Historia Ecclesiastica
Theodoret, Bishop of Cyrus
Theodoret, Bishop of Cyrus. Theodoret Kirchengeschichte. Parmentier, Léon, editor. Leipzig: Hinrichs, 1911.
>Τὴν θείαν πίστιν φυλάσσων τοῦ τῆς ἀληθείας φωτὸς μετα- >λαγχάνω· τῷ τῆς ἀληθείας φωτὶ ὁδηγούμενος τὴν θείαν [*](14 vgl. Euseb. Vit. Const. IV 8 — 15—17 vgl. Sozomen. 11 15, 1 20— S. 79, 13 bei Euseb. Vit. Const. IV 9—13. vgl. Sozomen. II 15) [*](* 14—S. S. 80, 9 Gelas. Cyzic. III 10—11 — 14 —S. 80, 7 Cass. III 3) [*](A HN (n) GS (s) DL + FV (v) ἡ T [von 22 an]) [*](1 ἀρχιτεκτονίασ σοφίας S ἀρχιτεκτονία σοφίσας G ι ὥστε] ὡς AV ι 3 ὁ > Lv I 4/5 θαυμαστὴ LV ι 5 τοῦ ἔθνους τὸν oo n ι 6 αἰτήσασθαι nsz Cod. Polyd. Synax. αἰτῆσαι A ι 7/8 πρεσβυτέρους G πρέσβεις S ι 8 αἰτήσεως auf Rasur A ι 10 παμπόλλου A ι 13 μὲν οὖν übergeschrieben Ac ι ἠιτη- κότας] ἠκότασ G εἰκότας S ι 14 αὐτομάτως n sponte Cass. ι προνοήθη s I 16 αὐτοὴσ L ι 16/17 ἐπέστειλεν ἐπιβουλὰς ~ s ι ἀπέστειλε n ι 18 ἐπισεῖξαι An 1 20 Λῆ am Rand HSS ι βασιλέως — 21 προνοίας = Cass. Eus. Cod. V > AV Eus. übr. Codd. ι Κωνσταντίνου βασιλέως ~ ST ι ἐπιστολὴ vor βασιλέως ~ n Gel. ι σαβώρην nD und (nach βασιλέα ~ L saborem Cass. Cod. L σαβώριν T ἀπώρην S ἀπώριν F σαπώρην G Eus. Saporem Cass. Cod. Ρ Σαβώιον Gel. τὸν ns τὸν τῶν DLF > T ι 21 τοῦ λαοῦ τοῦ θεοῦ = Gel. Cass. Eus.] τῶν χριστιανῶν T I 23 τῷ] καὶ τῶ Τ ////// τώ A, καὶ fehlt in Gel. Cass. Eus.)
>θῆναι. τοῦτον τὸν θεὸν πρεσβεύω· οὗ τὸ σημεῖον ὁ τῷ θεῷ ἀνα- >κείμενός μου στρατὸς ὑπὲρ τῶν ὤμων φέρει, καὶ ἐφ’ ἅπερ ἂν ὁ δικαίου λόγος παρακαλῇ κατευθύνεται· ἐξ αὐτῶν δὲ ἐκείνων περι- >φανέσι τροπαίοις αὐτίκα τὴν χάριν ἀντιλαμβάνω. τοῦτον τὸν >ἀθανάτῳ μνήμῃ τιμὰν ὁμολογῶ, τοῦτον ἀκραιφνεῖ καὶ καθαρᾷ >νοίᾳ ἐν τοῖς ἀνωτάτω τυγχάνειν ÿkeraigqazomai.
>Τοῦτον ἐπικαλοῦμαι γόνυ κλίνας, φεύγων μὲν πᾶν αἷμα βδελυ- >κτὸν καὶ ὀσμὰς ἀηδεῖς καὶ ἀποτροπαίους, πάσαν δὲ γεώδη >ἐκκλίνων, οἷς πᾶσιν ἡ ἀθέμιτος καὶ ἄρρητος πλάνη χραινομένη >λοὺς τῶν ἐθνῶν καὶ ὅλα γένη κατέρριψε τοῖς κατωτάτω >παραδοῦσα.
ἃ γὰρ ὁ τῶν ὅλων θεὸς προνοίᾳ τῶν ἀνθρώπων διὰ >φιλανθρωπίαν οἰκείαν χρείας ἕνεκα εἰς τοὐμφανὲς παρήγαγε, >πρὸς τὴν ἑκάστου ἐπιθυμίαν ἕλκεσθαι οὐδαμῶς ἀνέχεται, >δὲ μόνην διάνοιαν καὶ ψυχὴν ἀκηλίδωτον παρὰ ἀνθρώπων >τὰς τῆς ἀρετῆς καὶ εὐσεβείας πράξεις ἐν τούτοις.
