Γρηγορίου καταστάσεώς τε καὶ τελευτῆς.

ε΄. Περὶ Παύλου τοῦ γενομένου ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως.

ς΄. Περὶ Μακεδονίου καὶ τῆς ὑπ’ αὐτοῦ συστάσης αἱρέσεως.

ζ΄. Περὶ τῆς ἐν Σαρδικῇ γενομένης συνόδου.

η΄. Συνοδικὸν ὑπὸ τῶν αὐτόθι συνεληλυθότων ἐπισκόπων πρὸς τοὺς κατὰ τὴν οἰκουμένην ἐπισκόπους γραφέν.

θ΄. Τὰ κατὰ Εὐφρατᾶν καὶ Βικέντιον τοὺς ἐπισκόπους καὶ τὴν ἐν Ἀντιοχείᾳ κατ’ αὐτῶν γεγενημένην συσκευήν.

ι΄. Περὶ τῆς Στεφάνου καθαιρέσεως.

ια΄. Ἐπιστολὴ Κωνσταντίου πρὸς Ἀθανάσιον.

ιβ΄. Περὶ τῆς δευτέρας ἐπανόδου τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου.

[*](B A HN(n) + S = r L + FV(v) = z)[*](1 τόδε — 2 ἱστορίας A ἐκκ’ησιαστικῆσ ἱστορίας λόγος δεiτεροσ H τόδε περιέχει τῆς ἐκκλησιαστικῆσ ἱστορίας τόμος (+ ὁ V) β v κεφάλαια τοῦ β λόγου B > NSL rz ι Κωνσταντίνου βασιλέως~SLV ι AHSLV ι υἱοῦ Κωνσταντίνου > S ι 6 ὅπως A ι κωνσταντῖνοσ S ι ὁ βασιλεὺς > B ι ἐκ > rv ι τῆς ὀρθῆς πίστεως > S ι 8 μακαρίου] ἁγίου n ι καὶ τῆς — 9 τελευτῆς BA > rz ι 9 τε > B ι 10 τοῦ > r ι ἐπισκόπου γενομένου ~ S ι 11 ὑπ’] ἐπ’ A > n ι αὐτῶ A ι 12 σερδικῆ BV ι γεγενημένησ Sz ι 13 συνοφικὴ NS ι ὑπὸ] περὶ Sz ι 14 γραφέν An γραφή S > Bz 1 15 nach Τὰ + γραφέντα z ι ὲὐφρατὰν A εὐφράταν BV ἐφράταν F εὔφρατον S ι καὶ τὴν — 16 συσκευὴν > n ι 15/16 ἐν Ἀντιοχεία] ἀντιόχειαν L ι 16 κατ’ αὐτῶν > B ι συσκευήν Α κατασκευήν BSz 1 18 ἐπιστολῶν B ι κωνσταντίνου L ι 19 ἁγίου] μακαρίου B)
92

ιγ΄. Περὶ τῆς τρίτης ἐξορίας αὐτοῦ καὶ φυγῆς.

ιδ΄. Περὶ Γεωργίου καὶ τῶν ἐν Ἀλεξανδρείᾳ ὑπ’ αὐτοῦ τολμηθέντων κακῶν.

ιε΄. Περὶ τῆς ἐν Μεδιολάνῳ γενομένης συνόδου.

ις΄. Διάλογος Λιβερίου ἐπισκόπου Ῥῳμης καὶ Κωνσταντίου βασιλέως.

ιζ΄. Περὶ τῆς ἐξορίας καὶ τῆς ἐπανόδου τοῦ ἁγίου Λιβερίου.

ιη΄. Περὶ τῆς ἐν Ἀριμήνῳ γενομένης συνόδου.

ιθ΄. Ἐπιστολὴ συνοδικὴ παρὰ τῶν αὐτόθι συνεληλυθότων ἐπισκόπων ρὸς τὸν βασιλέα γραφεῖσα Κωνστάντιον.

κ΄. Ἄλλη ἐπιστολὴ πρὸς Κωνστάντιον.

κα΄. Περὶ τῆς ἐν Νίκῃ τῆς Θρᾴκης γεγενημένης συνόδου καὶ ἔκθεδις πίστεως παρ’ ἐκείνων γραφεῖσα.

κβ΄. Συνοδικὸς τόμος παρὰ Δαμάσου ἐπισκόπου Ῥῳμης καὶ τῶν δυτικῶν ἐπισκόπων πρὸς πρὸς τοὺς Ἰλλυριοὺς ἐπισκόπους γραφεὶς περὶ τῆς κατ’ Ἀρίμηνον συνόδου.

κγ΄. Ἀθανασίου ἐπισκόπου Ἀλεξανδρείας περὶ τῆς αὐτῆς συνόδου.

