Panarion (Adversus Haereses)

Εἶτα ἄλλα ῥητὰ φέρουσιν εἰς σύστασιν ἑαυτῶν, ὡς ὁ αὐτῶν διδάσκαλος ἔλεγεν ὄτι »καὶ ὁ ἀπόστολος τούτοις μαρτυρεῖ τοῖς λόγοις [*](Cff vgl. Hippolyt c. Noët. 2; S. 44, 16ff Lagarde ἐν ἑτέρῳ δέ, φησίν, λέγει »ἐκοπίασεν Αἴγυπτος καὶ σοὶ ἔσονται δοῦλοι καὶ πορεὐσονται ὀπίσω σου δεδεμένοι ἐν χειροπέδαις καὶ ἐν σοὶ προσκυνἠσουσιν, ὄτι ἐν σοὶ ὁ θεός ἐστιν καὶ ἐν σοὶ προσεὐξονται καὶ οὐκ ἔστιν θεὸς πλῆν σοῦ. σὺ γὰρ ἦς ὁ θεὸς καὶ οὐκ ᾔ δειμεν, ὁ θεὸς τοῦ Ἰσραὴλ σωτήρ«. ὁρᾷς, φησίν, πῶς ἔνα θεὸν κηρύσσουσιν αἱ γραφαί; τοῦτου ἐμφανοῦς δει κνυμένου <τού> των <τε*> οὔτως μαρτυρουμένων, ἀνάγκην, φησίν, ἔχω ἑνὸς ὁμολογουμένου τοῦτον ὑπὸ πάθος φέρειν. Χριστὸς γὰρ ἦν θεὸς καὶ ἔπασχεν δι᾿ ἡμᾶς, αὐτὸς ὤν πατήρ, ἴνα καὶ σῶσαι ἡμᾶς δυνηθῇ. ἄλλο δέ, φησίν, οὐ δυνἀμεθα λἐγειν — 7—12 Jes. 45, 14f — 21ff vgl. Hippolyt c. Noët. 2f; S. 44, 27ff Lagarde καῖ γὰρ ὁ ἀπόστολος ἔνα θεὸν ὁμολογεῖ λἐγων »ὦν οἱ πατέρες, ἐξ ὦν ὁ Χριστὸς τὸ κατὰ σάρκα, ὁ ὤν ἐπὶ πάνντων θεὸς εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας«. καὶ ταῦτα βούλονται οὔτω διηγεῖσθαι καὶ αὐτοῖς μονοκώλως χρώμενοι, ὄν τρόπον εἶπεν Θεόδοτος ἄνθρωτον συνιστᾶν ψιλὸν βουλόμενος. ἀλλ᾿ οὔτε ἐκεῖνοί τι νενοή κασιν ἀληθὲς οὔθ᾿ οἶτοι, καθὼς αὐταὶ αἱ γραφαὶ ἐλέγχουσιν αὐτῶν τὴν ἀμαθίαν, μαρτυροῦσαι τῇ ἀληθείᾳ) [*](M U) [*](6 <ὁ μόνος ὤν*, vgl. Hippolyt] μόνος ἐλθὼν Μ U 11 ὁ <Μ 12 φασί U> 13 γενόμενον> *ξ 15 ἀλλ᾿ U | αὐτὸν 1 <Μ)

βούλονται δὲ διηγεῖσθαι μονοκώλως, τοῦτον τὸν τρόπον ὡς Θεόδοτος· ἐκεῖνος μὲν φύσει ἀκροτάτως ἄνθρωπον ψιλὸν διηγσάμενος, οὖτος δὲ πάλιν ἄλλην ἀκρότητα μονοτόπως, τὸν αὐτὸν πατέρα θεὸν καὶ υἱὸν καὶ ἄγιον πνεῦμα ἐν σαρκὶ πεπονθότα καὶ γεννηθέντα ἡγησάμενος.

οὔτε οὖν ἐκεῖνοι οἱ ἀπὸ Θεοδότου τι ἐν ἀληθείᾳ ἔφασαν οὔτε οὖτος ὁ Νόητος καὶ οἱ ἀπ᾿ αὐτοῦ, ἀνόητος δὲ μᾶλλον τῇ δυνάμει, καθάπερ αἱ θεῖαι γραφαὶ ἀμφοτέρους καὶ πάντας τοὺς πεπλανημένους διελέγχουσι.

3. Παντὶ δὲ τῷ τὸν νοῦν εἰς θεὸν * κεκτημένῳ καὶ ἐν θείᾳ γραφῇ καὶ ἐν πνεέυματι ἁγίῳ κατηυγασμένῳ εὐθυέλεγκτος ὁ αὐτῶν λόγος καὶ πάσης ἀνοίας ἔμπλεως φανεῖται.

τὀλμης γὰρ τὸ ἔργον καὶ τυφλώσεως * ἡ διάνοια φάσκουσα τὸν αὐτὸν πατέρα ὄντα καὶ τὸν αὐτὸν αὐτὸν υἱὸν καὶ τὸν αὐτὸν πεπονθότα· ὡς καὶ ἀπ᾿ ὀρθοῦ λογισμοῦ καὶ εὐλόγου κριθήσονται οἱ τὰ τοιαῦτα φάσκοντες.

