Declamatio 22

Libanius

Libanius, Declamatio 22, Libanii Opera, Vol 6, Declamationes XIII-XXX, Teubner, Foerster, 1911

346
[*](R IV 253)

Καινότατα, ὦ Ἀθηναῖοι, τῶν πώποτε πε- πονθότων, ἐκδοθεὶς μὲν ὑπὸ τούτων ὑφ’ ὧν ἤλπιζον σωθήσεσθαι, σωθεὶς δὲ ὑπ’ ἐκείνων οὓς ἅπαντα διε-

  • Cr = codex Hierosolymitanus Sanctae Crucis 57
  • Η = Hierosolymitanus S. Sepulcri 107
  • V = Vaticanus gr. 940
  • C = Chisianus RVI 43
  • Wolf = Wolfenbuttelanus 511
  • Va = Vaticanus gr. 82
  • Β = Barberinus II 41
  • Vi = Vindobonensis philos. et philol. IV 82
  • Ma = Matritensis (N-49) 4679
  • CI = Berolinensis gr. 195 olim Claromontanus
  • Lau = Laurentianus IX 30
  • [*](1 ἐκδοθεὶς φιλίππω δημοσθένης ἀφεθεὶς καὶ μὴ πολιτευό- μενος κρίνεται δημοσίᾳ Lau ἐζήτησεν MaCI | καὶ ante κατέ- φυγεν Wolf edd delevi 2 τοῦ ante ἐλέου WolfVaVi edd delevi coll p. 353,16; 362,15 et Macario Chrys. p. —8) [*](6 Δημοσθένης om CrHVCVaMaLau δημοσθένης ἡ μελέτη BVi καὶ ὁ λόγος Wolf μελέτη CI μελέτη δευτέρα Ferr 7 πεπονθότων scripsi e CrViMaCl πεπονθὼς VCWolfVa sed in hoc ὼς in ras m 2, BLau edd 8 παθὼν, ante ἐκδοθεὶς Ma CI Ι ὑπὸ τούτων om MaCI | πάντων Lau | ὑφ’ inser Lau 2)
    347
    DEMOSTHENIS DE ARA MISERICORDIAE ORATIO 347 τελοῦν λυπῶν τὸν χρόνον, ἥκω τὴν μὲν ἐμαυτοῦ πατρίδα φιλῶν ὥσπερ πρότερον, οὐδὲ γὰρ εἰ τούτων ἔτι δεινότερα πάθοιμι, δυναίμην <ἂν> a τοῦτό καταλῦσαι, γνώμην δὲ ἔχων ἀφεστάναι τῆς ὑμῖν τε ἴσως ὀχληρᾶς ἐμοί τε ἐπικινδύνου πολιτείας.

    οὕτω δὲ ἐγνωκὼς ὅμως ὑπὲρ τοῦ ἑνὸς τούτου μόνου καὶ τελευταίου παρῆλθον ἐν ὑμῖν ἐρῶν, ᾧ πεισθέντες μὲν μεγάλα εἰς δόξαν ὠφεληθήσεσθε, μὴ δεξάμενοι δὲ πολλὴν καὶ μεγάλην αἰσχύνην, ἢ νῦν γέγονε, βέβαιον τηρήσετε τῇ πόλει. τοῦτο δέ ἐστιν ἀνῃρῆσθαι τουτονὶ τὸν βωμόν, ὃν ἐκ τῶν πρὸς ἐμὲ πεπραγμένων ἀπεφή- νατε μάταιον.

    εἰ μὲν οὖν ἐφρόντιζον τῶν τῷ δήμῳ συμφερόντων οἶ φάσκοντες ὑμᾶς φιλεῖν, εὐθὺς ἂν μετὰ τὴν ἐμὴν παράδοσιν, ἣν πεποίησθε τὴν πρὸς τὸν βωμὸν αἰδῶ ῥᾳδίως ἀνελόντες, ἔλεγον ἂν τούτους τοὺς λόγους Ι οὓς νῦν ἀκούσεσθε παρ’ ἐμοῦ καὶ τὸν [*](R IV 254) βωμὸν ἀνασπᾶν ἐκέλευον, ὡς ἂν οὐ καλῶς ἔχον ὑμῖν τὸν αὐτὸν θυσίαις μὲν τιμᾶν, τῷ δὲ τοὺς ἱκέτας [*](1 μὲν inserui e CrHVaBVi om VWolfMaClLau edd 2 οὐ Ma 3 δεινότατον Lau Ι ἂν inserui cum Gasda om libri edd 4 καταλύσαι Η | a δὲ ἔχων Va sed γρ δἔχον in m 2 Ι ἀφεστάναι Va sed ἁ ex ἑ corr m 2 5 ἐμοί δ’ Ma sed ἐμοί τε suprascr m 2, Cl 6 καὶ V sed δὲ in marg m 2 | τὸν ante τοῦ inser Ma Ι ἑνὸς Va sed ἑ in ras m 2 7 παρῆλθον V sed ον in ras m 2 | ὃ ViVa sed in hoc in ὧ corr m 2, et praeferendum censet Gasda | πεισθέντες Va sed σθέντες in ras m 2 8 μεγάλως VaB | voce δόξαν des Cr fol. 39 v, quae sequun- tur in fol. 39 r usque ad p. 349, 15 ἐλλήνων abrasa iam non legi possunt | μὴ om Vi 9 ἣ in ras Va 2 sed ὃ suprascr m 3 ὃ Vi ἤ Wolf Ferr Ι post βέβαιον ras —15 litt V 10 τῆ πόλει τηρήσετε Mor | ἀναιρῆσαι Va sed γρ ἀνηρῆσθαι in marg m 2, BVi 11 ἐμὲ in ras V 2 13 ἡμᾶς Vi 14 comma post πεποίησθε libri edd delevi 15 αἰδώ cum ras 1 litt V Ι comma inserui ex HViMaCl om reliqui libri edd 17 ἂν οὐ καλῶς] οὐκ ἂν ἔχον Va sed ν(2) in ras m 2 et γρ οὐκ ἂν καλῶς ἔχον in marg m 3, οὐκ ἂν οὐ καλῶς Β οὐκ ἂν καλῶς Vi ἂν ἀκαλῶς Wolf Ι ἔχων Vi 18 τὸ in τῶ corr Va2)

    348
    ἀποσπᾶν ἀτιμάζειν· ἐπεὶ δὲ τουτὶ μὲν ὑπὸ τούτ’ ὢγ τῶν χρηστῶν ὠλιγώρηται τῶν μεγάλας ὑμῖν ὀφειλόν- των χάριτας ἀνθ’ ὧν αὐτοῖς ὅ τι βούλονται ποιεῖν ἐπετρέψατε καὶ ζῆν ἐπ’ ἐξουσίας ἀπάσης, ἔδει δὲ καὶ τὴν ὑπὲρ τούτου γνώμην μετὰ πολλῶν ὧν πρότερον δεδήλωκα παρ’ ἐμοῦ προτεθῆναι, οὐχ ἡδέως μὲν ἐπὶ τὸ βῆμα τοῦτο ἀναβὰς τὸ πολλὴν μέν μου δεξάμενον καὶ συνεχῆ πολιτείαν, ἀμοιβὴν δέ μοι τοιαύτην ἐνηνοχὸς ὁποίαν ἴστε, τοσοῦτον δ’ οὖν ὑπομενῶ δημηγορῆσαι καὶ διδάξαι τὴν πόλιν ὡς ἀμείνων ἂν εἴη τὸν βωμὸν ἀνελοῦσα.

    4. Καίτοι, μὰ τὴν Ἀθηνᾶν, οὐδ’ εἰ πάντες οἱ μάν- τεις προὔλεγον ὡς ἐγώ ποτε ταῦτα ἐν Ἀθηναίοις φθέγξομαι καὶ τοιαῦτα ἀφήσει ῥήματα Δημοσθένης, οὐκ ἄν ποτε ἐπίστευσα λέγουσι. διὰ τί; ὅτι οὐ τῆς ἐμῆς, ὦ Ἀθηναῖοι, προαιρέσεως οἱ λόγοι, ἀλλ’ ἑτέρων μὲν ἦν ἐκεῖνα, τὸ μὴ μεμνῆσθαι τῶν προγόνων μηδὲ [*](12 Dem. p. 762, 17) [*](1 τουτὶ μὲν C sed τὶ et ὲ in ras f τοῦτο μὲν MaCl sed in hoc ο in ras m 2 τῆς τιμῆς Va sed τουτὶ μὲν in marg m 2, BVi τοῦ τιμᾶν Η 3 τὰς ante χάριτας MaClLau Ι ἀνθῶν Va | ὅτι Vi 4 ἐπεξουσίας Vi | δεῖ coni Gasda 5 τούτων Lau 6 δεδήλωκα scripsi auctore Gasda δέδωκα HVCWolf edd ἔδωκα VaBMaClLau ἔδωκε Vi | καὶ ante παρ’ WolfVi edd delevi | προτεθῆναι scripsi auctore Re προστεθῆνοι προστεθεῖν Lau) libri edd 6 ἐρῶ οὖν vel simile ante οὐχ excidisse censet Re 7 ἀναβὰς V sed νῦν ἄνω suprascr m 2 | μέν μου V sed ν μου in ras m 2, C sed υ ex ι corr f μέντοι Η μὲν οὐ Wolf Ferr 8 ἐνηνοχὼς Ma 9 ὑπομένω HWolf MaCl sed in hoc μένω e μενῶ corr m 2 10 ἄμεινον Lau 11 ἀνελόντα Va sed όντα in ras m 2 13 ἐν ἀθηναίοις ταῦτα Lau 14 καὶ — Δημοσθένης delenda censet Gasda | καίτοι ταῦτα Wolf | ῥήματα ἀφήσει VaBVi φήσει Lau ἀφήσω coni Re 15 διατί HViMaCl | ὅτι om MaCl Ι οὐ inser Va 2 17 μεμνῆσθαι — 349, 1 μηδὲ om Wolf Ferr | τῶν — 349, 1 με- μνῆσθαι inser Va3 a Ι μὴ δὲ HBViMa)

