Panarion (Adversus Haereses)

Epiphanius

Epiphanius. Epiphanius, Volume 1-3. Holl, Karl, editor. Leipzig: Hinrichs, 1915-1933.

ἦν γὰρ τῷ γένει μὲν Αἰγύτιος, ἐν Ἀλεξανδρείᾳ δὲ ἐνχηκὼς τὴν οἴκησιν καὶ ἀνατροφήν, τάχα δὲ καὶ ἐν Ἀθήναις φοιτήσας ἐν τοῖς παιδευτηρίοις χρόνῳ τινί.

πολλὰ δὲ λέγεται πεπονθέναι ὑπὲρ τοῦ ἁγίου λόγου τῆς πίστεως καὶ ὀνόματος Χριστοῦ, τοῦτο μὲν ἐν τῇ πόλει πολλάκις συρόμενος, ὀνειδιζόμενος, βασάνοις ἀνηκέστοις ὑποβαλλόμενος.

καὶ γὰρ καὶ καιρῷ ποτε, ὡς λόγος, ξυρήσαντες αὐτὸν οἱ Ἕλληνες πρὸς τῇ ἀναβάσει τοῦ Σαραπείου καλουμένου τεμένους τοῦ αὐτῶν εἰδώλου καθίσαντες αὐτὸν προσέταξαν θαλλοὺς φοινίκων ἐπιδιδόναι τοῖς ἐπὶ τὸ ἀθεμιτουργεῖν καὶ προσκυνεῖν τῷ εἰδώλῳ ἀνιοῦσι· τοιοῦτον γὰρ σχῆμα ἐπέχουσιν οἱ τῶν εἰδώλων αὐτῶν ἱερεῖς.

ὁ δὲ λαβὼν μεγάλῃ τῇ φωνῇ κξξαὶ καὶ πεπαρρησιασμένῃ τῇ διανοίᾳ, οὐ δείσας οὐδὲ διστάσας ἐβόα λέγων »δεῦτε λάβετε οὐ τὸν θαλλὸν τοῦ εἰδώλου. ἀλλὰ τὸν θαλλὸν Χριστοῦ«. καὶ πολλὰ ἔστιν ἅ περὶ αὐτὸν ἀνδραγαθήματα ἀναφέρουσιν οἱ παλαιοὶ κατὰ παράδοσιν.

[*](2 über Ἀδαμάντιος vgl. unten zu c. 73, 1 - 6f die hier vorliegende Verschiebung der Lebenszeit des Origenes ist noch bestimmter ausgesprochen de mens. ac pond.18, 19; S. 171, 96 Lagarde ἐν δὲ τοῖς χρόνοις Δεκίου Ὠριγένης ἐγνωρίζετο, ἀπὸ χρόνων Δεκίου ἀκμάσας ἕως Γαλιηνοῦ καὶ Οὐολουσιανοῦ καὶ ἐπέκεινα - 8f über einen Aufenthalt des Origenes in Athen, der jedoch andern Zwecken galt, vgl. Eusebius h. e. VI 12, 2; S. 586, 19 Schwartz γενόμενος δὲ τηνικάδε ἐν Ἀθήναις περαίνει μὲν τὰ εἰς τὸν Ἰεζεκιήλ Hieronymus vir. ill. 54 cum iam mediae esset aetatis et propter ecclesias Achaiae, quae plurimis heresibus uexabantur, sub testimonio ecc!esiasticae epistulae Athenaw per Palaestinam pergeret)[*](M U 2-6 frei wiedergegeben bei Georgios Presbyter Byz. Zeitschr. IX 16,5ff 5.9f Georg. mon. Chron. 457, 18 de Boor)[*](1 Überschrift: κατὰ Ὼριγένους τοῦ καὶ (καὶ <U) ἀδαμαντίου μݲδݲ ἢ καὶ ξݲδݲ Μ U 2 τοῦτον U 3 Λεωνίδους U 3f τοῦ ἁγίου μάρτυρος καὶ μακαρίτου Μ τοῦ μακαρίτου καὶ ἀρίου μάρτυρος U 5 τῶν <Μ 6 vor Δεκίου + δὲ Μ 10 vor χριστοῦ + τοῦ U 12 καὶ 2 <U 13 Σεραπίου U 14 τεμένους <U 16 ἔχουσιν U 18 οὐ] οὐδὲ Μ | λέγων hinter δεῦτε Μ 20 αὐτὸν]τὸν ἄνδρα U)