κδ΄. Περὶ τῆς Λεοντίου τοῦ τῆς Ἀντιοχέων ἐπισκόπου κακοτεχνίας καὶ τῆς Φλαβιανοῦ καὶ Διοδώρου παρρησίας.

κε΄. Περὶ τῆς Εὐδοξίου τοῦ Γερμανικέως καινοτομίας, καὶ Βασιλείου τοῦ Ἀγκύρας καὶ Εὐσταθίου τοῦ Σεβαστείας κατὰ τούτου γεγενημένης σπουδῆς.

κς΄. Περὶ τῆς ἐν Νικαίᾳ πάλιν γεγενημένης συνόδου.

κζ΄. Περὶ τῆς ἐν Σελευκείᾳ τῆς Ἰσαυρίας γεγενημένης συνόδου.

[*](B Α HN (n) + S [bis 16 συνόδου] = r L + FV fv) = z)[*](1 αὐτοῦ ἐξορείασ B ι 2 ἐν Ἀλεξανδρείᾳ > n ι ἐπ’ αὐτοῦ A ι 3 κακῶν > B ι 4 μεδιολάνοις S ι γεγενημένης L ι 5 ἐπισκόπου] πάπα n ι κωνσταντίνου S ι 7 τῆς2 > Ar ι τοῦ ἁγίου > Bn ι 8 γεγενημένης BLV ι 9 παρὰ] περὶ B ι παρὰ — ἐπισκόπων] περὶ (> H) τῆς αὐτῆς συνόδου n αὐτόθι] αὐτῶν αὐτόθι A ι 10 γραφεῖσα Κωνστάντιον > n, Κωνστάντιον γραφεῖσα ~ B ι 12 νικαία S ι τῆς Θρᾴκης > H ι γεγενημένης > n ι 13 πίστεως ἔκθεσις ~ n ι 13 ἐκείνων γραφεῖσα] αὐτῶν n ι 14 παρὰ und ἐπισκόπου>n ι καὶ τῶν — 15 ἐπισκόπους>z ι 15 πρὸς τοὺς — γραφεὶς γραφεῖσα S > n ι τοὺς > A ι γραφεῖσα A ι 17 vor Ἀθανασίου + τοῦ ἁγίου n ι Ἀλεξανδρείας > n ι 18 κακοτεχνίας vor Λεοντίου ~ LV ι τοῦ > BLV ι τῆς > nLV ι ἀντιοχείασ z ι ἐπισκόπου vor ἀντιοχείασ ~ LV > n ι 19 τῆς > n ι 20 καινοτομίας vor Εὐδοζίου ~ n ι τοῦ > n ι γερμανικείασ z ι καὶ > n ι 21 die zwei τοῦ > n ι καὶ > n ι κατὰ — 22 σπουδῆς > nz ι 23 γεγενημένης (γενομένης N) πάλιν ~ n ι 24 τῆς Ἰσαυρίας > n ι γεγενημένης] γενομένης n > B)
93

κη΄. Περὶ τῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει τοῖς ὀρθοδόξοις ἐπισκόποις συμβεβηκότων.

κθ΄. Συνοδικὴ ἐπιστολὴ κατὰ Ἀετίου γραφεῖσα.

λ΄. Ποῖα πρόφασις τοὺς Εὐνομιανοὺς τῶν Ἀρειανῶν ἀπεσχοίνισεν.

λα΄. Περὶ τῆς πολιορκίας Νισίβεως τῆς πόλεως καὶ τῆς Ἰακώβου τοῦ ἐπισκόπου ἀποστολικῆς πολιτείας.

λβ΄. Περὶ τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ γεγενημένης συνόδου καὶ τῶν κατὰ τὸν ἅγιον Μελέτιον αὐτόθι συμβάντων.

λγ΄. Περὶ Εὐσεβίου τοῦ ἐπισκόπου Σαμοσάτων.

[*](B A HN(n) L + FV(v) = z)[*](1/2 περὶ τῶν συμβεβηκότων συμβαινόντων N) ἐν κωνσταντινουπόλει τοῖσ ὀρθοδόξοισ n ι συμβεβηκότων vor τοῖς ὀρθοδόξοις~LV ι 3 γραφεῖσα κατὰ Ἀετίου ~ LV ι 4 τοὺς > n ι ὁ τῆς1 > n ι νισίβησ B ι τῆς2 > AnV ι πόλεως > nV ι 6 vor ἐπισκόπου + ταίτης z ι ἀποστολικῆς > n ι 7 γεγενημένης > n ι τῶν] τὰ B ι 8 ἅγιον und αὐτόθι συμβάντων > n ι 9 τοῦ > A)
94

Ὁ μὲν δὴ θεῖος Ἀθανάσιος ἔτη δύο καὶ μῆνας τέσσαρας ἐν Τριβέρει διατρίψας εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν ἐπανῆλθεν. ἔγραψε δὲ καὶ Κωνσταντῖνος ὁ βασιλεύς, ὁ τῶν Κωνσταντίνου τοῦ μεγάλου παίδων πρεσβύτατος (αὐτὸς γὰρ τῆς πρὸς δυόμενον ἥλιον ἐβασίλευε Γαλατίας), τῇ Ἀλεξανδρέων ἐκκλησίᾳ τάδε τὰ γράμματα·

»Κωνσταντῖνος Καῖσαρ τῷ λαῷ τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας πόλεως >τῶν Ἀλεξανδρίων.