    349
    μεμνῆσθαι τοῦ φρονήματος μηδὲ μιμεῖσθαι τοὺς πατέ- ρας, ἑτέρους δὲ γενέσθαι, ἐγὼ δὲ πᾶν τοὐναντίον εἰς ἐκείνους βλέπειν ἠξίουν κἀκείνους ποιεῖσθαι παρά- δειγμα τοῦ βίου καὶ μὴ λιπεῖν τὴν παραδοθεῖσαν τάξιν.

    καί που καὶ ἐπιπλήττων ὑμῖν ὁ πάντα ἐγὼ θρασὺς εἶπόν τι καὶ τοιοῦτον· ἐξέστητε, ὦ Ἀθη- ναῖοι, α τῆς ὑποθέσεως καὶ προσέθηκα τὴν περὶ ἐξόδους ὑμῶν ἀργίαν, τουτὶ γὰρ ἑώρων οὐχ ἥκιστα τὸ μέρος τῇ πόλει κατημελημένον, ὑπὲρ δὲ τῶν εἰς τὸν βωμὸν τουτονὶ τιμῶν ὧς κατερρᾳθυμημένων οὐδεπώ- ποτε ἐπιτιμήσας οἶδα. οὐδὲ γὰρ ἑώρων τοιοῦτον οὐδὲν περὶ αὐτὸν συμβαῖνον, ἀλλὰ καίτοι τἄλλα πολὺ τοῦ τῶν προγόνων ἀφεστηκότες τρόπου καὶ τὴν ἐν τοῖς θεάτροις ἡδονὴν ἔμπροσθεν τῆς ὑπὲρ τῶν | Ἑλλή- [*](R IV 255) νῶν προνοίας πεποιημένοι τοὺς περὶ τοῦτον νόμους ἀκριβῶς ἐτηρήσατε καλῶς εἰδότες ὅτι τῇ πόλει δόξαν οὐ τὸ τοὺς ἐχθροὺς ἐν γῇ καὶ θαλάττῃ δύνασθαι [*](6 cf. p. 279, 18. Dem. p. 1233, 25 6 sq. cf. t. IV 299, 1 R. Dem. Phil. III p. 143, 13 10 Dem. p. 142, 14) [*](1 μηδὲ Va Mor μὴ HVCBViMaClLau 2 ἕτεροι ΗVC sed in hoc in ἑτέρους corr f, VaBVi ἑτέρου Wolf Ferr Ι δὲ(1) om HVCVaBViMaClLau et γρ in marg Mor 3 κἀκείνου V ποιῆσαι VaVi 4 ἐκλιπεῖν Lau et γρ in marg Va 2 5 καὶ inser Va 7 καὶ ante τὴν VaB 8 ὑμῖν Va sed 00 supra ι m 2 ἡμῖν V | τοῦτο Lau Ι οὐχήκιστα Vi Ι τῇ πόλει τὸ μέρος Ma CI Ι τὸ μέρος om BVi inser Va 2 9 κατημελημένον scripsi auctore Sinteni ἠμελημένον libri ἠμελημένων Lau ἠμεληθέν Vi ἠδικημένον V) edd Ι τὸν V sed ο in ras m 2 om Vi 10 βωμὸν V sed o in ras m 2 | τουτωνὶ V Ι οὐδὲ πώποτε HVC VaBViMaClLau edd 11 ἐπιτιμήσας Ma sed γρ ἐπιθυμήσας in marg m 2 Ι οὐδὲν τοιοῦτον Lau 12 τἆλλα Η 14 ὑπὲρ in πέρι corr V 15 voce προνοίας inc Cr fol. 46 v | πεποιημέ- νοι προνοίας MaCl πεποιημένοι V sed οι in ras m 2 Ι τοῦτον scripsi e CrHVa sed in hoc et ον in ras m 2 Lau τούτων VCBViMaCl edd τούτοων Wolf 17 ἐν inser Va 2 | νικᾶν δύνασθαι Lau)

    350
    νικᾶν ἤνεγκε μᾶλλον ἢ τὸ φιλανθρώπως διακεῖσθαι τὴν γνώμην καὶ πρὸς οἶκτον ἔχειν ἑτοίμως καὶ τὸν Ἔλεον ἐν τοῖς θεοῖς ἀριθμεῖν.

    6. Πόθεν οὖν ἐπὶ τοὺς παρόντας ἀφῖγμαι λόγους; Ἄπεμψε α Φίλιππος βουλόμενός με παρ’ ὑμῶν πρᾶγμα εἰκὸς ποιῶν, τὸν ὑπὲρ ὑμῶν ἀντιτεταγμένον αὐτῷ καὶ πολλῶν αὐτὸν ἐκκεκρουκότα λιμένων, πόλεων, τόπων καὶ τὸν δῆμον οὐκ ἐῶντα καθεύδειν ὑποχείριον ἐπιθυμῶν ἔχειν. τῷ μὲν οὖν τοιαύτας ὡς ὑμᾶς φοιτᾶν πρεσβείας θαυμαστῶς ὡς ἤλγουν, εἶχον δὲ ὅτῳ καὶ ἡσθείην ἂν παρ’ αὐτῶν. μαρτυρία γὰρ δήπου τοῦτό γε σαφὴς ἐμὲ μάλιστα τῶν ἐν τῇ πόλει ταῖς ἐπιθυ- μίαις ἐμποδίζειν ἐκείνου. τὸ γὰρ <ἐμὲ> α μόνον δηλοῦντος ἦν ὡς οἱ μὲν αὐτα συμπράττουσιν, οἱ δ’ οὐ σφόδρα λυποῦσι, Δημοσθένης δέ ἐστιν ὁ μεγάλων καὶ πολλῶν ὀφείλων δίκην Μακεδόσιν.

    ἐλογιζόμην δὴ πρὸς ἐμαυτόν· ὦ Δημόσθενες, τὸν μὲν κίνδυνον [*](3 cf. p. 339 not. 1 8 cf. p. 270, 15; 327, 15) [*](2 τὴν γνώμην scripsi e CrHVVaBViMaClLau κῇ γνώμῃ CWolf edd sed γρ τὴν γνώμην in marg Mor 5 παρ’ ὑμῶν om HVC post παρ’ ὑμῶν pauca in Cr folio ν usque ad p. 352, 5 ναῦς dispici possunt 6 τὸν in ras V 2 Ι ἡμῶν V | ἀντιτεταγμένον V sed νον in ras m 2 ἀντεταγμένον ClLau 7 αὐτον Va sed ante ν ras αὐτῶν ViLau | ἐκκεκρουκότι Va sed ι in α corr m 2, Β 9 τὸ VaBVi | οὖν om Vi | ἡμᾶς Vi 10 „malim θαυ- μαστὸν“ Re | ὡς del VaCl ὣς C Ι οὕτω Lau sed ου in ο corr m 2) [*](11 ἐσθείην Lau Ι αὐτῶν Ma sed ης supra ων m 2 αὐτῆς B Vi αὐτοῖς V | δήπου inser Ma 2 om CI Ι τοῦτό scripsi e MaCl Lau cum Iacobsio Rev 4 τούτου HVCWolfVaBVi edd 12 γέγονε Β 13 ἐμὲ inserui ante μόνον, ante δηλοῦντος Gasda om libri edd 14 ὧς οἱ] ὅσοι V | οἵδ’ Vi Ι δὲ MaCl 15 ὁ — 16 Μακεδόσιν in marg Va 2 16 μακεδόσι Wolf Ferr Mor μακεδόνας Β | δὴ scripsi e MaClLau δὲ HVCWolfVa BVi edd 17 τὸν Ma sed ν add m2)

    351
    ὁρᾷς καὶ ἐπὶ τὸ σῶμα τὸ σὸν ἥκουσιν οὗτοι. τί δὴ διανοῇ δρᾶν; λόγων μὲν ἀφθόνων εὐπορεῖς, ἐπεὶ καὶ τοῖς ἰδιώταις περὶ μόνου τούτου τοῦ πράγματος ῥᾴδιον ὧς πλεῖστα καὶ δικαιότατα λέγειν, ὅτι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, εἰ μὲν ἴστε ποτὲ τοῦτο ἐν τῇδε τῇ πόλει γεγονὸς καί τις ἔχει ψήφισμα ἀναγνῶναι, καθ’ ὃ πολίτης ἢ ξέ- νος ἢ μέτοικος ἐξεδόθη παρ’ ὑμῶν τοῖς ἐξαι- τοῦσιν ἐχθροῖς, οὐ καλὸν μὲν πονηροῖς παρα- δείγμασιν ἀκολουθεῖν, γραφέσθω δ’ οὖν καὶ πραττέσθω καὶ νῦν παραπλήσια καὶ μηδεμία βοήθεια τοῖς κινδυνεύουσιν ἔστω· εἰ δὲ νόμον παρειλήφατε Ι παρὰ τῶν πατέρων ἔργῳ RIII 256 κεκυρωμένον διὰ μηδένα φόβον προέσθαι τὸ δίκαιον, μηδὲ ἐμὲ νῦν ἐκδῶτε.

