Panarion (Adversus Haereses)

Epiphanius

Epiphanius. Epiphanius, Volume 1-3. Holl, Karl, editor. Leipzig: Hinrichs, 1915-1933.

ἔδοξε γὰρ κατὰ αἱρέσεων πασῶν τῶν πρὸ αὐτοῦ λέγειν καὶ ἀνατρέπειν ἑκάστην, ὕστερον δὲ καὶ αὐτὸς αἵρεσιν οὐ τὰ ὑπ αὐτοῦ ῥηθέντα εἰς ἔλεγχον [*](D 592) τῆς αὐτοῦ παραπεποιημένης ἐπιπλάστου ἐννοίας παραθήσομαι, ἔπειτα δὲ καὶ τὰ κατ᾿ αὐτοῦ ῥηθηςόμενα παρὰ τῆς ἡμῶν μετριότητος ὑπο-

mentationibus resurrectionem carnis huius negantem, sicut declarat manifestissime in volumine explanationum primi psalmi et in aliis multis locis (darnach Hieronymus c. Joh. Hieros. 7; Migne 23, 360 C) Theophilus ep. pasch. von 401 = Hieronymus ep. 96, 13, 1; S. 172, 8ff Hilberg nam inter cetera etiam resurrectionem a mortuis, quae spes salutis nostrae est, ita corrumpit et violat, ut audeat dicere corpora nostra rursum corruption et morti subiacentia suscitari ebenda 15, 1; S. 174, 8 Hilberg

2 vgl. Ancoratus c. 54, 2ff; I 63, 10 ff u. ep. ad Joh. episc. Hieros. = Hieronobis ep. 51, 5, 1; S. 404, 5ff Hilberg aut quis audiat in tertio eaelo donantem nobis Origenem paradisum et illum quem scriptura commemorate, de terra ad caelestia transferentem et omnes arbores, quae scribuntur in Genesi allegorice intelligentem, scilicet quod arbores angelieae fortitudines sint? ebenda 7; S. 405, 12ff. il’as vero praestigias quis non statim abiciat atque contemnat dicente Origene de aquis, quae super firmamentum sunt, non esse aquas, sed fortitudines quasdam angelicae potestatis et rursum aquas, quae super terram sunt, hoc est sub firmamento, esse virtutes contrarias i. e. daemones (darnach Hieronymus c. Joh. Hieros. 7; Migne 23, 360 C) — 5 vgl. Ancoratus c. 54, 2ff c. 62, 1ff c. 87, 2ff; I 63, 10ff 74, 5ff 107, 19ff

[*](M U )[*](1 ἐξ αὐτῶν ? Öh. 2 <λέγων> * | ἅπερ Μ 7 κατ᾿ αὐτὴν U 8 αὐτῆς *] αὐτοῦ MU | αἰτίας τε] περιπετείας U | αὐτῶν *] αὐτοῦ M U 11 βεβληκυίας Μ 12 λέγειν vor τῶν πρὸ αὐτοῦ U 13f ἐξέμεσε U 14 αὗν < Μ 16 παρὰ < U)
414

δείξω. καὶ ἔστι τάδε, ὅσαπερ ἐν τῷ πρώτῳ ψαλμῷ εἰσηγήσατο τῷ βίῳ — ἐν πάσῃ γὰρ ργαφῇ

ἀεὶ ὀλισθαίνων κατὰ λέξιν ἐν τοῖς ἀναγκαίοις παρέπεσεν. ἐπιδὴ δὲ ὄγκος πολύς ἐστι (λέγεται γὰρ πολλὴν πεποιηκέναι σύνταξιν εἰς ἑκάστην γραφήν, ὡς ἔφην), * οὐ παρῃτήσατο εἰπεῖ ἃ αὐτῷ ἔδοξε.

καὶ ὅσα μὲν ἐν προσομιλίαις καὶ διὰ τῶν προοιμίων εἰς ἤθη τε καὶ εἰς φύσεις ζῴων τε καὶ τῶν ἄλλων παῤ αὐτοῦ εἴρηται, μέσος φερόμενος πολλάκις χαρίεντα διηγήσατο·

ὅσα δὲ εἰς δόγματα ἐδογμάτισε καὶ περὶ πίστεως καὶ μείζονος θεωρίας, τῶν πάντων ἀτοπώτατος τῶν πρὸ αὐτοῦ καὶ μετ᾿ αὐτὸν εὑρίσκται, πλὴν τῶν ἐν ταῖς αἱρέσεσιν αἰσχρουργιῶν.

