Commentarium In Evangelium Matthaei (Lib. 12-17)
Origen
Origenes. Origenes Werke Vol 10.1-10.2. Klostermann, Erich, editor. Leipzig: Hinrichs, 1935-1937.
Ἐπεὶ δὲ νῦν οὐ περὶ πάντων, ἀλλὰ τοῦ ἐκκειμένου ῥητοῦ πρόκειται ἐξετάζειν, ἴδωμεν τροπολογοῦντες τίνα δυνάμεθα εἰπεῖν τὸν σεληνιαζόμενον εἶναι καὶ τὸν ἀξιοῦντα περὶ αὐτοῦ πατέρα αὐτοῦ, καὶ τί τὸ πίπτειν τὸ πάσχοντα οὐκ ἀεὶ ἀλλὰ πολλάκις, ὀτὲ μὲν εἰς πῦρ ἐνίοτε δὲ εἰς ὕδωρ, καὶ τί τὸ μὴ δεδυνῆσθαι αὐτὸν ὑπὸ τῶν μαθητῶν θεραπευθῆναι ἀλλ᾿ ὑπ᾿ αὐτοῦ τοῦ Ἰησοῦ. καὶ γὰρ εὔλογον· εἴπερ πᾶσα νόσος καὶ πᾶσα μαλακία, ἃς ἐθεράπευσεν ὁ σωτὴρ ἡμῶν centurio pro puero suo, regulus pro filio, archisynagogus pro filia, Chananaea pro filia sua vexata, et nunc qui genibus <pro>volvitur pro filio suo lunatico. cum his considerabis et illud, quando a semetipso salvator etiam a nullo rogatus sanat, sicut paralyticum eum qui triginta et octo annos in infirmitate habebat. ipsae enim salvationes ad alterutrum in idipsum conparatae et discussae multa eis, qui possunt audire absconditam »in mysterio« sapientiam dei, dogmata demonstrabunt de differentiis infirmitatum animae et de modo salvationis eius.
[*](8 Vgl. Joh. 5, 2 — 12 Vgl. I. Kor. 2, 7 — 03 ff Vgl. Matth. 4, 23 f— 30—190, 24 Vgl. Cluc Nr. 36 Or. 4 αὐτῷ ρ αὐτὸν M H Cluc Nr. 36 8/9 <τ[ον ἐπὶ τῇ προβατικῇ> Kl, vgl. Cluc Nr. 36 und lat. (der noch mehr hat) 26 πολάκις ὅτι Η 1 suo + et B 4 provolvitur μ volvitur x 23 possimus B 24 l. aestimamus? Kl 31 sed]nisi B 32 et ista] l. valida Koe, vgl. S. 177, 26)τότε »ἐν τῷ λαῷ«, ἀναφέρεται ἐπὶ τὰ ἐν ψυχαῖς διάφορα συμπτώματα, ὡς τοὺς μὲν παρετοὺς τὴν ψυχὴν καὶ κειμένην αὐτὴν ἔχοντας ἐπὶ τοῦ σώματος παραλελυμένην δηλοῦσθαι διὰ τῶν παραλυτικῶν, τοὺς δὲ τυφλώττοντας περὶ τὰ τῇ ψυχῇ μόνῃ θεατὰ δηλοῦσθαι διὰ τῶν τυφλῶν καὶ εἶναι τυφλούς, τοὺς δὲ κεκωφωμένους πρὸς παραδοχὴν σωτηρίου λόγου σημαίνεσθαι διὰ τῶν