>Οὐδὲ τὴν τῆς ὑμετέρας ἱερᾶς ἐννοίας ἀποπεφευγέναι >οἶμαι, διὰ τοῦτο Ἀθανάσιον τὸν τοῦ προσκυνητοῦ νόμου >πρὸς καιρὸν εἰς τὰς Γαλλίας ἀπεστάλθαι, ἵνα, ἐπειδὴ ἡ ἀγριότης >αἱμοβόρων αὐτοῦ καὶ πολεμίων ἐχθρῶν εἰς κίνδυνον τῆς ἱερᾶς >κεφαλῆς ἐπέμενε, μὴ ἄρα διὰ τῆς τῶν φαύλων διαστροφῆς [*](3/4 vgl. Histor. acephala Arian. 17 — 6 vgl. Sozomen. III 2, 1 — 8—S. 95, 16 bei Athanas. Apol. c. Arian. 87. Socrat. II 3. Sozomen. III 2, 3—6 [= Τ, Cass. IV vgl. Symeon Vit. Athanas. 6 PG 25 CCXXX. Vit. Athanas. II PG 25 CXCV) [*](B A HN(n) + S = r L + FV(v) = z) [*](1 τόμος — 2 ἱστορίασ A ἐκκλησιαστικῆσ ἱστορίασ λόγοσ β S τόμοσ β v λόγοσ β B > nL ι 3 ἁ am Rand HSS ι Ἀθανάσιος] ἐκεῖνος τῶν ἀρχιερέων ἡ καλλονή· ἀθανάσιόν φημι n ι ἐν BAV ἐν τῆ rLF ι 4 τριβέρι F τριβέριδι V τιβεριάδι B ι δὲ > B ι 5 ὁ2 > B ι τοῦ] των A ι 6 ὁ πρεσβύτατοσ B ι ἐβασίλευσεν B ἐβασίλευ////ε A 1 7 τὰ > AL ι 8 β am Rand HSS ι 9 τῶν > L ι 10 οὐδὲ BA Athan. Socr. οὐδὲν rzAcSocr. Codd. FC Sozom. (aber meque Cass.) ι ἱερὰς = Athan. Socr. Sozom. > Α Sozom. Cod. Τ ι ἐνοίασ BA ν übergeschrieben Ac ι ἀποφευγέναι BNF ι 11 nach οἶμαι + ὥς S ι τοῦτο übergeschrieben Ac ι 12 τὰς Γαλλίας = Athan. Socr. Sozom.] ὑμᾶσ B ι ἀπεστάλθαι BSz Athan. Socr. Sozom. ἀπεστάλθαι συνέβη An ι 13 πολεμίων] ὑπὸ B ι 14 κεφαλῆς] κελῆσ B ι ἐπέμενε Α Socr. Sozom. ἐπέμινεν B ἐπέμηνεν V ἐπέμεινε rLF Athan. ἐπεμάνη vermutet Jülicher)

95
>ὑποστῇ.

πρὸς τὸ διαπαῖξαι τοίνυν ταύτην, ἀφαιρεθεὶς τῶν φαρύγ- >γων τῶν ἐπικειμένων αὐτῷ ἀνδρῶν, ὑπ’ ἐμοὶ διάγειν κεκέλευσται >οὕτως ὡς ἐν αὐτῇ τῇ πόλει ἐν ᾗ διέτριβε πᾶσι τοῖς ἀναγκαίοις >ἐμπλεονάζειν, εἰ καὶ τὰ μάλιστα αὐτοῦ ἡ ἀοίδιμος ἀρετή, ταῖς θείαις >πεποιθυῖα βοηθείαις, καὶ τὰ τῆς τραχυτέρας τύχης ἄχθη ἐξουθενεῖ.

>τοιγαροῦν εἰ καὶ τὰ μάλιστα πρὸς τὴν προσφιλεστάτην ὑμῶν θεο- >σέβειαν ὁ δεσπότης ἡμῶν ὁ τῆς μακαρίας μνήμης Κωνσταντῖνος ὁ >παρασεβαστός, ὁ ἐμὸς πατήρ, τὸν αὐτὸν ἐπίσκοπον τῷ ἰδίῳ τόπῳ >παρασχεῖν προῄρητο, ὅμως ἐπειδή, ἀνθρωπίνῳ κλήρω προληφθείς. >πρὸ τοῦ τὴν εὐχὴν πληρῶσαί ἀνεπαύσατο, ἀκόλουθον ἡγησάμην τὴν >προαίρεσιν τοῦ τῆς θείας μνήμης βασιλέως διαδεξάμενος πληρῶσαι.