404

2. Ἀλλ᾿ οὐκ ἔμεινεν αὐτῷ τὰ τοῦ βραβείου εἰς τέλος. διὰ γὰρ τὸ ἐξοχώτατον τῆς λογιότητος αὐτοῦ καὶ τῆς προπαιδείας ἐπὶ πλείστῳ φθόνῳ διεβέβλητο καὶ μᾶλλον τοῦτο παρώξυνε τοὺς κατὰ καιρὸν τότε τὴν ἐξουσιαστικὴν ἀρχὴν διέποντας.

κακομηχανίᾳ γὰρ διαβολικῇ ἐπενόησαν οἱ τῆς κακίας ἐργάται αἰσχρότητα τῷ ἀνδρὶ ἐμποιῆσαι καὶ τιμωρίαν τοιαύτην ὁρίσαι, εἰς παράχρησιν δὴ τοῦ αὐτοῦ σώματος Αἰιθίοπα αὐτῷ παρασκευάσαντες.

ὁ δὲ μὴ φέρων τὴν τοσαύτην τῆς διαβολικῆς ἐνεργείας ἐπίνοιαν ἔρρηξε φωνήν, τῶν ἀμφοτέρων προτεθέντων αὐτῷ πραγμάτων θῦσαι μᾶλλο ἑλόμενος.

οὐ μὴν δὲ ἑκουσίᾳ γνώμῃ τοῦτο ἐπετέλεσεν, ὡε πολὺς ᾂδεται λόγος· ἀλλ᾿ ἐπειδὴ ὅλως καθωμολόγησε τοῦτο πρᾶξαι, βαλόντες ἐπὶ χεῖρας αὐτοῦ λίβανον εἰς τὴν τοῦ βωμοῦ πυρὰν καθῆκαν.

καὶ οὕτως τοῦ αρτυρίου ἀπὸ τῶν κριβάντων ὁμολογητῶν τε καὶ μαρτύρων ἀπεβλήθη τότε καὶ ἀπὸ τῆς ἐκκλησίας ἐξεώθη.