    8. Εἶχεν ἄν τις λέγειν καὶ τὰς ὑπὲρ τῶν ἠδικη- κότων ὑμᾶς στρατείας, τὰς μὲν ναυτικάς, τὰς δὲ πεζῇ, τοῦτο μὲν τὴν ὑπὲρ Θηβαίων εἰς Ἁλίαρτον, τοῦτο δὲ [*](17 sq. cf. p. 330,6; t. II 134, 11. Dem. cor. p. 258, 4 sq.) [*](2 δὴ om MaCl Ferr Mor | διανοεῖ V sed ει in η corr m 2 διανοεῖν Lau διανοῇ; Re | δρᾶν Va sed ἐρεῖν in marg m 3 | signum interrogationis posui colon libri edd Ι λόγω μὲν ἀφθόνω V 3 μόνου τούτου Va sed ου bis in ras m 2 Ι τοῦ inser Va 2 4 ὠς om Β Ι καὶ om Lau Ι δικαιότατα scripsi auctore Re δίκαια libri edd 5 ὦ ante ἀθηναῖοι MaCl Ι οἱ V Ι ἴσται V sed ι(1) in ras m 1, ε vero supra αι m 2 6 ποτὲ om V Ι τῇδε reposui e CrWolfLau sed in hoc δε add m 2 τῇδε HVCVaBViMaCl om edd 7 ἔχοι Ferr Mor | καθὸ HVC WolfMa Ι μέτοικος ἤ ξένος VaBVi 9 καλῶν V 10 δ’ οὖν scripsi ex HVVaBViMaClLau coll t. V 539, 1 δὲ CWolf edd scriptura in Cr parum certa 13 εἰλήφατε MaCI 14 μὴ ante προέσθαι Β et in marg inser Va 2 Ι προέσθαι Va sed σθ in ras m 2 15 μὴ δὲ HWolfBViMaCI 18 μέν τι Lau Ι ἀλίαρτον Va sed αλ in ras m 2 ἀνίαρτον Vi)

    352
    τὴν ὑπὲρ Κορινθίων εἰς Κόρινθον, οἳ μεγίστων ὑμῖν ὀφείλοντες δίκας τοῖς ὑμετέροις κινδύνοις ἐσώζοντο. πολὺ τοίνυν τούτου λαμπρότερον τὸ καὶ Λακεδαιμο- νίους τῶν αὐτῶν τυχεῖν, δι’ οὓς ἐδουλεύσατε μὲν τυράννοις τριάκοντα, τὰς δὲ ναῦς ἀφῃρέθητε, τὰ τείχη δὲ κατηνέγκατε. τί δὴ τὸ πεῖσαν ὑμᾶς τοιούτοις βοηθεῖν; οὐδὲν πλὴν τὸ ἐλεεῖν ἐπίστασθαι. τοῦ γὰρ ἱκετεύοντος ἀφέντες ἐξετάζειν τὸν τρόπον αὐτὸ ψιλὸν αἰδεῖσθε.

    9. Ἐμοὶ τοίνυν, ὦ Ἀθηναῖοι, καὶ ταῦτα καὶ πλείω τούτων <καὶ> α πολλῷ δικαιότερα λέγειν ὑπῆρξεν ἐξετάζοντι τίς ποτε ἐγενόμην πρὸς ὑμᾶς τε καὶ τὸν ἐξαιτοῦντα. τίνος οὖν ποτε εἵνεκα τοῦτο οὐκ ἐποίουν οὐδὲ τῇ συνήθει παρρησίᾳ πρὸς τὸν δῆμον ἐχρώμην δεικνὺς ἐμαυτὸν αἰτίας τε καθαρὸν ἁπάσης καὶ σωτη- ρίας ἄξιον; ὅτι κἀνταῦθα περὶ πολλοῦ τὸ τῆς πόλεως ἐποιούμην. ἔνα γὰρ μὴ δοκῆτε λόγοις πεισθέντες ῥή- τορος, ἀλλὰ φόβῳ τῶν θεῶν κωλυθέντες ἄπρακτον ἀποπέμψαι τὴν πρεσβείαν μηδ’ ὑπολίπητε μηδεμίαν [*](1 Dem. p. 258, 10 et 11. Xen. Ηell. VII 4, 4 3 cf. p. 330, 6) [*](4 sq. cf. t. II 134, 14 sq. 13 cf. t. I 269, 16) [*](1 Κορκυραίων Lau sed κυρ in ras m 2 | ἡμῖν MaCI 2 ἡμετέροις ViMaClLau Ι ἐσώζοντο κινδύνοις VaBViMaCl 3 τούτων MaCI 5 τριάκοντα τυράννοις VaBViMaCl | voce ἀφηιρέθητε inc Cr fol. 46 r 6 δὲ τείχη Lau Ι δὲ VaVi | τού- τοις Lau 7 βοηθεῖν V sed ἐλεεῖν suprascr m 2 8 ἐξετάζειν in marg Va2 9 (??)ἰδεῖσθε V ᾐδεῖσθε Lau Mor Re 11 καὶ inserui auctore Re om libri edd | πολλῷ om Vi | δικαιοτέρως Vi | ἄν om Ma 13 τοῦτο εἵνεκα MaCl | ἕνεκα VaBVi 16 τὸ om Lau τὲ Ferr 18 κωλυθέντες Va sed ω in ras m 2 καταλυθέντες Vi 19 πέμψαι Lau Ι μὴ δ’ HBViMaCl | ὑπολείπητε BLau | μηδὲ μίαν CrCI)

    353
    τῷ Φιλίππῳ πρόφασιν εἰς τὸ μέμφεσθαι τὸν δῆμον, τὸν βωμὸν ἀντέταξα τοῖς Μακεδόνων λόγοις καὶ μᾶλλον εἱλόμην ἀνάξιον ἐμαυτοῦ σχῆμα περιθέσθαι καὶ καθῆ- Δθαι πρὸς ἱεροῖς ἱκέτης ἢ δοῦναι τοῖς τἀκείνου φρο- νοῦσιν ἐπιτιμᾶν ὑμῖν.

    ἐγὼ μὲν δὴ τούτοις τοῖς λογισμοῖς ἐπὶ τὸν βωμὸν ἔδραμον καὶ παραχρῆμα πολλοὶ περιειστήκεισαν ἐπιτήδειοι καὶ συγγενεῖς, πάν- τες, ὦ Ἀθηναῖοι, δακρύοντες ὁρῶντες οἴῳ τρόπῳ Δη- μοσθένης Ἀθήνησιν ἐχθρῶν διαφεύγει χεῖρας, ἔμελλον δὲ ἄρα μηδὲ οὕτω διαφεύξεσθαι. τοσαύτη τις ἦν ὑπερ- βολὴ τῆς ἐμῆς δυστυχίας. ὡς γὰρ εἶπον μὲν οἱ πρέ- σβεις ὑπὲρ ὧν ἧκον, συνεικον δὲ αὐτοῖς οἱ πολλὰ δὴ συνειρηκότες Μακεδόσι, τῶν δὲ ταὐτά μοι Ι φρο- [*](R IV 257) νούντων ὁ φόβος ἀφῃρεῖτο τὴν φωνήν, ἤγγελλε δέ τις εἰς τὸν δῆμον Δημοσθένην τὸν Παιανιέα κατα- πεφευγέναι πρὸς τὸν Ἐλέου βωμόν, ἐψηφίσασθε, ὦ Ἀθηναῖοι, τὸ γενναῖον ἐκεῖνο ψήφισμα μάταιον εἶναι τὴν ἱκετείαν, λῆρον τὴν τοιαύτην ἐπικουρίαν, γέλωτα τὸν περὶ τοῦ βωμοῦ νόμον. ταῦτα γὰρ πάντα ἐνῆν ἐν τῷ δεῖν ἀποσπᾶν καὶ διδόναι τοῖς βουλομένοις λαβεῖν.

