Philocalia
Origen
Origen. The Philocalia of Origen. Robinson, James Armitage, editor. Cambridge: Cambridge University Press, 1893.
1. Ὅτι μὲν ὑπάρχειν ἀδύνατον ἀγένητα δύο ἄμα, οὐδὲ [*](ABC Me Da Di Ph) σὲ ἀγνοεῖν νομίζω· εἰ καὶ τὰ μάλιστα δοκεῖς προλαβών τοῦτο προτεθεικέναι τῷ λόγῳ· τῷ πάντως ἐξ ἀνάγκης τὸ [*](5 δειμεν B 7 ποία..αίτία...ποία B 9 ἥδε] δὲ B 11 ἐνίοτε- ἡττήμεθα] supplevi; interdum concupiscentiis obsistimus, interdum cedimus Ruf 15 μεταποιούμενοι C 19 εἴπας C; εἷπεν A 23 Εus. Praep. Εv. vii. 22; Meuth. De Lib. Vol. i. 5. 1 μἐν] +οἰν Di Ph ἀδύνατον ὑπάρχειν B Εu Da; om. ὑπάρχειν Ph 25 προστεθεικέναι ABC Εu Di x τῶ (sec.)] τὸ CΕu Da; ὡς Mem*x)
2. Φῇς τοίνυν ἄποιον ὕλην συνυπάρχειν τῷ θεῷ, ἐξ ἦς τὴν τοῦ κόσμου γένεσιν ἐδημιούργησεν;
Οὕτω μοι δοκεῖ.
Οὐκοῦν εἰ ἄποιος ἐτύγχανεν ἠ ὑλη, γέγονε δὲ κόσμος πρός τοῦ θεοῦ, ἐν δὲ τῷ κόσμῳ αἱ ποιότητες, τῶν ποιοτήτων γέγονεν ποιητής ὁ θεός;
Οὕτως ἔχει.
Ἐπεὶ δέ σου καὶ λέγοντος πρόσθεν ἤκουον ὡς ἀδύνατον [*](2 γῇ] + τὸ ABC Εu 3 δὴ] δὲ Me Da om. κακὰ Me m et Da 7 φεύγειν ABC Εu Di; φάσκειν Da x 9 ἀγέν. ὑπονοεῖν ΑBC; ὑπονοῶν ἀγέν. Me x 10 αὐτῆς ABC Εu * x 11 om. ἀγένητον ABC Εu De * x 12 ἕφησθα] φης θυ Da; φῆς θεοῦ Di; φῆς Mem; φ Me (even. cet.) x εἷναι post ὑπονοίας ABC x 13 τούτων] ταύτην ABC x μοι δοκῶ] δοκῶ D; μοι δοκεῖ Me; δοκεῖ Da x 16 γενομένου ABC Eu codd aliqq Di x 15 ἀναίτιον] αἴτιον Me De Di (sed causa non cssc Ruf) x 17 μοι δοκεῖ] νόει ABC x 19 τὴν] + τοῦδε ABC; τήνδε Εu' 23 γέγονεν ποιότης Μe Da; ποιητὴς (ποιότης Εuο) γέγονεν ΑBC Εu 25 ἐπειδὴ Da Di ἕμπροσθεν AB (om. C1 Εu x ἥκουσα ABC Χ)
Δοκεῖ.
Ἐτερον δέ τι παρὰ τὸς οὐσίας ὑπάρχειν αὐτάς;
Οὕτως ἔχει.