ἐν Ἀλεξανδρείᾳ δὲ τοῦτο ὑποστὰς καὶ μὴ δυνάμενος τὴν τῶν ὀνειδιζόντων χλεύην φέρειν ἀνεχώρησε καὶ τὴν Παλαιστινῶν, τούτεστι τῆς Ἰουδαίας κατ- [*](12 vgl. Photius bibl. 118 σύνοδος ἀθροίζεται ἐπισκόπων καὶ τινων πρεσβυτέρων κατὰ Ὠριγένους. ἡ δέ, ὡς ὁ Πάμφιλός φησιν, ψηφίζεται μεταστῆναι μὲν ἀπὸ Ἀλεξανδρείας τὸν ‘Ωριγένην καὶ μήτε διατρίβειν ἐν αὐτῇ μήτε διδάσκειν, τῆς μέντοι τοῦ πρεσβυτερίου τιμῆς οὐδαμῶς ἀποκεκινῆσθαι· ἀλλ᾿ ὅ γε Δημήτριος ἅμα τισὶν ἐπισκόποις Αἰγυπτίοις καὶ τῆς ἱερωσύνης ἀπεκήρθξε συνυπογραψάντων καὶ τῇ ἀποφάσει τῶν συμψάφων αὐτῷ γεγενημένων — 14ff vgl. die ähnliche Begründung der Übersiedlung bei Marcion (haer. 42, 1, 7; II 94, 18ff) u. Theodotus dem Schuster (haer. 54, 1, 4; II 317, 14ff) –16 vgl. de mens. ac pond. 18, 21; S. 171 2ff Lagarde ἐλθὼν δὲ (sc. nach dem Martyrium in Alexandria unter Decius) εἰς Καισάρειαν τὴν Στράτωνος καὶ διατρίψας εἰς Ἰεροσόλυμα χρόνον ὀλίγον, εἶτα ἐλθὼν εἰς Τύρον κτἑ.) [*](Μ Y 3 — S. 405, 12 Ge3org. mon. Chron. 457 20ff de Boor u. Suidas s. v. Ὠριγένης ΙΙ 1; 1281, 20ff Bernhardey 4ff verwertest bei Nemesius de nat. hom. c. 30; Migne 40, 721B) [*](2f ἐπὶ πλεῖστον φθόνον U 3–7 bei Georg. mon zusmmengezogen φθόνῳ δὲ διαβληθεὶς πρὸς τοὺς τῆς ἐξουσίας ἄρχοντας, κακομηχανίᾳ διαβολικῆς ἐπινοίας εἰς αἰσχρποτατον ἄνδρα φαςὶν ἐπινοηθῆναι παρὰ τῶν τῆς κακίας ἐργατῶν. Αἰθίοπα γὰρ αὐτῷ παρεσκεύασαν εἰς παράχρησιν τοῦ σώματος αὐτοῦ 4 γὰρ] δὲ U 5f ἐμποιῆσαι *] ἐπινοῆσαι MU 7 παρασκευάσαντες *] παρσκευάσαι MU 7f τοσαύτην <U 8 τῆς διαβολικῆς ἐνεργείας] βδελυρὰν Georg. 9—11 μᾶλλον ἑλόμενος — λόγος ἀλλ᾿ < Georg. 10 πάλιν] μᾶλλον U 13 ὁμολογητῶν τε καὶ αρτύρων < Georg. 14 τότε ότε < Georg. 14–16 τὴν Ἀλεξάνδρειαν δὲ καταλιπὼν διὰ τὸν ὄνειδον τὴν Ἰουσαίαν κατέλαβεν Georg. 15 δὲ < M)

405

οικεῖν γῆν εἵλατς.

ἀνελθὼν γοῦν εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα καὶ ὡς τοιοῦτος ἐξηγητὴς καὶ λόγιος προετρέπετο ἀπὸ τοῦ ἱερατείου ἐπὶ τῆς ἐκκλησίας εἰπεῖν· φαςὶ γὰρ αὐτὸν καὶ πρεσβυτερίου κατηξιῶσθαι τὸ πρίν, πρὶν ἢ τοῦ θῶσαι.

προτρεπομένων οὖν, ὡς ἔφην, αὐτὸν ἐπὶ τῆς ἐκκλησίας εἰπεῖν καὶ πολλὰ καταναγκασάντων τῶν τὸ τηνικαῦτα ἐν Ἱεροσολύοις τὴν ἱερωσύνην τῆς ἁγίας ἐκκλησίας διεπόντων, ἀναστὰς ἐπὶ πόδας τὸ ῥητὸν μόνον τὸν τοῦ ψαλμοῦ τοῦ τεσσαρακοστοῦ ἐνάτου ἐπειπών, τὴν πᾶσαν διαστολὴν παρελθών, ὡς λέγει ὁ ψαλμός,

»τῷ δὲ ἁμαρτωλῷ εἶπεν ὁ θεός· ἵνα τί σὺ ἐκδγῇ τὰ δικαιώματά μου καὶ ἀναλαμβάνεις τὴν διαθήκην μου διὰ στόματός σου«; πτύξας τὸ βιβλίο ἐπέδωκε καὶ ἐκάθισε μετὰ κλαθμοῦ καὶ δακρύων, τῶν πάντων ὁμοῦ σὺν αὐτῷ κλαιόντων.