Oratio 30

Libanius

Libanius, Oratio 30, Libanii Opera Vol 3, Orationes XXVI-L, Teubner, Foerster, 1906

Οὐ τοίνυν τῇ Ῥώμῃ μόνον ἐφυλάχθη τὸ θύειν, ἀλλὰ καὶ τῇ τοῦ Σαράπιδος | τῇ πολλῇ τε καὶ [*](R II 182) μεγάλῃ καὶ πλῆθος κεκτημένῃ νεῶν, δι’ ὧν κοινὴν ἁπάντων ἀνθρώπων ποιεῖ τὴν τῆς Αἰγύπτου φοράν. αὐτὴ δὲ ἔργον τοῦ Νείλου, τὸν Νεῖλον δὲ ἑστιάματά [*](14 cf. Eunap. vit. soph. p. 73 sq. Expos. tot. mund. § 35 sq.) [*](3 τὰ τηλικαῦτα] τὰ ἐλάττω V2 7 τις] ἀπὸ τῶν θεῶν V2) [*](12 ποιεῖν] τὰς θυσίας V2) [*](1 δαίμονασ U sed να eras 2 „post ἐλάττω addi velim μὲν“ Re 3 καὶ γὰρ — 7 λειπόμενος citat Plan fol. 104 4 ἶσον Ρ sed ΄ in ras m2, Ι sed ΄ ex ~ corr m3 ἶσον Plan 5 καὶ ante τῇ Α sed punctis suprapos del, edd delevi | καὶ τὸ Plan | εἰρεσίαις Α sed ι (1) inser m2 εἱρεσίαις Plan ἐρεσίαις Got) [*](6 ἴσοι Ρ sed ΄ in ras m2 ἶσοι Plan 7 τε τε Got quod in γε corr Re Anim 8 τις inserui | ταύτῃ] ταύτῃ πόλει V 10 ὁμο- λογούντων V sed ὁμολογείτωσαν in marg 12 ζημιώσεται Re ζημιώσετε libri Got Monnier 15 ναῶν V 16 ἀνθρώπων om V) [*](17 ἑστιάματά ἐστιν scripsi coll p. 106, 5. Heliod. Aeth. IX 10. Aristid. t. II 303, 6 Κ. Cosm. Hieros. ad Greg. Naz. carm. 64 ed. Mai Spicil. Rom. II 179, 5 sq. (Eudoc. Viol. p. 305 Vill. 698 Fl.). Sen. nat. quaest. IV 2, 7. Dittenb. Orient. Graec. inscr. sel. 168, 5 et 10 sq. (cf. Wilcken Arch. Pap. III 323) ἑστιᾶ libri ἑστιᾶι Α) sed in ἐστιν ἃ οἴδαμεν corr C s et ἔστιν ἃ (?) μεν (ante μεν nonnullae litterae perierunt) in marg P3, edd ἱερά ἐστι τὰ Cobet Mnem. II 406 (Coll. crit. 127) 1 πείθουσα Re et com- ma post ἑστιᾷ ponens Sintenis 5 νόμοις Ι 8 ἱερὰ ματα ρήματ in ras) in marg Ι | δείξειε Ι 9 ἂν ἐκεῖνο Β 11 γινόμενα V 12 et 13 μὴ δὲ ΡΙΒΜ 12 ἁμᾶσθαι CAPU Got Re. cf. ad t. Ι 153, 24; II 259, 6 16 δεῖν scripsi cum Got e Ρ sed ν add m2, Μ sed ν add m3 et γρ ὡς δεῖ in marg m3, BV δεῖ reliqui libri edd 18 ἱερῶν Ι sed ἱε in ras m3)

106
ἐστιν ἀναβαίνειν ἐπὶ τὰς ἀρούρας πείθοντα, ὧν οὐ ποιουμένων ὅτε τε χρὴ καὶ παρ’ ὧν, οὐδ’ ἂν αὐτὸς ἐθελήσειεν. ἅ μοι δοκοῦσιν εἰδότες οἱ καὶ ταῦτα ἂν ἡδέως ἀνελόντες οὐκ ἀνελεῖν, ἀλλ’ ἀφεῖναι τὸν ποτα- μὸν εὐωχεῖσθαι τοῖς παλαιοῖς νομίμοις ἐπὶ μισθῷ τῷ εἰωθότι.

τὶ οὖν; ἐπεὶ μὴ ποταμός ἐστι καθ’ ἕκα- στον ἀγρὸν τὰ τοῦ Νείλου τῇ γῇ παρέχων, οὐδ’ εἶναι τἀν τούτοις ἱερὰ δεῖ, ἀλλ’ ὅ τι δόξειε τοῖς γενναίοις τουτοισὶ πάσχειν; οὓς ἡδέως ἐκεῖνο ἂν ἐροίμην, εἰ τολμήσουσι παρελθόντες γνώμην εἰπεῖν πεπαῦσθαι | [*](R II 183) μὲν τὰ γιγνόμενα τῷ Νείλῳ, μὴ μετέχειν δὲ αὐ- τοῦ τὴν γῆν μηδὲ σπείρεσθαι μηδὲ ἀμᾶσθαι μηδὲ δι- δόναι πυροὺς μηδ’ ὅσα δίδωσι μηδ’ ἀνάγεσθαι γῆν ἐπὶ πᾶσαν ἃ νῦν. εἰ δ’ οὐκ ἂν ἐπὶ τούτοις διάραιεν τὸ στόμα, οἶς οὐ λέγουσι διελέγχουσιν ἃ λέγουσιν. οἱ γὰρ οὐκ ἂν εἰπόντες δεῖν τῶν τιμῶν ἀποστερεῖσθαι τὸν Νεῖλον ὁμολογοῦσι τοῖς ἀνθρώποις συμφέρειν τὰς τῶν ἱερῶν τιμάς.