Oὐκοῦν εἰ μήτε ἐξ ὑποκειμένων ποιοτήτων τὰς ποιότητας ἐδημιούργησεν ὁ θεός, μήτε ἐκ τῶν οὐσιῶν ὑπάρχουσιν, τῷ μηδὲ οὐσίας αὐτάς εἶναι, ἐκ μὴ ὄντων αὐτός ὑπὸ τοῦ θεοῦ γεγονέναι ἀνάγκη εἰπεῖν· ὅθεν περιττῶς ἐδόκεις μοι λέγειν ἀδύνατον εἶναι δοξάζειν ἐξ οὐκ ὄντων γεγονέναι τι πρός τοῦ θεοῦ. ἀλλʼ ὀ μὲν περὶ τούτου λόγος ὥδε ἐχέτω· καὶ γάρ παρʼ ἡμῖν ὁρῶμεν ἀνθρόπους ἐξ οὐκ ὄντων ποιοντάς τινα· εἰ καὶ τὰ μάλιστα δοκοῦσιν οὗτοι ποιεῖν ἔν τινι· οἶον ἐπὶ τῶν ἀρχιτεκτόνων τὸ παράδειγμα λάβωμεν· καὶ γάρ οὗτοι ποιοῦσι πόλεις οὐκ ἐκ πόλεων, καὶ ναοὺς ὁμοίως οὐκ ἐκ ναῶν. εἰ δὲ, ὅτι τούτοις οὐσίαι ὑπόκεινται, οἴει ἐξ ὄντων αὐτοὺς ταῦτα ποιεῖν, σφάλλῃ τῷ λόγῳ· οὐδὲ γάρ ἠ οὐσία ἐστὶν ἠ ποιοῦσα τὴν πόλιν ἢ σὖ πάλιν τοὺς ναιὺς, ἀλλʼ ἠ περὶ τήν οὐσίαν τέχνη. ἠ δὲ τέχνη οὐκ ἐξ ὑποκειμένης τινὸς ἐν ταῖς οὐσίαις τέχνης γίνεται· ἀλλʼ ἐξ οὐκ οὗσης ἐν αὐταῖς γίνεται. ἀπαντήσειν δέ μοι δοκεῖς οὕτω τῷ λόγῳ, ὅτι ὁ τεχνίτης ἐξ ἧς ἔχει τένης τὴν ἐν τῇ οὐσίᾳ τέχνην ποιεῖ. πρὸς δὲ τοῦτο λέγεσθαι τοῦτʼ εὖ ἔχειν μοι δοκεῖ, ὅτι οὐδὲ ἐν τῷ ἀνθρώπῳ ἔκ τινος ποκειμένης τέχνης προσγίνεται. οὐδὲ γὰρ ἔνεστιν αὐτήν ἐφʼ αυτῆς οὗσαν δοῦναι τὴν τέχνην· τῶν γὰρ συμβεβηκότων ἐστὶ, καὶ τῶν τότε τὸ εἶναι λαμβανόντων, ὁπόταν ἐν οὐσίᾳ [*](1 om. τὴν Μe 7 οὐκοῦν εἰ μήτε] οὐκοῦν εἰ μὴ Da; εἰ οὖν μὴ ABC Εu; εἰ μὲν οὗν μὴ Εuo 8, 9 om. ὑπάρχουσιν A BC Εu 10 om. τοῦ Με Di Ph εἰπεῖν ἀναγκαῖον ABC Eu 13 ὁρῶ- μεν] θεωροῦμεν ABC Εu * 14 τὰ] ὅτι ABC Εu * x 17 ναῶν] hactenus fragm. graec. Method. 20 ναοὺς] νεως ABC Εu' w 23 om. ὁ Da Ph 24 om. εὖ ABC * x 26 προσγίνεται] γίνεται Α BC Εu * οὐδὲ] οὐ Εu 28 om. τὸ ΑBC Da * sed cf. infra p. 218, l. 11 λαγχανόντων Da; ἐχόντων Ph *)
3. πεῖ δὲ 4όθος ἔστι σοι περὶ τῆς τῶν κακῶν γενέσεως ζητεῖν, ἐπὶ τὸν τούτων ἐλεύσομαι λόγον· καί σου βραχέα πυθέσθαι βούλομαι· τὰ κακά πότερον οὐσίαι σοι δοκοῦσιν εἶναι ἢ ποιότητες οὐσιῶν;
Ποιότητας οὐσιῶν εὖ ἔχειν λέγειν μοι δοκεῖ.
Τ δὲ ὕλη ἄποιος ἠν καὶ ἀσχημάτιστος;
Οὕτω προλαβών ἐξεῖπον τῷ λόγῳ.
