Historia Ecclesiastica
Theodoret, Bishop of Cyrus
Theodoret, Bishop of Cyrus. Theodoret Kirchengeschichte. Parmentier, Léon, editor. Leipzig: Hinrichs, 1911.
»Νικητὴς κωνσταντῖνος Μέγιστος Σεβαστὸς Εὐσεβίῳ.
>Ἕως τοῦ παρόντος χρόνου τῆς ἀνοσίου βουλήσεως καὶ >δος τοὺς ὑπηρέτας τοῦ σωτῆρος θεοῦ διωκούσης, πεπίστευκα >ἀκριβῶς ἐμαυτὸν πέπεικα πασῶν τῶν ἐκκλησιῶν τὰ ἔργα ἢ >ἀμελείας διεφθάρθαι ἢ φόβῳ τῆς ἐπικειμένης ἀδικίας ἐλάττονα >ἀξίας γεγενῆσθαι, ἀδελφὲ προσφιλέστατε. νυνὶ δὲ τῆς >ἀποδοθείσης καὶ τοῦ δράκοντος ἐκείνου ἀπὸ τῆς τῶν κοινῶν >κήσεως θεοῦ τοῦ μεγίστου προνοίᾳ ἡμετέρᾳ δὲ ὑπηρεοίᾳ >ἡγοῦμαι καὶ πᾶσι φανερὰν γεγενῆσθαι τὴν θείαν δύναμιν, καὶ >ἢ φόβῳ ἢ ἀπιστίᾳ ἢ ἁμαρτήμασί τισι περιπεσόντας ἐπιγνόντας >τὸν ὄντως ὄντα ἥξειν ἐπὶ τὴν ἀληθῆ καὶ ὀρθὴν τοῦ βίου >στασιν.
ὅσων τοίνυν ἢ αὐτὸς προΐστασαι ἐκκλησιῶν ἢ ἄλλους τοὺς >κατὰ τόπον προϊστᾳμένους ἐπισκόπους πρεσβυτέρους τε ἢ >οἶσθα, ὑπόμνησον σπουδάζειν περὶ τὰ ἔργα τῶν ἐκκλησιῶν, ἢ ἐπαν- >ορθοῦσθαι τὰ ὄντα ἢ εἰς μείζονα αὔξειν ἢ ἔνθα ἂν ἡ χρεία >καινὰ ποιεῖν. αἰτήσεις δὲ καὶ αὐτὸς καὶ διὰ σοῦ ὅ οἱ λοιποὶ >καῖα παρά τε τῶν ἡγεμονευόντων καὶ τῆς ἐπαρχικῆς τάξεως. >τοις γὰρ ἐπεστάλη πάσῃ σπουδῇ ἐξυπηρετήσασθαι τοῖς ὑπὸ τῆς >ὁσιότητος λεγομένοις. ὁ θεὸς διαφυλάξε.«
Ταῦτα μὲν οὑν περὶ τῆς τῶν ἐκκλησιῶν οἰκοδομίας πρὸς τοὺς καθ’ ἑκάστην ἐπαρχίαν ἐπισκόπους ἐπέστειλεν. ὁποῖα δὲ καὶ περὶ τῆς τῶν ἱερῶν βιβλίων κατασκευῆς πρὸς Εὐσέβιον ἔγραψε τὸν Παλαιστῖνον ἐξ αὐτῶν τῶν γραμμάτων καταμαθεῖν εὐπετές.