[*](14 Dem. p. 375, 14. 405, 26; 536, 18)[*](8 τοῖς μελεινειμονοῦσι (corr μελανειμονοῦσι) V2 cf. p. 91, 12)
107

37. Ὅταν τοίνυν καὶ τοῦ σεσυληκότος μνημονεύωσι, τὸ μὲν ὡς οὐκ ἐπὶ τὰς θυσίας προῆλθε, παρείσθω, ἀλλὰ τίς | οὕτω μεγάλην τῶν περὶ τὰ ἱερὰ χρή- [*](R II 184) μάτα δέδωκε δίκην τὰ μὲν αὐτὸς αὑτὸν μετιών, τὰ δ’ ἤδη καὶ τεθνεὼς πάσχων ἐπ’ ἀλλήλους τε ἰόντων τῶν ἐκ τοῦ γένους καὶ λελειμμένου μηδενός; καίτοι πολὺ βέλτιον ἦν αὐτῷ τῶν ἀπ’ ἐκείνου τινὰς ἄρχειν ἢ τὴν ἐπώνυμον αὐτῷ τοῖς οἰκοδομήμασιν αὔξεσθαι πόλιν, δι’ ἣν καὶ αὐτὴν πλὴν τῶν ἐκεῖ κακῶς τρυφώντων ἅπαντας ἀνθρώπους ἔχει καταρωμένους | τῇ σφῶν [*](R II 185) αὐτῶν ἀπορίᾳ τὴν εὐπορίαν ἐκείνῃ παρέχοντας.

38. Καὶ ὅταν τοίνυν μετ’ ἐκεῖνον τὸν ἐκείνου λέ- γωσι καὶ ὡς καθεῖλε νεὼς οὐκ ἐλάττω περὶ τοῦτο πονησάντων τῶν καθαιρούντων ἢ τῶν οἰκοδομησάντων, — οὕτως οὐκ ἦν ῥᾴδιον ἀλλήλων διαζεῦξαι τοὺς λί- θους δεσμοῖς ἰσχυροτάτοις εἰσενηνεγμένους, — ὅταν οὖν ταῦτα λέγωσιν, ἐγὼ μεῖζόν τι προστίθημι, ὅτι [*](4 Zos. II 29 9 cf. t. Ι 202, 12) [*](1 τοῦ σεσυληκότος] τὸν μέγαν Κωνσταντὶνον αἰνίττεται V2 1 sq. σημείωσαι ἃ φησὶ περὶ τῶν μοναχῶν Κωνσταντίνου ἄνο- μος καὶ παμβέβηλος καὶ ὄντως ἄνομος κεκεντρισμένος (?) καὶ πάσας αἰωνίους τὰς δίκας ὀφείλων ὧν περὶ τὸ ἀληθὲς σέβας ἐξύβρισε A f ὦ τλήμων Λιβάνιε, πόθεν ὁ διάβολος ἐνοίκησεν ἐπὶ σοὶ καὶ διὰ σοῦ βλασφημεῖ τὰ παράνομα; ὢ φύσις ἀθλιωτάτη, οἷα ληρεῖς κατὰ τὴν ἐλευθερίαν καὶ ἀνάπλασιν τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. ἐλεῶ σε, ταλαίπορε διὰ τὴν ἐλευθερίαν τῆς φιλοσοφίας A P 12 ἐκείνου] υἱὸν suprascr V2) [*](1 μνημονεύωσιν Ι 3 χρήματα om Ι „addendum videtur aut ἠσεβηκότων aut potius ἠσεβημένων“ Re 5 τ’ Re 10 καταρωμένους C sed inter α et p ras 1 litt 11 αὐτῶν om Got 12 τῶν Ι 16 εἰς ἴν συνηγμένους συνηνεγμένους Anim) coni Re εἰσεληλαμένους coni Orelli num συνεζευγμένους?) [*](17 ἐγὼ om Got | μεῖζον τί ΙΒ)

108
ἐκεῖνός γε καὶ δῶρα ναοὺς τοῖς ἀμφ’ αὑτὸν ἐδίδου [*](R II 186) καθάπερ ἵππον ἢ ἀνδράποδον | ἢ κύνα ἢ φιάλην χρυσῆν, κακὰ δὲ ἀμφοῖν τὰ δῶρα τοῖς τε δοῦσι τοῖς τε λαβοῦσιν. ὁ μὲν γὰρ ἐν τῷ τρέμειν καὶ δεδιέναι Πέρσας ἅπαντα τὸν βίον ἐβίω φοβούμενος ἔαρ ἕκαστον ἔξοδον ἔχον, ὥσπερ τὰ παιδία τὰς Μορμόνας, τῶν δὲ οἱ μὲν ἄπαιδες καὶ πρὸ διαθηκῶν ἀπῆλθον οἱ δυσ- τυχεῖς, τοῖς δ’ ἦν ἄμεινον μὴ παιδοποιήσασθαι.

τοι- αύταις μὲν ἀδοξίαις, τοσούτῳ δὲ πολέμῳ τῷ πρὸς ἀλλήλους συζῶσιν οἱ ἀπὸ τούτων ἐν μέσῳ τῶν ἀπὸ [*](R II 187) τῶν | ἱερῶν κιόνων στρεφόμενοι, δι’ οὕς, οἶμαι, ταῦτα. τοιαύτας τοῖς τέκνοις εἰς εὐδαιμονίαν ἀφορμὰς οἱ πλουτεῖν εἰδότες ἐκεῖνοι παρέδωκαν. καὶ νῦν οὓς ἄγει μὲν εἰς Κιλικίαν νοσήματα τῆς τοῦ Ἀσκληπιοῦ χρῄζοντα χειρός, αἱ δὲ περὶ τὸν τόπον ὕβρεις ἀπρά- [*](R II 188) κτους ἀποπέμπουσι, πῶς ἔνεστι | μὴ κακῶς τὸν τούτων αἴτιον λέγοντας ἀναστρέφειν;