Οὐκοῦν εἰ τὰ κακὰ ποιότητες ὑπάρχουσιν οὐσιῶν, ἡ δὲ ὕλη ἄποιος ἦν, τῶν δὲ ποιοτήτων ποιητὴν εἶπας τὸν θεόν εἶναι, ἔσται καὶ τῶν κακῶν δημιουργός ὁ θεός. ὅτε τοίνυν οὐδʼ οὗτως ἀναίτιον τῶν κακῶν δυνατὸν εἰπεῖν τόν θεὸν, ὕλην αὐτῷ προσάπτειν περιττὸν εἶναί μοι δοκεῖ· εἰ δέ τι πρός ταῦτα εἰπεῖν ἔχεις, ἄρχου τοῦ λόγου. εἰ μὲν γάρ ἐκ φιλονεικίας ἡμῖν ἡ ζήτησις ἐγίνετο, οὐκ ἄν δεύτερον περὶ τῶν κακῶν τξίουν ὁρίζεσθαι· ἐπεὶ δὲ φιλίας ἕνεκα μᾶλλον καὶ τῆς πρός τὸν πλησίον ὡφελείας, τὴν ἐξέτασιν ποιούμεθα τῶν λόγων, ἄνωθεν περὶ τούτων ὁρίζεσθαι ἀξιῶ σχωρεῖν.
Γῆν μὲν προαίρεσιν τήν ἐμὴν ἐκ πολλοῦ σοι φανεράν εἶναι δοκῶ καὶ τήν ἐν τοῖς λόγοις σπουδήν, ὅτι οὐ πιθανῶς εἰπών φεῦδος νικήσαι θέλω, ἀλλά δειχθῆναι τὴν ἀλήθειαν μετὰ ἀκριβοῦς ἐξετάσεως· καὶ σὲ δὲ οὕτω διακεῖσθαι σαφῶς ἐπίσταμαι· ὅθεν οἶῳ τρόπῳ χρώμενος νομίζεις [*](8 δείκνυται] hactenus ha: sed v. infr. p. 219, l 1 21 εἰ- πεῖν] λέγειν Εu * x om. γὰρ Εu π x 26 om. συγχω- ρεῖν ABC; habet ante ἀξιῶ Εu * x)
4. Ἐπεὶ τοίνυν, ὤ οὗτος, καὶ τὰ κακὰ οὐσίας εἶναι λέγεις, ἀνάγκη τὸν τῆς οὐσίας ἐξετάζειν λόγον. δοκεῖ σοι τὴυ οὐσίαν σωματικήν τινα σύστασιν εἶναι;
Δοκεῖ.
Ἡ δὲ σωματική σύστασις αὐττ ἐφʼ ἑαυτῆς ὑπάρχει, οὐ δεομένη τινὸς, οὖ γενομένου τὸ εἶναι λήφεται;
Οὕτως ἔχει.
Δοκεῖ δέ σοι τὰ κακὰ ἐνεργείας εἶναί τινος;
Οὕτω μοι φαίνεται.
Αἱ δὲ ἐνέργειαι τότε τὸ εἶναι λαμβάνουσιν, ὁπότ’ ἄν ἐ ἐνεργῶν παρῇ;
Οὕτως ἔχει.
Οὐκ ὄντος δὲ τοῦ ἐνεργοῦντος, οὐδʼ ὅπερ ἐνεργεῖ ἔσται ποτέ;
Οὐκ ἔσται.
Οὐκοῦν εἰ ἡ οὐσία σωματική τίς ἐστι σύστασις, δὲ σωματικτ σύστασις οὐ δεῖταί τινος, ἐν ᾦ γενομένη τὸ εἶναι λήφεται· τὰ δὲ κακὰ ἐνέργειαι ὑπάρχουσί τινος, αἱ δὲ ἐνέργειαι δέουταί τινος, ἐν ῷ γενόμεναι τὸ εἶναι λαμβάνουσιν, οὐκ ἔσονται οὐσίαι τὰ κακά. εἰ δὲ οὐσίαι τὸ κακὸ, κακὸν δὲ ὁ φόνος, οὐσία ἔσται ὁ φόνος· ἀλλά μήν ὁ φόνος ἐνέργεια ὑπάρχει τινός· οὐκ ἔσται ἄρα οὐσία ὁ φόνος. εἰ δὲ τὰ ἐνεργοῦντα οὐσίας εἶναι θέλεις, σύμφημι κἀγώ· οἶον ἄυθρωπος ὁ φονεύς, καθʼ ὅν μὲν λόγον ἄνθρωπός ἐστιν, ὑπάρχει οὐσία· ὁ δὲ φόνος ὅν ποιεῖ οὐκ ἔστιν οὐσία, ἀλλʼ ἔργον τι τῆς οὐσίας. λέγομεν δὲ τὸν ἄνθρωπόν ποτε μὲν κακόν διά τὸ φονεύειν, ποτὲ δʼ σὖ πάλιν διὰ τὸ εὐεργετεῖν [*](7 ἀνάγκη] καὶ ABC * x 28 οὐσίας] οὐσίαν Εu * x 29 om. μὲν AB * x 31 om. τι Εu *)
