Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)
Hippolytus
Hippolytus. Hippolytus Werke, Volume 3. Wendland, Paul, editor. Leipizg: Hinrichs, 1916.
ταὐτοῦ φορᾷ φησιν, οὐ μόνον ἐπειδὴ περιέχει τὴν θατέρου φοράν, τουτέστι τοὺς πλανωμενους, ἀλλ’ ὅτι καὶ τοσοῦτον ἔχει κράτος, τουτέστι τοσαύτην δύναμιν, ὥστε καὶ τοὺς ἐπὶ τἀναντία, τοὺς πλανωμένους ἀπὸ δύσεως ἐπ’ ἀνατολὴν φερομένους αὐτοὺς τῇ
οἰκείᾳ ἰσχύϊ ὁμοίως καὶ ἀπὸ ἀνατολῆς ἐπὶ δύσιν ἑαυτῷ συμπεριάγειν. μίαν δὲ καὶ ἄσχιστον εἰᾶσθαί φησι ταύτην <τὴν> φοράν, πρῶτον μὲν πάντων τῶν ἀπλανῶν ἰσόχρονοι αἱ περιφοραὶ καὶ οὐ διῃρημέναι κατὰ πλείους καὶ ἐλάττους χρόνους, ἔπειτα ὅτι μίαν πάντες ἔχουσιν ἐπιφάνειαν τὴν τῆς ἐξωτάτω φορᾶς, οἱ δὲ πλανώμενοι καὶ εἰς [*](14-8. 45, 5 Quelle ein Timaios-Commentar (Poseidonios) — —20 Plato, Timaios 36 BC) [*](1 ücke ö. (nach ἐλπίδα Miller), s. Sext. § 105 καὶ ταῦτα οὐχ ἅπαξ, ἀλλ᾿ πολλάκις ἤτοι <τῆς> τοῦ κόσμου φθορᾶς, εἰρήκασιν ὥς τινες, μεσολαβούσης αὐτὴν πάντως γε τῆς κατὰ μέρος μεταβολῆς ἐξαφανιζούσης τὸ συνεχὲς τῆς ἱστορικῆς παραδόσεως οἶμαι παραλείπει παρ’ ἐλπίδα F παρέλιπε Diels) ’o. 2 #x003E; πλειόνων richtig Miller <ἣ> ἔδει Mutschmann 4 προκρίμεθα Ρ 13 ὧν Miller: ὡς 16 ἐξαχῆ Plato, vgl. S. 41, 2: ἐξαυτῆς Ρ 17 καὶ τριπλασίου Plato, vgl. S. 41, 7: > Ρ 19 ὁμοίως Plato: ὁμοίους Ρ 19f ἀνομοίοις Plato: ἀνομοίους 20 φερομένους Plato: φερομένων Ρ 23 τοῖς ἐπὶ Ρ τοὺς πλανωμένους We 25 συμπεριάγειν Gö.: συμπεριάγει Ρ 26 εἰ ἐᾶσθαι Ρ + τὴν Gö. 28 ἔχωσιν P)
τὴν δὲ θατέρου φησὶν ἐξαχῆ εἰς ἑπτὰ κύκλους ἐσχίσθαι, εἰκότως· ὁπόσαι γὰρ ἂν ὠσιν ἑκάστου αἱ τομαί, μονάδι πλείω τῶν τομῶν γίνεται τὰ τμήματα. οἷον ἐὰν μιᾷ τομῇ διαιρεθῇ, δύο ἔσται τμήματα, ἂν δυσί, τρία τμήματα· οὕτω δὴ κἂν ἐξαχῆ τι τμηθῇ, ἑπτά ἔσται τὰ τμήματα.
τὰς δὲ ἀποστάσεις αὐτῶν κατά διπλάσια καὶ τριπλάσια ἐναλλὰξ τετάχθαι φησίν, οὐσῶν ἐκατέρων τριῶν, ὅπερ καὶ ἐπὶ τῆς συστάσεως τῆς ψυχῆς ἐπὶ τῶν ἑπτὰ ἀριθμῶν ἔδειξε·
τρεῖς μὲν γάρ εἰσιν ἐπ’ αὐτοῖς διπλάσιοι ἀπὸ μονάδος ݲ ݲ ݲ τρεῖς δὲ #x003E; * * μ καὶ ݲ σταδίων, περίμετρος δὲ γῆς σταδίων μ #x003E; καὶ · καὶ ἀπόστημα δὲ ἀπὸ τῆς ἐπιφανείας τῆς γῆς ἐπὶ τὸν σεληνιακὸν κύκλον ὁ μὲν Σάμιος Ἀρίσταρχος ἀναγράφει σταδίων μ ὁ δὲ Ἀπολλώνιος μυρι ݲ ὁ δὲ Ἀρχιμήδης μυρι φνδ καὶ μονάδας δρλ.