[*](1— S. 60, 23 bei Socrat. 1 9, 46 f. —1 — 19 bei Euseb. Vit. Const. II 46)[*](* 1—S. 60, 23 Niceph. H. E. VIII 27)[*](A HN (n) GS(s) DL + FV(v) = z Τ W)[*](1 Γε am Rand A ι μέγιστος κωνσταντῖνοσ A, Gel. Socr. Eus. wie im Text ι 2 βουλήσεως, ησ auf Rasur Ae ι 3 σωτῆρος θεοῦ W Socr. Eus. Cod. V ἧσ’ χυ σρσ ns Eus. übr. Codd. θεοῦ zT θεοῦ καὶ σωτῆρος μῶ)· Gel. ι 5 ἀδικίας Π aber in A auf Rasur Ac ἐνεργείας Gel. Socr. Eus. ι ἐλάττονα nszTW Socr. Eus. ἔλαττον A ι 8 διωχθέντοσ Gel. Socr.Eus. Cod. V ἐκδιωχθέντοσ Codd. JMBA ι 9 καὶ πᾶσι = Socr. Eus] πᾶσι AGel. ι φανερὰν = Gel. Socr. Eus.] φανερὸν AG ι 10 ἧ3 Π Gel. Socr. > Eus. ι τισι = Gel. Socr. Eus. > AW ι 11 τὸν ὄντως ὄντα Π τὸν ὄντως ὄντα θεὸν Gel. Socr. τὸ ὄντως ὅν Eus. ι 12 ὅσων A ὅσον T ι προΐσταθαι L ι 13 ἧ = Gel. Socr. Eus.] καὶ A ι 14 οἶσθα A 1 15 ἀπαιτεῖ AGT ι 16 καινὰ ποιεῖν] καὶ ἀναποιεῖν T ι 18 γὰρ > T ι 19 διαφυλάξει HGLvT διαφυλάξῃ S διαφυλάξοι NW Socr. διαφυλάττοι D διαφυλάξαι A I 20 v; am Rand LF ι οἰκοδομίας Ansz Gel. οἰκοδομῆς TWSocr. ι 22 βίβλων T ι 23 εὐπετές = Socr.] εὐπρεπές T εὐχερές am Rand Fe, Gel.)»Νικητὴς Κωνσταντῖνος Μέγιστος Σεβαστὸς Εὐσεβίῳ.
>Κατὰ τὴν ἐπώνυμον ἡμῖν πόλιν, τῆς τοῦ σωτῆρος θεοῦ >συναιρομένης προνοίας, μέγιοτον πλῆθος ἀνθρώπων τῇ ἁγιωτάτῃ >ἐκκλησίᾳ ἀνατέθεικεν ἑαυτό, ὡς πάντων ἐκεῖσε πολλὴν λαβόντων >αὔξησιν σφόδρα ἄξιον καταφαίνεσθαι καὶ ἐκκλησίας ἐν αὐτῇ
>κατασκευασθῆναι πλείους. τοιγάρτοι δέδεξο προθυμότατα τὸ δόξαν τῇ >ῆμετέρᾳ προαιρέσει. πρέπον γὰρ κατεφάνη δηλώσαι τοῦτο τῇ σῇ >συνέσει, ὅπως ἂν πεντήκοντα σωμάτια ἐν διφθέραις ἐγκατασκεύοις >εὐανάγνωστά τε καὶ πρὸς τὴν χρῆσιν εὐπαρακόμιστα ὑπὸ τεχνιτῶν >καλλιγράφων καὶ ἀκριβῶς τὴν τέχνην ἐπισταμένων γραφῆναι >κελεύσειας, τῶν θείων δηλαδὴ γραφῶν, ὧν μάλιστα τήν τε ἐπισκευὴν >καὶ τὴν χρῆσιν τῷ τῆς ἐκκλησίας λόγῳ ἀναγκαίαν εἶναι γινώσκεις.
>ἀπέσταλται δὲ γράμματα παρὰ τῆς ἡμετέρας ἡμερότητος πρὸς τὸν >τῆς διοικήσεως καθολικόν, ὅπως ἂν πάντα τὰ πρὸς τὴν ἐπισκευὴν >αὐτῶν ἐπιτήδεια παρασχεῖν φροντίσειεν. ἵνα γὰρ ὡς τάχιστα τὰ >γραφέντα σωμάτια κατασκευασθείη, τῆς σῆς ἐπιμελείας ἔργον τοῦτο γενήσεται. καὶ γὰρ δύο δημοσίων ὀχημάτων ἐξουσίαν εἰς διακομιδὴν ἐκ τῆς αὐθεντίας τοῦ γράμματος ἡμῶν τούτου λαβεῖν σε προσήκει.