    ἦλθον οἱ τοξόται τρέχοντες ἀπὸ τῆς ἐκκλησίας, [*](1 τῷ om Lau | τῶ δήμω Lau 2 μακεδόνος Lau 3 ἀνάξιον Va sed ἄνα in ras m 2 | ἐμαυτῶ χρῆμα Ma 4 τοῖς ante ἱεροῖς VaBViLau ἱεροῖς] αὐτοῖς in ras ὒ 7 περιειστή- κεισαν Va περιεστήκεσαν ΒCI 8 ὦ ἀθηναῖοι ante οἴῳ Lau) [*](9 ἔμελλον Va sed ὂν in ras m 2 ἔμελλε Vi 10 δὴ Οἶ’ Ι μὴ δὲ HViMaCl | διαφεύξασυαι Va | τίς CrHViMaCl 12 συν- είποντο Ma sed in συνεῖπον corr m 2 Cl | δὴ om Vi inser Va 2) [*](13 μακεδόσιν Cr | ταὐτά Va sed ras supra ὒ ταῦτά reliqui libri Mor Re 14 ὑφῃρεῖτο Lau | ἤγγελλε scripsi e CrHCVa Ma ἤγγειλε VVi ἤγγελε WolfClLau edd 15 πρὸς VaBVi | καιαπεφευγόια εἰς τὸν τοῦ ἐλέου MaCl 16 τὸν om Lau) [*](17 γενναῖον in ras ὒ 18 ἱκεσίαν V 19 παρὰ Lau et γρ in marg Mor 21 ἐκ Lau et γρ in marg Mor)

    354
    εἶδόν με ἐπὶ τοῦ βωμοῦ καθήμενον, ἔκλαυσαν πρότε- ρον, εἶτ’ ἀπήγγειλαν ἃ οὐκ ἂν ἠβούλοντο· ἀνάστα, ὦ Δημόσθενες, καὶ τοῖς πρέσβεσι δεδεμένος ἕπου. ταυτὶ γὰρ Ἀθηναίοις ἔδοξεν. ἀνέστην, ὑπή- κούσα στένων ἐπ’ ἐμαυτοῦ πολλὰ τὸν οὐκ ἔτ’ ὠφελεῖν τοὺς ἱκετεύοντας ἔχοντα βωμόν. οἱ δὲ περιβαλόντες δεσμοῖς ἀπῆγον ἐγκεκαλυμμένον, οὐ γὰρ ἔφερον βλέ- πειν εἰς τὰς Ἁρμοδίου καὶ Ἀριστογείτονος εἰκόνας οὐδ’ εἰς τὸ βουλευτήριον οὐδ’ εἰς τὸ Μητρῷον, τὰ χωρία τῶν ἐμῶν λόγων καὶ ψηφισμάτων.

    τοῦ λό- γου δὲ προεκδραμόντος μὲν τοῦ περὶ τῆς ἱκετείας, οὔπω δὲ ἱκανῶς πεπιστευμ·ένου προσιόντες μοι Θε- σπιέων τινὲς καὶ Πλαταιέων, δι’ ὧν ἐπορευόμην, ὀδυρό- μενοί τε καὶ προπέμποντες καὶ τὰ ἄλλα δὴ τὰ τῶν φίλων ποιοῦντες τελευτῶντες ἠρώτων, εἰ ταῦτα ὄντως ἀπὸ τοῦ βωμοῦ. ἐγὼ δὲ ἀρνεῖσθαι μὲν οὐκ εἶχον, ὁμολογεῖν δὲ οὐκ ἤθελον. ἤκουσά τι τοιοῦτον καὶ παρὰ Φωκέων γερόντων, οὗτοι γὰρ ἐν Φωκίδι μόνοι διὰ [*](8 Paus. I 8,5 9 cf. ad p. 284,6 18 cf. p. 235,16; t. IV 315, 8 R) [*](1 ἐδάκρυσαν Lau 2 εἶτα MaCl Ι ἀνάστ’ CrHVCWolfVa Vi Ferr 3 ὦ om Lau 4 τουτὶ Β | ἔδοξαν V 5 ἐπ ἐμαυτοῦ scripsi e Va coll II. ἡ 195 ἐπ’ ἐμαυτὸν VVi ὐπ’ ἐμαυτὸν CrHCWolfMaCl edd ὑπ᾿ ἐμαυτοῦ Β οὐκ ἐμαυτὸν Lau στένων καὶ μεμφόμενος πρὸς ἐμαυτὸν coni Re Ι πολλὰ om Cl inser Μa 2 ἀλλὰ Lau | τὸν inser Ma 2 | οὐκέτ’ WolfMaCl 6 ἔχοντα Ma sed ἔχ in ras σθένοντα Cl | περιβάλλοντες VLau) [*](7 δεσμοῖς Va sed οἶς in ras m 2 δεσμοὺς V | ἐγκεκαλυμμένον] οὐ κεκαλυμμένον Cr. 12 πεπιστευμένον Lau Ι θεσπ ἰῶν cum ras 1—2 α litt V θεσπιῶν Va sed ἴων in ρωτων corr et in marg scr m 2, Lau θεσπειῶν BVi θεσπρωτῶν Ma sed πρωτ in ras θεσπεσιεῶν Cl 13 πλαταιῶν CrHVVaBViMaCl 14 τἄλλα MaClLau Ι τὰ om Lau 16 περὶ? 17 δὲ om Vi | τοιοῦτον καὶ scripsi e CrHV sed in hoc inser m 2, VaViMaCl καὶ τοιοῦτον CWolfLau edd τοιοῦτον Β Ι παρὰ inser V 2 περὶ HWolfVi Ferr scriptura in Cr parum certa)

    355
    τοὺς ἐν ταῖς ὑποσχέσεσι λαμπρούς, οὓς ἐγὼ διελέγχων ἐλύπουν τοὺς ἡδέως ἐξαπατωμένους. Θετταλοί | [*](R IV 258) γε μὴν καὶ κατεγέλων ὡς ἂν ὑέ ἐμοῦ πολλάκις κακῶς ἀκηκοότες ἀντὶ τῆς προδοσίας ἣν προὔδοσαν τὴν τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίαν.

    ἐγὼ δὲ τοῖς μὲν φίλοις συνωδυρόμην, τοὺς δυσμενεῖς δ’ ὁρῶν κατεδυόμην, οὐχ ὧς ἄν τις ἀδικῶν, ποῖον γὰρ ἀδίκημα πολιτεύ- εσθαι μετ’ ἀνδρείας; ἀλλ’ ὡς ὑμῶν οὐκέθ’ ὁμοίων ὄντων. ἐπεὶ δὲ ὧς τὸν Φίλιππον ἤλθομεν, ἃ μὲν πρὸ τῶν βασιλείων ἤκουον παρὰ τῶν ξένων καὶ πεζεταίρων τωθαζόντων καὶ κροτούντων καὶ γεγηθότων ὡς ἂν αὐτὰς ἐχόντων τὰς Ἀθήνας, τίς ἂν διηγήσασθαι δύ- ναιτο; ἀλλ’ ἐπειδὴ σεμνὸς σεμνῶς ἐκάθητο Φίλιππος γέμων χαρᾶς καὶ δοῦλον ἔχων ὃν οὐκ ἠδυνήθη πρί- ασθαι καὶ διὰ τῶν δορυφόρων εἰσηγόμην, τοὺς μὲν ἀπέστησέ μου τοῦ σώματος τοὺς ἐπικειμένους, ἐμὲ δὲ εἰς αὑτὸν βλέψαι κελεύσας ἤρετο τί παθὼν ἐγὼ δεινὸν [*](1 Dem. fals. leg. p. 358,27 10 cf. ad p. 224,9 13 Ephipp. Peltast. com. III 336, 1 M (= II 1 p. 261 fr. 19 K)) [*](1 ἃς Wolf Ferr 2 ἐλύπουν Va sed οὑν inser m 2 3 μὲν V | καὶ inser Va 2 4 ἀκηκοότες κακῶς VaBVi Ι ἢν C sed in ἡ corr m 2, Mor sed γρ ᾖ in marg ἦς Lau sed in ἧς corr m 2 scriptura in Cr parum certa 6 δὲ MaCl 8 ἀν- δρίας Lau Ι οὐκέθ’ Va sed θ’ in ras m 2 οὐκ ἔθ’ Vi οὐκ ἔσθ’ Cl 9 ἐπειδὴ δὲ Ma | ἥκομεν Ma 10 ἤκουον V sed ὗον in ras m 2 inser Ma 2 ἤκουσα Lau Mor sed in hoc γρ ἤκουον in marg, Re Ι πεζεταίρων scripsi e CrH πεζ(??)ρων Ma πεζαιτέ- ρων VCWolfLau edd ταίρων praevia ras 3 litt Β ἐξεταίρων Va ἐξ ἑτέρων Οἶ’ ἐξ ἑταίρων Vi 11 γρ δὲ ante καὶ in marg Mor 12 διηγήσαιτο Ma sed γρ διηγήσασθαι δύναιτο in marg m 2, Cl 13 ἐπεὶ Lau | σεμνῶς σεμνὸς Β σεμνὸς om Ferr Re σεμνῶς om VaLau Ι κάθητο VaLau 14 καὶ om Lau 15 τῶν om Re | τοὺς] δεσμοὺς Sintenis 16 μοι MaCI 17 εἰς Ma sed ὧς suprascr m 2 ὡς VaBLau | αὐτὸν libri edd Ι καλέσας V κελεῦσαι Ferr Ι δεινὸν om VaB)

    356
    ὑπὸ τῆς οἰκίας τῆς αὑτοῦ τοσαῦτα αὐτὸν ἀνιάσαιμι παροξύνων τὸν δῆμον καὶ δυνάμεις ἐκπέμπων καὶ παραινῶν τὴν Μακεδονίαν λῃστεύειν.