5. Τὰν μὲν πρός τὸν ἔταῖρον, ὦ φίλε, λόγον ἴκανῶς μοι πεποιηκέναι δοκεῖς· ἐξ ν γὰρ προλαβών ἔδωκε τῷ λόγῳ, ἐκ τούτων συνάγειν ἔδοξας καλῶς· ὡς ἀληθῶς γάρ, εἰ ἄποιος ἐτύγχανεν ἡ ὕλη, τῶν δὲ ποιοτήτων δημιουργὸς ὑπάρχει ὁ θεὸς, ποιότητες δὲ τὰ κακὰ, τῶν κακῶν ἔσται ποιητής ὁ θεός. οὕτος μὲν οὖν ὀ λόγος πρός ἐκεῖνον εἰρήσθω καλῶς· ἐμοὶ δὲ φεῦδος δοκεῖ τὴν ὕλην ἄποιον ἀἶναι λέγειν· οὐδὲ γὰρ ἔνεστιν εἰπεῖν περὶ ἡστινοσοῦν οὐσίας, ὥς ἐστιν ἄποιος· ἀλλὰ μήν καὶ ἐν ῷ ἄποιον εἶναι λέγει, τὴν ποιότητα αὐτῆς μηνύει, ὁποία ἐστὶν ἠ ὕλη διαγραφόμενος· ὅπερ ἐστὶ ποιότητος εἶδος. ὅθεν εἰ σοὶ φίλον ἐστὶν ἄνωθεν ἔχου πρὸς ἐμὲ τοῦ λόγου· ἐμοὶ γὸρ ἠ ὕλη ποιότητας ἀνάρχῳ ἔχειν δοκεῖ· οὗτως γὰρ καὶ τὰ κακά ἐκ τῆς ἀπορροίας αὑτῆς εἶναι λέγω, ἵνα τῶν κακῶν ὁ μὲν θεὸς ἀναίτιος ἦ, τούτων δʼ ἀπάντων ή ὕλη αἰτία.
Γὴν μὲν προθυμίαν τὴν σήν ἀποδέχομαι, ὡ φίλε, καί σου τὴν ἐν τοῖς λόγοις σπουδτν ἐπαινῶ· προσῆκε γὰρ ώς ἀληθῶς ἕκαστον τῶν φιλομαθῶν μὴ ἀπλῶς καὶ ὡς ἔτυχε συγκατατίθεσθαι τοῖς λεγομένοις, ἀλλʼ ἀκριβῆ ποιεῖσθαι τὴν ἐξέτασιν τῶν λόγων. οὐδὲ γάρ εἰ ὀ προσζητῶν παρὰ λόγον ὁρισάμενος ἀφορμήν παρέσχε τῷ προσδιαλεγομένῳ συνάγειν ὡς θέλει, τοῦτο καὶ τὸν ἀκροατήν πείσει· ἀλλʼ εἴ τι δοκεῖ δυνατὸν εἶναι λέγεσθαι καλῶς, τοῦτο [*](2 ταῦτα εἷναι] ταυτὶ τὰ Εu; ταῦτα τὰ D Ph ; ταῦτα Di 3 ἔσται Εu 5 ἑταῖρον] C; ἕτερον AB Εu Me De Ph * 6 προ- λαβων ἔδωκε] προύλαβον B; προύλαβεν A; προύλαβες C Εu * 7 ὼς ἀληθῶς] ἀληθῶς (cum praec. conj. omissis ὠς et γὰρ) Me De 8 ἄποιος] +γὰρ Da * 12 om.εῖναι ABC Ph * 13 ἀλλὰ μή καὶ] καὶ γὰρ ΛBC Εu * 16 ποιότητας ἀνάρχους Di; ἀνάρχως ποιότ. AB Εu; ἀνάρχως post ἔχειν C 23 ποιήσασθαι ABC Εub * : 26 πείσει τὸ λοιπόν Meʼ?; πεισάτω λοιπόν De * 27 εἰ τι] fors. legendum εἰ ὅ τι ex coni. Vigerii)
6. Οὔτι μοι δοκεῖ ἀλλαγήν τινα οὐσιῶν γεγονέναι· καὶ γὰρ ἄτοπον τοῦτο λέγειν μοι φαίνεται· τροπὴυ δέ τινα τῶν ποιοτήτων γεγονέναι φημὶ, καθʼ ἄς δημιουργὸν εἶναι λέγω τὸν θεόν. καὶ ὡσπερ εἰ τύχοι λέγειν ἐκ λίθων οἰκίαν γεγονέναι, ἐφʼ ὤν οὐκ ἔστιν εἰπεῖν ὡς οὐκέτι λίθοι μένουσι τῇ οὐσίᾳ, οἰκία γενόμενοι οἱ λίθοι· τῇ γὰρ ποιότητι τῆς συνθέσεως τὴν οἰκίαν γεγονέναι φημὶ, τραπείσης δηλονότι τῆς προτέρας τῶν λίθων ποιότητος· οὗτω μοι δοκεῖ καὶ τόν θεὸν, ὑπομενούσης τῆς οὐσίας, τροπήν τινα τῶν ποιοτήτων αὐτῆς πεποιηκέναι, καθʼ ἤν τὴν τοῦδε τοῦ κόσμου γένεσιν πρὸς τοῦ θεοῦ γεγονέναι λέγω.