κωφῶν, ἀνάλογον ἐκείνοις ἐξετασθῆναι δεήσει τὰ περὶ τοῦ σεληωιαζομένου. ἔστι δὲ τὸ πάθος τοῦτο ἐκ διαλειμμάτων ἀξιολόγων ἐπιτιθέμενον τοῖς πάσχουσιν. ἐν οἶς οὐδὲν διαφέρειν δοκεῖ ὑγιαίνοντος ὁ πεπονθὼς αὐτὸ παρὰ τὸν καιρὸν τοῦ μὴ ἐνεργεῖν <εἰς> αὐτὸν τὴν ἐπίληψιν. τοιαῦτα δέ τινα εὕροις ἂν περί τινας ψυχὰς συμπτώματα, πολλάκις νομιζομένας ὑγιαίνειν ὑγιαίνειν ἐν σωφροσύνῃ καὶ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς. εἶτ᾿ ἔσθ᾿ ὅτε ὡσπερεὶ ἐπιληψίᾳ [*](4 καὶ <Η 8 θεατὰ <δίκαια καὶ ἄδικα> Diehl, vgl. lat. 9 [καὶ εἶναι τυφλούς] Koe 14 δὲ] γὰρ C luc Nr. 35 lat. | τουτὶ C luc Nr. 36 15 f ἐκ—πάσχουσιν, ἐν οἷς] ἐπιτιθέμενον μὲν ἔν τισιν ὥραις, ἀφιστάμενον δὲ ἐν πλείοσιν, ἐν αἶς C luc Nr. 36 17 διαφέρει M 19 <εἰς > Koe, vgl. lat. und Orig. tom. XIII, 56 in Joh. (IV, 286, 22) | αὐτό H 25 f καὶ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς] καὶ βιοῦν ὡς ὁ λόγος βούλεται C luc Nr. 36 vgl. lat. 27 εἶτα.... ὑπὸ C luc Nr. 36 2 quas Diehl, vgl. gr. quam x 4 spiritales <Pasch 15 ut + et y 18 qua Koe quia x | differre videtur y* differ L 21 talem] tabe R G tabet L | invenis] iuvenis R L 21/22 infirmitatem Y* infirmitas L 25 vel] in B)
Πατὴρ δὲ τοῦ σεληνιαζομένου τάχα ὁ λαχὼν αὐτὸν ἄγγελος
[*](4. 6 Sir. 27, 11 — 29 — 192, 32 Vgl. C lue Nr. 36 Or.)[*](9 *** Kl, Koe ergänzt <τινας ὡσπερεὶ ἔργων ἀγαθῶν ὑφέρπειν> nach lat. 18 πάλιν <μειουμένους αὐτοὺς καὶ> Κoe nach lat. | μειούμενον Ηu, vgl. lat. μιμούμενον Μ Η C lue Nr. 36 21 <καὶ σεληνιακὸν> Κl nach Koe, vgl. lat. | καὶ2 <Η 22 <τὸ> Diehl Koe)[*](18 minui iterum L 22 minorari B)
Ἤδη οὖν παραστῶμεν καὶ τῇ λέξει καὶ ζητήσωμεν πρότερον. πῶς σεληνιάζεσθαι λέγεται ὁ ὑπό τινος πνεύματος ἀκαθάρτου καὶ κωφοῦ καὶ ἀλάλου σκοτούμενος ακὶ καταβαλλόμενος, καὶ διὰ τί παρώνυμόν ἐστι τὸ σεληνιάζεσθαι ἀπὸ τοῦ μεγάλου ἐν οὐρανῷ καὶ δευτέρου μετὰ τὸν ἥλιν φωστῆρος, ὃν ἔταξεν »ὁ θεὸς« »εἰς ἀρχὰς τῆς νυκτός«.