    ἐγὼ δὲ οὐδὲν ὑποπτήξας οὐδ’ ὑπὸ τοῦ καιροῦ ταπεινωθείς, οὐχ ὡς ἐκδεδομένος, ἀλλ’ ὡς ἄν τις πρεσβεύων, ἀπὸ τῆς συν- ήθους διελεγόμην παρρησίας ὅτι πᾶς εὖ φρονῶν, ὦ Φίλιππε, καὶ τὰ δίκαια ποιῶν τὴν αὑτοῦ πα- τρίδα φιλεῖ. καὶ ὥσπερ σὺ ζῇς ἐν τοῖς ὅπλοις ἐπὶ τῷ μείζω ποιῆσαι τὴν βασιλείαν, οὕτως οὐδὲν θαυμαστὸν τὰς Ἀθήνας τὸν Ἀθηναῖον φρουρεῖν. οὐδὲ γὰρ ἐκεῖνό γ’ ἂν εἴποις ὅτι μικρὸν φρονοῦσαν τὴν πόλιν παραλαβὼν ἐ̓πει- θον τάξεως οὐ προσηκούσης ὀρέγεσθαι, ἀλλ’ οἶσθα δήπου μαθὼν τὸν Μαραθῶνα, τὴν Σα- λαμῖνα, τὸ Ἀρτεμίσιον, τὰς Πλαταιάς, τὴν Μυκάλην, τὴν Κύπρον, οὓς ἔστησεν ὅρους βα- σιλεῖ, καὶ μυρία ἂν ἔχοιμί σοι διελθεῖν, ὦ Φί- λιππε, μεστὸς ὢν ἐγὼ διηγήσεων, καὶ διαδεξά- [*](14 sq. cf. t. V 556, 4 sq. 15 cf. t. V 500, 19 16 cf. p. 217, 14 18 cf. t. II 305, 9) [*](1 αὐτοῦ et αὐτὸν libri edd | δεινὸν ante τοσαῦτα VaB 2 ἐκπέμπειν Lau 4 οὐδὲ Vi | κακοῦ Ma 6 πᾶς — 8 φιλεῖ praemissis verbis τῆς μελέτης ἐν ᾖ δημοσθένης γράφει παρ’ ἀθηναίους ἀνελεῖν τὸν ἐλέου βωμόν citat Macarius fol. 82 v Ι ὦ Φίλιππε om Macar ὦ om VaBVi 7 αὐτοῦ scripsi e C αὐτοῦ reliqui libri edd ἑαυτοῦ Macar 11 φρονεῖν Lau | γε MaCl | ἂν inser Ma 2 12 φρουροῦσαν Wolf φρουροῦσα Lau 14 οὐκ ante οἶσθα Vi 15 τοὺς πλαταιέας Lau 16 μυλάκην WolfLau Ι τῶ βασιλεῖ Va sed γρ ὦ βασιλεῦ in marg m 2, BLau βασιλεῦ Vi 17 μυρί’ WolfMa sed in hoc ’ in ἁ corr m 2, Οἶ’ μυρίαν Ferr | δ’ ἂν V ἂν om Ferr Ι βασι- λεῦ Β 18 ὢν inser Va 2 | <καλλίστων> α διηγήσεων <ὧν νος> α coni Re)

    357
    μένος βῆμα <γέμον> α σεμνῶν καὶ καλῶν ἐπειρώμην, ὁμολογῶ, μὴ λείπεσθαι τῶν | [*](R IV 259) παλαιῶν ῥητόρων.

    καὶ περὶ τῆς αἰτίας δέ, ὦ Ἀθηναῖοι, τῆς πολλῆς ταύτης, ὡς ἄρα ἐγὼ πόλεμον ἐποίουν ἐξὸν εἰρήνην ἄγειν εἶπον καὶ τὰ πράγματα ἐξήτασα καὶ διορίσας τὸν ἀμυνόμενον ἀπὸ τοῦ κινοῦν- τος πόλεμον οὐδαμοῦ λύων εἰρήνην ἐφάνην, ἀλλ’ Εὔβοια, Πελοπόννησος, τὰ πλοῖα, Μέγαρα, Ἑλλήσπον- τος, μικρά, μείζω, πάντα με ταύτης ἐλεύθερον ἐποίει τῆς μέμψεως.

    ἐγὼ μὲν οὖν σιωπήσας ἤλπιζον μάστιγας καὶ κέντρα καὶ πῦρ καὶ τὸ τελευταῖον, σφα- γήν, ὁ δὲ μικρὸν ἐπισχών, ἀφίημί σε, φησί, καὶ ποιῶ κύριον τῆς ὅποι βούλει πορείας, καὶ σώζου καὶ μένε μέν, εἰ τοῦθ’ ἥδιον, ἐν ταῖς ἐμαῖς πόλεσι, βάδιζε δὲ Ἀθήναζε καὶ κομίζου τὴν οἰκείαν, εἰ τοῦτό σοι κατὰ νοῦν. καὶ μειδιῶν ἄμα καὶ βλέπων εἰς τοὺς παρόντας, ἐπιμελοῦ δέ, φησί, καὶ τοῦ Ἐλέου βωμοῦ. παρ’ ὑμῖν γάρ ἐστι τοῖς ἡμέροις, ἡμεῖς δὲ ὠμοί τε καὶ βάρβαροι.

    [*](4 cf. p. 277,12 sq 7 cf. p. 277,12 sq. 10 cf. ad p. 270, 10 16 cf. p. 320, 2; t. II 88, 1)[*](1 χρῆμα Vi | βῆμα <λαμπρότατον α διὰ> α σεμνῶν coni Re scripsi μεστὸν VaB omreliqui libri edd Ι καλῶν καὶ σεμνῶν CI | σεμνὸν καὶ σεμνῶν Μα sed σεμνὸν inser m 2 Ι καῖ inser V 2 2 ὀμο- λογεῖν Wolf Ferr 3 δέ om Lau 5 ἐπῆγον Lau | καὶ ante εἷπον MaCI 6 ἐξήτασα Va sed ἐζήτησα in marg m 2 ἐζήτησα HVCWolfViMaCl Ferr scriptura in Cr parum certa 8 πελο- πόνησος VC 9 μετ’ αὐτῆς Ma 11 τὸ om MaCI 13 ὅπη Va 15 πόλεσιν Cr 16 οἰκίαν HVCVaBViMaClLau Mor sed in hoc γρ οἰκείαν in marg scriptura in Cr parum certa)[*](19 ἡμέροις Va sed καὶ τοῖς ἐλευθέροις suprascr m 2, Mor sed γρ ἐλευθέροις in marg ἡμετέροις Lau ἐλευθέροις CrH VC WolfMa sed in hoc ἡμέροις καὶ τοῖς in marg praepos m 2, Cl Ferr)
    358

    17. Τί δὴ τὸ τῆς μεταβολῆς αἴτιον καὶ τοῦ χάριν ὅν ἔσπευσε λαβεῖν ἔχων ἀφῆκε, τὸ μὲν ἀκριβὲς αὐτὸς ἂν εἰδείη καὶ πρὸς ἄλλον ἂν εἴποι, τεκμαιρομένῳ δὲ πολλά, ὦ Ἀθηναῖοι, φανείη. καὶ γὰρ ὧς ἀπέχρησεν αὐτῷ γενέσθαι κυρίῳ καὶ ὡς ἡττήθη τῶν δικαίων καὶ ὡς ἠλέησε τὴν τύχην καὶ ὧς ἔδεισε τὸ τοῦ μέλλοντος ἀφανὲς καὶ ὧς δόξαν μεγαλοψυχίας ἐδίωξεν ἐχθροῦ φειδόμενος καὶ ὧς ἐξῄτησε φιλανθρωπότερος νομισθῆ- ναι τοῦ δήμου τῶν Ἀθηναίων ζητῶν. ἀκούομεν δὲ αὐτὸν καὶ πρὸς τὰς Ἀπολλοφάνους θυγατέρας ποιῆσαί τι παραπλήσιον. ἀφεῖναι γὰρ αὐτὰς Σατύρῳ τῷ τῆς κωμῳδίας ὑποκριτῇ τοῦ πατρὸς τῶν κορῶν ἀπεκτονό- τος αὐτῷ τὸν ἀδελφόν.

