Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

φασὶ δὲ καὶ [αὐ]τὸν κηρὸν μετὰ πευκίνης ῥητίνης τὸ παραπλήσιον ποιεῖν κοὶ μαστίχης μέρη δύο μετὰ ξηρᾶς ἀσφάλτου μέρους. καὶ θεῖον δὲ μόνον ἐπιεικῶς ποιεῖ καὶ γύψου δὲ ἄνθος μεθ’ ὕδατος διειμένον καὶ κόμμεως [ὡς]· τοῦτο μὲν δὴ καὶ πρὸς τὸ σφραγίσαι μόλιβδον τετηκότα ποιεῖ κάλλιστα.

καὶ τό) διὰ τοῦ Τυρρηνικοῦ δὲ κηροῦ καὶ ῥητίνης φρυκτῆς καὶ πίσσης καὶ ἀσφάλτου <καὶ> μαστίχης καὶ λείας μαρμάρου, ἴσων ἑψομένων, τῶν μὲν ἄλλων ὡν ἔφην ἐστὶ μὲν βέλτιον, τὸ δὲ διὰ τῆς γύψου οὐκ ἔλαττον. οὕτως μὲν οὖν καὶ τὰς σφραγῖδας λύειν ἐπιχει- [*](16 ff ähnliches Recept in Lucians Alexander C. 21; s. K. Fr. Hermann, Gött. Nachr. 1852 S. 108—110, Ga. S. 13 f — 23 Pap. Par. ed. Wessely 2969 ῥητίνῃ ἐκ πέτεος) [*](3 σπένδοντος Gö.: σπεύδοντος Ρ πυρρὰ Ρ 4 Satzabteilng αὐτορύτων Ρ 5 κικίδων Ρ δὲ > Ga. 6 κικίδι Ρ 12 μενεῖ? 13 παρὰ > Gö., περὶ Miller 14 μετ’ αὐτοῖς] μέθοδον αὐτῶν (und Gö., κατ’ αὐτῶν We. 15 περὶ τοῦ διαλύειν σφραγῖδα rot a. Rande 17 ἔστι δὲ Ρ 18 ἶσα Ρ κολληρίων Ρ (ω fast wie ο): κολλυρίου Gö. Ρ τὸν We.: αὐτὸν Ρ (= μονον Ζ. 24 Diels) διειμένου Ρ ὡς Ρ: > Gö., Diels 27 + τὸ Gö. φρυκτῆς Miller: φρικτῆς Ρ, φορυκτῆς ö. 28 + καὶ Miller)

νῦν δὲ ἡ πολλῶν δυναμένων σωθῆναι νέων φροντὶς ἔπεισε διδάξαι καὶ προειπεῖν φυλακῆς ἕνεκεν ὡς γὰρ χρήσεταί τις αὐταῖς πρὸς κακοῦ μάθησιν, οὕτω τις ἕτερος μαθὼν φυλάξεται. καὶ αὐτοὶ δὲ οἱ τοῦ βίου λυμεῶνες μάγοι αἰσχ·υνθήσονται τῇ τέχνῃ χρώμενοι. μαθόντες δὲ ἀφ᾿ ἡμῶν ταῦτα προ(μηνυθέντα) ἐμποδισθήσονται τυχὸν τῆς ἀπονοίας. ἵνα δὲ μὴ λύηται ταύτῃ ἡ σφραγίς, στέαρ ὕειον καὶ τρίχας τῷ κηρῷ τις μίξας σφραγιζέτω.

Ἀλλ᾿ οὐδὲ τὴν λεκανομαντείαν αὐτῶν οὖσαν πανούργημα σιωπήσομαι. οἴκημα γάρ τι κεκλεισμένον σκευάσαντες καὶ κυάνῳ τὸν ὄροφον χρίσαντες εἰς δὴ τὸ † παρὸν ἐπάγονται σκεύη τινὰ κυάνεα καὶ ἀνατείνουσι, μέση δὲ λεκάνη κατὰ τῆς γῆς ὕδατος μεστὴ τίθεται, ἣ τὴν ἀντανάκλασιν τῆς κυάνου προσπεσοῦσαν δίκην οὐρανοῦ ἐνδείκνυσιν.