οὕτω γὰρ ἂν μάλιστα τὰ καλῶς γραφέντα καὶ μέχρι τῶν ἡμετέρων >ὄψεων ῥᾷστα διακομισθείη, ἑνὸς δηλαδὴ τοῦτο πληροῦντος τῶν ἐκ τῆς σῆς ἐκκλησίας διακόνων, ὃς ἐπειδὰν ἀφίκηται πρὸς ἡμᾶς τῆς ἡμετέρας πειραθήσεται φιλανθρωπίας. ὁ θεός σε διαφυλάξει, ἀδελφὲ ἀγαπητέ.«
[*](1—23 bei Euseb. Vit. Const. IV 36)[*](* 1— S. 61, 14 Cass. II 16 (aber vielleicht —23 = socrat.))[*](A HN(n) G DL + FV(v) = z Τ W)[*](1 iz am Rand Α ι Μέγιστος > A ι Σεβαστὸς > Τ, pius Cass. 1 2 ἡμῖν Anz Socr. Eus. ἡμῶν sTWfiel. ι Α ι 2/3 συναιρουμένησ AG I 4 ἑαυτώ ANTW ι 6 δέδεξο = Gel. Eus.] δέδοξο s > Socr. Codd. Cass. ι 7 πρέπον γὰρ κατεφάνη nYWYiUS. πρέπον κατεφάνη sDLF Socr. Codd. (aber καὶ πρέπον κατεφάνη Cod. A) und (mit τοῦτο vor κατεφάνη ~) Gel. decidt Cass. ὃ καὶ πρέπον κατεφάνη Α κατεφάνη δὲ πρέπον T ι δηλῶσαι τοῦτο AnszWSocr. τοῦτο δηλῶσαι T Eus. ι 8 ἐνκατασκεύοισ A ι 1) εὔγνωστά v ι καὶ πρὸς — = Gel. Socr.] καὶ πρὸς — εὐμετακόμιστα Eus. > A ι 11 τε = Gel. Eus. > AWSocr. I 12 τῶν τ.ἐ. λόγων AW ι 14 ἂν πάντα ΠSocr.]= ἅπαντα Gel. Eus. Codd. ι 16 γὰρ ὡς] ὡσ γὰρ A ὡς δὲ Τ, ut enim Cass. ι 15/16 γραφέντα τὰ ~ Τ ι 16 /17 τοῦτο γενήσεται ATWGel. Socr. Eus. γενήσεται τοῦτο nsz ι19 ἂν > T ι τὰ = Socr. Eus. > AWGel.)Ἱκανὰ μὲν οὖν καὶ ταῦτα τεκμηριώσαι, μᾶλλον δὲ διδάξαι σαφῶς, ὅπως ὁ πανεύφημος βασιλεὺς πᾶσαν εἰς τὰ θεῖα μετατέθεικε τὴν σπουδήν.
Προσθήσω δὲ ὅμως τοῖς εἰρημένοις τὰ περὶ τὸν σωτήριον αὐτῷ τάφον κατωρθωμένα. μαθὼν γὰρ ὡς οἱ κορυβαντιῶντες καὶ περὶ τὴν τῶν εἰδώλων θεραπείαν βεβακχευμένοι τὸν μὲν δεσποτικὸν κατέχωσαν τάφον, λήθῃ παραδοῦναι φιλονεικοῦντες τῆς σωτηρίας τὴν μνήμην, ἐπὶ τούτῳ δὲ νεὼν τῆς ἀκολάστου δαίμονος ἐδομήσαντο, ταῖς παρθενικαῖς ὠδῖσιν ἐπιτωθάζοντες, καταλυθῆναι μὲν προσέταξε τὸ μυσαρὸν οἰκοδόμημα. τὸν δὲ χοῦν ἐκεῖνον τὸν ἐναγέσι μολυνθέντα θυσίαις ἐκφορηθῆναι καὶ πόρρω που ῥιφῆναι τοῦ ἄστεος, εἶτα νεὼν οἰκοδομηθῆναι μέγιστόν τε καὶ κάλλιστον.