40. Βασιλεῖ δὲ τοιαῦτα ἔστω τὰ βεβιωμένα, ὥστε τοῖς ἐπαίνοις ζῆν καὶ τετελευτηκότα, οἷον γενόμενον [*](1 cf. t. II 210, 5 4 cf. t. Ι 375, 12 sq. 5 cf. t. II 275, 17; 326, 14 sq. 6 cf. t. II 265, 13 R. Xen. Hell. IV 4, 17 10 cf. t. II 290,3. t. Ι 376, 2 14 Philostr. vit. Apollon. Ι 7 et 8 et 9 p. 6, 18 et 8, 1 sq. et 9, 11 sq. Κ; vit. soph. II 4 p. 74, 32 sq. Sozom. h. e. II 5 p. 51) [*](1 ὑφ’ αὑτῶν Ι | αὐτὸν A 3 δ’ Re | διδοῦσι V 4 λαμ- βάνουσιν V 5 φοβούμενος ἔαρ scripsi auctore Re collato t. II 326, 14 στράτευμα ἄγων καθ’ ἕκαστον ἰτὸς Ὀρχομένου θέρους ἅμα ἦρι κτλ. φοβούμενος. ἆρ’ CAP sed in hoc φο]βούμενος. ἕκαστον in marg m3, IBU edd ἄρ᾿ Got Monnier) φοβούμενος παρ’ Μ φοβούμενος cum lacuna 4 — 5 litt V 6 ἐξόδων Monnier | ἔχον scripsi auctore Re ἔχων libri edd ἦχον Monnier)) [*](8 τοσαύταις? 11 ἱερῶν ἐκείνων κιόνων Β 15 χρήζοντα ΡΙΒΜ Got (qui χρήζονται in marg habet) 18 Βασιλέι — 19 τετελευτηκότα citat Macar l. l. fol. 89v 18 δὲ om Macar)

109
ἴσμεν <περὶ> τὸν τὴν μὲν ἀρχὴν ἐκδεξάμενον τὴν τὴν Περσῶν δὲ καθελόντα ἄν, εἰ μὴ προδοσία τὸ πέ- ρας ἐκώλυσε. μέγας δέ ἐστιν ὅμως καὶ τεθνεώς. δόλῳ μὲν γὰρ ἀπέθανεν, ὥσπερ Ἀχιλλεύς, ἐκ δὲ τῶν πρὸ τοῦ θανάτου πεπραγμένων, ὡς ἐκεῖνος, ᾄδεται.

καὶ ταῦτα τούτῳ παρὰ τῶν θεῶν οἷς ἀπέδωκεν ἱερὰ καὶ τιμὰς καὶ τεμένη καὶ βωμοὺς καὶ αἷμα. παρ’ ὧν ἀκούσας, ὡς τὸ τῶν Περσῶν αὔχημα ταπεινώσας εἶτα ἀποθανεῖται, τῆς ψυχῆς ἐπρίατο τὸ κλέος πολλὰς μὲν πόλεις ἐλῶν, πολλὴν δὲ γῆν δῃώσας, παιδεύσας δὲ τοὺς διώκοντας φεύγειν, μέλλων δέ, ὡς ἅπαντες ἴσασι, δέξεσθαι πρεσβείαν κομίζουσαν τῶν πολεμίων δου- λείαν. τοιγαροῦν ἠσπάζετό τε τὸ | τραῦμα καὶ [*](R II 189) βλέπων ἠγάλλετο καὶ μὴ δακρύων αὐτὸς τοῖς τοῦτο δρῶσιν ἐπετίμα, εἰ μὴ νομίζοιεν αὐτῷ παντὸς ἀμείνω γήρως εἶναι τὴν πληγήν. καὶ αἱ πρεσβεῖαι τοίνυν αἱ πολλαὶ αἱ μετ’ ἐκεῖνον ἐκείνου πᾶσαι καὶ τὸ λόγοις [*](2 cf. t. II 523, 11 sq. 4 Philostr. Her. XIX 11 p. 204,23 sq. Κ. cf. Herm. XVII 200 sq. 5 Socr. hist. eccl. III 21 p. 198 Α | Od. ω 93 sq. 7 Eunap. fr. 26 (Mueller Fr. hist. IV 25) 9 Xen. Cyr. III 1, 36 10 cf. t. II 325, 11 sq. 12 cf. t. II 353, 9 sq.) [*](15 cf. t. II 355, 11) [*](3 τἄλλα τῆς ἀληθείας, ὡς εἰώθεις, καταψευδόμενος, Λιβάνιε, ἐνταῦθα τἀληθὲς εἴρηκας, ὅτι μέγας Ἰουλιανὸς ἐπὶ κακίᾳ καὶ μετὰ θάνατον περιᾴδεται χριστιανῶν διώκτης πεφηνώς, Πέρσις δὲ μᾶλλον ἔδειξεν, ὡς οὐ δόλῳ, ἀλλὰ θεόθεν καιρίᾳ πληγὴ βλη- θεὶς ἀπέρρηξε τὴν βέβηλον ψυχὴν στήλην ὕβρεως ἀδιαλείπτου κεκομισμένος V2) [*](1 <περὶ> inserui | μὲν τὴν VB 2 πέρας] πέρσας 3 δ’ edd 6 τούτων CP sed in utroque ν eras, Α sed γρ τῶν in marg, I | τῶν om PIBUV Got 8 τὸ om Ι 11 μέλλων e μεγάλων corr I3 12 δέξασθαι ΙΜ | πολεμίων Ι sed ω in ras m3 13 πρᾶγμα Ι 17 αἱ om Re | λόγους Got)

110
ἀνθ’ ὅπλων χρῆσθαι τοὺς Ἀχαιμενίδας ἐκείνου τοῦ δέ- ους αὐτῶν ἐγκατατεθειμένου ταῖς ψυχαῖς. τοιοῦτος ἡμῖν ὁ τὰ ἱερὰ τοῖς θεοῖς ἀνιστάς, κρείττω μὲν ἔργα λήθης ἐργασάμενος, κρείττων δὲ λήθης γεγενημένος.