    18. Περὶ μὲν οὖν τῆς ἐμῆς σωτηρίας τοιαῦτα ἄν τις ὑπολάβοι, λελυμένος δὲ ἤδη καὶ τετυχηκὼς ἀδείας οὐκ ἂν φαίην ὧς ἐβουλευσάμην ὅποι χρὴ τραπέσθαι. [*](R IV 260) | καίτοι παρὰ πολλοῖς τῶν Ἑλλήνων ἦσαν εὐερ- γεσίαι μοι κείμεναι, καὶ μετέδωκαν ἀσμένως ἄν μοι καὶ πολιτείας καὶ γῆς καὶ τῶν ἄλλων ἀγαθῶν, ἀλλ’ [*](10 sq. cf. IV 36, 5; t. IV 320, 11 R. Dem. fals. leg. § 194 sq. p. 401, 25 sq. 18 Thuc. I 129, 3. Plat. rep. I p. 345 A) [*](2 οὖν ante ἀκριβὲς Lau 3 τεκμαιρομένων Vi 4 ἂν post πολλὰ Β | ὦ ἀθηναῖοι πολλὰ ViMaCl 8 ἐδίωξεν scripsi auctoribus lacobsio Lect 103 Achill Tat 889 Rev 4 et Weiskio hyp II 46 ἔδειξεν libri edd naut λήψεσθαι ἔδοξεν aut ἐθήρασεν“ Re 8 ἐξῄτησε in marg inser Μα 2 om Οἶ’ ἐζήτησε CVaB Lau Re scriptura in Cr parum certa 9 τῶν] τοῦ ΗC scrip- tura in Cr parum certa | „ζητῶν abesse ” Re 10 αὐτὸν om HVCWolf Ferr scriptura in Cr parum certa 11 τῷ om Ferr 12 πατρὸς — ἀπεκτονότος in ras V 2 Ι τῶν κορῶν om HCWolfVa sed in hoc τὴν κορῶν in marg m 2, Β Ferr | ἀπο- κταινόντος Η ἀποκτανόντος CWolf Ferr 14 τοιαῦτα scripsi e BViLau ταῦτα HVCWolfVaMaCl edd 16 ὅπου MaCl) [*](18 μοι om CrHVC Ferr)

    359
    οὐκ ἦν ταῦτα τῆς ἐμῆς ψυχῆς, ἀλλ’ εὐθὺς οἴκαδε ἠπειγόμην. οὕτως ἰσχυρὸς ἔρως ἐντέτηκέ μοι τῆς πα- τρίδος καὶ οὐδ’ ἡ ἔκδοσις αὐτὸν καταπαῦσαι δύναται.

    τὴν τοίνυν πορείαν ὧς μάλιστα λανθάνων ἐποι- ούμην τοῦ μὴ πάλιν ὁρᾶσθαι παρὰ τῶν Ἑλλήνων μηδὲ ἀναγκάζεσθαι πικρῶν ἀκούειν καθ’ ὑμῶν ῥημάτων. ἦσαν γάρ, ἦσαν οἱ παραβάλλοντες τῇ ἐκδόσει τὴν ἄφεσιν, τοῖς Ἀθηναίοις τὸν Φίλιππον, τοῖς πολίταις τὸν ἐχθρόν. ἃ καὶ νῦν μὲν ἀνάγκη πολλαχοῦ λέγεσθαι τῆς Ἑλλάδος. ἐγνωσμένων γάρ, οἶμαι, καὶ τούτων κἀκείνων εἰκὸς ἑκατέρῳ γίνεσθαι τοὺς προσήκοντας λόγους. ὅπως οὖν μὴ πολλοῖς ἐντεύξομαι τοῦ βωμοῦ μεμνημένοις, εἰς ὅσον οἶόν τ’ ἦν, κρύπτων ἐμαυτὸν ἐχώρουν. ἥκων τοίνυν ἓν τοῦτο ὅπερ ἔφην πολιτεύο- μαι πολίτευμα καὶ γράφω τὸν ἑστηκότα τηνάλλως ἀνατρέπειν.

    [*](2 Soph. El. 1311. Plat. Menex. p. 245 D)[*](2 ἠπειγόμην Va sed ἡ in ras m 2 Ι verba οὕτως — πατρίδος ad comoediae Atticae versum οὕτως ἔρως ἰσχυρὸς ἐντέτηκέ μοι τῆς πατρίδος redire censuit Th. Kockius Fr. com. Att. III p. 489 n. 431 qua de re cf. quae dixi in Addendis et Corri- gendis ad t. I p. 79, 8 | ἐντέτοκε V 3 οὐδ’ ἡ scripsi auctore Iacobsio Add 368 Lect 103 Rev 4 οὐδὲ libri edd 5 παρὰ om Lau ὑπὸ MaCl Ι καὶ ante μὴ δὲ Vi μὴ δὲ HBViMaCl Lau 6 ἀκούειν πικρῶν MaCl πικρῶν C sed ’π’ in ras f μικρῶν HWolf | καθ’ in ras Lau 2 | ὑμῶν CMa sed ὒ in ras ὁ Ma 2 7 ἦσαν(2)] ἦπερ Re | τῇ ἐκδόσει et τοῖς Ἀθηναίοις et τοῖς πολίταις scripsi τὴν ἔκδοσιν et τοὺς Ἀθηναίους et τοὺς πολίτας libri edd 8 τῇ ἀφέσει et τῷ Φιλίππῳ et τῷ ἐχθρῷ coni Gasda 11 ἑκστέρῳ Mor sed γρ ἑτέρῳ in marg ἐκατέρων VaBViMaCl | γίγνεσθαι ViLau γενέσθαι Ma 12 ἐντεύξομαι scripsi e VMaClLau ἐντεύξωμαι HWolfVaB Vi edd scriptura in Cr parum perspicua 13 μεμνημένοις Lau sed ἲς in ras m 2 | εἰς ὅσον] ὧς MaCl | οἶόν om Lau οἷον Β οἷός Re Ι τε Vi 14 ἥκων V sed ὢν in ras m 2, Mor sed γρ ἦγον in marg ἥκω BLau ἧκον HCWolf ἤκουον Vi | ἐν] ἐνδε C ἐν δὲ Wolf Ferr Ι πολιτεύομαι ὅπερ ἔφην Ma 15 τηνάλως HCWolfViMaCl scriptura in Cr parum certa cf. ad t. V 272, 13)
    360

    20. Εἶτα σὺ τολμᾷς, φησί, βωμὸν ἀρχαῖον καὶ τίμιον καὶ δόξαν ἀγαθὴν ἐνηνοχότα τῇ πόλει τῆς εἰωθυίας τιμῆς ἐκβαλεῖν; ἐγὼ γάρ εἰμι ὁ τοῦτο ποιῶν, ὦ Ἀθηναῖοι; ἐγὼ καταλύω τιμὴν κρατοῦσαν ὁ τῇ πρὸς αὐτὸν καταφυγῇ βεβαιώσας αὐτῷ τὸν νόμον; εἰρωνεία ταῦτα ἔστι καὶ παιδιὰ τῶν οὐ βουλομένων εἰδέναι δοκεῖν ὡς ἃ τοῖς ἔργοις ἤδη πέ- πρακται, ταῦτα νυνὶ τυγχάνει λόγου. τίς γὰρ οὐκ οἶδεν ὡς ἀπ’ ἐκείνης ἀπέρριπται τῆς ἡμέρας ὁ βωμός, ἐν ᾗ τὸν ἱκέτην οὐκέτ’ εἶχεν ἐξελέσθαι;

    φέρε γάρ, τίς ἡ τιμὴ τοῦ βωμοῦ; τὸν ἀδικούμενον ὡς αὐτὸν ἥκοντα σῶσαι. τί οὖν; ἤρκεσέ με ῥύσασθαι; πόθεν; οὐκοῦν ὁ μὲν λίθος ἔστηκε, τὸ γέρας δὲ πέπαυται, καὶ τῷ μὲν δοκεῖν μένει, τῇ δ’ ἀληθείᾳ κεκίνηται. τὴν γὰρ ἐκ τῶν νόμων αἰδῶ τοῖς βωμοῖς ὑπάρχουσαν ἂν ἀφέλῃς, οἴχεται ὁ βωμὸς καὶ τοῦτ’ ἔστιν ὃ πρὶν ἢ [*](R IV 261) βωμὸς | νομισθῆναι. καὶ γὰρ τὰ τῶν θεῶν ἕδη τῶν ἄλλων τύπων αἰδεσιμώτερα ταῖς τιμαῖς, ἄνευ δὲ τούτων οὐδὲν ἀμείνω τῶν λοιπῶν ἀνδριάντων οὐδέ γε [*](14 cf. p. 245, 12; t. II 526, 13; V 353, 3) [*](1 φήσει VaB Ι τις post φησί libri edd delevi 2 πά- τριον Va sed τίμιον in marg m 2, BLau 3 ἐκβάλλειν V sed λ(1) inser ἐκβάλλειν Va Re 4 ὁ τοῦτό εἰμι MaCl Ι πονῶν Lau Ι ὦ inserui e ViMaCl om reliqni libri edd | ἀθηναίοις V Ι τιμὴν] τὴν νῦν Vi 5 ὁ τῇ] ὅτι Wolf | φυγῇ ΜαCI 6 ταῦτ’ MaCI | οὐ in ras V 2 9 ἀπέρριπτο Vi ἔρριπται MaCl 10 εἶχεν scripsi ex HVCWolfBMaCI ἔσχεν VaLau edd ἔσχον Vi scriptura in Cr parum certa Ι ἐξελέσθαι om Ma) [*](11 τοῦ βωμοῦ τιμὴ VaBLau | τὸ ante τὸν VaBLau et inser C 2 13 ἔστηκεν VCVaMa edd scriptura in Cr parum certa | πέπτωκε Lau 17 βωμὸν Va Ι καὶ ante τὰ HVCLau Mor Re scriptura in Cr parum certa delevi 18 τόπων Va sed γρ' τύπων in marg m 2, BVi et coni lacobs Lect 103 Ι τούτων ante ταῖς libri edd delevi cum Gasda τούτω, ταῖς coni Re τόπων αἰδεσιμώτερα τούτων (= venerabUiora quam alia loca quae vi- detis) Iacobs Lect 103 Rev 4)

    361
    τῶν οὔπω ξεσθέντων λίθων.

