De Libero Arbitrio
Methodius
Methodius, De Libero Arbitrio, Bonwetsch, Hinrichs, 1917
Σ. Ἀλλὰ τὸ μὲν πρὸς τὸν ἑταῖρον, ὡ φίλε, λόγον ἱκανῶς μοι πεποιηκέναι δοκεῖς. ἐξ ὧν γὰρ προλαβὼν ἔδωκε τῷ λόγῳ, ἐκ τούτων συνάγειν ἔδοξας καλῶς. ὡς ἀληθῶς γάρ, εἰ ἄποιος ἐτύγ- χανεν ἡ ὕλη, τῶν δὲ ποιοτήτων δημιουργὸς ὑπάρχει ὁ θεός, ποιότητες τες δὲ τὰ κακά, τῶν κακῶν ἔσται ποιητὴς ὁ θεός. θεός.
μὲν μὲν ὁ λόγος πρὸς ἐκεῖνον εἰρήσθω καλῶς, ἐμοὶ δὲ ψεῦδος δοκεῖ τὴν ὕλην ἄποιον εἶναι λέγειν. οὐδὲ γὰρ ἔνεστιν εἰπεῖν περὶ ἡστινοσοῦν οὐσίας ὡς ἔστιν ἄποιος. ἀλλὰ μὴν καὶ ἐν ᾠ ἄποιον εἶναι λέγει τὴν ποιότητα αὐτῆς μηνύει, ὁποία ἐστὶν ἡ ὕλη διαγραφόμενος, ὅπερ ἐστὶ ποιότητος τος εἶδος. ὅθεν, εἴ σοι φίλον ἐστίν, ἄνωθεν ἔχου πρὸς ἐμὲ τοῦ λόγου.
ἐμοὶ γὰρ ἡ ὕλη ποιότητας ἀνάρχως ἔχειν δοκεῖ. οὕτως γὰρ καὶ τὰ κακὰ ἐκ τῆς ἀπορροίας αὐτῆς εἶναι λέγω, ἵνα τῶν κακῶν ὁ μὲν θεὸς ἀναίτιος ij, τούτων δὲ ἀπάντων ἡ ὕλη αἰτία.
[*](S E C D (Z. 11–13) Ph Ezn (von Z. 1 Cc (HoU 188 Nr. 433) 143 v ἐκ τοῦ αὐτοῦ nach S. 164, 13 Ι ΕΤΛΙΡΟΣ lassen die Zeugen stets weg Ι Ἀλλὰ < E C Ι τὸ Ph S : τὸν E C Ι μὲν < S ἕτερον E C S Ph Ι ὡ φίλε nach ἱκανῶς Ζ. 2 bei Ph 2 πεπ. μοι Ph Ι πεποιῆσθαι Ε 10 Ι προλαβὼν ἔδωκε] προὔλαβες E προὔλαβεν Ε 2ρ, πρού)λαβον Ε 2 i) 3 τούτων] αὐτῶν? S Ι ὡς < C S und verb. ἀληθῶς mit d. gehenden Ι γάρ < S, nach ἄποιος in C Ι εἰ < Ε 10 Ι ἄποιος: ätslos« Ezn 4 τ. πολιοτ.: »Form, Gestalt u. äl« Ezn | δημιουργὸς C 144 Ι ἡπῆρχεν C: < Ph 4f ποιοτ. δ. τ. κακά < Ezn 5 κακῶν Ph Ι ἔσται < C Ph Ι οὑτος — καλῶς Ζ. 6 < Ph Ι οὑτος Ζ. Εzn Ι ὐτοσὶ C 6 εἰρῆσθαι ’’, ἐρρήθη »ist . . « S Ι vor ἐμοὶ »Wider die, welche sagen, die Materie (Bl. 13) sei nicht ätslos, sondern habe Qualitäten, aber einen Anfang« + S 7 τὸ λέγειν übers, (vor τὴν etc. Z. I εἶναι < Ε 2 Ph Ι οὐδὲ — ἄποιος Ζ. 8 < C, frei bei Ezn Ι ὐδὲ] οὐ w. S Ι ἔνεστιν = est' ljzja: zlě est' zlĕ S Ι ἡστινοσοῦν] ἧστινος Ε 1 i τῆς τινὸς οὐσίας] αἰτίας E 1 o 8 ἀλλὰ μὴν καὶ CSPh: καὶ γὰρ E Ι ἐν ᾠ . . λέγει] »sagend« S Ι λέγειν Pha 9 αὐτῆς] ταύτης C Ι ἡ < C Ι διαγραφόμενον 10 ὅθεν — λόγου < Ezn Ι ἔχου wie 4, 5 ECS: ἄρχου ἀνάρχου Pha) 8, 2 Ph, von Jh verteidigt Ι πρός με C: < Ph 11 ἐμοὶ (ohne γὰρ) γὰρ) ἡ D 152,19 Ι ἐμοὶ — αἰτία Ζ. 13 Κürzer Ezn Ι ἐμοὶ] εἰ S Ι ἀνάρχως ποιότητας Ε ἀνάρχους D | μὴ ἔχειν S Ι ἔχει Ε 1i ἐδόκει Ε 2i Ι ὔτω D E 2 i Pha Ι γὰρ < C 12 αὐτῆς] ταύτης C Ι ἵνα τῶν — οὕτως ἔχ·ει S. 170, 12] ὦ φίλει ἔμποιος ἦν ἀνάρχως ἡ ὕλη Ph 13 τούτων — τἀληθῆ λέγοντα S. 170, 10 < hier δ' δ’ Ε 1ο Ε 2 Ι πάντων D Ι αἰτία] D endet 152,21)ΟΡΘΟΛ. Τὴν μὶν προθυμίαν τὴν σὴν ἀποδέχομαι, ὧ φίλε, καί σου τὴν ἐν τοῖς λόγοις σπουδὴν ἐπαινῶ. προσῆκε γὰρ ὡς ἀληθῶς ἔκαστον τῶν φιλομαθῶν μὴ ἀπλῶς καἳ ὡς ἔτυχε συγκατατίθεσθαι τοῖς λεγομένοις ἀλλ' άκριβῆ ποιεῖσθαι τὴν ἐξέτασιν τῶν λόγων. οὐδὲ γὰρ εἰ ὁ προσξητῶν παρὰ λόγον ὁρισάμενος ἀφορμὴν παρέσχε τῷ προσδιαλεγομένῳ συνάγειν ὡς θέλει, τοῦτο καὶ τὸν ἀκροατὴν πείσει τὸ λοιπόν, ἀλλ' εἰ ὅ τι δοκεῖ δυνατὸν εἶναι λέγεσθαι καλῶς, οὗτος λέξει παρών. παρών· γὰρ θάτερον ἔσται. ἢ γàρ καὶ πρὸς ὅ κινεῖσθαι δοκεῖ ἀκούσας τέλεον ὠφεληθήσεται, ἣ τὸν προσδιαλεγομενον ἐλέγξει οὐ τἀλθῆ λέγοντα.
Οὐ δοκεῖς δέ μοι δεόντως εἰρηκέναι τὴν ὕλην ἄνωθεν ποιότητας ἔχειν. εἰ γὰρ τοῦθ' οὕτως ἔχει, τίνος ἔσται ποιητὴς ὁ θεός; εἴτε γὰρ οὐσίας ἐροῦμεν, προεῖναι ταύτας φαμ.έν· εἴτ' αὖ πάλιν ποιότητας, καὶ ταύτας ὑπάρχειν λέγομεν. οὐκοῦν οὐσίας τε οὔσης καὶ ποι- [*](1 Symp. S. 80, 17. De autex. S. 155, 3. 165, 13f — 3 De res. I, 2, 1 S E C Ζ. 2 bis 7 u. von Ζ. 11 an) D Ζ. 12 u. 14f) Ph (von Ζ. 12 an) Ezn Ζ. 14f)) [*](1 ΟΡΘΟΔ. stets < die Zeugen Ι Τὴν— φαίνεται S. 171, S < Ezn ῆκεν Co IGO, 5 (Holl 189 Nr. 434); Lemma τοῦ ἁγίου Μεθοδίου ἐκ τοῖ· περὶ αὐτεξουσίου Ι γὰρ < C Ι ὡς ἀΜῶς < S 3 καὶ] Με C ἔτυχε] »wie es sich nur trifft« S Ι συγκατ.] »zu glauben« übers. S < E 1o Ι ἀκριβῆ] ἀκριβεῖ ἐξετάσει S Ι ποιήσασθαι Ε 1ο Ε2 Ι τὴν ποιεῖσθαι C Ι τῷ λόγῳ S 5 εἰ < S Ι λόγον ἁληθῆ S σὺν αὐτῷ διατίθεσθαι (od. συλλογίζεσθαι) ἢ συνάγεν »mit ihm (Ursache gab) zu urteilen oder zu deducieren« S Ι ἐθέλει E (θέλει Ε 1ο) 6f π. σάτω C 1 τὸ λοιπόν < E: es endet C Ι εἰ < S Ι o Vigerius: τι E, ὅ τι S Ι δοκεῖ μὴ S Ι οῦτος S: τοῦτο E 8 λέξει. παρ’ wv El Ι γὰρ < El | ἐστὶν S Ι εἰ γὰρ S 11 Οὑ δοκεῖς] es beginnt Cc (Holl 189) Ι δέ < C Ι δεόντως] οὕτως C: »wahrheitsgemäß« übers. S (las ἀληθῶς?) Ι εἰρηκέναι] »gesagt ηabend« übers. S Ι τὴν ὔλην — ἔχειν Ζ. 12 E: ἔμποιον εἶναι C, vgl. Ph εἰ ἔμποιος ἦν ἀνάρχως ἡ ὔλη »daß die Materie ge- eigenschaftet sei« S: ἔμποιον εἶναι ἀνάρχως τὴν ὕλην restituiert Rob. Ε 2 Ι θεν < S 12 τοῦτο C Ι τίνος — θεός] 152, 26 f τινος οὐν ἔσται ποιητὴς δημιουργὸς ὁ θεός; Ι τίνος ἄρα (< B) ἔσται (< A) Ph 306a, 31 ff ἔσται Ε 1ο Ι ποιότης C 13 ἐροῦμεν < Ε 2 Ι προσεῖναι C Ι ταύτην Ε 2: < SPh Ι εἴτε Ph Ι πάλιν < Ph 13f ποιοτήτων E 1i E 2 (S?) 14 καὶ: εἰς C ταύτας: αὐτὰς Pha Ι λέγομεν < Ε 1 Ι οὐσίας — θεόν S. 171,1] D εἰ προὐπῆρχεν ἡ ὕλη, συνυπῆρχον δὲ καὶ ai ποιότητες, περισσὸν τὸ λέγειν δημιουργὸν τὸν θεόν: auch Ezn liif ποιότητος C)
ἵνα δὲ μὴ ἐμαυτῷ κατασκευάξειν τινὰ δόξω λόγον, ἀπόκριναί μοι νῦν ἐρωτώμενος· τίνι τρόπῳ δημιουργὸν εἶναι φῂς τὸν θεόν; πότε- ρον ὅτι τὰς οὐσίας ἔστεψεν εἰς τὸ μηκέτι ὑπάρχειν ἐκείνας, ὅπερ ἡσάν ποτε, ἀλλ’ ἑτέρας παρ’ αὐτὰς γενέσθαι, ἢ ὅτι τὰς μὲν οὐσίας ἐφύλα- ξεν ἐκείνας, αἴπερ ἦσαν πρὸ τούτου, τὰς δὲ ποιότητας ἔτρεψεν αὐτῶν;
ΕΤΑΙΡ. Οὔ τι μοι δοκεῖ ἀλλαγήν τινα οὐσιῶν γεγονέναι· καὶ γὰρ ἄτοπον τοῦτο λέγειν μοι φαίνεται· τροπὴν δέ τινα τῶν ποιοτή- των γεγονέναι φημί, καθ' ἃς δημιουργὸν εἶναι λέγω τὸν θεόν. καὶ ὥσπερ εἰ τύχοι λέγειν ἐκ λέθων οἰκίαν γεγονέναι, ἐφ’ ὧν οὐκ ἔστιν εἰπεῖν ὡς οὐκέτι Μοι μένουσι τῇ οὐσίᾳ οἰκία γενόμενοι οἱ λίθοι — τῇ