42. Ἐγὼ δὲ ἠξίουν τὸν πρὸ τοῦδε τὰ μὲν τῶν ἐναντίων καθαιρεῖν καὶ κατασκάπτειν καὶ κατακάειν, ἐπειδήπερ ἐγνώκει τῶν θεῶν καταφρονεῖν, εἰ καὶ ἱερῶν γε καὶ ὁ τῶν ὄντων τοῖς πολεμίοις φειδόμενος ἀμείνων, οἰκείων μέντοι ναῶν πόνῳ καὶ χρόνῳ καὶ πολυχειρίᾳ καὶ πολλοῖς ταλάντοις κατεσκευασμένων καὶ προκιν- [*](R II 190) δυνεύειν ἄξιον. | εἰ γὰρ πανταχόθεν μὲν σωστέον τὰς πόλεις, λάμπουσι δὲ τούτοις μᾶλλον ἢ τοῖς ἄλλοις αἱ πόλεις καὶ οὗτοι τῶν ἐν αὐταῖς μετά γε τὰ κάλλη τῶν βασιλείων κεφάλαιον, πῶς οὐ καὶ τούτοις μετα- δοτέον προνοίας καὶ ὅπως ἐν τῷ σώματι τῶν πόλεων εἶεν σπουδαστέον; πάντως δέ εἰσιν οἰκοδομήματα κἂν εἰ μὴ νεῴ γε. δεῖ δέ, οἶμαι, τῷ φόρῳ τῶν δεξομένων. δεχέσθω τοίνυν ἑστώς, ἀλλὰ μὴ καταφερέσθω. μηδὲ τὸ χεῖρα μὲν ἀποκόπτειν ἀνθρώπου δεινὸν ἡγώμεθα, [*](20) πόλεων δὲ ὀφθαλμοὺς ἐξορύττειν μέτριον μηδ’ ἐν μὲν [*](1 cf. t. II 219, 18 2 cf. t. II 531, 10 17 cf. t. I 249, 1) [*](1 τοῦ δέους Β sed u in δέους eras τὸ δέος Re Anim „τοῦ δέος aut τὸ δέος “) et Cobet Misc. 164 τοῦ δέος coni Re in edit 5 πρὸ e πρὸς corr I3 6 κατακαίειν ΑΡ sed in utroque ι (1) eras, IU edd 7 εἰ καὶ scripsi cum Monnerio ἐπεὶ libri edd 8 γε e τε corr I3 | ὅτων Got qui βωμῶν καὶ βοτῶν vel ὁ τῶν coni 11 ἄξιον „mallem “ Re et delen- dum censet Cobet Misc. 163 ἠξίουν coni Got 17 νεώ scripsi ex Α coll. p. 89, 17 et 21; 111, 3 νεώ reliqui libri edd | δ’ Re) [*](18 ἑστῶτ᾿ Monnier 20 μὴ δ’ APIBMV Got μηδὲ Re | μὲν om Ι)

111
τοῖς σεισμοῖς τὸ πῖπτον ὀδυρώμεθα, σεισμῶν δὲ οὐκ ὄντων οὐδὲ βλαπτόντων αὐτοὶ τὸ ’κείνων ποιῶμεν.

| οὐκοῦν τῶν μὲν βασιλέων οἱ νεῴ κτήματα, [*](R II 191) καθάπερ καὶ τὰ ἄλλα, τὸ δὲ τὰ αὑτῶν καταποντίζειν ὅρα εἰ σωφρονούντων. ἀλλ’ ὁ μὲν βαλάντιον ῥίπτων εἰς τὴν θάλατταν οὐχ ὑγιαίνει οὐδ’ εἴ τις κυβερνήτης τέμνοι κάλων οὗ δεῖ τῷ πλοίῳ, καὶ ναύτην δὲ εἰ κε- λεύσειε τῇ θαλάττῃ τὴν κώπην ἀφεῖναι, δεινὰ ἂν δοκοῖ ποιεῖν· πόλιν δὲ ἑέ· τις ἄρχων ποιοῖ μέρει τη- λικούτῳ χείρονα, τὰ μέγιστα ὤνησε; τί γὰρ δεῖ δια- φθείρειν, οὗ τὴν χρείαν ἔνι μεταποιῆσαι; πῶς δὲ οὐκ αἰσχρόν στρατόπεδον πολεμεῖν λίθοις | οἰκείοις [*](R II 192) καὶ στρατηγὸν ἐφεστηκότα παρακαλεῖν κατὰ τῶν πάλαι πολλῇ σπουδῇ πρὸς ὕψος ἀναβάντων, ὧν τὸ πέρας ἑορτὴν τοῖς τότε βασιλεῦσιν ἔθηκε;

44. Καὶ μηδεὶς οἰέσθω σὴν ταῦτ’ εἶναι κατηγορίαν, ὦ βασιλεῦ. κεῖται μὲν γὰρ πρὸς τοῖς ὁρίοις Περσῶν νεὼς ᾧ παραπλήσιον | οὐδέν, ὡς ἔστιν ἁπάντων [*](R II 193) [*](17 Edessa. cf. t. II 433, 20 sq. Cod. Theod. XVI 10, 8 cum nota Gothofredi) [*](7 κάλως τὸ σχοινίον· ὁ κάλως· τοῦ κόλον· τὸν κάλων. κά- λον δὲ τὸ ξύλον, οὐδέτερον V2 cf. t. II 474, 8 et scholl. ad t. II 423,8) [*](1 πῖπτον? cf. Et. Μ s. ν. (Drac. de metr. p. 52, 14 Herm.) | ὀδυρόμεθα 1 2 κείνων Ι edd 3 νεώι Α νεὼ reliqui libri) [*](5 ὁ — 10 ὤνησε citat Macar l. l. 5 βαλάντιον cf. t. Ι 296,3; 358,20; II 173,2 6 θάλασσαν Macar 7 τέμνει IBMV Macar | κελεύσειε Par Re κελεύεις reliqui libri sed ς eras C, Macar Got 9 δοκοῖ Ρ sed ι in ras m3 δοκεῖ U sed ῖ eras δοκῆς Got | πάλιν Macar | ποιεῖ IBMV Macar | μέρει τηλι- κούτῳ om Macar 10 τὰ μέγιστα ὤνησε] μικρὰ ἠδίκησεν Macar om Got | ταμέγιστα V 11 δ’ Re 12 πολεμεῖν λίθοις] πολεμεῖσθαι τοῖς Β 13 παραγγέλλειν?)