ἀπὸ δὲ τοῦ σεληνιακοῦ ἐπὶ τὸν τοῦ ἡλίου κύκλον σταδίων μυρι ݲ καί μονα βξε. ἀπὸ τοῦδε ἐπὶ τὸν τῆς Ἀφροδίτης κύκλον σταδίων μυρι εκζ καὶ μονάδας βξε. ἀπὸ τοῦδε ἐπὶ τὸν τοῦ Ἑρμοῦ κύκλον σταδίων μυρι ݲ μονα ζρξε. ἀπὸ τούτου δὲ ἐπὶ τὸν τοῦ πυρόεντος κύκλον σταδίων μυρι, δφνδ, μονα δρνδ. ἀπὸ τούτου δὲ ἐπὶ τὸν τοῦ Διὸς κύκλον σταδίων μυρι βκζ, μονα εξε. ἀπὸ τούτου δὲ ἐπὶ τὸν τοῦ Κρόνου κύκλον σταδίων μυρι δλζ, μονα ݲ ἀπὸ τούτου δὲ ἐπὶ τὸν ζῳδιακὸν καὶ τὴν ἐσχάτην περιφέρειαν σταδίων μυρι βη, μονα ݲ.
[*](8 Timaios 30 BC vgl. Macrobius In Somnium 112, 15 Chalcidius In Tim. 95 S. 166, 15 ff Wrobel — 9f vgl. Macrobius a. a. 0. 2, 2, 16. 17 — 11 Über die Zahlenangaben 250000 und 252000 s. Berger, Geschichte der wiss. Erdkunde der Griechen 2 S. 409 ff; Ders., Geogr. Fragmente des Eratosthenes S. 101 ff; A. Boericke, Quaestiones Cleomedeae, Diss. Lpz. 1895 S. 48 — 13 13ff die dem Archimedes zugeschriebenen Zahlen ächtig, sonst nicht bezeugt, sicher vielfach corrupt, s. P. Tannery, Recherches sur ’hist. de ’astronomie antique, Paris 1893 S. 333)[*](3 ἂν] ἐὰν Ρ 4 μονάδι πλείω Roeper: μονάδες λέγω Ρ 7 κατὰ Roeper: καὶ τὰ Ρ 9 ἐπ᾿ Ρ: ἐν ö. 10 ݲ Miller: θ Ρ + τριπλάσιοι — κζ Miller, dann etwa διάμετρος γῆς 11 μ ݲ Roeper (Hultsch, Abh. Ges. Gott. Ν. F. I 5 S. 8. 393, 41): μ T? 13 das mittlere η nicht ganz sicher, mit dem über stehenden ε wie zu ξ verschmolzen Ἀπολώνιος Ρ 15 ἐκς] S. 43, 18 εκζ 16 εκζ] S. 43, 20 βκζ τοῦ δὲ Ρ 17 ζ ößer als sonst geschrieben 18 δφνδ] S. 43, 23 ݲ ݲ S. 43, 23 ݲ 22 ݲ ݲ Gö.)Τὰ μὲν ἀπ᾿ ἀλλήλων διαστήματα τῶν κύκλων καὶ τῶν σφαιρῶν βάθη τε ὑπὸ τοῦ Ἀρχιμήδους ἀποδίδοται. Τοῦ δὲ ζῳδικοῦ τὴν περίμετρον λαμβάνει σταδίων δευτέρων ἀριθμῶν δ καὶ μυρι δψλαὥστε’ συμβαίνειν τὴν ἐκ τοῦ κέντρου εὐθεῖαν ἄχρι τῆς ἐπιφανείας τῆς ἐσχάτης γῆς τὸ ἕκτον εἶναι τοῦ λεχθέντος ἀριθμοῦ, τὴν δὲ ἀπὸ τῆς ἐπιφανείας τῆς γῆς, ἐφ’ ἧς βεβήκαμεν. ἄχρι τοῦ ζῳδιακοῦ, ἄρτι ῤηθέντος ἕκτον τοῦ ἀριθμοῦ, λεῖπον τέτρασι