γὰρ ποιότητι τῆς συνθέσεως τὴν οἰκίαν γεγονέναι φημί, τραπείσης δηλονότι τῆς προτέρας τῶν λίθων ποιότητος — οὕτω μοι δοκεῖ καὶ τὸν θεόν, ὑπομενούσης τῆς οὐσίας, τροπήν τινα τῶν ποιοτήτων [*](S E C D Ζ. 1 u. von 3 an) Ph Ezn Ζ. 1. —13)) [*](1 ἵνα — λόγον Ζ. 2 < Ph ἵνα δὲ καὶ? S 2 δὲ καὶ < C Ι καὶ < τινὰ κατασκευάζειν C Ι τινὰ] τοιοῦτον S (oder takoego aus koego) Ι ἀλλ' ἀπόκρινε Ph Ι μοι < Ε 1, μοι νῦν < Ph, νῦν < C 3 τίνι τρόπῳ] es beginnt τίνα τρόπον Ι εἶναι < D φῂς: λέγεις Ε 2 3f πότερον: »nämlich, ob« 4 ft? τὸ] jakoze = ὡς, ὤσπερ, ὡσεί, ὅτι, καθώς S Ι μηκέθ’ E Ι ἐκείνας < vor εἰς in Ph | αἴπερ E Ph, ὥσπερ oder ὅπερ (jakoze) S 5 ἀλλ’ — γενέσθαι < Ph Ι παρὰ ταύτας D, παρὰ τοιαύτας? ne taceni ze S 6 ἐκείνας — < Ph Ι ῆπερ C Ι πρὸ τοῦ E2: < D Ι αὐτῶν ἔτρεψεν Ph ΑΓΔΑΟΦΩΝ C Ι οὔ τι] ὃ od. ὅ, τι S: οὐ D Ι δοκεῖ μοι D Ι τινα < Ph οὑσίας S : τούτων D | γεγ.] πεποιηκέναι D 7 f καὶ γὰρ — φαίνεται Ζ. 8 < D Ph Ι καὶ γὰρ < C 7 καὶ < (ἄτ. γὰρ) S 8 τοῦτο . δοκεῖ φαίνεσθαι τὸ οὕτως (οὕτω) S, wohl aus Correctur od. Interpretation standen Masing Ι λέγειν εἶναι μοι C, μοιλέγειν S Ι τροπὴν — φημί Ζ. 9 ürzer Ph, τροπὴν — ποιότητος Ζ. IS frei Ezn I, 461 — 46(3 9 γεγον.] »daß . . sei« (= stets S Ι καθ’ ἃς] καθόπερ D, Μ’ ὼς C, καθ’ ? Routh u. Gifford Ι λέγομεν Ph Ι τὸν θεὸν λέγω C 10 ὥσπερ od. Λ·αὶ ὥσπερ < S: καίπερ Pha τύχῃ Ε 1ο Ι οἰκίαν ἐκ λίθων Ε 1ο D | ἐφ’ ὧν: ἀφ’ ῶν C, δὲ + w. e. seh. 5 Ι ἔνεστιν C Ph 11 οὐσία] οἰκία Ε 1i Ι οἰκία < D (nicht Dr) Ι γεβινλεβγς C Ι γεν.] λεγόμενοι Ph Ι οἱ λίθοι — ποιότητος Ζ. 13 < D 12 εἶναι (»sei«) las w. e. seh. S 12f τραπείσης — ποιότητος Z. 13 < Ι τραπείσης C 144 v 13 οὕτω — ποιότητας S. 172, 9 < Ezn | οὕτως 14 καὶ < D Ι καὶ τὴν S)
ΟΡΘΟΔ. Ἐπεὶ τοίνυν τροπήν τινα τῶν ποιοτήτων πρὸς τοῦ θεοῦ γεγονέναι φᾐς, ἀπόκριναί μοι βραχέα πυθέσθαι προαιρουμενῳ. λέγε δή. εἰ ὁμοίως καὶ σοὶ δοκεῖ τὰ κακὰ ποιότητας εἶναι τῶν οὐσιῶν; ΕΤΑΙΡ. Δοκεῖ.
ΟΡΘΟΔ. Ἄνωθεν δὲ ἦσαν αἱ ποιότητες αὖται ἐν τῇ ὕλῃ, ἢ ἀρχὴν ἴσχον τοῦ εἶναι;
ΕΤΔΙΡ. Συνεῖναί φημι ἀγενήτως τῇ ὕλῃ ταυτασὶ τὰς ποιότητας.
ΟΡΘΟΔ. Οὑχὶ δὲ τὸν θεὸν φῂς τροπήν τινα τῶν ποιοτήτων πεποιηκεναι;
ΕΤΑΙΡ̣ Τοῦτό φημι.
ΟΡΘΟΔ. Πότερον οὑν εἰς τὸ κρεῖττον ἢ εἰς τὸ χεῖρον;
ΕΤΑΙΡ. Εἰς τὸ κρεῖττον λέγειν μοι δοκεῖ.