    οὐδεὶς ἐτόλμα πρό- τερον ἅπτεσθαι τῶν ἐκεῖσε καταφευγόντων. οὐδεὶς ἤκουσέ μου λέγοντος ὅτι χρὴ τοῦτον ἀνελεῖν. ἀνῄρη- ται τοῖς εἰς ἐμὲ πραχθεῖσιν ἡ παρ’ αὐτοῦ συμμαχία. μηδ’ ὁράσθω τοίνυν ὁ βωμός, μέχρις ἂν θεραπεύηται Παναθηναίοις μὲν Ἀθηνᾶ, μυστηρίοις δὲ Δημήτηρ, τῇ λαμπάδι δὲ ὁ Πὰν καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστος θεῶν τοῖς παλαιοῖς νομίμοις.

    καλῶς αὐτοῖς ἑστήκασιν οἶ βωμοί, τῶν ἑορτῶν δὲ καὶ τῶν ἄλλων αὐτοῖς ἁγιστειῶν ἀπολλυμένων μωρία τοὺς βωμοὺς διαφυλάττειν. ἑορτὴ τοίνυν ἔστιν Ἐλέῳ καὶ θεραπεία μία τοῖς ἐκεῖσε κατα- φεύγουσιν εἶναι σωθῆναι, τούτου δὲ οὐκ ἴτ’ ὄντος τί δεῖ βωμοῦ; ὥσπερ ἂν εἴ τινες ἀφελόμενοι τὴν ἀρχὴν τὸν στρατηγὸν εἶτ’ αὐτὸν ἀξιοῖεν στρατηγὸν καλεῖν. ἀλλ’ οὐδὲν ἡ προσηγορία τῶν ἔργων χωρίς.

    24. Τί οὖν κερδανοῦμεν, φησίν, ἀνελόντες τὸν βωμόν; διαφεύξεσθε, ὦ Ἀθηναῖοι, τὰς νυνὶ κατη- [*](6 cf. t. V 24, 14 7 Her. VI 105 9 cf. t. H 37, 17) [*](1 οὕτω Ma sed πω supra τὼ m2, Cl | λίθων om C 2 ἅψασθαι Lau 3 του coni Re | τοῦτο Vi 4 εἰς om Πα | ἐμοῦ MaCl 5 μὴ δ’ HViMaCl 6 παναθηναἰοις Vi Mor sed in hoc γρ παρ’ Ἀθηναίοις in marg παρ’ ἀθηναίοις HVCWolfVaB MaClLau Ferr scriptura in Cr parum certa Ι ὁ διόνυσος Ma sed γρ δημήτηρ in marg m 2, Cl 7 πᾶν H VMaLau Ι θεὸς VaB 8 νόμοις Ma 9 καὶ ante τῶν(1) MaCl Ι ἑστηκόσιν ante ἁγιστειῶν HVVaBViMaCl 11 ἔστιν Ἐλέῳ scripsi εἰς τὸν ἔλεον libri sed scriptura in Cr parum certa, edd sed εἰς τὸν (subaudi ναὸν) Ἐλέου coni Re Ι ἐκεῖ Vi) [*](12 δ’ ViMaCl | οὐκ ἔτ’ scripsi e CrHLau οὐκέτ’ VVaB ViMaCl οὐκ CWolf edd 13 τις MaCI Ι ἀφελόμενος MaCl ἀφελόμενον Wolf 14 αὐτὸν V sed ’ν in ras m 2 αὐτοῖς CrHCWolf sed in hoc οἶς ex ὂν corr, Ferr | ἀξιοῖ CrHCViMa ἀξιεῖ Lau ἀξιοῖς CI | καλεῖν στρατηγὸν VaBLau 16 φασι κερδανοῦμεν Vi 17 διαφεύξεσθε(??)ι Va | νῦν VaBMaCl | κατη- γορίας Mor sed γρ προσηγορίας in marg)

    362
    γορίας ἃς ἐκ τοῦ μὲν θεὸν ἡγεῖσθαι τὸν Ἔλεον, ἀποσπᾶν δὲ τοὺς ἱκετεύοντας ἔχετε. τουτὶ γάρ ἐστιν αὐτῶν αὑτοῖς ἐναντία ποιούντων καὶ μαχομένων, ὃ μέγιστον ἔγωγε ὀνειδῶν ἡγοῦμαι. τὸ μὲν γὰρ οὕς τις οὐχ ἡγεῖται τιμῶν ἀξίους μηδὲ θαυμάζειν ἀγνοίας ἂν αἰτίαν λάβοι, τὸ δ’ ἅ τις ἐν θεῶν ἄγει τάξει, πρὸς ταῦτα ἀναισχυντεῖν οὐδὲν ἀσεβείας ἐλλείπει.

    οὐκ- οῦν ἐν μὲν τῷ καθάπαξ ἀνελεῖν τὸ μὴ νομίζειν ἐστὶ [*](RIV 262) θεόν, ἐν δὲ τῷ τὸν βωμὸν ἐᾶν Ι τὸ μηδ’ ἃ βωμῶν ἠξιώσατε, ταῦτα ὑβρίζειν ὀκνεῖν. ὁρᾶτε γὰρ τὸ γιγνό- μενον. ἥξουσι παρ’ ὑμᾶς τινες, ὄψονται τὸν βωμόν, εἴσονται τὰ γενόμενα. τούτους τί βούλεσθε περὶ ὑμῶν φρονεῖν; ὡς Ἀθηναῖοι ψεύδονται καὶ φενακίζουσι πάν- τας ἀνθρώπους καὶ τοὺς ἀτυχοῦντας ἐνεδρεύουσι καὶ τὸν Ἐλέου βωμὸν ἀντὶ θηράτρων ἔχουσιν οἶς ἐξῆν φεύγουσι σωθῆναι, τούτους διὰ τῆς ἐλπίδος τοῦ βω- μοῦ λαμβάνοντες;

    καὶ γὰρ εἰ μὲν οὐδεὶς ἐπ’ αὐτὸν ἥξει τῶν ἐμῶν μεμνημένος, ἐπὶ τί καὶ φυλάττοιτο ἄν; [*](15 Xen. comm. II 1, 4; III 11, 7) [*](1 θεὸν μὲν Vi 2 δὲ om Wolf Ferr 3 αὐτοῖς HVCVi MaClLau Ferr 4 et 6 τῷ CrHVCWolf Ferr et γρ in marg Mor Ι γὰρ om Vi Ι ὅστις ViLau 5 μὴ δὲ HBViMaClLau 6 αἰτίας V | ἅ scripsi e Β ut coni Re εἴ CrHVCWolfVaViMa Cl sed in hoc in ἅ corr m 4, edd ἄν Lau Ι καὶ ante πρὸς Lau) [*](7 ταῦτ’ VaB 8 μὴ om Vi 9 τὸν βωμὸν scripsi e CrH VCVaBViMaClLau βωμῷ Wolf edd sed γρ τὸν βωμὸν in marg ὂν Mor τούς βωμοὺς coni Re Ι μὴ δ’ HBVi μὴ δὲ MaCl | βωμῶν Ma βωμὸν V sed ῶ supra ὁ m 2 10 νομίζειν Vi | ὀκνεῖν om Lau 11 ἡμᾶς MaClLau 12 γευόμενα scripsi e MaCl γινόμενα BVi γιγνόμενα HVCWolfVaLau edd Ι τούτους τί scripsi ex HVVaBViMaClLau τί τούτους CWolfedd 14 καὶ — ἐνεδρεύουσι om Lau 15 θηράτρων scripsi coll Xen. l. l. auctore Re θηρατῶν libri edd)

