Panarion (Adversus Haereses)

αὐθαίρετον γὰρ καὶ αὐτοῖς ἔχειν πρὸς ἑκάτερα διετάξατο βούλησιν ὁ θεός, οἶα καὶ ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων, ἵν’ ἢ πειθόμενοι τῷ λόγῳ συγῶσιν αὐτῷ κα ἀπολαύωσι μακαριότητος ἢ μὴ πειθόμενοι κρίνωνται.

ἦι δὲ καὶ ὁ διάβολος ἀστὴρ ἑωσφόρος »πῶς ἐξέπεσεν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ὁ ἑωσφόρος, ὁ πρωὶ ἀνατέλλων«), ἦν μετὰ τῶν ἀγγέλων ἀνατέλλων τοῦ φωτός, ἦι ἄστρο πρωïνόν, ἀλλ’ ἐξέπεσε κα εἰς εἰς τὴν συνετρίβη, ἐπι τροπεύσας τῷ ἀνθρώπῳ τἀναντία. τὸ γὰρ θεῖον νεμεσᾷ τοῖς ὐπερηφάνοις καὶ τὰ αὐθάδη φρονήματα κολούει.

ἐπέρχεται δέ μοι καὶ ἐμμέτρως εἰπεῖν·

Καὶ ὁ μὲv διάβολος οὕτως· ὁ δὲ θάναταος πρὸς ἐπισπροξὴν ηὑπέθη, καθάπερ καὶ τοῖς ἀρτιμαθέδι γραμμάτων παιδίοις πρὸς ἐπανόρωσιν αἱ πληγαί. οὐδὲν γὰρ ἄλλο ὁ θάνατος ἢ διάκρισις κα διαχωρισμὸς ψυχῆς ἀπὸ σώματος. τί οὖν; παραίτιος ὁ θεὸς θανάτου; λέξετε.

πάλιν γὰρ ὁ αὐτὸς ἡμῖν ἥκει λόγος. μὴ γένοιτο, ἐπεὶ μηδὲ οἱ διδάσκαλοι προκαθηγουμένως τοῦ ἀλγύνεσθαι ταὶς πληγαῖς τοὺς παῖδας αἴτιοι.

καλὸν οὖν ὁ θάνατος, εἰ καθάπερ παισὶ πρὸς ἐπιστροφὴν δίκην πληγῶν ηὑρέθη, οὐχ ὁ τῆς ἀμαρτίας, ὦ σοφώτατοι, ἀλλ’ ὁ τῆς διαζεύξεως τῆς σαρκὸς κα1 τοῦ χωρισμοῦ.

αὐτεξούσιος γὰρ ὢν καὶ αὐτοκράτωρ ὁ ἄνθρωπος καὶ αὐτοδέσπο- τοι βούλησιν καὶ αὐτοπροαίρετον πρὸς τὴν αἴρεσιν, ὡςἔφην, τοῦ καλοῦ λαβών, ἀκούσας τε »ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ ἐν ῷ παραδεῳ φάγεσθε, ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρὸν οὐ φάγεσθε ἀπ’ αὐτοῦ· ᾗ δ’ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ’ αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε»,

ἐνδοὺς εἰς τὸ φαγεῖν ἀέ aOxGU τῷ διαβόλῳ δεδελεασμένῃ σοφίᾳ ποικίλως πρὸς παρακοὴν πείθοντι, ἠθέτησε τησε τὴν ἐντολὴν τοῦ καὶ ἐγένετο τοῦτο αὐτῷ εἰς σκάνδαλον καὶ παγίδα καὶ σκῶλον.

οὐ γὰρ ἐποίησεν ὁ θεὸς κακὸς οὐδ’ ἔστι τὸ σύνολον ὄλως ἐκ παντὸς τὸ παράπαν αοτιος κακοῦ· ἀλλὰ πᾶν ὄπερ ἂν αὐτεξούσιον [*](14ff Gen. 2, 16 — 19 vgl. Psal. 7, 15) [*](M U S 4–12 Sacra Parall. Bruchst. 417 Holl (= Pa) 12–S. 449 Parall. Bruchst. 418 Holl(=Pa), (11–15 Doctr. vett. Patr. 123, 1 ff kein Text gegeben)) [*](1 ἐπείσατον] ἔπισα τὸν M ἐπείσατο U πληγῶν < S Ι γῆν] Grube S Ι καὶ τὸν Pet.] καὶ τῶν M U 2 εἰς χθόνα < S 4 καὶ : < S Ι εὐρέθη Pa 5 ἐπανόρθωσιν < S Ι ἐπανώρθωδιν M 6 ὁ < Pa Ι καὶ διαχωρισμὸς < χωρισμὸς M. 7 vor σώματος + τοῦ Pa Ι λέξεται Pa 7f πάλιν — λόγος #x003C; Pa 8 ὁ < M 9 ταῖς πληγαῖς < S Ι οὑν < Pa 10 δίκην πληγῶν < S Ι εὐρεθεῖ Pa 11 ἁμαρτίας + sage ich S 11 11f χωρισμοῦ] der Seele S 12 γὰρ < Pa 13 καὶ αὐτοπροαίρετον < S ἔφην < S 14 τε < Pa Ι ἀπὸ παντὸς — φάγεσθε < Pa Ι τοῦ < S Ι φάγεσθε] Speise esse S Ι δὲ < Pa 15 δ’] denn S — τὸ φαγεῖν < S Ι ἀπ’ αὐτοῦ εἰς τὸ φαγεῖν MU 17 δὲ δελεασαμένη U Pa Ι vor δοφία + ἡ U Ι ποικίλω U Pa | πείσοντι U 18 τοῦτο < Pa 18f σκάνδαλον καὶ σκάνδαλον S 19 εἰς vor παγίδα u. σκῶλον wiederholt U Ι κακὸν ὁ θεὸς Pa 19f τὶ σύνολον — παράπαν] irgendwie S 20 vor τὸ παράπαν + εἰς M; vgl. S. 446, 6)

ὅθεν ἐπειδὴ κατερρυπώθη καὶ κατεμιάνθη τῆς ἀποφάσεως ἀποστατήσας ὁ ἄνθρωπος τοῦ θεοῦ καὶ κηλῖδας ἐναπεμάξατο κακίας πολλῆς, ἃς ὁ ἄρχων τοῦ σκότους ἀπεκύησε καὶ πατὴρ τῆς πλάνης, πόνον κατὰ τὴν γραφὴν συλλαβών, ἵνα τὸν ἄνθρωπον φαντάζειν ἀεὶ πρὸς ἀδικίαν ἔχῃ καὶ κινεῖν, ὁ θεὸς ὁ παντοκράτωρ ἀθάνατον κακὸν ἐξ ἐπιβουλῆς τοῦ διαβόλου ἰδὼν αὐτὸν γεγενημένον, καθάπερ καὶ ὁ διάβολος πλάνος ἦν,