[*](A HNfn) GS(s) DL + FV (v) = z Τ)[*](1 τοιγάρτοι τούτοισ AnszEus. dentque per haec Cass. τοιγάρτοι Gel. τοῖσ’ γάρ τοιούτοις T ι 2 γνωρίζω Asz Gel. Eus. eonspicio Cass. γνωρίζων T γινώσκω n nach διδάσκαλον + οὖσαν Gel., vgl. esse eonspicio Cass. ι 2/3 ἁγιωτάτου = Gel. Cass.] ἁγίοι TEus. ι 4 σύμμαχον ἔχων ~ A ι ὁ βεβαίας A βεβαίοις TEus. βεβαία sie Gel. ι σωτηρίας = Gel. Cass. Eus. > n ι 5/6 διήγηρα A ι 6 τυράννοισ übergeschrieben Ac ι 7 ἐνδόντα] ] ἐνόντα A ι 9/10 μου ἀνακείμενος ~ Τ, Eus. wie im Text ι 10 μου] μοι ds Gel. Eus. Cod. J meus Cass. ι τῶν > I ἅπερ nsDEus. Gel. ὅπερ ὅ auf Rasur Ac) Av ὧπερ LT ι ἂν > n ι 11 παρακαλεῖ AHGTGel. ι 12 αὐτίκα = Gel. Eus.] παραυτίκα K ι ἀντιλαμβάνων SL ι τὸν > s I 15 γόνυ κλίνασ nsGel. Eus. γονυκλινήσ AzT ι μὲν = Eus. > Τ und Gel. erster Hand ι ἀκο//// τροπαίουσ A ι δὲ] τε u ι γεώδη nsTEus. terrenam Cass. ἐπῳδῆς z ἐπῳδῆς in A, ἐπ’ auf Rasur und σ übergeschrieben Ac ι 17 ἄρρητος AnsTEus. ineffabilis Cass. ἀνίερος z γρ. ἀνίερος am Rand Ac 18 κατέρριψε = Gel. Cass. Eus.] κατέτριψεν Τ ι 20 ταύτημν A in ταῦτα corr. Ac 1 23 πράξεισ Hsz Gel. Cass. Eus. πάσης Α und πράξεισ übergeschrieben Ac > NT)>ἐπιεικείας γὰρ καὶ ἡμερότητος ἔργοις ἀρέσκεται, πράους φιλῶν, >μισῶν τοὺς ταραχώδεις, ἀγαπῶν τὴν πίστιν, ἀπιστίαν κολάζων >πᾶσαν μετ’ ἀλαζονείας δυναστείαν καταρρηγνύς, ὕβριν ὑπερηφάνων >τιμωρεῖται, τοὺς ὑπὸ τύφου ἐπαιρομένους ἐκ βάθρων ἀναιρεῖ, >ταπεινόφροσι καὶ ἀνεξικάκοις τὰ πρὸς ἀξίαν νέμων.
οὕτω καὶ βασιλείαν >δικαίαν περὶ πολλοῦ ποιούμενος ταῖς παρ’ ἑαυτοῦ ἐπικουρίαις >κρατύνει, σύνεσίν τε βασιλικὴν τῷ γαληναίῳ τῆς εἰρήνης διαφυλάττει.
>Οὔ μοι δοκῶ πλανᾶσθαι, ἀδελφέ μου, τοῦτον εἶναι θεὸν >ὁμολογῶν πάντων ἀρχηγὸν καὶ πατέρα, ὅν πολλοὶ τῶν τῇδε >βασιλευσάντων μανιώδεσι πλάναις ὑπαχθέντες ἐπεχείρησαν ἀρνήνασθαι >ἀλλ᾿ ἐκείνους ἅπαντας τοιοῦτον τιμωρὸν τέλος κατανάλωσεν, ὡς >πᾶν τὸ μετ’ ἐκείνους ἀνθρώπων γένος τὰς ἐκείνων συμφορὰς ἀντ' >ἄλλου παραδείγματος ἐπαράτους τοῖς τὰ ὅμοια ζηλοῦσι τίθεσθαι.
>τουτων ἐκεῖνον ἕνα ἡγοῦμαι γεγονέναι ὃν καθάπερ τις σκηπτὸς ἡ >θεία μῆνις τῶν τῇδε ἀπελάσασα τοῖς ὑμετέροις μέρεσι παρεδέδωκε. >τῆς ἐπ’ αὐτῷ αἰσχύνης πολυθρύλητον τὸ παρ’ ὑμῖν τρόπαιον >ἀποφηναντα.
Ἀλλὰ γὰρ ἔοικεν εἰς καλὸν προκεχωρηκέναι τὸ καὶ ἐν τῷ καθ’ >ἡμᾶς αἰῶνι τὴν τῶν τοιούτων τιμωρίαν περιφανῆ δειχθῆναι.