Ἐπεὶ τοίνυν τροπήν τινα τῶν ποιοτήτων πρός τοῦ θεοῦ γεγονέναι φὴς, ἀπόκριναί μοι βραχέα πυθέσθαι [*](1 om. γὰρ (pr.) Εu (del. Da) * 3 om. δέ M Da *x 4 ἔμποιον εἶναι ἀνάρχως τὴν ὕλην] sic restitui; ἐμποιον είναι Da; εἰ ἐμποιος ἢν ἀνάρχως ἡ ολη Ph; ‘dan die M. gceigenschaftet sci’ Me; ποιότητας τὴν ὕ. ἀνάρχους ἔχειν Di; τὴν ὔ. ἄνωθιν ποιότητας ἔχειν ΑBC Εu 6 om. ἐροῦμεν ABC * προεῖναι] +ταύτας Εu; ταύτην ABC ποιοτήτας Εuο Da Ph 7 om. λέγομεν Εu * 14 πρὸ τούτου] πρὸ τοῦ ABC; om. Di x 19 ἔνεστιν Da Ph 25 λέγω] φημί ΑBC Ph 26, 27 om. ἐπεὶ—φὴς ABC :x 26 om. τῶν De Di x)
Δοκεῖ.
Ἀυωθεν δὲ ἦσαν αἱ ποιότητες αὗται ἐν τῇ ὑλῃ, ἢ ρχὴν ἔσχον τοῦ εἶναι;
Συνεῖναί φημι ἀγενήτως τῇ ὑλῃ ταυτασὶ τὰς ποιότητας.
Οὐχὶ δὲ τὸν θεὸν φὴς τροπήν τινα τῶν ποιοτήτων πεποιηκέναι;
Τοῦτό φημι.
Πότερον οὖν εἰς τὸ κρεῖττον, ἢ εἰς τό χεῖρον ;
Εἰς τὸ κρεῖττον λέγειν μοι δοκεῖ.
Οὐκοῦν εἰ ποιότητες ὑλης τὰ κακά, τὰς δὲ ποιότητας αὐτῆς εἰς τὸ κρεῖττον ἔτρεφεν ὁ θεὸς, πόθεν τὰ κακὰ ζητεῖν ἀνάγκη. οὐ γὰρ ἔμειναν αἱ ποιότητες ὁποῖαί ποτε ἤσαν τῇ φύσει· ἢ εἰ μὲν πρότερον οὐκ ἦσαν αἱ ποιότητες κακαὶ, ἐκ δὲ τοῦ τραπῆναι πρὸς τοῦ θεοῦ τὰς πρώτας τοιαύτας περὶ τὴν ὕλην γεγονέναι ποιότητας φης, αἶτιος ἔσται τῶν κακῶν ὁ θεὸς, τρέψας τὰς οὐκ οὔσας ποιότητας κακὰς εἰς τὸ εἶναι κακάς· ἢ τὰς μὲν κακάς ποιότητας εἰς τὸ κρεῖττον οὐ δοκεῖ σοι τρέφοι τὸν θεόν, τὰς δὲ λοιπὰς καὶ μόνας, ὅσαι ἀδιάφοροι ἐτύγχανον, τῆς διακοσμήσεως ἕνεκα πρὸς τοῦ θεοῦ τετράφθαι λέγεις;
Οὕτως ἄνωθεν εἶχον ἐγώ.