112
τῶν τεθεαμένων ἀκούειν. οὕτω μέγιστος μεγίστοις ἐγεγόνει τοῖς λίθοις, τοσοῦτον ἐπέχων τῆς γῆς ὁπόσον καὶ ἡ πόλις. ἤρκει γοῦν ἐν τοῖς ἐκ τῶν πολέμων φόβοις τοῖς οἰκοῦσι τὴν πόλιν μηδὲν εἶναι πλέον τοῖς ἑλοῦσι τὴν πόλιν οὐκ ἔχουσι κἀκεῖνον προσεξελεῖν τῆς ἰσχύος τοῦ περιβόλου πᾶν ἐλεγχούσης μηχάνημα. ἦν δὲ δὴ καὶ ἐπὶ τὸ τέγος ἀναβᾶσι πλεῖστον ὅσον τῆς πολεμίας ὁρᾶν, οὐ μικρὸν πολεμουμένοις πλεονέκτημα ἀνθρώποις. ἤκουσα δὲ καὶ ἐριζόντων τινῶν, ἐν ὁπο- [*](R II 194) τέρῳ τὸ θαῦμα μεῖζον | ἱερῷ, τῷ μηκέτ’ ὄντι τούτῳ ἢ ὃ μήποτε πάθοι ταὐτόν, ἐν ᾧπερ ὁ Σάραπις.

ἀλλὰ τοῦτο μὲν τὸ τοιοῦτο καὶ τοσοῦτον ἱερόν, ἵν᾿ ὑπερβῶ τὰ τῆς ὀροφῆς ἀπόρρητα καὶ ὅσα ἀγάλματα σιδήρου πεποιημένα κέκρυπτο τῷ σκότῳ διαφεύγοντα τὸν ἥλιον, οἴχεται καὶ ἀπόλωλε, θρῆνος μὲν τοῖς ἰδοῦ- σιν, ἡδονὴ δὲ τοῖς οὐχ ἑωρακόσιν, οὐ γὰρ ἴσον ἐν τοῖς τοιούτοις ὀφθαλμοί τε καὶ ὦτα, μᾶλλον δὲ τοῖς οὐκ ἰδοῦσιν ἄμφω, καὶ λύπη καὶ ἡδονή, τὸ μὲν ἐκ τοῦ πτώματος, τὸ δ’ ὅτιπερ οὐ τεθέανται.

ἀλλ’ ὅμως εἴ τις ἀκριβῶς σκοπήσειεν, οὐ σὸν τοῦτο, τοῦ δὲ ἠπα- τηκότος ἀνθρώπου μιαροῦ καὶ θεοῖς ἐχθροῦ καὶ δει- [*](R II 195) λοῦ καὶ φιλοχρημάτου | καὶ τῇ τικτόμενον αὐτὸν [*](19 Thuc. IV 14, 2 20 De Cynegio praefecto praetorio, postea etiam de Proclo comite Orientis cogitavit Gothofredus ad Cod. Theod. XVI 10, 8 t. VI p. 269. cf. p. 80 not. 3) [*](1 μεγίστοις om Got 2 ἐπέχον Got 3 γ’ οὖν A | τῶν om Ι 4 ὥστε ante μηδὲν inser coni Monnier 5 προσ ξελεῖν cum ras 1 litt ante ξ U 6 ἢν C sed ν add m2 13 ὑπερβῶ Re 14 num χρυσοῦ? Σεβήρου, χρυσοῦ coni Re Anim | κέκρυπται V 16 ἑ ρακόσιν cum ras 1 litt post ε U | ἶσον Ρ | μὲν Got 19 δὲ Re 20 „ὑπατευκότος legendum quis “ Got cf. p. 80 not. 3)

113
δεξαμένη̣ γῇ δυσμενεστάτου, ἀλογίας μὲν ἀπολελαυ- κότος τύχης, κακῶς δὲ χρωμένου τῇ τύχῃ δουλεύοντος τῇ γυναικί, πάντα ἐκείνῃ χαριζομένου, πάντα ἐκείνην ἡγουμένου. τῇ δ’ ἀνάγκη πάνθ’ ὑπηρετεῖν τοῖς ταῦτα ἐπιτάττουσιν, ὧν τῆς ἀρετῆς ἀπόδειξις τὸ ζῆν ἐν ἱμα- τίοις πενθούντων καὶ μείζων γε ταύτης τὸ ἐν ἐκείνοις ὧν οἱ καὶ τῶν σάκκων ὑφάνται.