μυριάσι σταδίων, ὃ ἐκ τοῦ κέντρου - τῆς γῆς μέχρι τῆς ἐπιφανείας αὐτῆς. ἀπὸ τοῦ Κρόνου δὲ κύκλου ἐπὶ τὴν γῆς φησι τὸ διάστημα σταδίων δευτέρων ἀριθμῶν εἶναι μονάδας δύο καὶ μυρι βσξθ καὶ μονάδας βψια. ἀπὸ τοῦ δὲ τοῦ Διὸς κύκλου ἐπὶ γῆς σταδίων β ἀριθμῶν μονα ݲ καὶ μυρι σοβ καὶ μονάδας ݲ δ ἀπὸ δὲ τοῦ Πυρόεντος κύκλου ἐπὶ γῆν δευτέρων ἀριθμῶν μονα μίαν καὶ μυρι ݲ καὶ μονα ݲ ἀφ’ ἡλίου ἐπὶ γῆν δευτέρων ἀριθμῶν μονα μίαν καὶ μυρι ݲ καὶ μονάδας δυνδ. ἀπὸ δὲ τοῦ Στίλβοντος ἐπὶ τὴν γῆν μυρι ݲ μονάδας ησνθ, ἀπὸ δὲ Ἀφροδίτης ἐπὶ γῆς μυρι ݲ μονα ερξ.
Περὶ σελήνης δὲ ἐλέχθη τὸ πρότερον. τὰ μὲν οὖν ἀποστήματα κοὶ βάθη τῶν σφαιρῶν οὕτως Ἀρχιμήδης ἀποδίδωσιν, ἑτέρως δὲ ὑπὲρ αὐτῶν Ἱππάρχῳ εἴρηται καὶ ἑτέρως Ἀπολλωνίῳ τῷ μαθηματικῷ. ἡμῖν δὲ ἐξαρκεῖ τῇ Πλατωνικῇ δόξῃ ἑπομένοις διπλάσια μὲν καὶ τριπλάσια οἴεσθαι τῶν πλανωμένων τὰ ἀπ’ ἀλλήλων διαστήματα· σῴζεται γὰρ οὕτως ὁ λόγος τοῦ καθ’ ἁρμονίαν συγκεῖσθαι τὸ πᾶν ἐν λόγοις συμφώνοις κατὰ ταῦτα τὰ ἀποστήματα.
οἱ δ᾿ ἐκτεθέντες ὑπὸ Ἀρχιμήδους ἀριθμοὶ καὶ ὑπὸ τῶν ἄλλων περὶ τῶν ἀποστημάτων λεγόμενοι λόγοι εἰ μὴ ἐν συμφώνοις εἶεν λόγοις, τουτέστι τοῖς ὑπὸ Πλάτωνος εἰρημένοις διπλασίοις καὶ τριπλασίοις, ἔξω δὲ συμφωνιῶν εὑρισκόμενοι, οὐκ ἂν σῴζοιεν τὸ καθ’ ἁρμονίαν κατεσκευδευτέρων [*](3 ἀριθμῶν] s. Archimedes, Arenarius III — —22 Macrobius a. a. 0. ΙΙ 3, 13. 14: Et Archimedes quidem stadiorum numerum deprehendisBe se credidit, quibus a terrae superficie luna distaret (folgen die anderen Planeten) . . . . quae tarnen Arcbimedis dimensio a Platonicis repudiata est quasi dupla et tripla intervalla non servans. Er setzt eine archimedische Liste der Entfernungen, wie Hipp, sie hat, voraus) [*](2 τε Miller: δὲ V 4 κέντρου]. + τῆς γῆς Stern bei ö. 5 γῆς > Miller τὸν ö. τοῦ Ρ 6 ῥηθέντος ö.: ῥηθὲν Ρ 9 ἀριθμῶν εἶναι Miller: ἀριθμᾶσθαι Ρ μονὰς Ρ 10 μονὰς Ρ 11 Miller gibt falsch σοζ als Text von Ρ καὶ μονάδες Ρ 20 δόξα Ρ 22 οὖτος Ρ 23 ἀποστεμάτων, η über ε übergeschr. Ρ)