ἔχει δὲ καὶ στόμιόν τι τὸ ἔδαφος λεληθός, ᾧ ἐπικειμένη ἡ λεκάνη τὸν μὲν πυθμένα ἔχει ὑαλοῦν, αὐτὴ δέ ἐστι πετρίνη· ὕπεστι δὲ οἶκος λεληθώς, εἰς ὂν συμπορευόμενοι οἱ συμπαικται σχήματα ὧν ἂν βούληται δεινύναι ὁ μάγος θεῶν καὶ δαιμόνων ἐνδυσάμενοι ἐμφαίνουσιν, οὓς Μορῶν ὁ πλανώμενος τὸ πανούργημα καταπέπληγε τῶν μάγων καὶ λοιπὸν πάντα πιστεύει τὰ ὑπ᾿ αὐτοῦ ῥηθησόμενα.

Δαίμονα δὲ ποιεῖ καίεσθαι, ἐν τοίχῳ διατυπώσας σχῆμα ὃ βούλεται, εἶτα λαθραίως ἐπιχρίει φαρμάκῳ μεμιγένῳ τῷδε τῷ τρόπῳ, λακωνικῷ καὶ ἀσφάλτῳ ζακυνθίᾳ· εἶτα ὡς ἀποφοιβάζων βάζων τὴν λαμπάδα προσφέρει τῷ τοίχῳ, τὸ δὲ φάρμακον ἐκλάμψαν καίεται.

Ἑκάτην δὲ δοκεῖν ἔμπυρον διατρέχειν έν ἀέρι οὕτω τεχνάζεται· συμπαίκτην τινὰ κρύψας ἐν τόπῳ ᾦ βούλεται, παραλαβὼν τοὺς πλανωμένους πείθει λέγων δείξειν διιππεύουσαν δι’ ἀέρος ἔμπυρον τὴν δαίμονα· οἷς παραγγέλλει τὰς ὄψεις ταχὺ φυλάσσεσθαι ἡνίκα ἴδωσιν έν ἀέρι τὴν φλόγα, καλυψαμένους τε ἐπὶ πρόσωπον πίπτειν, ἕως αὐτὸς καλεῖ, καὶ ταῦτα διδάξας ἐν ἀσελήνῳ νυκτὶ δι’ ἐπῶν οὕτως φθέγγεται· [*](1 ὤκνουν Miller: οὐκ ἂν Ρ 2 κατατάξαιεν τῆ Ρ ὀρρωδῶν? We., ἐννοῶν Diels 7 προμηνυθέντα We. (7 Lettern unleserlich): προδιδαχθέντα ö. 8 ταύτῃ ö.: αὕτη Ρ περὶ τοῦ ἀδιάλυτον τὴν σφραγῖδα μένειν a. Rande Ρ 8 ἕνα — 9 σφραγιζέτω setzt auf Ζ. 1 vor ταύτας hinauf oder > Cruize 11 περὶ λεκανομαντείας rot a. Rande Ρ (nicht ἱκαν.) κυάνῳ Miller: κυανῶ Ρ 12 δὴ Gö.: δὲ Ρ τὸ ὑπερῷον We., τὸ φανερὸν Cruize 13 ὕδ. μέση Ρ 14 τοῦ κυανοῦ Ga. 16 ὑαλοῦν Ga.: ὑάλου Ρ αὕτη Ρ πετρίνη Miller: πρηνὴς Ρ ὕπεστι Gö.: ὑπέστη Ρ 20 αὐτῶν? We. 21 περὶ φαντασίας δαιμόνων rot a. Rande Ρ, 2124 nach Ga. Erklärung der Asklepios- Erscheinung C. 32 22 nach τρόπῳ Miller 24 περὶ ἑκάτης a. Rande Ρ 27 δι᾿ ἱσπεύουσαν Ρ 30 καλῇ Miller)

Ταῦτ᾿ εἰπόντος αὐτοῦ πῦρ δι’ ἀέρος βλέπεται φερόμενον, οἱ δὲ φρίξαντες τὸ παράδοξον τῆς θέας καλύψαντες τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐπὶ γῆς ῥιπτοῦνται ἄναυδοι. τὸ δὲ τῆς τέχνης μέγεθος τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον· ὁ συμπαίκτης, ὃν ἔφην κεκρυμμένον, ἡνίκα ἀκούσῃ παυσαμένης τῆς ἐπαοιδῆς, ἔχων ἰκτῖν’ ἢ γῦπα περιειλημμένον στυπείῳ ἀνάψας ἀπολύει.