| τοιοῦτον [*](R II 196) ἐργαστήριον ἠπάτησέ σε, ἐφενάκισεν, ὑπηγάγετο, παρ- εκρούσατο, πολλοὺς δὲ καὶ θεοὺς παρὰ τῶν <παίδων τῶν> θεῶν μαθόντες ἴσμεν ἀπατηθέντας. ὡς γὰρ δὴ καὶ θυόντων ἱερεῖα καὶ οὕτως ἐγγύς, ὡς ἐπὶ τὰς ἐκεί- νων ῥῖνας τὸν καπνὸν εἰστρέχειν, καὶ ὡς ἀπειλούντων καὶ μείζω μικροῖς ἐπαγόντων καὶ κομπούντων [*](R II 197) καὶ πεπιστευκότων μηδὲν ἂν αὐτῶν ποτε φανῆναι δυνατώτερον, τοιούτοις πλάσμασι καὶ τέχναις καὶ ῥή- μασι μεμηχανημένοις δεινοῖς ἐμβαλεῖν ὀργὴν τὸν πρᾳ- ότατον | βασιλέων ἐξήγαγόν πως αὑτοῦ, ἐπεὶ τά [*](R II 198) [*](3 de Achantia cogitavit Sievers p. 266 cf. p. 80 not. 3 8 Dem. p. 995, 8. 1010, 24 9 II. ο 31 sq.) [*](1 ἀλόγως coni Orelli 3 πάντα — 4 ἡγουμένου om Ι 3 ἐκείνῃ Re ἐκείνης ἡττημένου coni Orelli | ἡγούμενον M | δὲ Re | ἀνάγκηι Α sed ι del m1 ἀνάγκῃ Got | ὑπηρετῶν Got, ὑπηρετοῦντος in marg 6 μείζων Re μεῖζον libri Got | ἐκεί- νοις ὦν οἱ] ἐρήμοις εἶναι Ιο. Fred. Gronovius in epistula ad Ιο. Meursium (1688) (Meursii opp. XI 624) 7 οἱ καὶ] καὶ οἱ Μ | ὑφάντας Gronovius 8 ἠπάτησέ σε scripsi auctoribus Re et Cobeto Coll. 127 ἠπάτησεν libri sed om Ι 9 παρεκρούσατό σε Gronovius | παίδων τῶν inserui coll. Plat. Rep. p. 366 Β 10 θεῶν] ποιητῶν Cobetus l. l. coll. t. II 568, 18 11 ἱερῶν Got | εἰς? 12 ἀπειλούντων Μ sed ειλ in ras m2 et εἶχεν ἀπλούντων, οἶμαι δὲ ἢ ἀπολούντων ἢ ἀπειλούντων θέλει in marg m3, et Re ἁπλούντων reliqui libri Got 14 αὑτῶν Re | ποτε inser A om C (et Par) Got 16 πραότατον PIMV πατέρα πραΰτατον Got 17 βασιλεύων Got sed γρ βασιλέων in marg | αύτοῦ ΙΜ)

114
γε ὄντως αὐτοῦ φιλανθρωπία, ἔλεος, οἶκτος, ἡμερότης, ἐπιείκεια, τὸ σώζειν μᾶλλον ἢ ἀπολλύναι. ἀλλ’ ὄντων [*](R II 199) τῶν τὰ δικαιότερα | λεγόντων, ὅτι, εἴπερ τι οῦτον εἴη, δίκην μὲν δεῖ τοῦ τολμήματος λαβεῖν, τούτῳ δὲ αὐτῷ προνοηθῆναι τοῦ μέλλοντος ὁ τὴν Κα- δμείαν νικῆσαι νίκην οἰόμενος δεῖν πανταχόθεν ἐνίκησεν.

48. Ἔδει δὲ αὐτὸν <μὴ> μετὰ τὰς οἰκείας τὰ σαυτοῦ θεραπεύειν μηδ’ <ὁρᾶν> ὅπως μέγας εἶναι τοῖς τὴν μὲν γεωργίαν ἀποδρᾶσιν, ὁμιλεῖν δὲ ἐν τοῖς ὄρεσι λέγουσι τῷ τῶν ὅλων ποιητῇ, ἀλλ’ ὡς τὰ σὰ καὶ] καλὰ καὶ ἐπαίνων ἄξια παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις δοκοῖ. νῦν δὲ μέχρι μὲν τοῦ λαβεῖν καὶ κενῶσαί σοι τοὺς θησαυροὺς πολλοὶ φίλοι καὶ ἐπιτήδειοι καὶ πρὸ τῶν ψυχῶν αὐτοῖς ἡ σὴ βασιλεία, καιροῦ δὲ ἥκοντος καὶ βουλῆς παρούσης εὔνοιαν ἀπαιτούσης ταυτὶ μὲν ἠμέ- [*](R II 200) λῆται, | τὰ δὲ ἴδιά σφισιν ἐσπούδασται.

κἆν προσελθών τις αὐτοῖς τί ταῦτα; ἔρηται, τὸ μὲν αὑ- τῶν ἔξω τῆς αἰτίας ποιοῦσι, καὶ ὅτι πεποιήκασιν ἀπο- κρίνονται ἅ γε τῷ βασιλεῖ ἔδοξε καὶ ἐκεῖνον τὴν ἀπολο- γίαν ὀφείλειν καὶ τοιαῦτα λέγουσιν. οἱ δ’ ὀφείλοντες [*](5 cf. p. 55, 3 11 Plat. Tim. p. 28 C) [*](1 ὄντος ΙΒ (et Par, sed in hoc ἴσως ὄντως in marg m2) 5 τοῦτο Ι 6 νίκην νικῆσαι Ι 8 μὴ inserui cum Monnerio) [*](9 τὰ scripsi τὰς libri edd τοὶς Got) | ἑαυτοῦ V αυτοῦ cum ras 1 litt ante α U αὐτοῦ Got | μὴ δ’ libri | ὁρᾶν inserui „aut hic interponendum ἐπιμελεῖσθαι aut paulo post addendum σκοπεῖν“ Re | εἶναι μέγας Ι | δόξει? 10 τὴν om V 11 καὶ cancellavi 12 δοκῇ? 16 ἔννοιαν Β Got 17 σφισιν scripsi τισὶν libri edd 18 „malim αὐτοὺς“ Re | αὐτῶν Μ) [*](19 ἀποκρίνονται Re ἀποκρύπτονται libri Got Monnier) [*](20 γε scripsi δὲ VU et inser P2M om reliqui libri edd) [*](21 δὲ edd)