ἔδοξε γὰρ αὐτὸς καὶ ἀσκητικὸν βίον ἐπανῃρῆσθαι, ὡς καὶ ἄνω μοι προδεδήλωται· διὸ καὶ τὸν θώρακα αὐτοῦ φαςί τινες ἀπὸ ὑπερβολῆς πολιτείας, ἀσιτίας τε καὶ ἀποχῆς ἐμψύχων πεπτωκέναι.

φέρε δὴ οὖν αὐτὰς τὰς αὐτοῦ λέξεις παραθηςόμεθα ἐκ τοῦ πρώτου ψαλμοῦ μετὰ καὶ τῶν ἐν αὐτῷ θεωριῶν, [καὶ] ὧν ἐδογμάτισεν, αὐτοῖς τοῖς λόγοις, ἵνα μή τινες εἴπωσι τὰ κατ᾿ αὐτοῦ ὑφ᾿ ἡμῶν λεγόμενα σεσυκοφαντῆσθαι.

καὶ οὐχ ὅτι πάντως μόνον ἐν τῷ πρώτῳ ψαλμῷ ἐξέπεσε τῆς ἀληθείας, ἀλλὰ ὡς πολλάκις εἶπον, καὶ ἐν ἑκάστῃ ἐξηγήσει. διὰ δὲ τὸν ὄγκον τῆς αὐτοῦ πραγματείας ἀπὸ τοῦ προειρημένου ψαλμοῦ συλλέξαντες ἐνταυθοῖ, ἀπὸ [τῆς] μιᾶς ἢ δύο ἢ τριῶν λέξεων τὸ πᾶν τῆς

3f vgl. S. 409, 3f – 11 vgl. S. 406, 3 ff – 12 f vgl. Suidas s. v. Ὠριγένης ΙΙ 1; 1278, 17 ἐν τούτοις ἐπεκτεινόμενος ἐπί τε ἀγρυπνίᾳ καὶ ἀστίᾳ καὶ γυμνότητι ἑαυτὸν ὑπωπιάζων τοσοῦτον κατεδάμασε τὴν ἀκμὴν τοῦ σώματος ὡς ὁρᾶσθαι παντελῶς αὐτὸν ἀπεσκληκέναι· οἴνου γὰρ καὶ ἐλαίυ καὶ τῶν λοιπῶν ἀπεχόμενος ἀντροπὴν τοῦ θώρακος μεγίστην ὑπέμεινεν

[*](M U 4–13 Georg. mon. Chron. 457, 7–14 de Boοr)[*](3f πολλὴν γοῦν πεποίηκε σύνταξιν εἰς ἑκάστην γραφήν, καὶ ὅσα κτἑ. Georg. | 3 ἐστι + τῶν αὐτοῦ <συγγραμμάτων>? vgl. Z. 19 * 4* etwa <ἀδύνταον ἅπαντα εἰς μέσον φέρειν· ἀεὶ δὲ ἐξηγούμενος τὴν γραφὴν> * 5 ἃ αὐτῷ] οὕτως Μ | ἐν < Μ 6 τῶν < Georg. | τῶν προοιμίων][τῶν] παροιμιῶν? * 6f τῶν ἄλλων] ἀλόγων Georg. 7 παρ᾿ αὐτοῦ < U | χαριέστατα Μ 7f διηγήματα Georg. 8 εἰς δόγματα] περὶ πίστεως Georg. 8f καὶ περὶ — θεωρίας < Georg. 9 ἀτοπώτατα U ἀτοπώτερος Georg. | τῶν πρὸ — θεωρίας < Georg. 10 πλὴν—αἰσχρουργιῶν < Georg. 10f γὰρ αὐτὸς] δὲ αὐτῷ Georg. 11 αὐτὸς < U | ἀσκητῶν U 11f ὡς καὶ—διὸ καὶ] τοιοῦτον ὡς καὶ Georg. 12f ἀπὸ ὑπερβολῆς—πεπτωκέναι] δἰ ὑπερβολῆν ἀστίας τε καὶ σκληραγωγίας ἀνατραπῆναι Georg. 13 ἀσιτίας < Μ 14 <μετὰ> * 15 [καὶ] * 18 ἀλλὰ ὡς πολλάκις εἶπον *] ὡς πολλάκις εἶπον ἀλλὰ MU 20 ἐνταῦθα U | [καὶ] * | τῆς] τὸ U)
415