7. Πῶς τοίνυν αὐτόν τάς τῶν φαύλων ποιότητας ὡς εἶχον καταλελοιπέναι λέγεις; πότερον δυνάμενον μὲν κἀκείνας ἀνελεῖν, οὐ βουληθέντα δὲ, ἦ τιὸ δύνασθαι μή ἔχοντα; εἰ μὲν γάρ δυνάμενον λέξεις, οὐ βουληθέντα δὲ, αὐτόν σιτίον τούτων εἰπεῖν ἀνάγκη. ὅτι δυνάμενος ποιήσαι μή εἶναι κακὰ συνεχώρησεν αὐτά μένειν ὡς ἥν, καὶ μάλιστα ὅτε δημιουργεῖν τὴν ὕλην ἠρξατο. εἰ γὰρ μηδʼ ὅλως ἔμελεν [*](1 βουλομένω ABC : δή] δὲ ABC : ὁμοίως εἰ ABC; ὁμοίως Da * x 1—3 om. τὰ- δοκεῖ ΑBC 2 ποιότητας Εu 6 συνεῖναι] εὖ εἷναι AB; εἷναι C 9 τοῦτο] + δὲ ABC 12 ποιότητες] + τῆς ABC Εu 16 om. αἱ ABC Εu x 20, 21 διάφοροι Εu'Mea) Ph * 23 ἔσχον Εu w 24 om. αὐτὸν ABC Ph *)
8. Βραχέα δέ σου καὶ περὶ τῆς ὑλης αὐτῆς πυθέσθαι βούλομαι· καί μοι φέρων λέγε, πότερον ἁπλῆ τις ἢν ἠ ὕλη ἢ σύνθετος; ἠ γὰρ διαφορά τῶν γεγονότων εἰς τοιαύτην με περιΐστησιν ἐξέτασιν τοῦδε τοῦ λόγου. εἰ γάρ ἁπλῆ τις ἐτύγχανεν ἡ ὕλη καὶ μονοειδὴς, σύνθετος δὲ ὁ κόσμος καὶ ἐκ διαφόρων οὐσιῶν τε καὶ κράσεων τὴν σύστασιν ἔχει, ἀδύνατον τοῦτον ἐξ ὑλης γεγονέναι λέγειν, τῷ τὰ σύνθετα μὴ οἶόν τε ἐξ ἑνὸς ἁπλοῦ τὴν σύστασιν ἔχειν· τὸ γὰρ σύνθετον ἁπλῶν τινῶν μίξιν μηνύει. εἰ δʼ αὗ πάλιν τὴν ὕλην σύνθετον λέγειν ἐθέλοις, πάντως ἐξ ἁπλῶν τινῶν συυτεθεῖσθαι φήσεις· εἰ δὲ ἐξ ἁπλῶν συνετέθη, ἢν ποτὲ καθʼ ἔαυτὰ τὰ ἀπλᾶ, ὥν συντεθέντων γέγονεν τ ὕλη· ἐξ οὗπερ καὶ γενηττ οὗσα δείκνυται. εἰ γὰρ σύνθετος ἡ ὕλη, τὰ δὲ σύνθετα ἐξ ἁπλῶν τἠν σύστασιν ἔχει, ἦν ποτὲ καιρός ὅτε ἡ ὕλη οὐκ ἦν, τουτέστι πρὶν τὰ ἁπλᾶ συνελθεῖν· εἰ δὲ ἢν ποτὲ καιρός ὅτε ἡ ὕλη οὐκ ἦν, οὐκ ἦν δέ ποτε καιρὸς ὅτε τὸ ἀγένητον οὐκ ἧν, οὐκ ἔσται ἀγένητος ἠ ὕλη· τὸ δʼ ἐντεῦθεν ἔσται πολλὰ τὰ ἀγένητα. εἰ γάρ ἧν ἀγένητος ὁ θεὸς, ἦν δὲ ἀγένητα καὶ τὰ ἀπλᾶ ἐξ ὥν ἠ ὕλη συνετέθη, οὐκ ἔσται δύο καὶ μόνα τὰ ἀγένητα. δοκεῖ δέ σοι μηδὲν τῶν ὄντων αὐτὸ ἑαυτῷ ἀντικεῖσθαι;
Δοκεὶ.