πῶς γὰρ εἴη πατὴρ ὁ αὐτὸς καὶ υἱὸς ὑπάρχων; εἰ γὰρ υἱὸς ὑπάρχει, πάντως που τινὸς υἱὸς εἴη, ἀφ᾿ οὖπερ γεγέννηται.

εἰ δὲ πατήρ ἐστιν, ἑαυτὸν γεννᾶν ἀδύνατον. πάλιν δὲ τὸ καλούμενον υἱὸς ἑαυτὸν οὐκ ἐγέννησεν, ἀλλὰ ἐκ πατρὸς γεγέννηται. καὶ ὦ τῆς τῶν ἀνθρώπων πολλῆς φρενοβλαβείας καὶ ἀκατορθώτου λογισμοῦ.

ἔστι γάρ, ἔστιν τὸ εὔλογον οὐχ ὡς οὖτοι δοξάζουσιν, ἀλλ᾿ ὡς ἡ ἀλήθεια διὰ τῆς θείας γραφῆς ἡμῖν ὑποδείκνυσιν. εὐθὺς γὰρ φάσκει ὁ κύριος λέγων· »ἰδοὐ, συνἠσει ὁ παῖς μου ὁ ἀγαπητός, ὄν ᾐρέτισα, ὄν ἠγάπησεν ἡ [*](1 Röm. 9,5 — 13ff vgl. Hippolyt c. Noët. 3; S. 45, 4ff Lagarde ὁρᾶτε, ἀδελφοί, τῶς προπετὲς καὶ τολμηρὸν δόγμα παρεισήνεγκαν, ἀναισχύντως λέγοντες· αὐτός ἐστι Χριστὸς ὁ πατήρ, αὐτὸς υἱός, αὐτὸς ἐγεννἠθη, αὐτὸς ἔπαθεν, αὐτὸς ἑαυτὸν ἤγειρεν. ἀλλ᾿ οὐχ οὔτως ἕχει· αἱ μὲν γραφαὶ ὀρθῶς λέγουσιν — 24 Jes. 42, 1 Matth. 12, 18) [*](M U ) [*](1 φάσκων <U | ὦν 1] ὡς Μ 2 δὲ + <τοῦτο>?*, vgl. Hipp. 3 τοῦτον τὸν] τὸν αὐτὸν?* 5 μονοτύπως + <εἰσηγησάμενος>?* | θεὸν <U 11 * <ἐρρωμένον>* 13 ἔμπλεως, ο νοη erster Hand U | φαίνεται U 14* <μεστὴ>* 15 τὸν 1 <Μ | ἀπὸ U 16 καὶ εὐλόγου < U 18 που*] τοῦ MU | ἀφ᾿ οὖ U 18—20 εἰ δὲ πατὴρ—ἐκ πατρὸς γεγέννηται <Μ 19 δὲ *] γὰρ U 21 ἀκατορθότου Μ | ἔστιν < U 24 παῖς] υἱὸς U)

καὶ ὁρᾷς πῶς φωνὴ μὲν πατρὸς δείκνυσι σύσει υἱόν, ἐφ᾿ ᾦ καὶ τὸ πνεῦμα αὐτοῦ τίθησιν.

εἶτα δὲ αὐτὸς ὁ μονογενής φησι »δόξασόν με, πάτερ, ἐν τῇ δόξῃ ᾖ εἶχον παρὰ σοὶ πρὸ τοῦ τὸν κόσμον γενέσθει«. ὁ δὲ λέγων »πάτερ, δόξασόν με« οὐχ ἑαυτὸν πατέρα καλεῖ, πατέρα δὲ τὸν αὐτοῦ γινώσκει.

πάλιν δὲ ἐν ἄλλῳ τόπῳ »ἦλθε φωνὴ ἀπ᾿ ούρανοῦ, οὖτός ἐστιν ὁ υἱός μου, αὐτοῦ ἀκούσατε«. καὶ οὐκ εἶπεν »ἐγώ εἰμι ὁ υἱός μου, ἐμοῦ ἀκούσατε«, οὐδὲ πάλιν »γέγονα υἱάς«, ἀλλά » οὖτος ὁ υἱός μου, αὐτοῦ ἀκούσατε«.

καὶ τῷ εἰπεῖν »ἐγὼ καὶ ὁ πατήρ μου ἔν ἐσμεν«, οὐκ εἶπεν »ἐγὼ καὶ ὁ πατήρ μου εἶς εἰμι«, ἀλλά » ἐγὼ καὶ ὁ πατήρ μου ἔν ἐσμεν«. τὸ δὲ »ἐγὼ καὶ ὁ πατήρ«, ὅντος τοῦ ἄρθρου τοῦ »ὁ« καὶ τοῦ »καί« ἀνὰ μέσον, σημαίνει πατέρα φύσει πατέρα καὶ υἱὸν φύσει υἱόν.