δηλοῖ δὲ ταῦτα σαφέστερον ἡ ἐπιστολὴ ἣν πρὸς τὸν πρόεδρον τῆς ἐκκλησίας ἐκείνης ἐπέστειλεν. Μακάριος δὲ ἢν οὕτος, οὑ καὶ πρόσθεν ἐμνήσθημεν, ὃς καὶ τῆς μεγάλης κεκοινωνήκει συνόδου καὶ τὴν Ἀρείου σὺν τοῖς ἄλλοις κατηγωνίσατο βλασφημίαν.
»Νικητὴς Κωνσταντῖνος Μέγιστος Σεβαστὸς Μακαρίῳ.
>Τοσαύτη τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἐστιν ἡ χάρις ὡς μηδεμίαν >χορηγίαν τοῦ παρόντος θαύματος ἀξίαν εἶναι δοκεῖν. τὸ γὰρ >ρισμα τοῦ ἁγιωτάτου ἐκείνου πάθους ὑπὸ τῇ γῇ πάλαι >τοσαύταις ἐτῶν περιόδοις λαθεῖν, ἄχρις οὑ διὰ τῆς τοῦ κοινοῦ >των ἐχθροῦ ἀναιρέσεως ἐλευθερωθεῖσι τοῖς ἑαυτοῦ θεράπουσιν >λάμπειν ἔμελλε, πᾶσαν ἔκπληξιν ὡς ἀληθῶς ὑπερβαίνει.
εἰ γὰρ >πάντες οἱ διὰ πάσης τῆς οἰκουμένης εἶναι δοκοῦντες σοφοὶ εἰς ἕν [*](5—14 vgl. Euseb. Vit. Const. III 25—27 — 14 oben S. 7, 21. 27 17— S. 63, 19 bei Socrat. I 9, 56—63. Euseb. Vit. Const. ιιι 30—32) [*](* 1— S. 63, 19 Niceph. H. E. Vni 28) [*](A HN (n) GS(s) DL + FV(v) = z T [von 5 μαθὼν an] W [von 17 am]) [*](1 ιζ am Rand sLv ι 2 μετατέθεικε nsz Gel. μετέθηκε A ι 6 τὴν > A ι 8 ἐπὶ τούτοισ’ A ι nach ἐδομήσαντο + ἀφροδίτης TNic. id est Veneris Cass. + Ἀφροδίτης vor ἐδομήσαντο Gel.; vgl. Eus.: Ἀφροδίτης ἀκολάστῳ δαίμονι III 26 s. aber unten III 21, 7 ι 9 προσέταξε = Gel. praecepit Cass.] ἔταξεν L εἶπε T I 10 μυσερὸν NS ι 11 ἐκπεφορηθῆναι ι 14 ἐπέστειλεν AszT Gel. ἀπέστειλεν nNic. ι 16 nach βλασφημίαν + ἔστι δὲ αὕτη n ι 17 ἵζ’ am Rand A ι σεβαστὸσ nszTWGel. Socr. Eus. > A I 18 ἡ χάρις ἐστὶν ~ s Ἴ’ 20 ἐκείνου πάθους] πάθοις ἐκείνου N πάθους H ι 21 λαθεῖν szWSocr. Eus. ἔλαθεν nT ///// λαθεῖν εῖ aus ε corr. Ac) A ι 22 ἐχθροῦ übergeschrieben Ac ι 23 ὑπερβαίνει AszW Socr. Eus. ὑπερβαῖνον nT)
διὰ τοῦτο γοῦν οὕτος ἀεὶ καὶ πρῶτος καὶ >μόνος ἐστί μοι σκοπός, ἱν ὥσπερ ἑαυτὴν ὁσημέραι καινοτέροις >θαυμασιν ἡ τῆς ἀληθείας πίστις ἐπιδείκνυσιν, οὕτως καὶ αἱ ψυχαὶ >πάντων ἡμῶν περὶ τὸν ἅγιον νόμον σωφροσύνῃ καὶ ὁμογνώμονι >προθυμίᾳ σπουδαιότεραι γίγνωνται.