ἐπεῖδον >γὰρ καὶ αὐτὸς ἐκείνων τὰ τέλη τῶν ἔναγχος ἀθεμίτοις προστάγμασι >τὸν τῷ θεῷ ἀνακείμενον λαὸν ἐκταραξάντων. διὸ δὴ καὶ πολλὴ >χάρις τῷ θεῷ, ὅτι τελείᾳ προνοίᾳ πᾶν τὸ ἀνθρώπινον τὸ >θεραπεῦον τὸν θεῖον νόμον, ἀποδοθείσης αὐτῶ τῆς εἰρήνης. ἀγάλλεται >καὶ γαυριᾷ.
ἐντεῦθεν καὶ ἡμῖν αὐτοῖς πέπεισμαι ὡς ὅτι κάλλιστα [*](3 vgl. Jes. 13, 11) [*](A HN(n) GS (8) DL + FV (v) = z T) [*](1 φιλῶν ἐμ A ι 2 τοὺς ταραχώδεις μισῶν ~ Lv und, τοὺς > D ι τὴν Π Gel. > Eus. ι 3 καταρρηγνύσ nsDLEus. καταγνοίησ ρη Ac) A καταρρήγνυσιν V καταγνούσ T καταγνοὺς καταβάλλει Gel. despicit Cass. ι 8 εἶναι = Gel. Cass,] ἵνα Eus. ι 9 πατέρα = Cass. Eus.] σρα AGel. ι 11 ἐκείνους Π Gel. ἐκείνους μὲν Eus. ι 12 πὰν τὸ = Gel. Eus. Cass.] πάντοτε A ι 13 ἐπαράτους τοῖσ’ Ans ἐπαράτου τοῖσ’ DLT ἐπαράτους v τοῖς παρὰ τούτοις Eus., clades eorum pro male- dietionis exemplo proponere videatur Cass. ι 14 ἐκεῖνον Eus. und, aus Correct., Gel.] ἐκείνων Π > Cass. ι 15 μῆνις = Eus. Sozom.] μήνησισ A μήνισισ T ἡμετέροισ A ι 16/17 ἀποφήναντα = Gel. Cass. Eus.] ἀποφήνασα s ι 21 ἐκταραξάντων ΠGel. turbaverunt Cass. ἐκπραξάντων Eus., s. zu 67, 16 ι 22 πὰν AT Gel. Eus. ἅπαν nsz ι 23 αἰτῶ ΠGel. αὐτοῖς Eus. ι εἰρήνης AT Gel. Cass. Eus.] θείας εἰρήνης nsz ι 24 πέπεισμαι nsz Cass. Eus. πεπίστευμαι A πεπείσμεθα T πεπεισμένον Gel. I ὡς = Eus. > A Gel. ι κάλλιστα = Gel. Eus. optime Cass.] μάλιστα nGv)
λέγω δὴ τῶν χριστιανῶν >(ὑπὲρ γὰρ τούτων ὁ πᾶς μοι λόγος), ὦς οἴει με ἥδεσθαι ἀκούοντα. >ὅταν καὶ τῆς Πέρσιδος τὰ κράτιστα ἐπὶ πλεῖστον ὥσπερ ἔστι μοι >βουλομένῳ κοσμῆται. σοί τε οὑν ὡς ὅτι κάλλιστα ἐκείνοις τε >ὡσαύτως ὑπάρχοι τὰ κάλλιστα, ὅ τι σοὶ κἀκείνοις. οὕτω γὰρ ἕξεις τὸν >τῶν ὅλων δεσπότην πρᾶον, ἵλεω καὶ εὐμενῆ. τούτους τοιγαροῦν.