ΟΡΘΟΔ. Οὐκοῦν εἰ ποιότητες ὕλης τὰ κακά, τὰς δὲ ποι- ότητας αὐτῆς εἰς τὸ κρεῖττον ἔτρεψεν ὁ θεός, πόθεν τὰ κακὰ ζητεῖν ἀνάγκη. οὐ γὰρ ἔμειναν αἱ ποιότητες ὁποῖαί ποτ’ ἦσαν τῇ [*](4 vgl. De autex. 8, 1. 12, 1 S. 164, 15f. 175, 11 f) [*](5 E C D Ph Ezn (von Ζ. 10 an)) [*](1 τοῦδε < S Ι πρὸς] ὑπὸ D 2 λέγω] φημί Ε 2 Ph 3 ἐπεὶ — φῇς Ζ. < E2 Ι Ἐπεὶ — λέγε δή Ζ. 5 < Ph Ι Ἐπεὶ] εἰπὲ δὲ S Ι τρόπον Ε 1i S S Ι τῶν < D C Ι ποιοτήτων S 14v 4 ἀπόκρινέ E 1i Ι προαιρουμένῳ] λομένω Ε 2 5 λέγε δὲ Ε 2 u. w. e. seh. S; Worte des Valens in D Ι εἰ — δοκεῖ < D Ι ὁμοίως εἰ E-: ὁμοίως C, μοι ὡς (od. μοι ὁμοίως) S, πότερον Ph Ι σύ. δοκεῖ S Ι τὰ — Δοκεῖ Ζ. 6 < E2: τὰ κακὰ ποιότητες οὐσιῶν σοι δοκοῦσιν εἶναι etc., vgl. zu S. 164, 16ff D Ι ποιότητες CPh Robinson Ι εἶναι τῶν < C οὑσιῶν εἶναι Ph Ι οὑσιῶν estestvom: estestvo S 6 Δοκεῖ] m. roter Schrift S 7 αὗται] αὐταὶ S 9 ΕΤΑΙΡ.] ἈΓΔΑΟΦΩΝ stets statt ἑταῖρος C Ι συνεῖναιί] εὐ εἰναι Ε 2: εἶναι (m. roter Schrift) S Ι ἀγεν.] in S beginnt die Antwort des Orthodoxen Ι ταύτας ἢ Ph, ταύτας S 10 ΟΡΘ.] ΜΕΘΟΔΙΟΣ stets C Ι Οὐχὶ — εἶναι κακάς S. 173, 4 ürzer Ezn I, 466 — 475 12 τοῦτο δέ φημι E 2 13 πότερον οὖν < D Ph Ι οὖν < C Ι εἰς τὸ κρεῖττον ἔτρεψεν D Ι ἢ εἰς λέγειν Ζ. 14 < Ph Ι τὰ χείρονα S 14 Εἰς — δοκεῖ] δῆλον ὅτι εἰς τὸ D Ι ἐμοὶ 15 τῆς ὕλης E 16 ὁ θεός] κύριος Ε 1: D | vor πόθεν »Untersuchung woher das Βöse« mit roter Schrift + S 17 οὐ γὰρ — μόνας S. 173, 6 viel ürzer in Ph ἢ γὰρ πᾶσαι κακαὶ οὖσαι ἐπὶ τὸ κρεῖττον ἐτράπησαν. ἢ αἱ μὲν οὖσαι κακαί, αἱ δὲ μή, αἱ μὲν κακαὶ οὐκ ἐτράπησαν ἐπὶ τὸ κρεῖττον, αἱ δὲ λοιπαί): einen neuen Abschnitt beginnt S Ι ποτε Ε 2: τοῦτο C)
ἤ, εἰ μὲν πρότερον οὐκ ἠσαν αἱ ποιότητες κακαί, ἐκ δὲ τοῦ τραπῆναι πρὸς τοῦ θεοῦ τὰς πρώτας τοιαύτας περὶ τὴν ὅλην γεγο- νέναι ποιότητας φῄς, αἴτιος ἔσται τῶν κακῶν ὸ θεός, τρέψας τὰς οὐκ οὔσας ποιότητας κακὰς εἰς τὸ εἶναι κακάς· ἢ τὰς μὲν κακὰς ποιότητας εἰς τὸ κρεῖττον οὐ δοκεῖ σοι τρέψαι τὸν θεόν, τὰς δὲ λοιπὰς καὶ μόνας, ὅσαι ἀδιάφοροι ἐτύγχανον, τῆς δικοσμήσεως ἕνεκα πρὸς τοῦ θεοῦ τετράφθαι λέγεις;
ΕΤΑΙΡ̣ Οὕτως ἄνωθεν εἶχον ἐγώ.
ΟΡΘΟΔ. Πῶς τοίνυν αὐτὸν τὰς τῶν φαύλων ποιότητας ὡς εἶχον καταλελοιπέναι λέγεις; πότερον δυνάμενον μὲν κἀκείνας ἀνελεῖν, οὐ βουληθέντα δέ, ἢ τὸ δύνασθαι μὴ ἔχοντα; εἰ μὲν γὰρ δυνάμενον λέξεις, οὐ βουληθέντα δέ, αὐτὸν αἴτιον τούτων εἰπεῖν ἀνάγκη, ὅτι δυνάμενος ποιῆσαι μὴ εἶναι κακκὰ συνεχώρησεν αὐτὰ μένειν ὡς ἦν, καὶ μάλιστα ὅτε δημιουργεῖν τὴν ὅλην ἤρξατο.