περὶ τὴν πίστιν μοχθηρίας αὐτοῦ ἀποκαλύψωμεν κατ᾿ αὐτῶν τε εἰπεῖν ἀναγκαίως ἐπιμεληςώμεθα.

καὶ ἔστιν εὐθὺς ἑκάστης λέξεως τὸ ἐδάφιον οὕτως, ὅπως γνῴης, ὦ φιλόκαλε ἀκροατά, ὅτι φανερώτατα τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ κτίσμα ἐδογμάτισε, καὶ ἀπὸ τῆς περὶ | τοῦ υἱοῦ τόλμης γνῷς ὅτι τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον κτίσμα κτίσματος εἰσηγήσατο.

ἐπ᾿ ἀρχῆς οὖν ἀναλέξωμεν τὸν ψαλμόν, ἕως αὐτῆς τῆς λέξεως, ὡς αὐτὸς Ὠριγένης ἔφη·

  • Τῶν Ὠριγένους εἰς τὸν α ψαλμὸν ἀρχή.

    • 6. Κεκλεῖσθαι καὶ ἐσφραγίσθαι τὰς θείας γραφὰς οἱ θεῖοί φασι λόγοι τῇ »κλειδὶ τοῦ Δαυίδ«, τάχα δὲ καὶ σφραγῖδι, περὶ ἦς εἴρηται τό »ἐκτύπωμα σφραγῖδος, ἁγίασμα κυρίῳ«, τουτέστι τῇδυνάμει τοῦ δεδωκότος αὐτὰς δεοῦ τῇ ἀπὸ τῆς σφργῖδος δηλουμένῃ.

    περὶ μὲν οὖν τοῦ κεκλεῖσθαι καὶ ἐσφραγίσθαι ὁ Ἰωάννης ἀναδιδάσκει ἐν τῇ Ἀποκαλύψει λέγων »καὶ τῷ ἀγγέλῶ τῆς ἐν Φιλαδελφίᾳ ἐκκληςίας γράψον· τάδε λέγει ὁ ἅγιος, ὁ ἀληθινός, ὁ ἔχων τὴν κλεῖν τοῦ Δαυίδ, ὁ ἀνοίγων καὶ οὐδες κλείσει καὶ κλείων καὶ οὐδὲς ἀνοίξει· οἶδά σου τὰ ἔργα· ἰδού, δέδωκα θύραν ἐνώπιόν σου ἀνεῳγμένην, ἥν οὐδεῖς δύναται κλεῖσαι αὐτήν«.

    καὶ μετ᾿ ὀλίγα »καὶ εἶδον ἐπὶ τὴν δεξιὰν τοῦ καθημένου ἐπὸ τὸν θρόνον βιβλίον γεγραμμένον ἔσωθεν καὶ ὄπισθεν, κατεσφραγισμένον σφραγῖσιν ἑπτά. καὶ εἶδον ἄλλον ἄγγελον ἰσχυρὸν κηρύσσοντα ἐν φωνῇ μεγάλῃ· τίς ἄξιος ἀνοῖξαι τὸ βιβλίον καὶ λῦσαι τὰς σφραγῖδας αὐτοῦ;

    καὶ οὐδεὶς ἠδύνατο ἐν τῷ οὐρανῷ οὕτε ἐπὶ τῆς γῆς οὔτε ὑποκάτω τῆς γῆς ἀνοῖξαι τὸ βιβλίον οὔτε βλέπειν αὐτό. καὶ ἔκλαιον, ὅτι οὐδεὶς ἄξιος εὑρέθη ἀνοῖξαι τὸ βιβλίο, οὔτε βλέπειν αὐτό.