>ἐπειδὴ τοσοῦτος εἶ, σοὶ παρατίθεμαι τοὺς αὐτοὺς τούτους, ὅτι καὶ >εὐσεβείᾳ ἐπίσημος εἶ, ἐγχειρίζων. τούτους ἀγάπα ἁρμοδίως τῆς αὐτοῦ >φιλανθρωπίας. σαυτῶ τε γὰρ καὶ ἡμῖν ἀπερίγραπτον δώσεις διὰ >τῆς πίστεως τὴν χάριν.«
Τοσαύτην ὁ πάντα ἄριστος βασιλεὺς τῶν εὐσεβείᾳ κοσμουμένων ἐποιεῖτο φροντίδα, οὐ μόνον τῶν ὑπηκόων ἐπιμελούμενος ἀλλὰ καὶ [*](14—S. 80, 1 vgl. Sozomeu. II 15, 5) [*](* 4— S. 80, 7 Niceph. H. Ε. VIII 38) [*](A HN(n) GS (s) DL + FV(v) = z Τ W [von — 13]) [*](1 ἔχει AnSvT ἔχειν AcGDLEiis. ι 2 πάντας Eus. πάντα/// A πάντα die übr. HSS Gel. unirersa Cass. ι 4 τουτου τοῦ καταλόγου ANsLvTWGel. undHSS. Eus. = de taJi hominum collegio Cass. τούτω τῶ καταλόγῳ HD ι 6 ὅταν ANsLvTW Gel. ὅτε Eus. Cod. V quando Cass. oriHDEus. ι 7 κοσμῆται AsFWGel. κοσμεῖται nDLVT κεκόσμηται Eus. ι τε2 = Eus.] δὲ Τ ι 8 ὑπάρχοι τὰ] ὑπάρχοντα Τ ι ὑπάρχοι nsFEus. Cod. V ὑπάρχει /// εἰ aus ο . . corr. Ae) A ὑπάρχει DLVWEus. Codd. JMBA ὑπάρξοι Gel. ι ὅτι ADLTGel.Eus. ὅ ἐστι nsvW ι κἀκείνοισ AnsvW Eus. Cod. J κἀκεῖνοι DLTGel. Eus. Cod. V, ὑπάρχοι und κἀκείνοις belegt auch Cass.: tu ergo optime gubernaveris si fueris sieut Uli, et habueris commune quod illi γὰρ > n ι 9 δεσπότην πρᾶον AnsTCass. θεὸν πρᾶον zW δεσπότην καὶ θεὸν πρᾶον Gel. δεσπότην πατέρα θεὸν Eus. ι καὶ] τε καὶ nV ι τούτοισ’ Lv I 10 παρατίθεμαι = Eus.] παρατίθημι VTGel. ι τοὺς αὐτοὺς τούτους] τούτουσ αὐτοὺς T τοὺς αὐτοὺς δὲ τούτους W ι καὶ > Lv ι 11 ἐγχειρίζων nsT Gel. Eus. ἐγχειρίζω kzW ι 11/12 τῆς αὐτοῦ (ἑαυτοῦ σαυτοῦ L Gel.) AnszTGel. τῆς σεαυτοῦ ἑαυτοῦ Cod. V) φιλανθρωπίας Eus. HSS ἡ σαυτοῦ φιλανθρωπία θρωπία W ι 12 σαυτῶ AzWT αὐτῶ nsEus. Cod, V ι ἀπ///ρ///γραπτον T τὴν Ans Gel. Eus. > zW ι 14 τοσαύτη T ι ὁ πανάριστος T ὁ τὰ πάντα ἄριστος Gel. ι 15 ἐποιεῖτο = Gel.] σπουδὴ ἐποιεῖτο τὴν T ι μόνον AnGDL Gel. Cass.] μόνων SvT ι ἐπιμελόμενος T)
καὶ μὲν δὴ καὶ τῶν βαρβάρων οἱ μὲν ἑκόντες ἐδούλευον, οἱ δὲ πολέμω, κρατούμενοι· καὶ πανταχοῖ· τρόπαια ἵστατο καὶ νικηφόρος ὁ βασιλεὺς ἀνεδείκνυτο. ἀλλὰ ταῦτα μὲν καὶ ἕτεροι διὰ πλειόνων εὐφήμησαν· ἡμεῖς δὲ τῆς προκειμένης ἱστορίας ἐχώμεθα.
Ὁ μὲν οὑν πανεύφημος βασιλεὺς τὰς ἀποστολικὰς φροντίδας ἐν τῇ ψυχῇ
περιέφερεν, οἱ δὲ τῆς ἱερωσύνης ἠξιωμένοι οὐ μόνον οἰκοδομεῖν οὐκ ἐβούλοντο, ἀλλὰ καὶ αὐτὰ τὰ τῆς ἐκκλησίας ἀνορύττειν ἐπεχείρουν θεμέλια. τοὺς γὰρ δὴ τούτων μετὰ τῶν ἀποστολικῶν ἡγουμένους δογμάτων παντοδαπὰς συκοφαντίας ὑφαίνοντες καθαιροῦντες ἐξήλαυνον.
οὐ γὰρ δὴ ἔλαβον κόρον τοῦ φθόνου τὸ παλυθρύλητον ἐκεῖνο κατὰ Εὐσταθίου τοῦ μεγάλου δρᾶμα συντεθεικότες, ἀλλὰ καὶ ἄλλον πύργον μέγιστον τῆς εὐσεβείας ὑπορύττειν ἐπεχείρουν καὶ τὰς παντοδαπὰς προσέφερον μηχανάς. ἐν συντόμῳ δὲ καὶ τήνδε τὴν τραγῳδίαν ὡς ἔνι μάλιστα διηγήσομαι.