ὁ δὲ ὑπὸ τῆς φλογὸς ταρασσόμενος εἰς ὕψος ἐπαίρεται καὶ ὀξυτέραν τὴν πτῆσιν ποιεῖται· ὃ ἰδόντες οἱ μάταιοι ὥς τι θεῖον ἑωρακότες κρύπτονται. τὸ δὲ πτηνὸν περιδινούμενον ὑπὸ τοῦ πυρὸς οὑ ἂν φθάσῃ καταφέρεται· καὶ ποτὲ μὲν οἰκίας καταφλέγει, ποτὲ δὲ καὶ αὐλάς. τοιαύτη ἡ μάγων πρόγνωσις.

Σελήνην δὲ ἐν ὀρόφῳ φαίνεσθαι δεικνύουσι καὶ ἀστέρας τοῦτον τὸν τρόπον· ἐν μέσῳ τῆς ὀροφῆς μέρει προσαρμόσας κάτοπτρον, τιθεὶς λεκάνην ὕδατος μεστὴν ἐν τῷ μέσῳ τῆς γῆς κατ’ ἴσον, λύχνον δὲ μέσον φαίνοντα ἀμαυρὸν μετεωρότερον τῆς λεκάνης θείς, οὕτως ἐκ τῆς ἀντανακλάσεως ἀποτελεῖ σελήνην φαίνεσθαι διὰ τοῦ κατόπτρου.

ἀλλὰ καὶ τύμπανον πολλάκις ἐφ’ ὑφηλοῦ πόρρω Μὲν [*](1—8 behandelt von Κ. Dilthey, Rh. Μ. XXVII 388ff.; Bergk PL4 III Ga. S. 65ff, — Ahnliche Beschwörungen der Hekate Theokrit II; magicua III in Abels Orphica S. 289 (Reitzenstein, Inedita poetarum fr. III Rostock 1892 S. 18 ff); Pariser Pap. her. von Wessely 2520ff (= Wünsch, Kleine Texte S. 10); Lucian Philopseudes C. 42) [*](1 ῥόμβῳ Bergk, hymn. mag. V. 2 Βαυβώ Βομβώ Dilthey, doch s. Reitzenstein S. 24). Näher als Βαυβώ (Miller) äge Βριμώ (Kuster, De papyri Paris, magicae, Regimontii 1911, p. 101) 2 τριοδῖτι Miller: τριοδείη Ρ νυκεροφοίτη Ρ, verb. Meinee, Ζ. für Altertumswiss. X 375 3 ἐΜ] θ übergeschr. Ρ ἑτέρη, αι über έ Ρ 5 ἀν νέκυας Meineke (vgl. Theokrit V. ἀνέλκυσι, darüber ἐννέκυσι Ρ στοίχουσα Ρ 7 μνήμη Ρ Μήνη ποικιλόμορφε Wilamovritz, Commentariolum gramm. III 29 13 Μιν Ρ 19 περὶ τῆς ἐν οἴκω φαντασίας a. R. Ρ δεικνύουσι ö.: δεικνύναι Ρ, δεικνύασι Miller 21 κατ’ ἴσον (nicht κτίσον) Ρ 22 φαίνων Ρ 24 ὑφ’ ὑψηλοῦ πόρρωθεν ὄρθριον Ρ, verb. Miller)

καὶ τῆς † ἐτυμολογικῆς δὲ λαγήνου περικόψας τὸν τράχηλον καὶ τὸν πυθμένα, Μεὶς λύχνον καὶ περιθείς τι τῶν ἐπιτηδείων πρὸς τὸ διαυγεῖν σχῆμα, στὰς ἐφ’ ὑφηλοῦ κρύβδην ὑπό τινα σκέπην τις τῶν συμπαικτῶν, μετὰ τὸ λαβεῖν τὸ σύνθημα ἐκ μετεώρου καταχεῖ τὰ μηχανήματα, ὥστε δοκεῖν ἐξ οὐρανοῦ κατιέναι τὴν σελήνην.