ἰατροί μὲν οὖν φυσιολογείτωσαν. ἅτε μηδὲ ἀκάθαρτον πνεῦμα εἶναι νομίζοντες κατὰ τὸν τόπον ἀλλὰ σωματικόν <τι> σύμπτωμα, καὶ φυσιολογοῦντες τὰ ὑγρὰ λεγέτωσαν κινεῖσθαι τὰ ἐν τῇ κεφαλῇ κατά τινα συμπάθειαν τὴν πρὸς τὸ σεληνιακὸν φῶς, ὑγρὰν ἔχον φύσιν. ἡμεῖς δὲ οἱ καὶ τῷ εὐαγγελίῳ πιστεύοντες ὅτι τὸ νόσημα τοῦτο ἀπὸ πνεύματος ἀκαθάρτου, ἀλάλου καὶ κωφοῦ ἐν τοῖς πάσχουσιν αὐτὸ θεωρεῖται ἐνεργούμενον, ὁρῶντες δὲ ὅτι καὶ οἱ εἰθισμένοι παραπλησίως τοῖς ἐπαοιδοῖς τῶν Αἰγυπτίων ἐπαγγέλλεσθαι τὴν κατὰ τοὺς τοιούτους θεραπείαν δοκοῦσί ποτε ἐπιτυγχάνειν ἐν αὐτοῖς, φήσομεν ὅτι μήποτε ὑπὲρ τοῦ διαβάλλειν τὰ κτίσματα τοῦ θεοῦ, ἵνα καὶ ἀδικία οὐρανὸν τὸ στόμα αὐτῶν«,
[*](8ff Vgl. Gen. , 16f – 12ff Vgl. Harnack TU. 42, 4, 103 – 31ff Vgl. Psal. 72, 8f 2 πότερον Μ 13 ἅτε] ἅ βού- λονται Koe, vgl. lat. 13 ἀκάθαρτον + τὸ Μ 15 <τι> Koe, vgl. lat. 4 * * * Κl Koe, vgl. gr. 5 et < G 15 dicant Koe. vgl. gr. dicant x 17/18 lumen luminare G 31 ὅτι <Μ)τὸ ἀκάθαρτον τοῦτο πνεῦμα ἐπιτηρεῖ τινας σχηματισμοὺς τῆς σελήνης καὶ οὕτως ἐνεργεῖ, ἵν’ ἐκ τῆς τηρήσεως τοῦ κατὰ τὸν τοιόνδε τῆς σελήνης σχηματισμὸν πάσχειν τοὺς ἀνθρώπους τὴν αἰτίαν δόξῃ τοῦ τηλικούτου κακοῦ μὴ »τὸ ἄλαλον καὶ κωφὸν« λαμβάνειν δαιμόνιον, ἀλλὰ ὁ μέγας ἐν ουρανῷ φωστήρ, ὁ τεταγμένος »εἰς ἀρχὰς τῆς νυκτὸς« καὶ μηδεμίαν ἔχων ἀρχὴν τῆς τοιαύτης ἐν ἀνθρώποις νόσου. καὶ »ἀδικίαν γε εἰς τὸ ὕψος« λαλοῦσι πάντες ὅσοι παρὰ τὴν τῶν ἄστρων σχέσιν φασὶν εἶναι τὴν αἰτίαν πάντων τῶν ἐπὶ γῆς (εἴτε καθολικῶν μάτων· καὶ οἱ τοιοῦτοί γε ἀληθῶς »ἔθεντο εἰς οὐρανὸν τὸ στόμα αὐτῶν«, κακοποιούς τινας λέγοντες εἶναι τῶν ἀστέρων καὶ ἄλλους ἀγθοποιούς, οὐδενὸς ἄστρου γενομένου ἑπὸ τοῦ θεοῦ τῶν ὅλων ἵνα κακοποιῇ, κατά γε τὸν ἱερεμίαν ὡς ἐν Θρήνοις γέγραπται· »ἐκ στόματος κυρίου <οὐκ> ἐξελεύσεται τὰ κακὰ καὶ τὸ ἀγαθόν«.
Εἰκὸς δὲ ὅτι, ὡσπερ τοῦτο τὸ ἐνεργοῦν τὸν καλούμενον σεληνιασμὸν σμὸν πνεῦμαἀκάθαρτονἐπιτηρεῖ τοὺς
[*](1ff Vgl. II 195, 1 An.: ἀλλ’ ὁ δαίμων ἐπιτηρεὶ τινας τῆς σελήνης συνόδους καὶ ἐπιτίθεται τῷ κάμνοντι, ἵνα βλασφημῆται ὁ ποιήσας αὐτήν – Vgl. Marc. 9,25 – 10 Vgl. Gen. 1, 16 – Μ 24 γε] lat. 26 <οὐκ> Κl, vgl. lat. | κακὰ Kl, vgl. lat. καλλὰ Μ καλὰ Η 28 ὄτι <Μ 28f τοῦτο τὸ καλούμενον M a τοῦτο τὸ ἐνεργοῦν τὸν καλούμενον καλούμενον M c (i. m. und s. l.) 1. 3. 30. schemata etc. ρ scisenim mata etc. x 1ff lat. übersetzt un- genau 13 sicut diximus] vgl. gr. 193,32 14 l. excelsum Kl 16 om- nem x < μ 19 et quosdam G a L)