115
ἦσαν οὗτοι οἱ οὐδέποτε λόγον ἕξοντες οὐδένα ὑπὲρ τῶν πεπραγμένων· τίς γὰρ ἂν ὑπὲρ τοιούτων κῶν γίνοιτο λόγος; οἱ δὲ πρὸς μὲν τοὺς ἄλλους ἀρνοῦνται μὴ σφῶν εἶναι τοῦτο τὸ ἔργον, ἐντυγ- χάνοντες δὲ σοὶ καταμόνας δι’ οὐδενὸς ἄλλου τὸν σὸν οἶκον οὕτως εὖ πεποιηκέναι φασίν. ὧν τὸν σὸν ἀπαλλάξειαν οἶκον οἱ γῇ τε καὶ θαλάττῃ τὴν σὴν ἐπι- στήσαντες κεφαλήν· ὡς οὐκ ἔσθ᾿ ὅ τι μεῖζον ἂν παρ’ αὐτῶν λάβοις. οἱ γὰρ ἐν φίλων ὀνόματι καὶ νων ἀφ’ ὧν ἂν βλάψαιεν λέγοντες τῷ πιστεύεσθαι πρὸς τὴν βλάβην ἀφορμῇ χρώμενοι ῥᾳδίως ἐζημίωσαν.

50. Ἀλλ’ ἐπὶ τούσδε μέτειμι τῆς ἀδικίας αὐτῶν τὴν ἀπόδειξιν ἐκ τῶν νῦν εἰρημένων ποιησόμενος.

| Φέρε γάρ, διὰ τί φατε κατασκαφῆναι τὸ μέγα [*](R II 201) τοῦθ’ ἱερόν; οὐ διὰ τὸ δόξαι τῷ βασιλεῖ; καλῶς. οὐκ- οὑν οἱ καθαιροῦντες οὐκ ἠδίκουν τῷ τὰ δοκοῦντα τῷ βασιλεῖ ποιεῖν. ὅστις οὖν τὰ μὴ δοκοῦντα τῷ βα- σιλεῖ πεποίηκεν, ἀδικεῖ; οὐκοῦν ὑμεῖς οὗτοί γέ ἐστε οἷς οὐδὲν ἔνι τοιοῦτον εἰπεῖν ὑπὲρ ὧν δεδράκατε. [*](5 δρᾶ καὶ τὸ καταμόνας. ὁ ἐγὼ οὔποτ᾿ ἂν ἐπεπείσμην τοῦτον ἀξιῶσαι ἑρμηνείας τῆς αὐτοῦ V cf. t. II 486, 8) [*](1 οὐδένα ἕξοντες V 2 „post πεπραγμένων videtur ἀπο- διδόναι vel tale quid “ Re 4 εἶναι τοῦτο scripsi e V τοῦτο εἶναι reliqui libri edd 5 δέ σοι libri edd | κατὰ μόνας PBU Re 6 ὄντως V | πεπονθέναι coni Re 14 διατί APIMV 16 οὐ — καλῶς] „aut delendum οὐ et interroga- tionis signum detrahendum aut servato huic interrogationi sub- jicienda responsio conveniens. interrogat Libanius οὐ διὰ τὸ δόξαι τῷ βασιλεῖ; respondent adversarii διὰ τὸ δόξαι τῷ βασιλεῖ. huic responsioni subjicit tum Libanius suum καλῶς.“ Re | βασι- λεῖ καλῶς; AV βασιλεῖ καλόν; Ι sed ; ex corr m3, ΒΜ 17 οὖν] δὲ U et in ras P2 18 ἀδικεῖ· V)

116

εἰπέ μοι, διὰ τί τὸ τῆς Τύχης τοῦτο σῶν ἐστιν ἱερὸν καὶ τὸ τοῦ Δῖός καὶ τὸ τῆς Ἀθηνᾶς καὶ τὸ τοῦ Διονύσου; ἆρ’ ὅτι βούλοισθ’ ἂν αὐτὰ μένειν; οὔ, ἀλλ’ ὅτι μηδεὶς τὴν ἐπ’ αὐτὰ δέδωκεν ὑμῖν ἐξουσίαν. εἰλή- φατε δὲ τὴν κατ’ ἐκείνων ἃ διεφθάρκατε; <οὔ.> πῶς [*](R II 202) οὐκ ὀφείλετε δίκην; ἢ πῶς ἃ δεδράκατε | καλεῖτε δίκην τῶν πεπονθότων οὐδὲν ἐν οὐδενὶ πεποιηκότων ὃ δέχοιτ᾿ ἂν αἰτίαν;

52. Ἦν σοι, βασιλεῦ, κηρύξαι· μηδεὶς τῶν ὑπ’ ἐμοὶ νομιζέτω θεοὺς μηδὲ τιμάτω μηδὲ αἰ- τείτω τι παρ’ αὐτῶν μήθ’ ἑαυτῷ μήτε παισὶν ἀγαθὸν πλὴν εἰ σιγῇ τε καὶ λανθάνων, ἅπας δὲ ἔστω τοῦ παρ᾿ ἐμοὶ τιμίου καὶ βαδιζέτω μεθέ- ξων τῶν ἐκείνῳ δρωμένων καὶ τάς τε εὐχὰς 15 ᾑπερ ἐκείνῳ ποιείσθω καὶ τὴν αὑτοῦ κεφαλὴν ὑπαγέτω τῇ τοῦ τὸν λεὼν ἁρμοττομένου χειρί. τὸν δ’ ἀπειθοῦντα πᾶσα ἀνάγκη τεθνάναι.