Ἀυτίκειται δὲ τῷ πυρὶ τὸ ὕδωρ;
Ἀντικεῖσθαί μοι φαίνεται.
Ὀμοίως δὲ καὶ τῷ φωτὶ τὸ σκότος, καὶ τῷ ψυχρῷ τὸ θερμόν; πρὸς δὴ τούτοις καὶ τῷ ξηρῷ τὸ ὑγρόν;
Οὕτως ἔχειν μοι δοκεῖ.
Οὐκοῦν εἰ μηδὲν τῶν ὄντων αὐτὸ ἑαυτῷ ἀντίκειται, [*](1 δυνἀμενοι Εu Da x 2 δ] ὅπερ ABC; (ἐκεῖνον) ὅς Di x 9, 10 om. ἀδύνατον- σύστασιν ἔχειν ABC Εu * 15 σύνθετον Εucodd aliqq Da * x 19 om. τιὸ (pr.) B Da Ph * 21 om. ἦν δὲ ἀγένητα ABC Εu * x)
Δοκεῖ.
Εἷναι δὲ τῆς ὑλης μέρη τό τε πῦρ καὶ τό ὕδωρ, ὀσαύτως δὲ καὶ τὰ λοιπά;
Οὕτως ἔχω.
Τί δέμ οὐ δοκεῖ σοι ἀναιρετικόν μὲν εἶναι τοῦ πυρός τό ὕδωρ, τοῦ δὲ σκότους τὸ φῶς, καὶ τἄλλα ὅσα τούτοις παραπλήσια;
Δοκεῖ.
Οὐκοῦν εἰ τὰ μέρη οὐκ ἔστιν ἀλλήλων ἀναιρετικὰ, ταῦτα δὲ ἀλλήλων ἀναιρετικά τυγχάνει, οὐκ ἔσται ἀλλήλων μέρη· εἰ δὲ οὐκ ἔστιν ἀλλήλων μέρη, οὐκ ἔσονται ὑλης μιᾶς. ἀλλὰ μήν οὐδʼ αὐτά ἔσονται ὑλη, τῷ μηδέν τι τῶν ὄντων αὐτὸ ἑαυτοῦ ἀναιρετικὸν ὑπάρχειν, κατὰ τὸν τοῦ ἀντικειμένου λόγον. οὐδὲ γάρ ἐστί τι ἑαυτῷ ἀντικείμενον· τά γὰρ ἀντικείμενα ἑτέροις ἀντικεῖσθαι πέφυκεν· οἶον τὸ λευκὸυ αὐτό ἑαυτῷ οὐκ ἀντίκειται, πρὸς δὲ τὸ μέλαν ἀντικείμενον λέγεται· καὶ τὸ φῶς ὁμοίως ἔαυτῷ μή ἀντικεῖσθαι δείκνυται, πρός δὲ τὸ σκότος οὐτως ἔχον φαίνεται, καὶ ἄλλα γοῦν ὁμοίως πλεῖστα ὅσα. εἰ τοίνυν καὶ ὥλη μία τις ἦν, οὐκ ἄν αὐτὴ ἑαυτῇ ἀντέκειτο. οὐτω δὲ τῶν ἀντικειμένων ἐχόντων τό μή εἶναι τήν ὕλην δείκνυται.
[*](ABC)Τλφτλ Δυὸ ττο Ζʼ ΛὀΓο τῆιι Εὐψ U+03F2εβιουεδίοτ το ΠαλαιU+03F2τιναίογ εὐαγγελικῆ U+03F2 προπαραψκευῆ U+03F2 ἠντληται, όντα ὥς φη U+03F2ι Μαξίμου oὐx ἀ U+03F2ηθο ἐκ τοῖc χρι U+03F2τιανοῖ U+03F2 cγrραφέω U+03F2 αὐτολεΞεὶ αἐ τετα ηὕπηται κείμενα ]ἐκ τῶ [*](1 om. ἀλλήλοις- ἀντίκ. ABC Εu 3 ποθέσθαι] + σου Εu * 13, 14 om. οὐκ ἔστιν- ταῦτα δὲ Da * 14 om. ταῦτα δὶ— τυγχάνει Εu * ταῦτα δέ] Me Ph ; τὰ δέ τῆς θVης ΑΒΧ * τυγχάνει] ἐστὶν ABC * 24 οὐτως οἰν Da Ph 28 om. τοῖς B )