>ὅστις ἐπειδὰν τῷ ὑμετέρας τύχῃ προσόψεως, ὅσης παρ’ ἐμοῦ αἰδοῦς >τετύχηκε γνώσεσθε. οὐ γὰρ θαυμαστὸν εἴ τι δἂν ὑπὲρ αὐτοῦ >πεποίηκα· καὶ γὰρ τὴν ἐμὴν ψυχὴν ἥ τε τοῦ ὑμετέρου πόθου εἰκὼν >καὶ τὸ τοῦ τηλικούτου ἀνδρὸς σχῆμα εἰς τοῦτο ἐκίνει καὶ προέτρεπεν. >ἡ θεία πρόνοια ὑμᾶς διαφυλάξει, ἀκελφοὶ.«

Μετὰ τούτων ὁ θεῖος Ἀθανάσιος ἀφίκετο τῶν γραμμάτων. πάντες δὲ αὐτὸν ἀσμένως ἀπέλαβον, καὶ ἀστοὶ καὶ χωρητικοί, καὶ —S 96, 4 vgl. Socrat. II 3, 5—6 Sozomen. IIl 2, 7 — — S. 96, 1 Gregor. Nazianz. Orat. XXI 29

[*](B A HN (n) + S = r L + FV (v) = z Τ [von 17 an])[*](1 διαπαῖξαι BrL Athan. Soor. Sozom. u. A, aber αῖ auf Rasur Ac διαπατάξαι v ι ἀφαιρεθεὶσ ArLFAthan. ἀφαιρεθείσησ V ἀφῃρέθην B ἀφῃρέθη Socr. Sozom. ι 2 nach ἀνδρών + καὶ Sozom. ι κεκέλευσται B κελευσθεὶς Socr., Athan. wie im Text ι 3 ὡς > Bn ι αὐτὴ Π ταύτῃ Athan. Socr. Sozom. ι 3/4 ἐπλεονάζειν ν übergeschrieben Ac) A ἐπιπλεονάζειν u, Athan. Socr. Sozom. wie im Text ι 4 ἡ > B ι θείαις > B ι 5 βοηθείαις πεποιθυῖα ~ B ι τύχης] ψυχῆσ S ι ἐξουθενήθη B ι 6 εἰ > B ι τὰ > An ι 6/7 θεοσέβειαν — ἡμῶν > B ι 8 σεβαστὸς nz Athan. Socr. Sozom. εὐσεβεὶσ B εὐσεβέστατοσ S θεοσεβέστατοσ A ι ὁ ἐμὸς > B ι τόπω > L ι 9 προείρητο AS προείρητο B ι προσλήψεις Bv ι 10 ἀνεπαύσατο — 11 πληρώσαι > S ι 12 ἐμοῦ übergeschrieben Ac ι 13 gn;vsesuai B ι αὐτοὺς B I 14 ἧ τε] εἴτε B ι 15 τὸ τοῦ τηλικούτου ἀνδρὸς σχῆμα L Athan. Socr. τὸ τηλικούτου ἀνδρὸς σχῆμα (πρόσχημα r) rv Sozom. τοῦ τηλικούτου ἀνδρὸς τὸ σχῆμα A τὰ τηλικούτων ἀνδρὸσ σχήματα B ι 16 ὑμὰς vor ἀδελφοὶ ~ n ι διαφυλάξει BA Athan. Cod. Par. διαφυλάξοι rz Sozom. (aber διαφυλάξει Cod. T) Socr. Cod. A διαφυλάξαι Socr. Codd. FCM ι ἀγαπητοὶ ἀδελφοί ~ SvAthan. Socr. Cod. A ι 17 γ am Rand Sz ι nach τούτων + οὖν Τ ι 18 αὐτὸν > L ι χωριτικοί n)
96

οἱ ὀλίγοι καὶ οἱ πολλοί, μόνους δὲ ἠνία τῆς Ἀρείου μανίας τοὺς θιασώτας ἐπανελθών. διὸ δὴ πάλιν τὰς οἰκείας ἐκίνησαν μηχανὰς Εὐσέβιός τε καὶ Θεογόνιος καὶ ὅσοι τῆς τούτων ὑπῆρχον συμμορίας, καὶ πάλιν τὰς τοῦ βασιλέως νέου γε ὄντος διώρυττον ἀκοάς, ἐρῶ δὲ καὶ ὅπως οὗτος ἐκ τῆς τῶν ἀποστολικῶν δογμάτων εὐθύτητος παρετράπη.