ταῦτ’ ἦν μέν σοι κηρύξαι ῥᾴδιον, οὐ μὴν ἠξίωσάς [*](1 sq. Iul. Misop. p. 346 Β. C 2 cf. t. Ι 141, 19. t. II 152, 10 sq. ep. 767 3 cf. Malal. Χ p. 234 ed. Bonn. 16 Pind. Nem. VIII 20) [*](1 διατί APIBMV | τὸ τῆς Τύχης om Ι 2 καὶ — Διὸς τὸ (3) om I 4 δέδωκ cum ras 2 litt U | ὑμῖν om U) [*](5 οὔ inserui auctore Re 6 ὠφείλετε CAP Got 7 ἐν om Μ 9 κηρῦξαι Ρ sed ~ in ras m3, Sinner Monnier, fortasse recte at cf. l. 18 et t. II 28, 19; 258, 2 | δὲ post μηδεὶς CA, sed in hoc del, Got Re, delendum censuit Cobetus Coll. 127 δὴ Orelli Sinner Monnier 10 (bis) μὴ δὲ ΑΡΙΜV 11 τί ΑΡΙΒΜV Got | τοῖς post μήτε inser Re delevi 12 ἢ V et supra εἰ Α2 13 τιμίου <θεοῦ> cf. p. 103,15 14 τε om 15 ἐκείνῳ scripsi ἐκεῖνος Ρ in quo ς ex ι corr, BUV ἐκεῖνοι reliqui libri edd 15 αὐτοῦ ΙΒΜ Got 17 τόνδ’ V | δὲ Re) [*](18 κηρῦξαι Ρ sed ~ in ras m3, Sinner Monnier cf. ad l. 9)

117
γε οὐδ’ ἐπέθηκας ζυγὸν ἐνταῦθα ταῖς τῶν ἀνθρώπων ψυχαῖς, ἀλλ’ οἴει μὲν τοῦτ’ ἐκείνου βέλτιον εἶναι, οὐ μὴν ἀσέβημά γε ἐκεῖνο οὐδ’ ἐφ’ ᾧ τις ἂν δικαίως καὶ] κολασθείη. ἀλλ’ οὐδὲ τῶν τιμῶν τούς γε τοιούτους ἀπέκλεισας, | ἀλλὰ καὶ ἀρχὰς ἔδωκας καὶ συσσί- [*](R II 203) τοὺς ἐποιήσω καὶ τοῦτό γε πολλάκις καὶ προὔπιες καὶ · νῦν πρὸς ἄλλοις τισὶ παρέζευξας σεαυτῷ συμφέρειν τῇ βασιλείᾳ νομίσας ἄνδρα ὀμνύντα θεοὺς πρός τε τοὺς ἄλλους καὶ σὲ καὶ οὐκ ἀγανακτεῖς οὐδ᾿ ἀδικεῖσθαι τοῖς τοιούτοις ὑπολαμβάνεις ὅρκοις οὐδ’ εἶναι ·πάντως κακὸν τὸν ἐν τοῖς θεοῖς ἔχοντα τὰς βελτίους ἐλπίδας.

54. Σοῦ τοίνυν οὐκ ἐλαύνοντος ἡμᾶς, ὥσπερ οὐδ’ ὁ τοὺς Πέρσας ἐκεῖνος μεθ’ ὅπλων ἐληλακὼς τοὺς ἐναντίως ταύτῃ τῶν ὑπηκόων πρὸς ἑαυτὸν ἔχοντας, πῶς ἐλαύνουσιν οὗτοι; κατὰ τὶ δὲ δίκαιον ποιοῦνται τὰς ἐφόδους; πῶς δ’ ἀλλοτρίων ἅπτονται μετ’ ὀργῆς ἀγρῶν; πῶς δὲ τὰ μὲν καταφέρουσι, τὰ δὲ ἀράμενοι φέρουσιν ὕβρει τῇ τοῦ τὰ τοιαῦτα ποιεῖν προστιθέντες ὕβριν τὴν ἐκ τοῦ καλλύνεσθαι τοῖς πεπραγμένοις;

55. Ἡμεῖς, ὦ βασιλεῦ, σοῦ μὲν ταῦτα καὶ ἐπαι- νοῦντος καὶ ἐπιτρέποντος οἴσομεν οὐκ ἄνευ μὲν λύπης, [*](7 cf. t. II 43, 10; 215, 11 8 Richomerem consulem anni 384? cf. p. 81. De Tatiano cogitanerunt Gothofredus p. 39 et Sievers p. 192 9 Od. ξ 331 19 Plat. Apol. p. 20 C) [*](1 οὐδὲ ΒΜ | ἐπέθηκας scripsi ἐπέστησας libri edd 3 τε Ι sed τ in γ corr m3, ΒΜ Got | καὶ om V cancellavi 5 ἔδω- κας scripsi δέδωκας libri edd 9 πρὸς ante σέ inser Re delevi | οὐδ᾿ scripsi οὔτ᾿ libri edd 10 ὑπολαμβάνοις U 15 κατὰ τί δὲ] καὶ κατὰ (sed κα inser m3) τί Ι 17 καταφθεί- ρουσι Cobet Coll. 127 at cf. t. II 27, 2 | δ᾿ edd 18 ὕβρει Ι sed in ὕβριν ὕβρει corr m3 | τῇ ετ τὰ om Β | ταῦτα Β | προστι- θέντος Β 19 ὕβριν om Ι 20 καὶ καὶ V)

118
[*](R II 204) δείξομεν δ’ ὡς | ἄρχεσθαι μεμαθήκαμεν. εἰ δ’ οὐχὶ καὶ σοῦ διδόντος οἵδε ἥξουσιν ἢ ἐπὶ τὸ διαπε- φευγὸς αὐτοὺς ἢ διὰ τάχους ἀναστάν, ἴσθι τοὺς τῶν ἀγρῶν δεσπότας καὶ αὑτοῖς καὶ τῷ νόμῳ βοηθήσοντας.

[*](1 δὲ Re 2 σὺ | οἷδε Α οἱ δὲ Ι 3 διατάχους AMV | ἀνιστᾶν Ι 4 αὐτοῖς Β | ὑπὲρ τῶν ἱερῶν subscr A, πρὸς βασιλέα cum ras 8 litt ὑπὲρ τῶν ἱερῶν Ρ, πρὸς τὸν βασιλέα ὑπὲρ τῶν ἱερῶν U, ὑπὲρ τῶν ἱερῶν πρὸς τὸν βασιλέα θεοδόσιον Ι)