    363
    εἰ δὲ ἥξουσι καὶ κερδανοῦσι καὶ σωτῆρα ἀξιόχρεων εὑρήσουσι, τίς ἂν ὑμῖν ὑπάρχοι λόγος περὶ τῆς ἐμῆς ἐκδόσεως; ὅτι, νὴ Δία, πονηρότατος ἐγώ τις καὶ ἥκιστα φιλανθρωπίας ἄξιος; ἢ πονηρὸς μὲν οὐ λίαν, ἄχρηστος δὲ ὁ βοῶν ὑπὲρ Ὀλυνθίων, ὦ Ἀθηναῖοι, καὶ πρε- σβεύων ὑγιῶς καὶ φιλοτιμίᾳ χορηγῶν καὶ τριηραρχῶν ἐθελοντὴς καὶ λυόμενος αἰχμαλώτους καὶ θυγατέρας συνεκδιδούς; ὁ πολλοὺς μὲν ἐλεῶν, ἐλέου δὲ οὐ τετυχη- κώς; ὁ νόμοις ὠφελῶν τὸ ναυτικόν; ὁ τὰς προσόδους αὔξων; ὁ τῇ συμμαχίᾳ προστιθείς; ὁ τῆς σιτοπομπίας φύλαξ; ὁ κηρυττόμενος; ὁ στεφανούμενος; εἴπω τι τούτων ἄμεινον; ὁ ἐξαιτούμενος; ἃ τίνι τῶν πώποτε τῷ βωμῷ χρησαμένων ὑπῆρχεν; ἃ οὐδέν με ὀνῆσαι δεδύνηται. τοῦτον οὖν ὑπεριδόντες ἄλλον ἐλεήσετε; καὶ πῶς οὐ πολλῆς ἐμπληξίας;

    27. Πολεμεῖν γὰρ ἦν ἀνάγκη, φησί, μὴ τοῦτο πεποιηκόσιν. ἐγὼ δὲ εἶχον μὲν <ἂν> α δεικνύειν ὡς τριον ὑμῖν ὑπὲρ τῶν τοιούτων πολεμεῖν, καὶ πολλοὺς ἂν [*](5 sq. cf. p. 329, 9 sq. 7 cf. p. 398, 6. Dem. cor. p. 316, 4) [*](10 cf. ad p. 258, 3 15 cf. t. V 257, 1) [*](1 κερδανοῦσιν Lau σωτηρίαν ante κερδανοῦσι inserendum coni Re | πατέρα Ma 2 εὑρήσουσι εὑρήσουσιν Lau) ἀξιόχρεων VaBLau | ὐπάρχη VaB ὑπάρξει Lau 6 ὀρθῶς Vi | καὶ(1) — 7 ἐθελοντὴς om Wolf Ferr 7 ὁ ante λυόμενος CWolfLau edd delevi | ὁ ante θυγατέρας Wolf edd delevi 8 ἐλέου scripsi ex HVaBViMaCl ἐλέους VCWolfLau edd scriptura in Cr parum certa cf. t. V 424, 8 | μὴ VaBLau 10 σιτοπομ- πίας scripsi ex HCWolfVaBMaClLau σιτοπομπείας VVi edd) [*](11 α ὁ στεφανούμενος om Ferr Mor 12 ἅτινι Ma sed in τίνι corr m 2, CI 13 ἃ Ma sed ὧν suprascr m 2 ὧν VaB 14 δύναται Ma 15 ἐκπληξίας Ma sed k in μ corr m 2, Cl) [*](16 voce γὰρ des H | ἦν inserui e CrVCVaBViMaCl post ἀνάγκη Lau om Wolf edd | μὴ scripsi e CrVCVaBViMaCl Lau, ut coni Re μηδὲ Wolf edd 17 ἂν inserui om libri edd 18 ἡμῖν Οἶ’)

    364
    ἀγῶνας, εἴπερ ἐβουλόμην, ἐξηρίθμουν, ἐφ’ οἷς ἐν ταῖς τραγῳδίαις ἐπαινούμενοι χαίρετε, τοῦτο μὲν τὸν ὑπὲρ τῶν Ἡρακλειδῶν πρὸς Πελοπόννησον ὅλην ἣν ἧκεν [*](RIV 263) ἄγων | Εὐρυσθεὺς ὃς αὐτῷ πράγματα παρεῖχεν Ἡρακλεῖ, τοῦτο δὲ τὸν ὑπὲρ τῶν νεκρῶν πρὸς Θη- βαίους ἄνδρας ἐπηρμένους τῇ νίκη καὶ διὰ τὴν παρ- οῦσαν τύχην τοιαῦτα ὑβρίζοντας. καίτοι καὶ εἰ σεμνὸς Ἡρακλῆς, ἀλλὰ τοῖς ἐκείνου παισὶν οὐδὲν περὶ ὑμᾶς οὔτε μικρὸν οὔτε μεῖζον ἐπεπόνητο. Ἄδραστος δὲ οὔτ’ αὐτὸς οὔθ’ ὁ τούτου πατὴρ Ταλαὸς χάριν ἦσαν οὐδε- μίαν τῇ πόλει προεισενεγκόντες, ἀλλ’ ἦν ταῦτα ἐλέου ψιλοῦ καὶ φιλανθρωπίας καὶ τοῦ πάσχειν τι πρὸς τοὺς ἱκετεύοντας.

    τί δ’ Ἰνάρως ὁ Λίβυς, τί δὲ Νικίας ὁ Κρής, τί δὲ Ὀρέστης ὁ Θετταλός; οὐ νεῶν ἔτυχον [*](3 cf. ad p. 278, 15. Her. IX 27, 2. Philostr. ep. 39. Longin. de invent. 2 ed. Walz rhet. t. IX 550,25 5 cf. ad p. 278,14 9 cf. p. 278, 14 13 Thuc. I 104 Ι Thuc. II 85 14 Thuc. I 111) [*](1 ἤπερ CI | ἠβουλόμην Ma 2 τὴν Cl | τὸν ὑπὲρ om Ma Ι ὑπὲρ τῶν om CI 3 πελοπόνησον CWolfClLau | ὅλην ex ὅλἣν corr V et ὅθεν in marg m 2 ὅθεν Va sed θὲν in ras m 2, Vi | ἣν inserui e Lau ut coni Re om reliqui libri sed ἣν ὅλην in marg V 2, edd 4 ὅσα CWolfVaViMaCl Ferr | πρᾶγμα Lau 5 ἡρακλῆς CWolf Ferr Ι τῶν ViLau 7 νίκην V | εἰ καὶ Lau Ι σεμνὸν C sed γρ σεμνὸς in marg, Wolf sed γρ σεμνὸς in marg, VaBViMaClLau 8 ἡρακλείδης C sed γρ ἡρακλῆς in marg, V sed είδ eras et ~ supra η, Va sed εἴδῃς in ῆς corr m 2, ViMa sed in hoc ὴς supra εἴδῃς m 2, CI | περὶ in ras Va 2 Ι ἡμᾶς Ma 9 οὔτε μικρὸν om Ferr Ι πεπόνητο Va Ι οὔθ’ Lau 10 οὔτε Vi | ταλαὸς VCWolf Ι ἦσαν om Vi 11 ταῦτα] τοῦ Vi 12 τί ViMaCl 13 ἴναρος C ἴνατος V MaClLau Ferr ἴκαρος VaB Vi scriptura in Cr parum certa Ι τί δὲ om VaBLau | νικίας Va sed κ in ras m 2 14 τί δὲ in- serui e ViMaCl cum Gasda om VCWolfLau edd scriptura in Cr parum certa)

    365
    ἐνθένδε καὶ στρατοπέδων, ἔν ἄρχωσιν ἄνθρωποι ξένοι καὶ μηδὲν ὑμῖν προσήκοντες; τί δ’ ἦν δεινὸν ὑπὲρ Ἀθηναίου ῥήτορος ἀδόλως πεπολιτευμένου δι’ ὑμᾶς μισουμένου τῶν εἰωθότων τι δρᾶσαι καὶ πράξει μιᾷ τὸν δῆμον ἐξελέσθαι τοιούτων ἐπιταγμάτων διδάξαν- τὰς ὡς οὐκ ἴστε τὰ τοιαῦτα διδόναι;

    ταυτὶ μὲν εἶπον ἄν, εἰ δῆλον ἦν ὡς πόλεμον ἤνεγκεν ἂν τὸ τὰ δίκαια ποιεῖν, νῦν δέ μοι δοκεῖ Φίλιππος οὐκ ἂν εἰς τοσοῦτον ἀτοπίας ἐλθεῖν ὥστε πολέμου ποιήσασθαι πρόφασιν τὴν τοῦ δήμου πρὸς τὸ δαιμόνιον εὐλάβειαν. τί γὰρ ἂν καὶ πέμψας ᾐτιᾶτο; ὅτι ἀδικεῖτε, ὦ Ἀθη- ναῖοι, οὐ μᾶλλον ἐμὲ δεδοικότες ἢ τοὺς θεοὺς οὐδὲ τὴνπρὸς ἐμὲ χάριν πρὸ τῶν βωμῶνθεραπεύ- οντες;